Mazowsze i Podlasie (powierzchnia uprawy – 3,76 ha/gosp.) – nadwyĪka bezpoĞrednia bez dopáat uzyskana z 1 ha wynosiáa 738 zá, czynnikiem

wa-runkującym jej wysokoĞü byáy najsáabsze wyniki produkcyjne (13,1 dt/ha);

pomimo Īe cena nasion byáa korzystna (90,26 zá/dt) region ten zająá pozycjĊ czwartą zarówno pod wzglĊdem przychodów, jak i nadwyĪki bezpoĞredniej.

W Ğwietle wyników uzyskanych z produkcji bardzo wyraĨnie rysuje siĊ rola dopáat. Ich wysokoĞü ogóáem przysáugująca do 1 ha áubinu sáodkiego wyno-siáa od 1293 do 1342 zá (tabela 10, wykres 10). Oznacza to, Īe nadwyĪkĊ bezpo-Ğrednią bez dopáat uzyskaną z uprawy 1 ha áubinu sáodkiego, przysáugujące do-páaty przewyĪszaáy:

x Ğrednio w próbie – o 43,9%, (tj. o 401 zá),

x w regionie Pomorze i Mazury – o 29,8% (tj. o 297 zá), x w regionie Wielkopolska i ĝląsk – o 57,6% (tj. o 481 zá), x w regionie Mazowsze i Podlasie – o 82,0% (tj. o 604 zá), x w regionie Maáopolska i Pogórze – o 41,4% (tj. o 388 zá).

Ujmując rolĊ dopáat w inny sposób, oznacza to, Īe Ğrednio w próbie do 1 zá nadwyĪki bezpoĞredniej bez dopáat rolnicy mogli otrzymaü wsparcie w wy-sokoĞci 1,44 zá, a w regionach od 1,30 zá na Pomorzu i Mazurach do 1,82 zá na Mazowszu i Podlasiu.

Wykres 10. Wyniki z uprawy áubinu sáodkiego w 2016 roku Ğrednio w badanym zbiorze gospodarstw i w wydzielonych regionach rolniczych

1363 1426 1299 1184 1533

450914 430996 465834 446738 596937

1315 1293

_rednio wzbiorze Pomorze iMazury Wielkopolska i_lČsk Mazowsze iPodlasie Maųopolska iPogórze

Dopųatyogóųem

ħródáo: opracowanie na podstawie badaĔ wáasnych.

Za miarĊ oceny opáacalnoĞci produkcji nasion áubinu sáodkiego – w rozu-mieniu efektywnoĞci ekonomicznej – przyjĊto wskaĨnik opáacalnoĞci bezpoĞred-niej. Z obliczeĔ wynika, Īe Ğrednio w próbie badawczej oraz w grupach gospo-darstw sklasyfikowanych wedáug poáoĪenia w regionach rolniczych produkcja áubinu byáa ekonomicznie efektywna. W kaĪdej z grup Ğrednia wielkoĞü wskaĨni-ka opáacalnoĞci oraz jego mediana przekroczyáy 100%. Jednak wĞród gospo-darstw z trzech regionów (wyjątkiem byá tylko region Wielkopolska i ĝląsk), a w konsekwencji takĪe Ğrednio w próbie badawczej wystĊpowaáy jednostki w których produkcja áubinu nie byáa ekonomicznie efektywna. WartoĞü produkcji nie zapewniáa peánego pokrycia poniesionych kosztów bezpoĞrednich. Wskazuje na to percentyl 5%, który w gospodarstwach z Pomorza i Mazur wynosiá 29,6%, Mazowsza i Podlasie – 69,0%, a Maáopolski i Pogórza – 71,0% (tabela 11).

W rozpatrywanych grupach gospodarstw obszar, jaki zajmowaáo 90% ob-serwacji (okreĞlony przez percentyl 95% i 5%) byá szeroki, ale szczególnie duĪa rozpiĊtoĞü opáacalnoĞci wystĊpowaáa w gospodarstwach z Pomorza i Mazur (860,4 p.p.). ĝwiadczy o tym takĪe najwyĪszy pozycyjny wspóáczynnik zmien-noĞci⁹⁰ (53,3%), co oznacza, Īe w zbiorze wystĊpowaáy jednostki o bardzo



90 Pozycyjny wspóáczynnik zmiennoĞci informuje o sile dyspersji (rozproszenia) badanej cechy, czyli o jednorodnoĞci zbiorowoĞci statystycznej. Im wyĪsza jego wielkoĞü, tym wiĊksze jest zróĪnicowanie danej cechy, co moĪe sugerowaü, iĪ mamy do czynienia ze zbiorowoĞcią niejednorodną z punktu wi-dzenia badanej cechy.

niskiej i bardzo wysokiej opáacalnoĞci produkcji nasion áubinu. Biorąc pod uwa-gĊ wielkoĞü percentyla 5% (157,2%) moĪna uznaü, Īe tylko w regionie Wielko-polska i ĝląsk uprawa áubinu byáa ekonomicznie efektywna prawie we wszyst-kich gospodarstwach (w 95%).

Tabela 11. Wybrane statystyki opisowe wskaĨnika opáacalnoĞci bezpoĞredniej uprawy áubinu sáodkiego w 2016 roku

Pomorze

[proc.] 303,1 331,7 279,6 265,3 257,2

[proc.] 68,2 29,6 157,2 69,0 71,0

[proc.] 292,8 302,3 307,0 273,1 243,2

[proc.] 824,8 890,0 667,6 865,0 503,9

[proc.] 45,3 53,3 47,6 43,1 34,4

Percentyl 5%

ĝrednio w wybranych gospodarstwach w regionie

ĝrednio

ħródáo: opracowanie na podstawie badaĔ wáasnych.

Dla bardziej szczegóáowego przeanalizowania wyników ekonomicznych z uprawy áubinu sáodkiego wykorzystano zestaw wskaĨników, które okreĞlają sprawnoĞü ekonomiczną, czyli ekonomiczną zasadnoĞü produkcji. Ich wyniki wskazują, Īe w gospodarstwach poáoĪonych w regionie Pomorze i Mazury sprawnoĞü ekonomiczna produkcji áubinu byáa najwiĊksza. ĝwiadczą o tym pra-wie wszystkie wskaĨniki, tylko dochodowoĞü produkcji (nadwyĪka bezpoĞrednia bez dopáat na 1 dt nasion) w porównaniu do najwyĪszego jej poziomu w regionie Maáopolska i Pogórze byáa nieznacznie niĪsza (o 1,3%), wynosiáa 60,09 zá/dt wo-bec 60,91 zá/dt. Natomiast w regionie Maáopolska i Pogórze ekonomiczna zasad-noĞü produkcji byáa najmniejsza. Wysokie koszty bezpoĞrednie poniesione 1 ha áubinu negatywnie oddziaáywaáy na poziom kosztu jednostkowego. W efekcie bezpoĞrednie koszty produkcji 1 dt nasion byáy najwyĪsze (38,74 zá), o 49,3%

przewyĪszaáy najniĪszy ich poziom (25,94 zá) na Pomorzu i Mazurach. W porów-naniu do gospodarstw z Pomorza i Mazur, w których sprawnoĞü ekonomiczna produkcji áubinu byáa najwiĊksza, w jednostkach z Maáopolski i Pogórza odnoto-wano niĪszą: konkurencyjnoĞü kosztową produkcji nasion – o 20,4 p.p. (koszty bezpoĞrednie w nadwyĪce bez dopáat stanowiáy odpowiednio 43,2 i 63,6%), do-chodowoĞü nakáadów pracy – o 57,7%, techniczną wydajnoĞü pracy – o 59,0%, a ekonomiczną wydajnoĞü pracy – o 51,7% (tabela 12).

Tabela 12. WskaĨniki sprawnoĞci ekonomicznej uprawy áubinu sáodkiego w 2016 roku

Pomorze Wielkopolska Mazowsze Maáopolska i Mazury i ĝląsk i Podlasie i Pogórze

[zá] 28,38 25,94 28,94 34,02 38,74 [zá] 57,64 60,09 51,98 56,23 60,91 [zá] 166,55 236,39 124,95 99,94 100,00

[proc.] 49,2 43,2 55,7 60,5 63,6

[dt] 2,9 3,9 2,4 1,8 1,6

[zá] 248,54 338,42 194,52 160,40 163,60 NadwyĪka bezpoĞrednia bez dopáat na

1 godzinĊ nakáadów pracy ogóáem Udziaá kosztów bezpoĞrednich w nadwyĪce bezpoĞredniej bez dopáat WielkoĞü produkcji na 1 godzinĊ nakáadów pracy ogóáem WartoĞü produkcji na 1 godzinĊ nakáadów pracy ogóáem

Wyszczególnienie

ĝrednio w gosp.

uprawiających áubin sáodki

ĝrednio w wybranych gospodarstwach w regionie

Koszty bezpoĞrednie na 1 dt nasion áubinu sáodkiego

NadwyĪka bezpoĞrednia bez dopáat na 1 dt nasion áubinu sáodkiego

ħródáo: opracowanie na podstawie badaĔ wáasnych.

Podsumowując rozwaĪania dotyczące regionalnego zróĪnicowania wyni-ków ekonomicznych z uprawy áubinu sáodkiego, naleĪy stwierdziü, Īe we wszystkich regionach wyniki na poziomie nadwyĪki bezpoĞredniej bez dopáat byáy korzystne, ale jej poziom nie byá wysoki. Czynnikiem, który miaá najwiĊk-szy wpáyw na wysokoĞü nadwyĪki byáa wartoĞü produkcji, chociaĪ wpáyw kosz-tów bezpoĞrednich równieĪ byá widoczny. ĝrednio w próbie badawczej gospo-darstw nadwyĪka bez dopáat z uprawy 1 ha áubinu wynosiáa 914 zá, a w regio-nach zawieraáa siĊ w przedziale 738-996 zá. W Ğwietle wyników uzyskanych z produkcji uwidoczniáa siĊ rola dopáat jako czynnika stabilizującego i wspiera-jącego poziom dochodów. Dopáaty ogóáem do 1 ha áubinu sáodkiego zawieraáy siĊ w granicach 1293-1342 zá. Oznacza to, Īe Ğrednio w próbie do 1 zá nadwyĪki bezpoĞredniej bez dopáat rolnicy otrzymali wsparcie w wysokoĞci 1,44 zá, pod-czas gdy w regionie Pomorze i Mazury – 1,30 zá, Wielkopolska i ĝląsk – 1,58 zá, Mazowsze i Podlasie – 1,82 zá, a Maáopolska i Pogórze – 1,41 zá.

Miary statystyczne wskaĨnika opáacalnoĞci bezpoĞredniej produkcji na-sion áubinu wskazują, Īe wĞród gospodarstw z próby badawczej wystĊpowaáy jednostki, w których opáacalnoĞü produkcji byáa bardzo niska i bardzo wysoka.

Biorąc pod uwagĊ wielkoĞü percentyla 5% (157,2%) moĪna uznaü, Īe tylko w regionie Wielkopolska i ĝląsk uprawa áubinu byáa ekonomicznie efektywna prawie we wszystkich gospodarstwach (w 95%). Jednak inne wskaĨniki spraw-noĞci ekonomicznej wykorzystane do analizy wskazują na przewagĊ áubinu uprawianego na Pomorzu i Mazurach, podczas gdy w regionie Maáopolska i Po-górze ich wielkoĞci byáy najmniej korzystne.

Groch pastewny. Znaczenie gospodarcze grochu pastewnego jest mniej-sze niĪ omówionego wczeĞniej áubinu sáodkiego. ĝwiadczy o tym udziaá grochu w strukturze zasiewów roĞlin strączkowych pastewnych, który w 2016 roku ogóáem w kraju wynosiá 6,3%, a w gospodarstwach indywidualnych – 6,4%.

W Polsce w 2016 roku groch pastewny uprawiano na powierzchni 14 374 ha, w tym 91,6% powierzchni znajdowaáo siĊ w gospodarstwach indywidualnych.

ĝredni plon grochu pastewnego uzyskany z 1 ha w gospodarstwach indywidual-nych uksztaátowaá siĊ na poziomie 21,0 dt⁹¹. Natomiast Ğrednia w kraju cena skupu nasion grochu paszowego wynosiáa 75,28 zá/dt⁹² (danych GUS o plonach i cenach grochu pastewnego w ukáadzie województw nie przedstawiono ze wzglĊdu na brak informacji o takim stopniu szczegóáowoĞci).

W 2016 roku w 81 gospodarstwach poáoĪonych na terenie caáego kraju zebrano dane iloĞciowe i wartoĞciowe o wynikach produkcyjnych i cenowych oraz nakáadach i kosztach bezpoĞrednich poniesionych na uprawĊ grochu pastewnego. Wyniki na poziomie nadwyĪki bezpoĞredniej przedstawiono Ğred-nio w próbie badawczej oraz w grupach gospodarstw z regionów rolniczych, celem byáo wykazanie róĪnic i czynników determinujących wysokoĞü nadwyĪki bezpoĞredniej z uprawy grochu.

Analizując wyniki produkcyjne i cenowe stwierdzono, Īe Ğrednio w pró-bie badawczej gospodarstw plon nasion grochu wynosiá 25,0 dt/ha (przy po-wierzchni uprawy Ğrednio 3,68 ha/gosp.), przewyĪszaá wiĊc Ğredni jego poziom w gospodarstwach indywidualnych o 19,0%. Natomiast cena sprzedaĪy nasion wynosiáa 95,78 zá/dt i w porównaniu do ceny skupu grochu paszowego wg GUS byáa wyĪsza o 27,2%. Regionalna segmentacja gospodarstw uprawiających groch pastewny wykazaáa silne zróĪnicowanie zarówno plonu nasion grochu, jak i ceny ich sprzedaĪy (tabela 13):

x najwyĪszy plon (29,5 dt/ha) uzyskali rolnicy z Maáopolski i Pogórza – o 18,0% wyĪszy w porównaniu do caáej próby badawczej, a o 40,5% w od-niesieniu do gospodarstw indywidualnych w kraju (wg GUS),

x najniĪszy plon (19,3 dt/ha) odnotowano w regionie Mazowsze i Podlasie – o 22,8% niĪszy niĪ w caáej próbie badawczej, a o 8,1% w odniesieniu do plonu grochu Ğrednio w gospodarstwach indywidualnych w kraju (wg GUS).

Porównując skrajne wielkoĞci w regionach, w przypadku plonu grochu róĪnica wynosiáa 10,2 dt, a ceny ich sprzedaĪy 29,46 zá. Są to duĪe róĪnice, ich siáa oddziaáywania na poziom przychodów oraz nadwyĪki bezpoĞredniej moĪe byü znacząca. W analizowanym przypadku – ze wzglĊdu na skumulowanie obu



91 Wyniki produkcji roĞlinnej w 2016 r., GUS, Warszawa 2017.

92 Ceny w gospodarce narodowej w 2016 r., GUS, Warszawa 2017.

minimalnych wielkoĞci – zjawisko to uwidoczniáo siĊ szczególnie silnie w re-gionie Mazowsze i Podlasie.

Po najwyĪszej cenie groch sprzedawali producenci z Wielkopolski i ĝlą-ska – 111,12 zá/dt, byáa ona o 16,0% wyĪsza od Ğredniej w próbie i aĪ o 47,6%

wyĪsza od ceny skupu grochu paszowego w kraju (wg GUS). Sytuacja cenowa grochu najsáabsza byáa w regionie Mazowsze i Podlasie, Ğrednio w gospodar-stwach uczestniczących w badaniach za 1 dt nasion uzyskano tylko 81,66 zá.

Oznacza to, Īe cena nasion byáa o 14,7% niĪsza w porównaniu do Ğredniej w caáej próbie badawczej, ale o 8,5% wyĪsza w odniesieniu do ceny skupu grochu wg GUS.

Wyniki produkcyjno-cenowe grochu pastewnego zapewniáy przychody z 1 ha (wartoĞü produkcji potencjalnie towarowej) Ğrednio w próbie w wysoko-Ğci 2397 zá, a w grupach gospodarstw z regionów rolniczych w granicach 1576-2779 zá. NajniĪsze przychody z uprawy grochu uzyskali rolnicy z Ma-zowsza i Podlasia, a najwyĪsze z Wielkopolski i ĝląska. Wyniki wskazują na silne uzaleĪnienie nadwyĪki bezpoĞredniej bez dopáat od wyników produkcyj-no-cenowych grochu, chociaĪ wpáyw kosztów bezpoĞrednich teĪ jest widocz-ny. Przykáadem są wyniki z uprawy grochu w regionie Wielkopolska i ĝląsk, który z pozycji pierwszej pod wzglĊdem przychodów przesunąá siĊ na drugą pod wzglĊdem nadwyĪki bezpoĞredniej bez dopáat.

Koszty bezpoĞrednie poniesione na uprawĊ 1 ha grochu pastewnego Ğrednio w próbie wynosiáy 813 zá, a w grupach gospodarstw: od 674 zá w re-gionie Pomorze i Mazury do 1036 zá w gospodarstwach z Wielkopolski i ĝlą-ska. W strukturze kosztów bezpoĞrednich – podobnie jak w przypadku áubinu sáodkiego – wiĊkszy byá udziaá kosztu materiaáu siewnego niĪ kosztu nawozów mineralnych, Ğrednio w próbie udziaá ten wynosiá odpowiednio 39,1 i 35,7%.

Analogiczna sytuacja wystĊpowaáa równieĪ w gospodarstwach sklasyfikowa-nych regionalnie, wyjątkiem byáy tyko jednostki z Wielkopolski i ĝląska, w których nieznacznie wiĊkszy byá udziaá kosztu nawozów mineralnych (wy-nosiá 39,9%, podczas gdy materiaáu siewnego – 37,2%).

Liczba badanych gospodarstw Powierzchnia uĪytków rolnych[ha] Powierzchnia gruntów ornych[ha] Powierzchnia uprawy[ha] Udziaá w strukturze powierzchni zbiorów ogóáem[proc.] Plon nasion[dt/ha] Cena sprzedaĪy nasion (produkt gáówny)[zá/dt] Cena sprzedaĪy sáomy (produkt uboczny)[zá/dt] IloĞü WartoĞü [zá]IloĞü WartoĞü [zá]IloĞüWartoĞü [zá]IloĞüWartoĞü [zá]IloĞü WartoĞü [zá] WARTOĝû PRODUKCJI OGÓàEMx2396,65x2691,10x2778,84x1576,44x2455,25 z tego:nasiona[dt]25,022396,6527,632691,1025,012778,8419,311576,4429,472455,25 sáoma w obrocie rynkowym[dt]0,000,000,000,000,000,000,000,000,000,00 IloĞüKoszt [zá]IloĞüKoszt [zá]IloĞüKoszt [zá]IloĞüKoszt [zá]IloĞüKoszt [zá] KOSZTY BEZPOĝREDNIE OGÓàEMx813,09x674,11x1036,41x722,33x745,76 Materiaá siewny[dt]2,33317,852,14286,112,29385,872,42290,942,62277,29 z tego:wáasny[dt]1,14113,351,27130,360,7666,991,40144,161,25129,46 obcy[dt]1,20204,500,87155,751,53318,881,02146,781,37147,83 Nawozy mineralne ogóáemx290,28x204,39x413,48x238,40x272,45 z tego:azotowe (N)[kg]10,3435,476,3824,3724,4381,280,963,063,2812,47 fosforowe (P2O5)[kg]3,3011,54--8,3930,12--3,9712,23 potasowe (K2O)[kg]7,3520,01--14,1637,118,1625,145,1812,39 wieloskáadnikowex216,29x180,01x244,49x210,20x232,63 z tego:azot (N)[kg]7,776,636,718,9710,11 fosfor (P2O5)[kg]24,9821,0724,4826,4130,73 potas (K2O)[kg]39,8434,1544,8237,8542,91

Tabela 13. Produkcja, nakáady, koszty i nadwyĪka bezpoĞrednia uzyskana w 2016 roku z uprawy grochu pastewnego Ğrednio w próbie badawczej i w ujĊciu regionalnym (dane rzeczywiste) Wyszczególnienie ĝrednio w gospodarstwach uprawiających groch pastewny

ĝrednio w wybranych gospodarstwach w regionie Pomorze i MazuryWielkopolska i ĝląskMazowsze i PodlasieMaáopolska i Pogórze 8118241920 56,2864,0477,0345,0235,10 52,7457,4775,9241,5531,29 3,684,593,973,872,32 6,77,85,09,17,1 25,027,625,019,329,5 95,7897,40111,1281,6683,32 --- Na 1 ha uprawy xxxxx

pozostaáe nawozy mineralnex6,14x-x17,86x-x2,72 w tym:azot (N)[kg]--- fosfor (P2O5)[kg]--- potas (K2O)[kg]--- NPK ogóáem [kg]93,58283,3068,22204,39122,99393,0082,35238,4096,17269,73 mikroelementyx0,84x0,00x2,61x0,00x0,00 Nawozy organiczne obce[dt]3,769,679,689,68--4,3528,28-- ĝrodki ochrony roĞlin z tego:zaprawy nasienne preparaty chwastobójcze preparaty grzybobójcze preparaty owadobójcze preparaty gryzoniobójcze preparaty zwalcz. szkodniki magazynowe pozostaáe Regulatory wzrostu Pozostaáe koszty bezpoĞrednie z tego:ubezpieczenie plantacji koszty specjalistyczne NADWYĩKA BEZPOĝREDNIA BEZ DOPàAT Dopáaty ogóáem z tego:páatnoĞü do roĞlin wysokobiaákowych403,21409,66411,94367,45430,49 jednolita páatnoĞc obszarowa462,05462,05462,05462,05462,05 páatnoĞü za zazielenienie310,10310,10310,10310,10310,10 páatnoĞü dodatkowa99,0878,99106,67120,5190,70 NADWYĩKA BEZPOĝREDNIA Nakáady pracy ogóáem [godz.] w tym:nakáady pracy wáasnej[godz.] PrzeciĊtna efektywnoĞü nawoĪenia bruttoa [kg] a PrzeciĊtna efektywnoĞü nawoĪenia brutto ௅ jest to plon wyraĪony w kg przypadający na 1 kg NPK. [-] ௅ oznacza, Īe dane zjawisko nie wystąpiáo. [x] ௅ oznacza, Īe wykonanie obliczeĔ nie byáo uzasadnione. ħródáo: opracowanie na podstawie badaĔ prowadzonych w ramach systemu AGROKOSZTY.

cd. Tabela 13 Wyszczególnienie

ĝrednio w gospodarstwach uprawiających groch pastewny

ĝrednio w wybranych gospodarstwach w regionie Pomorze i MazuryWielkopolska i ĝląskMazowsze i PodlasieMaáopolska i Pogórze ----- 175,15162,79187,43164,72188,50 22,6039,0320,008,0721,71 116,15102,62140,32106,16106,45 9,844,427,0814,7817,37 24,9110,8120,0235,7242,98 --- --- 1,645,91--- 6,9310,779,37-6,08 13,220,3740,28-1,45 6,420,3719,04-1,45 6,79-21,23-- 1583,562016,991742,43854,101709,49 1274,431260,801290,761260,111293,34 2857,993277,793033,192114,213002,83 26,7240,4620,3323,4430,67

6,35,16,46,28,2 6,05,15,66,28,2

Pod wzglĊdem wysokoĞci nadwyĪki bezpoĞredniej bez dopáat – którą przyjĊto za miarĊ oceny wyników ekonomicznych z uprawy grochu pastewnego – regiony rolnicze zajĊáy nastĊpującą kolejnoĞü (tabela 13):

1. Pomorze i Mazury (powierzchnia uprawy – 4,59 ha/gosp.) – nadwyĪka bez-poĞrednia bez dopáat wynosiáa 2017 zá/ha, jej wysokoĞü stymulowaáy ko-rzystne wyniki produkcyjne (27,6 dt/ha) i cenowe (97,40 zá/dt), ale zaznaczyá siĊ takĪe pozytywny wpáyw najniĪszych kosztów bezpoĞrednich (674 zá/ha);

Ğwiadczy o tym fakt, Īe region ten z pozycji drugiej na poziomie przychodów przesunąá siĊ na pozycjĊ pierwszą pod wzglĊdem nadwyĪki bez dopáat.

2. Wielkopolska i ĝląsk (powierzchnia uprawy – 3,97 ha/gosp.) – nadwyĪka bezpoĞrednia bez dopáat wynosiáa 1742 zá/ha, jej wysokoĞü determinowaáa najwyĪsza cena sprzedaĪy nasion (111,12 zá/dt) oraz doĞü korzystny plon (25,0 dt/ha); czynniki te zapewniáy najwyĪsze przychody (2779 zá/ha), jed-nak najwyĪsze – w odniesieniu do pozostaáych regionów – koszty bezpo-Ğrednie (1036 zá/ha) miaáy negatywny wpáyw na wysokoĞü nadwyĪki.

3. Maáopolska i Pogórze (powierzchnia uprawy – 2,32 ha/gosp.) – nadwyĪka bezpoĞrednia bez dopáat wynosiáa 1709 zá/ha, jej wysokoĞü warunkowaá naj-wyĪszy – na tle pozostaáych regionów – plon nasion (29,5 dt/ha) oraz doĞü korzystna cena ich sprzedaĪy (83,32 zá/dt), koszty bezpoĞrednie byáy umiar-kowanie wysokie (746 zá/ha); ich wpáyw na pozycjĊ regionu wedáug przyjĊ-tego kryterium byá neutralny.

4. Mazowsze i Podlasie (powierzchnia uprawy – 3,87 ha/gosp.) – nadwyĪka