Rozdział V. Mechanizmy współpracy parlamentów narodowych
4. Konferencje międzyparlamentarne przedstawicieli parlamentów narodowych
4.1. Konferencja Międzyparlamentarna ds. Wspólnej Polityki Zagra-nicznej i Bezpieczeństwa oraz Wspólnej Polityki Bezpieczeń-stwa i Obrony
Kolejną instytucją powołaną do życia przez Konferencję Przewodniczących Par-lamentów Unii Europejskiej jest Konferencja Międzyparlamentarna ds. Wspólnej Poli-tyki Zagranicznej i Bezpieczeństwa oraz Wspólnej PoliPoli-tyki Bezpieczeństwa i Obrony701. Stanowi ona „forum wymiany informacji i doświadczeń, mające ułatwić parlamentom narodowym i Parlamentowi Europejskiemu wykonywanie właściwych im funkcji” w obu obszarach702. Konferencję powołano w kwietniu 2011 roku w Brukseli, jednakże osta-teczny konsensus w sprawie jej kształtu osiągnięto dopiero rok później – podczas spo-tkania Konferencji Przewodniczących w Warszawie, w kwietniu 2012 roku. Konferencja ds. WPZiB/WPBiO spotyka się dwukrotnie w ciągu roku, na terenie państwa sprawują-cego w danym czasie prezydencję w Radzie Unii Europejskiej lub siedzibie Parlamentu Europejskiego w Brukseli. W skład Konferencji wchodzą 6-osobowe delegacje parla-mentów krajowych państw członkowskich Unii703 oraz 16-osobowa delegacja Parlamen-tu Europejskiego. Uczestnikami obrad na prawach obserwatorów są także 4-osobowe delegacje parlamentów krajów kandydujących do Unii oraz europejskich krajów
700 Warto docenić aktywność COSAC w zakresie współpracy parlamentów narodowych w procedurze przygotowywania uzasadnionych opinii („żółta kartka”). Zob. np. pkt 2.1. Konkluzji z LIV Posiedzenia COSAC w Luksemburgu; http://oide.sejm.gov.pl/oide/images/files/international/konkluzje_lux_cosac.pdf [dostęp 13.09.2017].
701 Dalej nazwana Konferencją lub Konferencją ds. WPZiB/WPBiO.
702http://oide.sejm.gov.pl/oide/index.php?option=com_content&view=article&id=14766: miedzyparlamentarna-konferencja-ds-wspolnej-polityki-zagranicznej-i-bezpieczestwa-oraz-wspolnej-polityki-bezpieczestwa-i-obrony&catid=39&Itemid=817 [dostęp 1.09.2017].
703 W przypadku parlamentów dwuizbowych podział miejsc pomiędzy izby zależny jest od wewnętrz-nych ustaleń.
członkowskich NATO704. W skład polskiej delegacji wchodzą między innymi przewod-niczący komisji spraw zagranicznych, komisji obrony narodowej oraz komisji spraw Unii Europejskiej Sejmu i Senatu oraz inni przedstawiciele polskiego parlamentu. Komisja przeprowadza swoje obrady raz na pół roku w siedzibie Parlamentu Europejskiego lub w kraju sprawującym w danym czasie prezydencję w Radzie Unii Europejskiej.
4.2. Konferencja Międzyparlamentarna ds. Stabilności, Koordynacji i Zarządzania Gospodarczego
Konferencja Międzyparlamentarna ds. Stabilności, Koordynacji i Zarządzania Gospodarczego w Unii Europejskiej jest realizacją postanowień traktatu o stabilności, koordynacji i zarządzaniu w Unii Gospodarczo-Walutowej705. Co za tym idzie ‒ podsta-wą działania tej Konferencji nie są bezpośrednio normy prawa pierwotnego UE, jak w przypadku innych Konferencji międzyparlamentarnych, lecz właśnie art. 13 traktatu o stabilności.
Traktat o stabilności, koordynacji i zarządzaniu w Unii Gospodarczo-Walutowej budził (i zapewne nadal budzi) duże wątpliwości i to zarówno co do jego zgodności z prawem europejskim706, jak i prawem krajowym w niektórych państwach członkowskich UE707. Wątpliwości co do zgodności z prawem europejskim wynikają z faktu, że traktat pozostaje formalnie poza katalogiem prawa pierwotnego UE (nie jest zawarty np. w ra-mach tzw. instytucji wzmocnionej współpracy), ale jest zawarty zgodnie z ogólnymi zasadami tworzenia prawa międzynarodowego708. Swoją genezą i formą nawiązuje więc do dawnej kategorii umów spontanicznych709.
704http://oide.sejm.gov.pl/oide/index.php?option=com_content&view=article&id=14766: miedzyparlamentarna-konferencja-ds-wspolnej-polityki-zagranicznej-i-bezpieczestwa-oraz-wspolnej-polityki-bezpieczestwa-i-obrony&catid=39&Itemid=817 [dostęp 1.09.2017].
705Traktat o stabilności, koordynacji i zarządzaniu w Unii Gospodarczej i Walutowej pomiędzy Króle-stwem Belgii, Republiką Bułgarii, KróleKróle-stwem Danii, Republiką Federalną Niemiec, Republiką Estońską, Irlandią, Republiką Grecką, Królestwem Hiszpanii, Republiką Francuską, Republiką Włoską, Republiką Cypryjską, Republiką Łotewską, Republiką Litewską, Wielkim Księstwem Luksemburga, Węgrami, Maltą, Królestwem Niderlandów, Republiką Austrii, Rzecząpospolitą Polską, Republiką Portugalską, Rumunią, Republiką Słowenii, Republiką Słowacką, Republiką Finlandii i Królestwem Szwecji, sporządzony w Bruk-seli dnia 2 marca 2012 r., Dz. U. z 2013 r., poz. 1258. W dalszej części powoływany także jako traktat o stabilności.
706 Zob. P. Craig, The Stability, Coordination and Governance Treaty: Principle, Politics and
Pragma-tism, „European Law Review” 2012, vol. 37, s. 231 i nast.
707 Zob. D. Adamski, Pakt Fiskalny a prawo europejskie i polska konstytucja, „Europejski Przegląd Sądowy” 2013, nr 12, s. 10.
708 Zob. M. Jabłoński, Opinia na temat zgodności postanowień Traktatu o stabilności, koordynacji
i zarządzaniu w Unii Gospodarczej i Walutowej z prawem Unii Europejskiej oraz trybu jego ratyfikacji na podstawie Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., „Zeszyty Prawnicze BAS” 2012, nr 1(33), s. 132.
709 Zob. M. Muszyński, Pakt fiskalny: prawnomiędzynarodowe i konstytucyjne studium przypadku, „Ius Novum” 2014, nr specjalny, s. 34 i nast.
Traktat o stabilności budził także wątpliwości w Polsce, zwłaszcza w zakresie określenia procedur niezbędnych do jego ratyfikacji. Część doktryny twierdziła, że na skutek ratyfikacji traktatu dochodzi do przeniesienia kompetencji organów władzy pań-stwowej na rzecz organizacji międzynarodowej lub organu międzynarodowego710. Jednak szczegółowa analiza postanowień traktatu skłania do tezy, że jego postanowienia nie tworzą żadnego katalogu nowo przekazywanych kompetencji, a w związku z powyższym nie było też konieczności stosowania procedur określonych w art. 90 Konstytucji RP711. Dlatego Sejm, na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 5 Konstytucji RP, w ustawie przyjętej w dniu 20 lutego 2013 r. wyraził zgodę na ratyfikację traktatu przez Prezydenta RP712.
Specyficzne usytuowanie traktatu o stabilności wobec norm prawa pierwotnego UE rodziło także spory co do kształtu Konferencji, zwłaszcza co do roli, którą mogą odgrywać w niej przedstawiciele COSAC i Parlamentu Europejskiego. Zgodnie z art. 13 traktatu o stabilności, koordynacji i zarządzaniu w Unii Gospodarczo-Walutowej jego strony określiły, że „Zgodnie z postanowieniami tytułu II Protokołu (nr 1) w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej załączonego do traktatów Unii Europej-skiej, Parlament Europejski oraz parlamenty narodowe Umawiających się Stron wspólnie ustalą organizację oraz działania informacyjne w odniesieniu do konferencji przedsta-wicieli odpowiednich komisji Parlamentu Europejskiego i przedstaprzedsta-wicieli odpowiednich komisji parlamentów narodowych mającej na celu omówienie polityk budżetowych oraz innych kwestii będących przedmiotem niniejszego traktatu”. W konsekwencji treści tej normy konieczne było zdefiniowanie, na podstawie którego postanowienia tytułu II Protokołu w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej funkcjonować będzie Konferencja. Wybór pomiędzy art. 9 a art. 10 Protokołu w konsekwencji odnosił się także do zdefiniowania roli, jaką mogliby odgrywać przedstawiciele COSAC lub Parlamentu Europejskiego. Wybór art. 10 Protokołu przyznawałby ‒ co najmniej ‒ rolę koordynującą COSAC, natomiast art. 9 prowadził do marginalizacji COSAC, lecz wzmac-niał jednocześnie pozycję Parlamentu Europejskiego. Ten pozornie wyłącznie prestiżowy spór był jednak dowodem na realną rywalizację pomiędzy PE a parlamentami
710 M. Dobrowolski, W sprawie trybu ratyfikacji przez Rzeczpospolitą Polską traktatu fiskalnego, „Pań-stwo i Prawo” 2013, nr 6, s. 41–57.
711 Zob. szerzej D. Adamski, op. cit., s. 15 i nast. oraz M. Jabłoński, Opinia na temat zgodności…, s. 142 i nast.
712 Ustawa o ratyfikacji Traktatu o stabilności, koordynacji i zarządzaniu w Unii Gospodarczej i Walu-towej pomiędzy Królestwem Belgii, Republiką Bułgarii, Królestwem Danii, Republiką Federalną Niemiec, Republiką Estońską, Irlandią, Republiką Grecką, Królestwem Hiszpanii, Republiką Francuską, Republiką Włoską, Republiką Cypryjską, Republiką Łotewską, Republiką Litewską, Wielkim Księstwem Luksembur-ga, Węgrami, Maltą, Królestwem Niderlandów, Republiką Austrii, Rzecząpospolitą Polską, Republiką Por-tugalską, Rumunią, Republiką Słowenii, Republiką Słowacką, Republiką Finlandii i Królestwem Szwecji, sporządzonego w Brukseli dnia 2 marca 2012 r., Dz. U. z 2013 r., poz. 283.
narodowymi o możliwości oddziaływania na kształtującą się europejską politykę gospo-darczą i przez długi czas uniemożliwiał ustanowienie Konferencji713.
W efekcie prowadzonych rozmów wstępne uzgodnienia nastąpiły w kwietniu 2012 roku podczas spotkania Konferencji Przewodniczących Parlamentów Państw UE w War-szawie, natomiast konkluzje zapadły rok później w Nikozji, gdzie podjęto decyzję od-wołania się do art. 9 Protokołu. Zdecydowano, aby pomimo zróżnicowanych podstaw prawnych wzorować się na Konferencji Międzyparlamentarnej ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa oraz Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony i do-tychczas odbywane spotkania przewodniczących komisji branżowych (finansów lub gospodarki) ‒ zwoływane każdorazowo przez aktualną prezydencję ‒ zastąpić konfe-rencją. Ostatecznie Konferencję Międzyparlamentarną ds. Stabilności, Koordynacji i Zarządzania Gospodarczego powołano podczas posiedzenia inaugurującego w Wilnie, w dniach 16-17 października 2013 roku. W jej skład wchodzą przedstawiciele wszystkich parlamentów narodowych państw członkowskich UE i Parlamentu Europejskiego (o skła-dzie i liczbie przedstawicieli decydują same parlamenty) oraz po dwóch przedstawicieli parlamentów narodowych państw kandydujących do Unii.
Zgodnie z porozumieniem zawartym przez marszałków Sejmu i Senatu RP w pra-cach Konferencji uczestniczy 6 polskich przedstawicieli (3 posłów i 3 senatorów). Mar-szałek Sejmu określił także, że Sejm powinien być reprezentowany przez przewodniczą-cych komisji właściwych do spraw Unii Europejskiej, finansów publicznych oraz gospodarki lub wskazanych przez nich przedstawicieli.
Spotkania Konferencji odbywają się dwa razy w roku i są skoordynowane z prze-biegiem cyklu semestru europejskiego. W pierwszym półroczu Konferencja zbiera się każdorazowo w Brukseli i współprzewodniczą jej wówczas Parlament Europejski i par-lament państwa sprawującego aktualnie prezydencję w Radzie UE, natomiast w drugim półroczu Konferencja odbywa się w państwie sprawującym prezydencję, pod przewod-nictwem parlamentu tego państwa.
Konferencja zgodnie z przyjętymi założeniami ma spełniać rolę platformy debaty merytorycznej oraz wymiany informacji i najlepszych praktyk w zakresie wdrażania traktatu o stabilności, ale także zapewnić demokratyczną odpowiedzialność w obszarze zarządzania gospodarczego i polityki budżetowej714. Realizacja tych pozornie mało od-ważnych zamiarów wymaga jednak nie tylko dużej aktywności członków Konferencji, ale także ‒ a może przede wszystkim ‒ dużej wiedzy merytorycznej i dostępu do cało-ściowych i bieżących informacji.
713 Zob. T. Woźnicki, Współpraca międzyparlamentarna w świetle art. 13. Traktatu o stabilności,
koor-dynacji i zarządzaniu w Unii Gospodarczej i Walutowej, „Przegląd Europejski” 2015, nr 3(37), s. 135‒137.