agresywne zachowania
8. M ETODY , TECHNIKI I NARZĘDZIA BADAWCZE
Wybór metod, technik i narzędzi badawczych to następny krok realicji procesu badawczego. W celu przeprowadzenia badań empirycznych za-stosowano zmodyfikowaną wersję Kwestionariusza A. Bussa i A. Durkee do badania agresywności50. Kwestionariusz ten składa się z 38 pytań typu zamkniętego. Dzielą się one na pytania dotyczące agresji słownej (21 pytań) oraz agresji fizycznej (17 pytań). W zmodyfikowanej wersji kwestionariusza do badań agresji słownej służą pytania: 1, 2, 4, 6, 9, 12, 13, 14, 16, 19, 20, 21, 22, 24, 26, 27, 29, 30, 33, 34, 35. Natomiast do badania agresji fizycz-nej służą pytania nr: 3, 5, 7, 8, 10, 11, 15, 17, 18, 23, 25, 28, 31, 32, 36, 37, 38. Po każdym pytaniu następują do wyboru dwie możliwości odpowie-dzi: TAK lub NIE. Osobą badanym przed rozdaniem kwestionariusza oraz ankiety do badania osiągnięć szkolnych51 objaśniono, że należy odpowiada-jąc na pytania zdecydować się na jedną odpowiedź i właściwą z nich zazna-czyć w kołeczku. Natomiast pytania dotyczące osiągnięć szkolnych dokona-no w formie ankiety. Ankieta składa się z 9 pytań typu zamkniętego, z czego dwa z nich (pytanie nr 5 oraz 7) dają możliwość odpowiedzi innej niż suge-rowane w ankiecie, czyli są to pytania typu otwartego.
Zmodyfikowana wersja kwestionariusza do badania agresji52
1. Gdy ktoś mnie zdenerwuje to mam ochotę go uderzyć TAK NIE 2. Często wdaje się w sprzeczki lub dyskusję TAK NIE 3. Pamiętam, że jak byłem dzieckiem to chętnie brałem
udział w bójkach TAK NIE
4. Trudno mi się powstrzymać od sprzeczki, gdy ktoś
nie zgadza się ze mną TAK NIE
5. Zdarza mi się kogoś uderzyć, gdyż nie mogę się
opanować TAK NIE
50 Kwestionariusz pochodzi z książki S. Sieka, Wybrane metody badania osobowości, Warsza-wa 1983. Akademia Teologii Katolickiej. Kwestionariusz został opracoWarsza-wany przez A. Bussa i A. Durkee w 1961 r. W wersji oryginalnej składa się ze 100 pytań. Polską wersję kwestiona-riusza opracował i zaadoptował do polskich warunków M. Choynowski w roku 1971, który został zatytułowany „Nastroje i humory”. W roku 1972 ukazał się skrócony podręcznik pod red. M. Choynowskiego wyd. przez Ministerstwo Oświaty i Wychowania. Oryginalna wersja została wystandaryzowana do badania młodzieży od 14 roku życia. Modyfikacja została prze-prowadzona przez autora po konsultacji naukowej z prof. US dr hab. Janiną Świrko-Pilip-czuk.
51 Opracowanie własne autora. Konsultacja naukowa prof. US dr hab. Janina Świrko-Pilip-czuk.
52 Opracowanie własne autora. Konsultacja naukowa prof. US dr hab. Janina Świrko-Pilip-czuk.
Czesław Gerard Toboła 164
6. Kiedy nie podoba mi się zachowanie kolegów (koleżanek),
mówię im to otwarcie TAK NIE
7. Gdy ktoś się rządzi, robię mu na przekór TAK NIE 8. Kiedy przestaje nad sobą panować, mogę uderzyć TAK NIE 9. Gdy mi się ktoś naprzykrza, od razu mówię mu,
co o nim myślę TAK NIE
10. Gdy ktoś mnie pogania, umyślnie robię wszystko
powoli TAK NIE
11. W razie potrzeby używam pięści w obronie
swych praw TAK NIE
12. Gdy ktoś na mnie krzyczy, odpowiadam mu
krzykiem TAK NIE
13. Czasem mam wrażenie, że inni wyśmiewają się
ze mnie TAK NIE
14. Czasem, gdy jestem na kogoś zły, przestaje się
do niego odzywać TAK NIE
15. Kiedyś koledzy (koleżanki) tak mnie wyprowadzili
z równowagi, że się z nimi pobiłem TAK NIE 16. Kiedy się rozzłoszczę, wygaduję przykre rzeczy TAK NIE 17. Miewam sny, w których toczę z innymi zwycięskie
walki TAK NIE
18. Jeśli mnie ktoś pierwszy zaczepi, nie ujdzie mu
to bezkarnie TAK NIE
19. Często odgrażam się, choć nie mam zamiaru
nikomu zrobić nic złego TAK NIE
20. Dosyć łatwo w moim zachowaniu emocje biorą górę nad zdrowym rozsądkiem i łatwo jest mnie wtedy
wyprowadzić z równowagi TAK NIE
21. Gdy spieram się z kimś, to zwykle podnoszę głos TAK NIE 22. Mam wrażenie, że ludzie często usiłują mnie
rozgniewać lub obrazić TAK NIE
23. Czasami mam nieodparta ochotę zrobić komuś
krzywdę TAK NIE
24. Często jestem opryskliwy (a) dla ludzi TAK NIE
OSIĄGNIĘCIA SZKOLNE UCZNIÓW W OKRESIE ADOLESCENCJI
PRZEJAWIAJĄCYCH AGRESYWNE ZACHOWANIA 165
25. Chętnie pokazuję kolegom (koleżanką), jaki (a)
jestem silny (a) TAK NIE
26. Często bez namysłu mówię ludziom przykre rzeczy TAK NIE 27. Łatwo wpadam w złość, ale szybko mi to przechodzi TAK NIE 28. Chętnie przyglądam się bójkom na ulicy TAK NIE 29. Często powiem komuś tak, że mu pójdzie w „pięty” TAK NIE 30. Łatwo się unoszę, gdy ktoś stroi sobie ze mnie żarty TAK NIE 31. Zdarza mi się wpadać w taką wściekłość, że rzucam
czym się da TAK NIE
32. Gdy jestem silnie rozgniewany (a), trzaskam drzwiami TAK NIE 33. Często czuję, że mogę wybuchnąć z byle powodu TAK NIE 34. Jestem czasem w takim nastroju, że wszystko mnie
denerwuje TAK NIE
35. Gdy się zdenerwuję, okazuję innym, że jestem
w złym humorze TAK NIE
36. Pamiętam, że gdy byłem dzieckiem to często
miewałem napady wściekłości TAK NIE
37. Wpadłem (a) kiedyś w taką złość, że chwyciłem (a)
jakiś przedmiot i zniszczyłem (a) go TAK NIE 38. Czasem w złości uderzam pięścią w stół TAK NIE
Ankieta do badania osiągnięć szkolnych53
1. Jestem:
chłopcem dziewczyną
2. Czy uważasz, że jesteś uczniem:
wzorowym średnim dobrym słabym
53 Opracowanie własne autora. Konsultacja naukowa prof. US dr hab. Janina. Świrko-Pilip-czuk.
Czesław Gerard Toboła 166
3. Jakie oceny najczęściej otrzymujesz:
6 5 4 3 2 1
4. Jakie otrzymałeś (łaś) oceny na koniec I semestru (w tym roku szkol-nym) z:
j. polski ..…, matematyka ..., biologia ..., plastyka ..., technika ..., w-f ..., muzyka ...
5. Na jakie zajęcia dodatkowo uczęszczasz:
języki obce gra na instrumencie zajęcia komputerowe zajęcia sportowe kółko matematyczne śpiew taniec inne – jakie? ...
6. Czy uważasz, że masz kłopoty szkolne:
tak nie czasami
7. Twoje kłopoty wynikają z:
nadmiaru materiału niezrozumienia lekcji
lenistwa nadmiaru zajęć domowych
braku warunków do odrabiania lekcji i nauki w domu innych przyczyn – wymień...
...
8. Czy powtarzałeś (łaś) klasę:
tak nie więcej niż jedną
9. Czy jesteś zadowolony (a) z tego, że uczęszczasz właśnie do tej szkoły?
tak nie nigdy się nad tym nie zastanawiałem (a)
OSIĄGNIĘCIA SZKOLNE UCZNIÓW W OKRESIE ADOLESCENCJI
PRZEJAWIAJĄCYCH AGRESYWNE ZACHOWANIA 167