Czerwińskiej
Najstarsza fotografia obrazu Matki Bożej Czer-wińskiej z 1899 r., opublikowana przez Zygmun-ta Glogera, dokumentuje cudowny wizerunek w otoczeniu licznych wotów, które wierni od wieków składali w czerwińskim sanktuarium.
Najstarsze, historycznie poświadczone wotum złożył tu król Władysław Jagiełło po grunwaldz-kim zwycięstwie. Królewski dar, podobnie jak wotum króla Władysława IV i dary króla Jana Kazimierza zaginęły po kasacie opactwa.
Z licznego niegdyś zespołu czerwińskich wo-tów, mimo kontrybucji i grabieży, zachowało się do dziś ponad sto srebrnych plakiet, z któ-rych najstarsze pochodzą z lat 40. XVII w., do-kumentując początek kultu cudownego obrazu Pani Mazowsza. Ryte, cyzelowane i trybowane plakiety wykonali w większości anonimowi złotnicy, na kilku zachowały się znaki warszta-tów z Torunia, Gdańska, Warszawy i Krakowa.
Rozmiar, cenny kruszec oraz poziom arty-styczny wielu zachowanych wotów świadczą o hojności oraz wysokim statusie społecznym donatorów. Większość wotywnych tabliczek prezentuje w dekoracyjnym obramieniu ofiaro-dawcę (lub ich grupę) klęczącego w błagalnej pozie przed wizerunkiem Matki Bożej, uka-zanym w obłokach. Są też wota rejestrujące obrazem lub inskrypcją cudowne wydarzenie bądź intencję ofiarodawcy, np. ocalenie mia-sta, uzdrowienie dziecka, uzdrowione członki ciała, uczczenie Maryi i Jezusa, lub Ich imion, monogramami na plakietach.
Od połowy XVII w. cudownemu obrazowi towarzyszą królewskie korony, ofiarowane jako dziękczynne wotum. Mamy podstawy aby twierdzić, że obraz posiadał ich kilka kom-pletów. Zachowały się trzy srebrne i złocone korony barokowe z 2. połowy XVII w. (dwie w komplecie). Obecnie cudowny wizerunek jest ukoronowany koronami papieskimi z 1970 r.
(reprodukowane jako dwie pierwsze od góry).
Wotum prymasa Polski, abpa gnieźnieńskiego Macieja Łubieńskiego za uratowanie od pożaru jego rezydencji w Skierniewicach, 1650 r.,
srebro kute, cięte, częściowo złocone, grawerowane i trybowane, 24 x 21,3 cm.
Wotum Arcybractwa Różańcowego z Zakroczymia, 1648 r., srebro kute, grawerowane, trybowane i cyzelowane, 23,3 x 21 cm.
Wotum mieszkańców Zakroczymia i ich proboszcza z widokiem miasta od strony Wisły i wizerunkiem M. B. Czerwińskiej, 1664 r.
srebro kute, trybowane, cyzelowane, polichromowane olejno, 49,5 x 43 cm.
Wotum ofiarodawcy W. B. z wizerunkiem Matki Bożej na obłokach, złożone dla uwielbienia Boga za Niepokalane Poczęcie Najświętszej Maryi Panny, ok. połowy XVII w.,
srebro kute, cięte, trybowane, cyzelowane i grawerowane, częściowo złocone, 19 x 16 cm.
Wotum trojga anonimowych donatorów z wiernie oddanym wizerunkiem M. B. Czerwińskiej jeszcze bez srebrnej sukienki, ok. 1680 r.
srebro kute, trybowane, cyzelowane i puncowane, 19,3 x 15,5 cm.
Wotum z uzdrowionym dzieckiem, nad którym ukazany jest wizerunek M. B. Czerwińskiej ponad budowlą czerwińskiego kościoła, ok 1700 r.
srebro kute, trybowane, cyzelowane, 26 x 37 cm.
Wotum ofiarodawcy A. K. złożone w podziękowaniu za odzyskane zdrowie, sygnowane puncą gdańskiego złotnika Nataniela Schaublitza, ok. 1700 r.,
srebro kute, trybowane, cyzelowane i grawerowane, 23,5 x 26 cm.
Wotum z przedstawieniem Matki Bożej z Dzieciątkiem w typie Niewiasty Apokaliptycznej na tle krajobrazu, ok. 1700 r.
srebro kute, trybowane, cyzelowane, 32,5 x 29,5 cm
Wotum wiernych z nieokreślonej parafii klęczących z proboszczem przed czerwińską świątynią i Matką Bożą ukazaną na obłokach, ok. 1700 r.
srebro kute, trybowane, cyzelowane, grawerowane, 35 x 31 cm.
Wotum opata czerwińskiego ks. Jana Żdżarskiego (1767-1775) z postacią ofiarodawcy adorującego M. B. Czerwińską, ok. 1770 r.
srebro kute, trybowane, cyzelowane, częściowo złocone, 43x34 cm.
Wotum wiernych i proboszcza parafii w Błoniu, ukazanych w adoracji M. B. Wniebowziętej, 1727 r.
srebro kute, trybowane, cyzelowane, puncowane i grawerowane, 26 x 23 cm.
L
iturgia sprawowana w świątyni przez klasztorną wspólnotę była postrzegana jako officium divinum – służba boża, czyli posługiwanie samemu Bogu. God-ność i majestat świętości Tego, przed którym celebro-wano ziemską liturgię zobowiązywały do odpowiedniej jej oprawy. Sacrum i splendor ceremonii liturgicznych podkre-ślały drogocenne sprzęty: naczynia i księgi liturgiczne, de-koracje ołtarzy, szaty, relikwiarze – ornamenta eccelsiae. Nie szczędzono dla ich wykonania drogich kruszców, szlachet-nych tkanin i kamieni, które talent artystów przekształcał w bezcenne precjoza. Przechowywano je w skarbcu kościoła, skąd w uroczystości i święta były wynoszone dla uświetnie-nia bożej służby.Skarbiec czerwińskiego kościoła, istniejący od początku jego historii, został rozproszony po kasacie opactwa w 1819 r.
i dzisiaj nie jesteśmy w stanie odtworzyć w pełni jego bezcen-nej zawartości. Z dawnych zasobów na miejscu nie pozostało wiele, a pojedyncze przedmioty możemy odnaleźć w muze-alnych kolekcjach oraz zasobach bibliotek i archiwów. To co ocalało świadczy dobitnie o splendorze czerwińskiej liturgii, dawności, zasobności i randze opactwa oraz hojności i arty-stycznych aspiracjach fundatorów.
W latach 70. XX w. przy czerwińskim kościele utworzono muzeum parafialne, w którym zgromadzono zachowane sprzęty i szaty liturgiczne, pozostałości ołtarzy oraz rzeźby i obrazy z dawnego wyposażenia kościoła i klasztoru. Częścią kolekcji muzeum są pamiątki po wybitnym salezjaninie i pry-masie Polski, Słudze Bożym kard. Auguście Hlondzie. Wśród zachowanych pamiątek są m.in. szaty kardynalskie i liturgicz-ne prymasa.
Or namen ta ec clesiae
W skarbcu przechowywano najcenniejsze dokumenty dotyczące klasztoru, do naszych czasów zachowało się ich sto pięć. Najstarszym i niezwykle cennym dokumentem wysta-wionym dla czerwińskich ka-noników regularnych jest bulla papieża Hadriana IV przesłana opatowi Gwidonowi. Wystawio-na w Rzymie 18 kwietnia 1155 r.
jest przykładem ozdobnego dyplomu sporządzonego przez kancelarię papieską w połowie
XII w. Tekst, w którym papież bierze czerwiński konwent i jego dobra pod opiekę Stolicy Apostolskiej, wyróżniają począt-kowe wersy zapisane stylizo-wanym pismem o wydłużonych literach, tzw. kratowym. Bulla wraz z pozostałymi dokumen-tami z Czerwińska znajduje się w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie.