Leksemy występujące w epopei narodowej i tylko w jednym z porównywanych poematów

Leksemy występujące wyłącznie w porównywanych parach poematów to nie tyl­ ko wyrazy pełnoznaczne czterech kategorii semantyczno-gramatycznych: rzeczow­ niki, przymiotniki, czasowniki i przysłówki, ale czasem także zaimki i liczebniki, a nawet spójniki, przyimki, partykuły i wykrzykniki. Wspólne hasła gramatyczne (przyimki, spójniki, zaimki i partykuły) wskazują na podobieństwa w strukturze syn- taktycznej porównywanych tekstów, natomiast wyrazy nazywające - na podobień­ stwa tematyczne (m.in. wspólne motywy fabularne, podobne elementy umiejsco­ wienia i dynamizowania akq'i, analogiczne sposoby obrazowania i kreowania posta­ ci itp.). Wspólne leksemy wymieniam w kolejności zależnej od wysokości wskaźni­ ka wyłącznie dwustronnego podobieństwa leksykalnego dla każdej z par tekstowych oraz liczby wyrazów w poszczególnych kategoriach gramatyczno-semantycznych.

Wspólne tylko dla Pana Tadeusza i Zamku kaniowskiego hasła obejmują:

• 208 czasowników: bawić się, bogacić się, buchnąć, chrząknąć, chwytać się, czarować, czerwienić się, czerwienieć, dać się, dąć, dmuchnąć, dokończyć, dosłyszeć, dostrzegać, drwić, gnieździć się, gromadzić, kierować, kierować się, kłaść się, kłócić, kołysać, kołysać się, łamać, machać, maczać, malować, mącić się, miarkować, migać się, mknąć się, nacieszyć się, nadsta­ wić, najeżać, napić się, nastać, nastąpić, natrzeć, nauczyć, obwiewać, odbić się, odbijać, ode­ przeć, odkrywać, odwołać, odziać, ogrzać się, opaść, opuszczać, ostygać, ostygnąć, piastować, pilnować, plątać, plunąć, poblednąć, pocałować, pochwycić, poczekać, poddać się, podjeżdżać, podnieść się, poić, polubić, połyskać, pomagać, popatrzyć, poprzeć, posłyszeć, posuwać się, po­ święcić, pozazdrościć, pozwolić, pracować, prawić, przechadzać się, przechodzić się, przeciąć, przeczyć, przelatywać (też rz.), przeprosić, przerwać się, przerżnąć, przestać, przeszyć, prze­ trzeć, przewalać się, przeżegnać się, przebywać, przyciąć, przyklękać, przylgnąć, przyłożyć, przymuszać, przypatrzyć się, przyśpieszać, przyświecać, przywoływać, przywozić, rozeznać, rozlewać się (też rz.), roznosić, rozpływać się, rozpocząć, rozrastać się, rozróżnić, rozsuwać się, roztrącać, rozżarzać się, runąć, ruszyć się, rwać się, ryczeć, schwycić, schwytać, skłócić, skryć się (też rz.), skrzypieć, splunąć, sprawiać, sprawić się, spuścić się, stanowić, stoczyć, strawić, strzelić, szepnąć, ścigać, śledzić, tamować, tętnić, tłuc się, trafić, trzasnąć, tulić, ukryć się, upatrzyć, urwać się, urywać, ustać, utkwić, uwieńczyć, uwieść, warzyć, wbiec, wesprzeć, widzieć się, wkradać się, wleźć, wspierać, wspierać się, wtłoczyć się, wtórować, wybijać, wybuchnąć, wychylić, wydawać się, wygadać się, wykraść się, wylać, wymawiać, wypalać, wypijać, wypłynąć, wyprowadzić, wyrabiać, wysłać, wystrzelić (też rz.), wysunąć się, wywabić, wywijać, wywoływać, wyzierać, wznieść się, zabawiać, zachwiać się, zaciemiać, zajaśnieć, zająć się, zamącać się, zapalić się, zaplątać, zaprzysięgnąć a. zaprzysiąc, zapytać, zaszumieć, zatknąć, zatrząść, zatrzymywać, zawadzić, zbliżyć, zdać, zdradzać, zebrać się, ze­ słać, zgłuszyć, zionąć, złupić, zmieniać, zmrużyć, zmykać, zmylić, zrzucać, zwiedzać, zwie­ szać się, zwijać, zwinąć się, zwodzić, zwrócić;

• 195 rzeczowników i wyrazów użytych rzeczownikowo: amen, arka, bagnisko, beczka, bies, błoto, brew, bruk, bruzda, bydlę, całus, chaos, chatka, chłopiec, cielsko, czamara, czaszka, czeladź, czerń, Dawid, deszcz, dębina, dobranoc, drzazga, dzban, dzbanek, dziad, dziewczę, dzwonnica, flasza, gadanie, gaduła, gaj, gangrena, gospoda, grosz, grzbiet, izba, kamrat, ka­ nia, kędzior, kieł, kita, knieja, kogut, kolebka, kołtun, konar, koszula, krasa, krosno, krzemień, kudła, kurek, lasek, lejc, len, liście n., lucyfer, ład, łóżko, małżeństwo (teżprzm .), Mars, marsz, marszczka daw., maszt, miedź, miłostka, młódź, mord, mróz, mruk, mucha, nabój, nakrycie, narzeczona, natręt, nieboga, nocleg, nos, oddział, okrąg (okręg), osada, ostatek, paproć, parada, pastwisko, paszczęka, patron, piastunka, pika, piosenka, pistolet, piszczel, płótno, płuco, po­

chwała, pogłoska, pokłon, poła, posiedzenie, potępieniec, powiew, powstaniec, pręt, przejście, przelot (też cz.), przestroga, przykład, przymówka, przystęp, ptaszek, pustota, rodak, Roś, rozbój, rozlanie, rozlec się a. rozlegnąć się, rozlew (też cz.), rózga, rybak, ryk, rzęsa, sad, sęp, siatka, siermięga, skinienie, skręt, skrytość (też cz.), słota, snop, snopek, spiż, stado, stąpanie, strawa, strzał, strzelba, stuknienie, stworzenie, swat, swawola, szczęka, szczęśliwość, szkło, szlochanie, sztuczka, szubienica, śmietana, święto, tabun, tajnia, talerz, tan, tanecznica, trakt, trawnik, tytuł, trzcina, upór, usługa, waga, wartownik, wąsik, wędrowiec, wiadomość, więź, wilczyca (też prz/n.), wioska, wisielec, wnętrze, wojownik, wotum, wróżba, wskrzeszenie, wstążeczka, wygrana, wystrzał (też cz.), wzmianka, zabawka, zagroda, zalotnik, zamczysko, zamysł, zawiasa a. zawias, zazdrość, zbieg, zegar, złoczyńca (PT zło...), zmrok, zręczność, zuchwalstwo, zwierz, zyz, żniwo;

• 99 przymiotników i imiesłowów odmiennych: bezbożny, bezpieczny, bijący, blasza­ ny, błękitnawy, błyskający, broniący, brudny, brzydki, chybki, chyży, cienki, ciepły, czczony, czerstwy, częsty, dojrzały, dosłyszany, doświadczony, drzemiący, dźwięczący, główny, gra­ niczny, hojny, jesienny, kamienny, kijowski, kobiecy, kolejny, kosmaty, kręty, krzywy, kwit­ nący, lepszy, małżeński (też rz.), mniejszy, mocny, muzyczny, nabrzmiały, nawalny, niepeł­ ny, nieprzyjemny, niesłychany, niespokojny, obłędny, obrosły, ochrzczony, odważny, odziany (też cz.), okoliczny, okrągły, okrzykniony, okuty, opętany, opięty, osłoniony, ostrożny, piaszczysty, pieszczony, płaski, podniebny, powabny, poznany, przebrany, przebudzony, prze­ ciwny, przybyły, przyćmiony, przyjemny, przypięty, ranny 'wczesny', rosnący, rzemienny, skrępowany, służący, smaczny, smoczy, stołowy, strwożony, szatański, trudny, ucinany, ważny, wilczy (też rz.), wiwatny, wyniesiony, wyraźny (też przsł.), zuysłany, zaburzony, zaciekły, zadyszany, zakochany, zakrwawiony, zapłoniony, zapomniany, zgłodniały, złożony, znajomy, zwyciężony;

• 37 przysłówków: ciągle, czasami, gęsto, jaśnie, milczkiem, mile, na lewo, na przemia­ ny, naprzeciw, natenczas, niespodzianie, nieśmiało, nieumyślnie, niezbyt, obok, po swoje­ mu (po swemu), podobnie, podobno, ponuro, pośrodku, poważnie, siła dawv spodem, świe­ żo, uprzejmie, ustawnie, w kolej, widno, wieczorem, wpół, wprost, wygodnie, wyraźnie (też przm.), wzdłuż, zbytnie, złośliwie, żywcem;

• 4 wykrzykniki: aha, cha, ho, tfu; • 2 liczebniki: pięć, podwójny; • 2 przyimki: spomiędzy, spoza; • 2 spójniki: byle, niżeli; » 1 zaimek jakoś; • 1 partykuła pono.

W tej grupie wyrazów są:

• a r c h a i z m y leksykalne i znaczeniowe: chwytać się (PT), czeladź, kamrat, marszcz- ka, mknąć się, niesłychany (PT), odeprzeć (Z), opięty (PT), plątać (PT), pokłon, połyskać, przeczyć (PT), siermięga, siła przsł., skręt (Z), skrytość (PT), strzelba (Z), swywola (PT), sztuczka, tętnić (PT), uprzejmie (PT), ustawnie, wiadomość (PT), widno (Z), wiwatny, wy­ zierać, zaciemiać, zająć się (PT), zbytnie, złupić (PT), zręczność (Z), zwiedzać (PT);

• h i s t o r y z m pika;

• wyrazy i znaczenia p r z e s t a r z a ł e : dziad (Z), Dziady (PT), jaśnie, młódź (młódź), natenczas, niżeli, okrzykniony, osłoniony, pokłon, pono, prawić, pustota, rozświtać, stra­ wa (PT), stuknienie, szczęśliwość, tajnia, tan, tanecznica, utkwić (PT), warzyć, wisielec (PT), wojownik, wyrabiać (PT), zabawka (PT), zaburzony (Z), zalotnik, zgłuszyć;

• wyrazy i znaczenia p o t o c z n e i p o s p o l i t e : całus, chybki, przelatywać (Z), ryczeć (PT), tłuc się, wleźć, zająć się, zmykać;

• wyrazy i znaczenia k s i ą ż k o w e : odeprzeć, paszczęka, piastować, spiż, uwieńczyć (PT), zapłoniony, zionąć;

• p o e t y z m krasa;

• wyrazy i znaczenia r z a d k i e : miedź (Z), posłyszeć, rozlec się a. rozlegnąć się (PT), rozlew, zamącać;

• wyrazy i znaczenia specjalne : podjeżdżać łow. (PT), wotum rei.

Wspólne tylko dla dwóch poematów tego samego autora - Pana Tadeusza i Grażyny - hasła leksykalne to:

• 154 czasowniki: bóść, bronić się, chylić, czernić się, dochować, domyślać się, dożyć, dra­ snąć, dzierzgać, gromić, imać, jeździć, knuć, kropić, mylić, nadjechać, nadstawiać, najść, nad­ jechać, nadstawiać, najść, nawracać, nawrócić, nazywać, obstąpić, obwijać, oczekiwać, odbie­ rać, odebrać, odetchnąć, odkładać, odprawić, odwracać, okrywać, okrzyknąć, omylić (też rz.), ostrzec, ostrzyć, ośmielić się, owładać, oznaczać, ożywić, piać, pijać, płacić, pociągnąć, pod­ chodzić, podpalić, podzielać, połknąć, pomieszać, poprawiać, poruczyć, porzucać, postać, po­ trzebować, przebudzić, przekonać, przewidywać, przydać, przynosić, przyrosnąć a. przyróść, przywołać, rodzić, rozsądzać, roztaczać, rumienić się, ruszać się, skąpić, skraść się, skręcać się, spędzać, splątać się, spozierać, sprawić, sprowadzić, spuszczać, stąpić, sterczeć, stosować, stronić, szczycić się, szczypać, szemrać, ściskać się, świstać, trząść, uchybić, uczepić, ułowić, ułożyć, umilknąć, umyślić, uprosić, upuszczać, ustąpić, walić, wciskać, wcisnąć, wiadomo, wielbić, wkładać, władnąć, wręczyć, wsiadać, wstrząsać, wybuchać (też rz.), wyciąć, wycią­ gać, wygrać, wylecieć, wynagrodzić, wynosić, wyruszyć, wyrzucić, wysiec, wysiekać, wy­ szczerbić, wyśledzić, wytrysnąć, wyznawać, wyzwać, wznowić, zabawić, zabierać, zaczekać, zadławić, zagajać, zahuczeć, zależeć, zapalić, zapamiętać, zastępować, zatrzymać, zawrócić, zbłądzić, zdarzać się, zdumieć się, zdziwić, zemścić się, zewrzeć się, zgotować, zgromadzić się, zjechać, złowić, zmuszać, znaleźć się, zrozumieć, zwabić, zwalić się, związać, zwieść, zwracać się, zwyknąć;

• 113 rzeczowników i wyrazów użytych rzeczownikowo: blacha, błyskanie, bogi­ ni, brona, brzeszczot, car, chrap, chrust, drzwiczki, dziedzic, dzierżawa, dziewka, gardziel, gawiedź, Gedymin, gmina, gościniec, grunt, grzęda, hak, hojność, jama, Jezus, jutro, kąkol, Kiejstut, kij, klęczki, kniaź, Kowno, krużganek, Krzyżak, księżna, kubek, lato, leśnik, licho, Lida, Litwa (też przm.), Litwin, łakoć, łęk, Mendog, miano, Mindowe, miód, mistrz, możność, niebezpieczeństwo, nieboszczyk, Niemen, Nogaj, nów, obelga, obrzęd, okienka, Olgierdowie, omyłka (też cz.), osoba, panek, pasza, pielucha, piędź, piórko, płaz, podpora, pogotowie, poje­ dynek, Ponary, pospólstwo, postrzał, powaga, powrót, pozłota, pradziad, prostak (też przm.), Prusak (też przm.), przedmiot, przykop, psiarnia, puklerz, rok, rowiennik, rygiel, rym, sa­ dza, sąsiad, sążeń, słuszność, smok, strażnik, taran, taras, topór, trębacz, ubocze, ukaz, urząd, wątek, wierzchołek, Wilno, wiór, wnijście, wniosek, wóz, wybuch (też cz.), wykręt, wzrost, zakaz (też imiesł.), zapas, zwiad, Żmudź (też przm.), żołnierstwo;

• 65 przymiotników i imiesłowów odmiennych: baczny, bratni, bury, cesarski, chwie­ jący się, cudny (też przsł.), cudzy, dębowy, dorodny, dostatni, dworski, gniewliwy, krążą­ cy, krewny, książęcy, kwapiony, litewski (też rz.), miodowy, mosiężny, niedobry, niemiecki, niemowlęcy, nierad, papieski, perłowy, pieszy, piorunowy, powinny, powszechny, prostaczy (też rz.), pruski (też rz.), przytomny, ptasi, ruchomy, rzęsisty, siwobrody, skromny, spląta­ ny, spoiny, sterczący, strudzony, suty, tęgi, trafny, ucięty, upuszczony, uwiązany, wczoraj­

szy, wplątany, wykopany, wysmukły, zacny, zadarty, zagasły, zakazany (też rz.), załamany, zaproszony, zasadzony, zbudowany, zdumiony, zdyszały, zemdlony, zmarszczony, zwany, żmudzki (też rz.);

• 18 przysłówków: bezładnie, codziennie, cudnie (też przm.), częstokroć, godnie, na próż­ no, naonczas, niedaleko, nieprędko, ostrożnie, przypadkiem, społem, szczęśliwie, upornie, wręcz, z lekka, zawżdy (zawdy), zgoła;

• 6 partykuł: coś, jakoby, -li, oby, owszem, wprawdzie; • 4 spójniki: dopóki, iżby, tedy, tudzież;

• 4 zaimki: jakowyś, kędyś, któryż, poty; • 2 liczebniki: stokroć, trzykroć.

W tej grupie wyrazów są:

• a r c h a i z m y leksykalne i znaczeniowe: brona (G), chrapy (G), chylić (PT), dostatni, dziewka, gawiedź, jakowyś, kwapiony, miano, mylić (PT), odetchnąć, panek (PT), piać (PT), postrzał, powinny, przydać (G), przytomny, rowiennik, ruchomy (PT), skraść się, skręcać się (G), spoiny, sprawić (PT), szczypać (G), tedy, ubocze, ułowić (G), upornie, uwiązany, wład- nąć, wniście (wnijście), wniść (wnijść), wniosek (PT), wykręt (PT), wynosić (G), wysiekać (PT), wyzwać (PT), zagajać, zapamiętać (PT), zawżdy (zawzdy, zawdy), zdyszały, zgotować, zrąb (G), związać (G), zwieść (G);

• h i s t o r y z m y : kniaź, puklerz, sążeń, taran;

• wyrazy i znaczenia p r z e s t a r z a ł e : dworski (PT), dzierzgać, imać, kędyś, naon­ czas, płacić (G), pomieszać (PT), poruczyć, pospólstwo, prostaczy, przykop, rym (PT), społem, stąpić, taras, trzykroć, wielbić, wyciąć (PT), wysiekać, zapęd (PT), żołnierstwo;

• r e g i o n a l i z m cudzy;

• wyrazy i znaczenia p o t o c z n e : trząść (PT), walić (PT), wyciąć (G), wylecieć (PT), zwalić się;

• wyrazy k s i ą ż k o w e : tudzież, zbłądzić, zgoła, zwyknąć; • wyraz r z a d k i : spozierać;

• wyrazy o znaczeniu prawnym: urząd, wygrać (PT).

Wspólne tylko dla epopei Mickiewiczowej i dla Marii leksemy to:

• 137 czasowników: bełkotać, błąkać się, cucić, cwałować, czaić się, czuć się, dociec, dzier­ żyć, garnąć, jeść, karmić, kąpać się, kiwnąć, kłaniać, kończyć się, korzystać, kręcić, kupić się, łapać, marzyć się, moknąć, mordować, mrużyć, nacierać, napełnić, naradzać się, narażać, na- stawać, nasunąć, obalać, obejmować, obracać się, oddzielać, odpisać, odwlekać, oglądać się, osadzić, oświadczyć, parsknąć, pieścić, piszczeć, pływać, podawać, podziać się, popierać, po­ stawić się, potrafić, powstawać, pozwalać, przebiec a. przebiegnąć, przewracać, przybić, przyj­ mować, przysłonić, przytulić, rabować, ratować, rąbać, robić się, rozdzielić, rozejść się, roz­ palać, rozwalać, schować się, schylać, skarać, skłonić, skrócić, skryć, spóźnić się, sprowadzać, stukać (też rz.), szczędzić, szczęścić, szybować, tarzać się, topnieć, trwożyć się, uchodzić, udać się, uderzyć się, ugiąć, ująć, umieścić, urągać, uważać, użyć, walać się, wbiegać, weselić się (też rz.), wić, wiercić, wierzgnąć, winszować, wkraść się, wnieść, wnosić, wpatrywać się, wskakiwać, wydrzeć się, wydzierać, wydzierać się, wyprawiać, wyprzedzić, wypuścić, wypy­ chać, wystawać, wystrzelać, wywalać, zachęcać, zaglądać, zakrywać, załamywać, zamieszkać, zasmucić, zastukać, zatopić, zawisnąć, zbiegać się, zbierać, zdarzyć się, zdążyć, zdmuchnąć, zdobić, zdobyć, ziścić się, złapać, zmieszać się, znijść (zniść), zoczyć, zostawać, zrywać się, zsiadać, zwalczyć, zwyciężyć, zżymać się, żartować;

• 134 rzeczowniki i wyrazy użyte rzeczownikowo: afekt, bicie, błogosławieństwo, brodacz, brzemię, budynek, chłopię, chrzciny, cukier (też przm.), cyganka, cyprys, czułość (też przm. i przsł.), czystość, dobroć, drab, drużba, drżenie, dziewczynka, dziób, farba, fortel, fortuna, gęba, gołębica, jaszczur, jegomość, jejmość, kaczka, karabela, kierunek, kłopot, kolec, konik, kopiec, krawędź, krój, krzewina, kula, kurz, łodyga, łoza, macierzanka, melodia, meta, mieszanina, mieszkanie, młyn, mrowisko, następstwo, niechęć, nieprawda, niespokojność, nikczemność, nuda, obrazek, odmiana, odwet, ogrom, pająk, palec, pieprz, płód, pobożność, podobieństwo, podróż, podział, post, pożegnanie, prawidło, proca, przeciwnik, przerwa, przy­ miot, przypomnienie, robak, rodzice, rozejm, ryba, rząd, słodycz (też przsł.), smak, sok, sro- mota, stałość, staruszek, strzecha, stuk (też cz.), suchoty, szacunek, szafran, szczątek, szczo- drota, sznur, szpital, szwadron, ślub, tajnik, tchórz, towarzystwo, trop, Turek, ucieczka, ulga, uroda, veto, wasze, waszeć, wesołość (też cz.), węgrzyn, wieśniak, wiwat, wpływ, wrażenie, wyobraźnia, wyrzut, wzór, wzruszenie (też imiesł.), zając, zamach, zamiana, zapęd, zapusty, zaszczyt (też przsł.), zguba, zięć, zioło, zniknienie, zwalisko, związek, żaba, żałość, żupan, Żyd, żywioł;

• 81 przymiotników i imiesłowów odmiennych: bezbronny, bitny, boczny, budzący, bujny, cukrowy (też rz.), czarowny, czuły (też rz. i przsł.), gotycki, jadący, jaskrawy, kształt­ ny, malowany, nadobny, najeżony, niezliczony, niezmierny, niknący, obecny, obnażony, obskoczony, ojczysty, okazały, oprawny, otoczony, otyły, pachnący, pobity, poddany, podko­ pany, pokłuty, popsuty, posłuszny, przedni, przeraźliwy (też przsł.), przeszły, przybrany, przychylny, przymrużony, pstry, pusty, pyzaty, rączy, robaczliwy, rozciągnięty, rozjaśnio­ ny, rozkoszny, różnofarbny, samotny, słomiany, starodawny, syczący, szeregowy, szlachecki, świecący, święcony, świszczący, tatarski, tłusty, ulubiony, utęskniony, wbity, zoenecki, wiotki, wsławiony, wsteczny, wygięty, wywrócony, wzruszony (też rz.), zajadły, zajęty, zawołany, zdziwiony, zebrany, zlękły, złocisty, znaczny, zniszczony, związany, zwisły, zwrócony;

• 20 przysłówków: czule (też przm. i rz.), gorzej, lekko, łaskawie, łatwo, mądrze, nawza­ jem, niepodobna, opodal, po kryjomu, przeraźliwie (też przm.), raptem, słodko (też rz.), słusz­

nie, ślicznie, w cwał, wewnątrz, widocznie, wówczas, zaszczytnie (też rz.); • 3 przyimki: podług, wedle, wpośród;

• 2 zaimki: jakikolwiek, tenże; • 1 partykuła a;

• 1 wykrzyknik och. W tej grupie wyrazów są:

• a r c h a i z m y leksykalne i znaczeniowe: chłopię (PT), drab, drużba, dworzec, nik­ czemność (M), podział (M), robaczliwy, rodzic (M), Rodzica (PT), różnofarbny, II. rząd (PT), skłonić (M), szczodrota, sznur (PT), uroda (PT), utęskniony, uważać (PT), Wasze, Waszeć, wedle, wiwat (M), wzruszony (M), zapęd (M), zaszczyt (M), zawołany (PT), znijść a. zniść, zniknienie;

• h i s t o r y z m y : karabela, towarzystwo (M), żak;

• wyrazy i znaczenia p r z e s t a r z a ł e : afekt, chłopię (M), dzierżyć, kłaniać, kula, nadobny, podobieństwo (PT), przedni, przeszły (PT), skarać, słusznie (PT), sromota, suchoty, wić cz. (PT), widocznie (PT), wieśniak, wpośród, zapusty, zlękły, znaczny (PT), zoczyć, zwró­ cony (PT);

• wyrazy i znaczenia p o t o c z n e : gęba, przybrany (PT), pyzaty, wywalać;

• wyrazy k s i ą ż k o w e : trwożyć się, udać się (PT), wnieść (PT), wnosić (PT), zaszczyt­ nie (PT), ziścić się, żałość;

• wyraz p o d n i o s ł y szczęścić, • wyraz r z a d k i zioło.

Leksemy wspólne tylko dla epopei i Wacława:

• 77 czasowników: budzić się, cierpieć, cisnąć się, dobić, doczekać, krajać, myśleć, nadcho­ dzić, nakryć, nadchodzić, nakryć, naleioać, naprawić, nasłać, naznaczyć, niecierpliwić się, nie­ nawidzić, oblać, obmyć, obronić, ocierać, odmienić, odwiedzać, odzierać, otrzymać, parskać, pochlebiać, pogrozić, pokazać się, pomścić się, posyłać, powtarzać, pomykać się, poruszyć, poruszyć się, przepraszać, przepuszczać, przeskoczyć, przyprawić, przysiąc, sadzać, schylić, splamić, spowiadać (też rz.), spowić, syczeć, szczekać, szkodzić, szydzić, trzepać, ubrać, uka­ rać, ulitować się, unikać, wlecieć, wypędzić, wypić, wyręczyć, wysłuchać, wytryskać, wywo­ łać, wzgardzić, zabraknąć, zacząć się, zalać, zalewać, zamawiać, zaniechać, zaprzeczyć, zara­ dzić, zasiadać, zblednąć a. zbladnąć, zgodzić się, zgrzeszyć, zmazać, zmienić się, zwiastować; • 53 rzeczowniki i wyrazy użyte rzeczownikowo: baśń, błąd, chłopka, Chrystus, chust­ ka, domysł, drewno, Dyjana (Dyjanna), główka, hołota, jaskółka, kaptur, komin, Kościuszko, kupa, lont, łabędź (też przm.), Maciejowice (Maciejówka), motyl, mrowie, nędza, obrońca, obroża, obrus, oczekiwanie, order, osina, papier, pergamin, piołun, powróz, przysługa, pu­ ginał, resztka, runo, Sawa, serduszko, sędzia, skrzynia, słuchacz, spowiedź (też cz.), spór, sprzęt, struga, śpiewak, twarzyczka, wezgłowie, wielkość, wrzątek, zabójca, zadatek, zaklęcie, zdrajca, ziele;

• 40 przymiotników i imiesłowów odmiennych: bezdzietny, brylantowy, chłodny, chłopski, gorszy, gwiaździsty, haniebny, konny, koralowy, leżący, łabędzi (też rz.), łatwy, ma­ jący, nakryty, nalany, namiętny, napełniony, niedołężny, płaczący, pobladły, pochylony, po­ darty, powiewny, proroczy, przerażony, przybity, samowładny, siedzący, słoneczny, starożyt­ ny, szkaradny, ścigany, tajemniczy, ubrany (też cz.), wczesny, wydany, zaczęty, zdradziecki, zgodny, zwyczajny;

• 9 przysłówków: krzywo, sam na sam, ściśle, wczoraj, z dawna, z wysoka, za młodu, zaledwo, zimno;

• 1 liczebnik czwarty; • 1 przyimek przeciwko.

W tej grupie wyrazów są:

• a r c h a i z m y leksykalne i znaczeniowe: mrowie (PT), nędza (PT), skrzynia (PT), wydany (W), zaniechać (PT), zgodny (PT);

• h i s t o r y z m puginał;

• wyrazy i znaczenia p r z e s t a r z a ł e : ocierać (PT), papier (PT), pomykać się, samo- władny, wydany (PT), wywołać (PT), zaledwo, zgodzić się (PT);

• wyrazy i znaczenia p o t o c z n e : kupa, wlecieć (PT); • wyrazy k s i ą ż k o w e : spowić, zwiastować;

• wyraz r z a d k i wytryskać;

• wyrazy o speq'alnym znaczeniu z zakresu prawa: papier (PT), spór (PT), ukarać (PT) i religii: spowiadać, spowiedź.

Wyrazy wspólne tylko dla Pana Tadeusza i Przedświtu:

• 51 czasowników: brzydzić się, chadzać, doścignąć, gnić, gnieść, gościć, kapać, klęknąć, kusić, łajać, nęcić, objawić się, odbyć, oddawać, płonić się, pogodzić, pomrzeć, porosnąć a. po­

róść, pozywać, przebrzmieć, przecinać, przemijać, przepadać, przesłonić, przeżyć, ranić, roz­ dawać, rozpoczynać, rozsuwać się, rozszerzyć się, roztopić się, roztwierać się, spłatać, spłonąć, szaleć, szlochać, tryskać, tworzyć, wdawać się, wetknąć, wszczynać się, wybawić, wydeptać, wynijść, wyprosić, wyrywać się, wyuczyć, wzbić się, zalewać się, zlać się, znać się-,

• 47 rzeczowników: Alpy, archanioł, arcydzieło, bóstwo, bryła, buzdygan, ciemnica, cząst­ ka, ćwierć, dłuto, herb, kłamca, królestwo, ląd, ludzkość, mówca, mózg, natchnienie, ogrójec, padół, panieństwo, perła, planeta, podłość, pogarda, poniewierka, potomek, potwarz, przezro­ cze, rękojeść, rola, rój, sierota, srom, stróż, szkarłat, szyderstwo, ścieżka, toń, wdowa, widno­ krąg, Włochy (też przm.), zawiłość, zjazd, zmora, zwrotka;

• 30 przymiotników i imiesłowów odmiennych: dotykalny, katolicki, klęczący, kró­ lewski, kupiecki, narodowy, niewidzialny, nieżywy, obrócony, pochwalony, pomny, porwany, przyparty, radosny, sądny, senatorski, skamieniały, skuty, słyszalny, spadający, strusi, ubogi, ujęty, urodzony, włoski (też rz.), wskrzeszony, zachwycony, zimowy, zmienny, zwity; • 10 przysłówków: bezprzytomnie, ostro, po staremu, podle, w zamian, wskroś, wstecz, zarazem, zbrojnie, żałośnie;

• 1 liczebnik milion; • 1 przyimek wyżej; • 1 partykuła -ci (-ć).

W tej grupie wyrazów są:

• a r c h a i z m y leksykalne i znaczeniowe: objawić się (PT), urodzony (PT), wynijść, zarazem (PT);

• wyrazy i znaczenia p r z e s t a r z a ł e : padół, panieństwo, pomny, rozszerzyć się (PT), roztwierać się, rychło, srom, wdawać się (PT), zbrojnie (PT);

• wyraz o znaczeniu p o s p o l i t y m zalewać się (PT);

• wyrazy k s i ą ż k o w e : ogrójec (ogrojec), płonić się, przezrocze, toń, wskroś (wskroś);

• wyraz r z a d k i zwity;

• wyraz o znaczeniu prawnym urodzony w f. rz. (PT).

Hasła leksykalne wspólne wyłącznie dla epopei i dla Szczęsnej:

• 51 rzeczowników: Adam, akord, aktor, atrament, czytelnik, dama, dobro, druk, dukat, dworek, dziedziczka, garść, geniusz, gest, gotówka, jadło, kalendarz, klucz, komedia, kominek, koral, koronka, mama, mila, młodzian, moda, naczynie, nałóg, niedziela, obwód, opis (też cz.), orkiestra, pałacyk, Paryż, pisarz, pokolenie, powiat, pozwolenie, rachunek, romans, roślina, ru­ bin, Sakrament, szkaplerz, świecznik, trzewiczek, trzewik, wet, worek, wymowa, zmarszczka; • 27 czasowników: chwalić, ciąć, donosić, kląć, mieścić się, namyślać się, napisać, ode­ pchnąć, opisywać (też rz.), plądrować, pominąć, porządkować, poziewać, przepić, przypłynąć, przystąpić, skorzystać, śniadać, trząść się, uczuć, uronić, wykonać, wywodzić się, zagiąć, za­ mienić, zjadać, życzyć;

• 16 przymiotników i imiesłowów odmiennych: atłasowy, chiński, gęsi, jedwabny, le­ niwy, niegrzeczny, niezdrowy, osobny, płatny, podany, poobiedni, prozaiczny, tępy, uwień­ czony, wydarty, żywotny;

• 6 przysłówków: grzecznie, równo, uroczyście, wielce, zręcznie, zupełnie. W tej grupie wyrazów są:

• a r c h a i z m y leksykalne i znaczeniowe: leniwy (PT), mieścić się (SZ), obwód (PT), wet (SZ), worek, zwiniony;

• wyrazy i znaczenia p r z e s t a r z a ł e : kłócić, młodzian, przepić (SZ), śniadać, wielce; • wyrazy i znaczenia p o t o c z n e : przepić (PT), romans (PT);

• wyrazy k s i ą ż k o w e : uwieńczony (PT), wywodzić (PT); • wyrazy o znaczeniu religijnym: Sakrament, szkaplerz.

Tylko w Panu Tadeuszu i w Januszu Bieniawskim:

• 19 czasowników: dymić, kłócić się, kwilić, miotać się, naglić, natężać, obrać, odzierżyć, rozlewać, rozpierzchnąć się, skinąć, słynąć, spędzić, szerzyć, tłuc, wspiąć się, wylewać, za­ trudniać się;

• 16 rzeczowników: dąbrowa, dowódca, grusza, jeleń, krzew, lis, łów, nauka, pług, ruta, skowronek, smuga, wnuk, zagon, zasiew, zboże;

• 9 przymiotników i imiesłowów odmiennych: bolesny, czyścowy, dźwięczny, nieści- gły, poległy, roczny, srebrzysty, uchodzący, walczący;

• 5 przysłówków: hurmem, krwawo, rychło, spiesznie, wzajem; • 2 wykrzykniki: hola, nu.

W tej grupie wyrazów są:

• a r c h a i z m y leksykalne i znaczeniowe: hurmem, odzierżyć, wzajem (J); • wyrazy i znaczenia p r z e s t a r z a ł e : nieścigły (J), wzajem (PT), zatrudniać się; • r e g i o n a l i z m nu.

Interesujące jest, że tylko w parze ze Szczęsną epopeja Mickiewicza wykazu­ je najwięcej wspólnych rzeczowników, a w pozostałych parach (także z Grażyną) na pierwszym miejscu są wspólne czasowniki. Na trzecim miejscu zawsze są wspól­ ne przymiotniki z imiesłowami, a na czwartym przysłówki. Kolejność pozostałych kategorii gramatyczno-semantycznych jest dość przypadkowa, tym bardziej, im mniejszy jest tekst poematu porównywanego z tekstem Pana Tadeusza. Dlatego tyl­ ko liczący kilkanaście tysięcy wyrazów tekstowych Zamek kaniowski ma tu repre­ zentantów wszystkich dziesięciu kategorii semantyczno-gramatycznych, natomiast mniejsze porównywane z epopeją teksty sukcesywnie mniej (od ośmiu do pięciu). Znowu zaznacza się tu specyfika utworu Norwida, gdyż Szczęsna, zajmująca przed­ ostatnie miejsce pod względem wielkości tekstu, wykazuje zbieżności z epopeją tyl­