The Influence of the Consolidation of the Polish Defense Industry on the Safety of Poland and the Potential in the Foreign Policy
Streszczenie: Konsolidacja polskiego przemysłu zbrojeniowego to ważny proces dla bezpieczeństwa państwa. Jednym z jej aspektów będzie także kwestia możli-wości zwiększenia potencjału w polityce zagranicznej, wzmocnienia relacji dwu-stronnych i multilateralnych. Odpowiednie skoordynowanie przemian w przemy-śle zbrojeniowym pozwoli podnieść prestiż Polski na arenie międzynarodowej i wzmocnić bezpieczeństwo.
Słowa kluczowe: polski przemysł zbrojeniowy, polityka zagraniczna, bezpieczeń-stwo, Polska, współpraca
Abstract: Consolidation of the Polish defense industry is an important process for the national security. One of its aspects is also the issue of the possibility of increasing capacity in foreign policy, the strengthening of bi- and multilateral relations. The coordination of the transformations in the armaments industry will raise the prestige of Poland internationally and strengthen the security.
Keywords: Polish defense industry, foreign policy, security, Poland, cooperation
Celem publikacji jest analiza wpływu (krótko- i długofalowego) konsoli-dacji polskiego przemysłu zbrojeniowego na bezpieczeństwo Polski i po-tencjał w polityce zagranicznej. Problem badawczy to wskazanie, na ile podjęcie tego wysiłku będzie możliwe do zrealizowania w wyniku uwa-runkowań międzynarodowych i wewnętrznych, w których przychodzi Polsce funkcjonować. Termin konsolidacja został zastosowany w rozu-mieniu umocnienia, osiągnięcia spójności grupy.
Wprowadzenie
W XXI wieku, wbrew oczekiwaniom wielu, nadal nie żyjemy w świe-cie „bez wojen”, choć niewątpliwie jego początek pozwalał, szczególnie państwom zrzeszonym w Unii Europejskiej, na poczucie spokoju i bez-pieczeństwa. Co prawda konflikty zbrojne toczyły się na świecie (przy udziale wielu jej członków, w tym Polski, w Afganistanie i Iraku1), ale poza zagrożeniem natury terrorystycznej (Madryt, Londyn) były często niezauważalne, nieodczuwalne dla obywateli i miały wymiar lokalny, najczęściej pozaeuropejski. Koniec „zimnej wojny” pozwalał drastycznie redukować budżety obronne, z czego wiele krajów skorzystało. Większość państw NATO nadal nie spełnia oficjalnego zalecenia Sojuszu o przezna-czaniu minimum 1,95% PKB na siły zbrojne (szczególnie te znaczące, jak Niemcy – 1,3%, Włochy – 1,2%, Kanada – 1,15% czy Francja – 1,8%), co nie sprzyja nie tylko utrzymaniu, ale i podnoszeniu zdolności bojo-wo-obronnych, a większość odpowiedzialności za bezpieczeństwo spada wciąż na Stany Zjednoczone – które mimo dużych cięć kosztów na armię niezmiennie inwestują zdecydowanie najwięcej na świecie. Liberalnemu podejściu do kwestii wydatków wojskowych sprzyjał kryzys ekonomiczny w Rosji w latach 90. XX wieku (w strategiach zachodnich to naturalny przeciwnik) połączony z niskimi cenami gazu i ropy na rynkach świato-wych; znaczący wzrost tych cen nastąpił wraz z ogłoszeniem przez Ame-rykanów po 11 września 2001 roku tzw. wojny z terroryzmem, co m.in.
pozwoliło Władimirowi Putinowi odbudować potencjał wojskowy.
Poza kwestiami natury stricte finansowej należy dodać także silne ten-dencje pacyfistyczne wśród mieszkańców UE, umiłowanie pokoju, zarów-no wśród pokoleń pamiętających II wojnę światową, okres „zimnej woj-ny”, jak i wśród nowej generacji urodzonej po 1989 roku. Dla niej wizja wojny w Europie jest niewyobrażalna i trudno zakładać, by protestowali przeciw cięciom budżetów obronnych, brakowi nowoczesnego uzbro-jenia, zwłaszcza w obliczu problemów ekonomicznych, które dotknęły
1 Konieczność inwestowania i utrzymywania dużych kontyngentów wojskowych daleko poza granicami Europy przez wiele lat skutkowała przygotowaniem armii ekspedy-cyjnej, a zaniedbano jej obronny charakter. Odnosi się do tego także tzw. Doktryna Komorowskiego, której założenia zostały oparte na Białej Księdze Bezpieczeństwa Na-rodowego RP przygotowanej przez BBN w 2013 roku, zob. Doktryna Komorowskiego – założenia, http://www.bbn.gov.pl/pl/wydarzenia/5226, Doktryna-Komorowskie-go-zalozenia.html (12.10.2014).
wiele państw Europy od 2008 roku, i wysokiego wskaźnika bezrobocia wśród tej grupy2.
Jednakże wojna Rosji z Gruzją w 2008 roku czy wydarzenia na Kry-mie i we wschodniej Ukrainie w 2014 roku wpłynęły na rewizję myślenia wśród europejskich przywódców i konieczność skorygowania pojmowa-nia strategii obronnej Sojuszu i poszczególnych państw (szczególnie Euro-py Środkowo-Wschodniej) oraz zwiększoną potrzebę posiadania własnego przemysłu zbrojeniowego pozwalającego na jakiekolwiek odstraszanie, poczucie bezpieczeństwa i niezależności – tym bardziej gdy graniczy się z państwem korzystającym często z instrumentów polityki hard power, jakim jest Federacja Rosyjska – nie mając jednak złudzeń co do rezul-tatu ewentualnej długotrwałej, samotnej wojny z nią. Tym samym do-stęp do najnowocześniejszych technologii wojskowych i specjalistycznych rodzajów broni staje się bardzo pożądanym dobrem, gdyż świat, poza Europą Środkowo-Wschodnią, zmaga się z wciąż ożywającym konfliktem palestyńsko-izraelskim, a przede wszystkim musi mierzyć się z trwającą wojną domową w Syrii i powstałym w jej wyniku „Państwem Islamskim”
– IS, którego oddziaływanie sięga od Europy przez Bliski Wschód aż po Wschodnią Azję. Pokonanie go, jeśli w ogóle możliwe, wydaje się odległe w czasie3. Tym samym liczba potencjalnych i realnych konfliktów zbroj-nych, bezpośrednio i pośrednio wywołanych także efektem „Arabskiej Wiosny” (Libia, Mali, Syria, Irak), będzie zmuszała do trudnych decyzji i wzmożenia wysiłku finansowego, szczególnie dla Zachodu, który wciąż ponosi moralną odpowiedzialność za pokój i bezpieczeństwo humanitarne na świecie4.
2 Świetnym potwierdzeniem niech będzie brak jakichkolwiek protestów polskiego spo-łeczeństwa, kiedy dwukrotnie w 2009 i 2013 roku odbierano MON część środków, by ratować budżet państwa. Przeciwnie, armia powszechnie uznawana była za najwła-ściwszy resort do nowelizowania budżetu – co istotne, także przez premiera państwa le-żącego na wschodniej flance NATO, który swobodnie ograniczał finansowanie wojska.
3 Przejęcie kontroli nad znacznym obszarem Iraku stawia pod dużym znakiem zapytania jakąkolwiek stabilizację na Bliskim Wschodzie, zważywszy także na fakt odwoływania się do powstania tzw. światowego kalifatu. Forowanie takich ideologii jest jak wojna z terroryzmem – może trwać latami bez wiążących rezultatów, ale będzie zagrożeniem i ciężarem dla państw regionu i Zachodu.
4 Rada Bezpieczeństwa ONZ nie jest skutecznym strażnikiem pokoju na świecie, prawo weta dla stałych członków hamuje proces decyzyjny. Dlatego organizowanie ad hoc misji wojskowych/rozjemczych przez porozumienie kilku państw, najczęściej pod