Idea monitoringu pożarowego powstała w Polsce już na początku lat 90.
ubiegłego wieku, tj. z chwilą wejścia w życie ustawy z 24 sierpnia 1991 roku o ochronie przeciwpożarowej. Początkowo obowiązek włączenia do syste-mu monitoringu pożarowego dotyczył jedynie obiektów wymienionych w ów-cześnie obowiązującym rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych z 3 listopada 1992 roku w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 92, poz. 460) i obejmował obiekty, w których stosowanie instalacji sygnalizacyjno-alarmowej było obligatoryjne.
Obowiązek ten objął również muzea oraz zabytki budowlane, wyznaczone przez Generalnego Konserwatora Zabytków (od autora: nowelizacja rozpo-rządzenia MSWiA w 1995 roku spowodowała konieczność uzgodnienia tego wykazu z Komendantem Głównym Państwowej Straży Pożarnej). W pierwot-nym wykazie Generalnego Konserwatora Zabytków (pismo Ośrodka Ochrony Zbiorów Publicznych znak l.dz. 752/93-OOZP z 17.08.1993 roku) zobowiąza-nych do posiadania instalacji sygnalizacji pożarowej (dzisiaj systemu sygnali-zacji pożarowej) znajdowało się 2308 obiektów zabytkowych i innych budowli zabytkowych. Lista ta została przygotowana przez Wojewódzkich Konser-watorów Zabytków, którzy wskazali najcenniejsze obiekty w poszczególnych województwach. Ówczesna analiza ustaleń przeprowadzonych przez Pań-stwową Straż Pożarną, w tamtych okresie, wykazała, że wystąpiły znaczne rozbieżności w stosowanych w poszczególnych województwach kryteriach oceny obiektów znajdujących się w wykazie Generalnego Konserwatora Za-bytków, przy rozpatrywaniu zasadności obligatoryjnego stosowania instala-cji sygnalizainstala-cji pożarowej. Na podstawie analizy powstał wykaz obejmujący 738 obiektów muzealnych i zabytków budowlanych. Wykaz muzeów i zabyt-ków budowlanych Generalnego Konserwatora Zabytzabyt-ków z 1996 roku (znak BODKM-37/96) w dalszym ciągu ma charakter obowiązujący, przy czym war-to może zwrócić uwagę, że jest on na bieżąco aktualizowany. W tym czasie kilkanaście obiektów z różnych powodów zostało z tej listy wykreślonych, ale też znane są przypadki pojawienia się na niej „nowych” obiektów. Aktualny wykaz muzeów i obiektów zabytkowych, zobowiązanych do posiadania sy-stemu sygnalizacji pożarowej, znajduje się na stronie internetowej Narodo-wego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zabytków.
Warto może również zwrócić uwagę na fakt, że liczba obiektów, w tym także zabytkowych i muzealnych, włączonych do systemu monitoringu pożarowego systematycznie rośnie, obejmując również obiekty, które są podłączane dobrowolnie (jest to zasługa m.in wzrostu świadomości właś-cicieli, zarządców i użytkowników obiektów w zakresie ochrony tych obiek-tów przed pożarem, a być może również jest to wymóg fi rm ubezpieczenio-wych). Na zwiększenie liczby obiektów włączonych do systemu monitoringu pożarowego miały (i mają w dalszym ciągu) wpływ również przepisy tech-niczno-budowlane i przeciwpożarowe, które wprowadziły możliwość do-puszczenia stosowania rozwiązań zastępczych i zamiennych (wprowadza-nie tych rozwiązań szczegółowo przedstawiono w odrębnym rozdziale tej publikacji) w przypadku braku możliwości pełnej realizacji wymagań ochro-ny przeciwpożarowej wynikających z przepisów ochroochro-ny przeciwpożarowej i przepisów przeciwpożarowych. Przepisy te dotyczą zarówno budynków istniejących, jak i nowo powstających. Wielokrotnie w takich przypadkach, na podstawie przeprowadzonych szczegółowych analiz warunków ochro-ny przeciwpożarowej dla konkretnie rozpatrywaochro-nych obiektów jako rozwią-zania zastępcze bądź zamienne, wobec wymagań wynikających wprost z przepisów ochrony przeciwpożarowej, zalecało się i zaleca stosowanie m.in. systemu sygnalizacji pożarowej. W chwili obecnej obowiązek stoso-wania systemu sygnalizacji pożarowej, obejmującego urządzenia sygnali-zacyjno-alarmowe służące do samoczynnego wykrywania i przekazywania informacji o pożarze, a także urządzenia odbiorcze alarmów pożarowych i urządzenia odbiorcze sygnałów uszkodzeniowych, określa § 28 ust. 1 roz-porządzenia MSWiA z 7 czerwca 2010 roku w sprawie ochrony przeciwpo-żarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 109, poz. 719) i obejmuje w szczególności obiekty, w których istnieje zwiększone zagrożenie dużej grupy ludzi, obiektów przeznaczonych dla osób o ogra-niczonej zdolności poruszania się, obiektów o szczególnym znaczeniu dla kultury i funkcjonowania państwa, a także tych, w których przewiduje się znaczne utrudnienia działań ratowniczych. W grupie obiektów, w których stosowanie systemu sygnalizacji pożarowej jest wymagane uwzględnione zostały oczywiście muzea oraz zabytki budowlane, wyznaczone przez Generalnego Konserwatora Zabytków w uzgodnieniu z Komendantem Głównym Państwowej Straży Pożarnej (§ 28 ust. 1 pkt 14).
Uzasad-nieniem potrzeby wprowadzenia monitoringu pożarowego w tych obiektach był fakt, że tylko wysoki poziom bezpieczeństwa pożarowego może w nich stworzyć możliwość szybkiego przystąpienia do działań ratowniczo-gaśni-czych przez jednostki PSP. Praktycznie każdego dnia pojawiają się bowiem sytuacje, kiedy szybkie przystąpienie do działań ratowniczych jest możliwe tylko dzięki podłączeniu obiektu budowlanego do monitoringu pożarowe-go. Głównym zadaniem systemu monitoringu pożarowego jest przesłanie z potwierdzeniem w sposób automatyczny sygnałów alarmu pożarowego i sygnałów uszkodzeniowych do odpowiednich alarmowych centrów od-biorczych. Przesłanie sygnału alarmu pożarowego musi odbywać się bez udziału człowieka bezpośrednio do obiektu z ciągłą obsługą, z którego dys-ponowane są siły i środki jednostek ochrony przeciwpożarowej, wskaza-nego przez właściwego miejscowo komendanta powiatowego (miejskiego) PSP, a w którym zamontowana jest stacja odbiorcza alarmów pożarowych (SOAP). Sygnały uszkodzeniowe kierowane są automatycznie do stacji odbiorczej sygnałów uszkodzeniowych operatora systemu monitoringu po-żarowego. Niestety, tylko na przykładach ostatnich lat, można stwierdzić, że brak wspomnianego systemu sygnalizacji pożarowej w wielu znanych i jedynych w swoim rodzaju obiektach zabytkowych był przyczyną ogrom-nych, nieodwracalogrom-nych, strat spowodowanych pożarem. W takich przypad-kach, działania PSP, najczęściej skazane są na niepowodzenie ze względu na fakt przystępowania do działań ratowniczo-gaśniczych w fazie mocno rozwiniętego pożaru, najczęściej obejmującego znaczną powierzchnię tych obiektów. Warto zwrócić uwagę na to, iż system sygnalizacji pożarowej in-formuje o powstaniu pożaru w jego początkowej fazie. System sygnaliza-cji pożarowej podłączony do monitoringu pożarowego pozwala na szybkie i pewne przekazanie zweryfi kowanego alarmu pożarowego do PSP, co daje możliwość przystąpienia jednostkom ochrony przeciwpożarowej do działań gaśniczych już w początkowej fazie powstania pożaru.