MEGARA HYBLAJA [A1]

a) H d t . VII, 156, 2; Thuc.VI, 4, 2; Polyajnos I, 27, 3.

b) Gdy w 483/2 roku1 oblegani przez tyrana Syrakuz, Gelona mieszkańcy Megary wdali się z nim w układy (Hdt. έις όμολογίην προσεχώρησαν), kapitulując na wa­ runkach, których źródła nie podają2, bogaczy (τους παχεάς), którzy rozpoczęli z nim wojnę, przesiedlił do Syrakuz (άγαγών ές τάς Συρηκούσας) i nadał im obywatel­ stwo (πολιήτας έποίησε), natomiast ubogich (τόν δε δημον τών Μεγαρέων) ρο przesiedleniu do Syrakuz (άγαγών και τούτους ές τάς Συρηκούσας), sprzedał w niewolę na wywóz poza Sycylię. Tukidydes pisze ogólnie, że Megarejczycy zostali wypędzeni z kraju i z miasta przez Gelona (Thuc.VI, 4, 2 ...και έτη οίκήσαντες πέντε και τεσσάρακοντα και διακόσια υπό Γέλωνος τυράννου Σ υ ρ α κ ο σ ί ω ν άνέστησαν έκ της πόλεως και χώρας). Warstwy uboższe mogły zostać pozosta­ wione na terytorium Megary, aby uprawiać ziemię dla swych panów zamieszkujących w Syrakuzach3.

1) W.K. Pritchett, op.cit., s. 226 podaje 483 rok (zalicza przypadek Megary do „en­ slavements").

2) P. Karavites, op.cit., s. 34.

3) W.W. How, J. Wells zastanawiają się, czy przyczyną nie był fakt, że, „demos was in part at least of non-Hellenic origin" (W.W.How-J. Wells, II, s. 195); N.De­ mand, op.cit., s. 48. Cf. uwagi J. Seiberta, Bevölkerung, s. 36-37.

c) E.A.Freeman, The History of Sicily II, Oxford 1891, s. 131-135;498-499; S. Szâdeczky, op.cit., s. 11; T.J. Dunbabin, Western Greeks, Oxford 1948, s. 416-17; K. Telschow, op.cit. 699; G.Vallet, Rhegion et Zancle, Paris 1958, s. 358-359; M.Moggi, I sinecismi interstatali Greci, Pisa 1976, s. 100-114; M.Finley Ancient Sicily, London 1979, s. 51-52; J. Seibert, Flüchtlinge, s. 226; Bevölkerung, s. 36-37; D.Asheri, Car­ thaginians and Greeks, CAH, IV, (ed.) J. Boardman, N.G.L.Hammond, D.M.Lewis, M.Ostwald, Cambridge 1988, s. 769; S. Berger, Great and Small Poleis: Syracuse and Leontinoi, "Historia" 40, 1991, s. 132; W.K. Pritchett, GSW V, s. 226.

3 1 ) E U B O A [ A l ] a)Hdt.VII, 156.

b) W 483 r. Gelon przesiedlił bogatych mieszkańców Eubei do Syrakuz, sprzeda­ jąc lud na wywóz z Sycylii. Herodot mówi o tym pisząc, że w Eubei Gelon postąpił

tak samo, jak w Megarze Hyblaja (τώυτο δε τοΰτο και Εύβοεας τους έν Σικελίη έποίησε δ ι α κ ρ ί ν α ς cf. katalog nr 30). Euboa nigdy już nie została odbudowana, a jej położenie nie jest znane1.

1) Być może Licodia - H.Meier-Welckert, op.cit., s. 20 przyp.51; D.Asheri, op.cit., s. 769.

c) E.A.Freeman, The History of Sicily, II, Oxford 1891, s. 132; S. Szâdeczky, op.cit., s. 12; T.J. Dunbabin, Western Greeks, Oxford 1948, s. 418; M.Moggi, I sinecismi in-terstatali Greci, Pisa 1976, s. 100-114; J. Seibert, Flüchtlinge, s. 226, Bevölkerung, s. 36-37; H.Meier-Welckert, Himera und die Geschichte des griechischen Siziliens, Bop-pard am Rhein 1980; D.Asheri, Carthaginians and Greeks CAH, IV, (ed.)J. Board-man, N.G.L.Hammond, D.M.Lewis, M.Ostwald, Cambridge 1988, s. 769; P.McKech-nie, Outseiders in Greek Cities in the Fourth Century B.C., London 1989, s. 36; S. Ber­ ger, Great and Small Poleis: Syracuse and Leontinoi, „Historia" 40, 1991, s. 133;N.De-mand, Urban Relocation, s. 48.

32) EROCHOS [C2]

a) Hdt.VIII, 32; Diod.XI, 14, 1; Paus. X, 3, 2.

b) Mieszkańcy miast fokejskich, wśród nich Erochos, uznając, że są zbyt słabi, aby stawić czoła wojskom Kserksesa (Diod.XI, 14, 1 αυτούς ούκ αξιόμαχους όντας) w 480 roku uciekli wszyscy ze swoich miast (Diod.l.c. τάς μεν πόλεις ά π ά σ α ς έξέλιπον πανδημει). Jedni ζ nich udali się na wyżyny Parnasu (a szczyt Parnasu, który leży koło miasta Neon i nazywa się Tithorea, jest odpowiednim schronieniem dla masy wojska; tam zanieśli swe mienie i sami się ukryli (Hdt.VIII, 32, 1 οι μεν γαρ τών Φωκέων έσ τα άκρα του Παρνησσοΰ άνέβησαν (εστί δε και έπιτηδέη δέξασθαι δμιλον του Παρνησσοΰ ή κορυφή, κατά Νέωνα πόλιν κείμενη έπ' έωυτής, Τιθορέα οϋνομα αύτη, έστήν δη άνηνείκαντο και αύτοι άνέβησαν; Diod. XI, 14, 1 έν τω Π α ρ ν α σ σ ω κατέφυγον). Większość wywędrowała jednak do Lokrów Ozolijskich, do miasta Amfissy (Hdt. VIII, 32, 2 oi δε πλεΰνες αυτών ές τους Ό ζ ό λ α ς Λοκρούς έξεκομίσαντο, ές "Αμφισσαν πόλιν).

Erochos zajmuje pierwsze miejsce na sporządzonej przez Pauzaniasza liście miast fokejskich, które stały się bardziej znane w Helladzie dzięki temu, że spaliła je armia Kserksesa (Paus. X, 3, 2). Mieszkańcy wrócili do miasta po odejściu wojsk perskich z Grecji (cf.Paus. X, 33, 7) (katalog nr 33-47).

c) F. Schober, Phokis, Diss. Jena 1924, s. 62, 30 cf. Y. Garlan, Guerre et écono­ mie en Grèce ancienne, Paris 1989, s. 101-102.

33) CHARADRA [C2]

a) Paus. X, 3, 2; Hdt.VIII, 33; Diod.XI, 14, 1.

b) Miasto w Fokidzie, które zostało spalone przez armię Kserksesa w 480 r., a

ludność uciekła wcześniej na Parnas i do Amfissy (cf.katalog nr 32 oraz nry 34-47). Mieszkańcy wrócili po odejściu wojsk perskich z Grecji (cf.Paus. X, 33, 7 i katalog nr 32).

c) F.Schober, Phokis, Diss. Jena 1924, s. 26. 34) AMFIKAIA [C2]

a) Paus. X, 3, 2; Diod.XI, 14, 1; Hdt.VIII, 33.

b) Miasto w Fokidzie spalone przez armię Kserksesa w 480 r. Ludność uciekła wcześniej na Parnas (cf.katalog nr 32 oraz nry 33, 35-47). Mieszkańcy wrócili po odej­ ściu wojsk perskich z Grecji (cf.Paus. X, 33, 7, katalog nr 32).

c) F.Schober, Phokis, Diss. Jena 1924, s. 23. 35) NEON [C2]

a) Paus. X, 3, 2; Diod.XI, 14, 1; Hdt.VIII, 33.

b) Miasto w Fokidzie spalone w 480 r. przez armię Kserksesa, którego mieszkań­ cy uciekli wcześniej na Parnas (cf. katalog nr 32 oraz nry 33-34, 36-47). Mieszkańcy wrócili do swego miasta po odejściu wojsk perskich z Grecji (cf.Paus. X, 3 3, 7, ka­ talog nr 32).

c) F.Schober, Phokis, Diss. Jena 1924, s. 37. 36) TRITEIS [C2]

a) Paus. X, 3, 2;Diod.XI, 14;Hdt.VIII, 33

b) Miasto w Fokidzie spalone w 480 r.przez armię Kserksesa, którego ludność ucie­ kła wcześniej na Parnas (cf. katalog nr 32 oraz nry 33-35, 37-47). Mieszkańcy wróci­ li do swego miasta po wycofaniu się wojsk perskich z Grecji (cf.Paus. X, 33, 7, kata­ log nr 32).

c) F.Schober, Phokis, Diss. Jena 1924, s. 43. 37) DRYMAIA [C2]

a) Paus. X, 3, 2;Diod.XI, 14;Hdt.VIII, 33.

b) Spalone w 480 r.przez armię Kserksesa miasto w Fokidzie, którego ludność ucie­ kła wcześniej na Parnas (cf. katalog nr 32 oraz nry 33-36, 38-47). Mieszkańcy wróci­ li do swego miasta po wycofaniu się wojsk perskich z Grecji (cf.Paus. X, 33, 7, kata­ log nr 32).

c) F.Schober, Phokis, Diss. Jena 1924, s. 28. 38) PARAPOTAMIOI [C2]

a) Hdt.VIII, 33;Paus. X, 33, 7-8;Strabo IX, 3, 16 (424); Diod.XI, 14, 1

b) Zdobyte przez Kserksesa w 480 r. miasto w Fokidzie, którego mieszkańcy ucie­ kli wcześniej (cf.Paus. X, 33, 8), prawdopodobnie na Parnas (cf. katalog nr 32 oraz nry 33-37, 39-47). Dawnym mieszkańcom nie umożliwili powrotu ani Ateńczycy ani Beoci (Paus. X, 33, 7 u Teubnera 8 ού μέντοι oi Παραποτάμιοι γε ύπό ' Α θ η ν α ­ ίων και Βοιωτών άνωκΐσθησαν). Ζ powodu swej niewielkiej liczby i ubóstwa

zo-stali rozmieszczeni w innych miastach (Paus. X, 33, 8 άλλα ές τ ά ς α λ λ ά ς πόλεις οι άνθρωποι κατενεμήθησαν ύπό τε α σ θ ε ν ε ί α ς και σπάνει χρημάτων). Pauzaniasz nie znalazł ani ruin miasta, ani też nie zdołał stwierdzić gdzie się znajdowało (Paus. l.c.).

c) F. Schober, Phokis, Diss. Jena 1924, s. 38. 39) TEITHRONION [C2]

a) Hdt.VIII, 33 cf.Diod.XI, 14, 1.

b) Zniszczone w 480 r. przez armię Kserksesa miasto w Fokidzie, którego ludność uciekła wcześniej na Parnas i do Fokidy (cf. katalog nr 32 oraz nry 33-38, 40-47). Miasto to wymienia Herodot, nie ma go natomiast na liście Pauzaniasza.

c) F.Schober, Phokis, Diss. Jena 1924, s. 41. 40) PEDIEIS [C2]

a) Hdt.VIII, 33 cf. Diod.XI, 14, 1.

b) Zniszczone w 480 r. przez armię Kserksesa miasto w Fokidzie, którego ludność uciekła wcześniej na Parnas i do Amfissy (cf.katalog nr 32 oraz nry 33-39, 41-47). Miasto to wymienia Herodot, nie ma go natomiast na liście Pauzaniasza.

c) F.Schober, Phokis, Diss. Jena 1924, s. 38-39. 41)ELATEIA[C2]

a) Hdt.VIII, 33 cf.Diod.XI, 14, 1

b) Zniszczone w 480 r. przez armię Kserksesa miasto w Fokidzie, którego ludność uciekła wcześniej na Parnas i do Amfissy (cf.katalog nr 32 oraz nry 33-40, 42-47). Miasto to wymienia Herodot, nie ma go natomiast na liście Pauzaniasza.

c) F.Schober, Phokis, Diss. Jena 1924, s. 29-30 42) HYAMPOLIS [C2]

a) Hdt.VIII, 33 cf.Diod.XI, 14, 1

b) Zniszczone w 480 r. przez armię Kserksesa miasto w Fokidzie, którego ludność uciekła wcześniej na Parnas i do Amfissy (cf.katalog nr 32 oraz nry 33-41, 43-47). Miasto to wymienia Herodot, nie ma go natomiast na liście Pauzaniasza.

c) F.Schober, Phokis, Diss. Jena 1924, s. 31. 43) ABAI [C2]

a) Hdt.VIII, 33 cf.Diod.Xi, 14, 1

b) Zniszczone w 480 r. przez armię Kserksesa miasto w Fokidzie, którego ludność uciekła wcześniej na Parnas i do Amfissy ( cf.katalog nr 32 oraz nry 33-42, 44-47). Miasto to wymienia Herodot, nie ma go natomiast na liście Pauzaniasza1.

1) Jak słusznie zauważa Schober zniszczenia nie mogły być wielkie, skoro wkrót­ ce do wyroczni w Abai zwraca się Mardonios (Hdt.VIII, 134)- F.Schober, op.cit., s. 62 przyp.407 cf.20-21.

44) PANOPEUS [C2]

a) Hdt.VIII, 35 cf.Diod.Xi, 14, 1.

b) Miasto Panopejczyków w Fokidzie, podobnie jak miasta Daulijczyków i Aioli-dów zostało spalone w 480 r. przez armię Kserksesa (και γαρ των Πανοπέων την πόλιν ένέπρησαν και Δαυλίων και Αιολιδέων). Ludność prawdopodobnie opuściła miasto przed nadejściem wojsk perskich (cf.katalog nr 32 oraz nry 33-43,45-47).

45) DAULIS [C2]

a) Hdt.VIII, 35 cf.Diod.Xi, 14, 1.

b) Miasto w Fokidzie spalone w 480 r. przez armię Kserksesa. Ludność prawdo­ podobnie opuściła miasto przed nadejściem wojsk perskich (cf.katalog nr 32 oraz nry 33-44, 46-47).

c) F.Schober, Phokis, Diss. Jena 1924, s. 27-28. 46) AIOLIDEIS [C2]

a) Hdt.VIII, 35 cf.Diod.Xi, 14, 1.

b) Miasto w Fokidzie spalone w 480 r. przez armię Kserksesa. Ludność prawdo­ podobnie opuściła miasto przed nadejściem wojsk perskich (cf.katalog nr 32 oraz nry 33-45, 47).

c) F.Schober, Phokis, Diss. Jena 1924, s. 22. 47) DELFY [C2]

a) Hdt.VIII, 36 cf.Diod.Xi, 14, 1 sq.

b) Delfijczycy1 przed nadejściem wojsk Kserksesa w 480 r. wysłali dzieci i żony za morze do Achai, sami zaś przeważnie wyszli na szczyty Parnasu i znieśli swe mie­ nie do groty Korykejskiej, inni udali się do lokryjskiej Amfissy. Z wyjątkiem sześć­ dziesięciu mężów i wykładacza wyroczni wszyscy Delfijczycy opuścili miasto (Hdt.l.c. τέκνα μεν ν υ ν και γ υ ν α ί κ α ς πέρην ές την Ά χ α ι ί η ν διέπεμψαν, αυτών δε οι μεν πλείστοι άνέβησαν ές του Παρνησσοΰ).

1) Główne wątki dyskusji na temat historyczności ataku perskiego na Delfy oma­ wia Lonis, op.cit., s. 74-76 (tam też podstawowa literatura). Cf. F.Sokołowski, op.cit.

c) F.Schober, Phokis, Diss. Jena 1924, s. 62; R.Lonis, Les usages de la guerre en­ tre Grecs et Barbares, Paris 1960, s. 74-76; F.Sokołowski, Delfy wobec inwazji per­ skiej, „Przegląd Historyczny" 33, 1936, s. 394-407.

48) EUBEJCZYCY [C2]