Nagrody w kategorii investigative reporting

Istotne znaczenie dla ugruntowania miejsca i roli investigative reporting w USA miało dostrzeżenie przez uznanych przedstawicieli środowiska dziennikarskiego odrębności procedur, celów, środków oraz efektów pracy reporterów dochodzeniowych. Wyrazem docenienia znaczenia tej formy uprawiania zawodu stało się ustanowienie przez kapituły przyznające najbardziej prestiżowe wyróżnienia osobnych nagród dla tej kategorii przedsięwzięć realizowanych przez media. Tym samym zjawisko instytucjonalizacji investigative reporting weszło w nową fazę, potwierdzając specyficzne różnice pomiędzy działaniem I-Teamów a codzienną pracą rzesz dziennikarzy. Wart podkreślenia jest fakt, iż to właśnie środowisko amerykańskich dziennikarzy jako pierwsze doceniło w ten sposób swoich kolegów, dając przykład przedstawicielom tej profesji w innych krajach.

Na pewno jednym z najstarszych w USA wyróżnień przyznawanych reporterom dochodzeniowym jest nagroda Pulitzera. Po raz pierwszy przyznano ją w 1953 roku, choć nie od razu nazwa tej nagrody posiadała dzisiejsze brzmienie. W latach 1953-1963 kategoria, w której nagradzano dziennikarzy i media za przedsięwzięcia z zakresu dziennikarstwa śledczego, nosiła nazwę The Pulitzer Prize for Local Reporting, No Edition Time. Następnie od 1964 roku do 1984 roku kapituła tej nagrody przyznawała wyróżnienia pod nazwą The Pulitzer Prize for Local Investigative Specialized Reporting. Dopiero od 1985 roku nazwa tej nagrody uzyskała brzmienie wprost korespondujące z

charakterystyczną formułą działania – The Pulitzer Prize for Investigative Reporting.

Przegląd laureatów wszystkich tych nagród w ciągu minionych ponad pięciu dekad wskazuje na równe szanse dziennikarzy pracujących zarówno w mediach mainstreamowych, jak i lokalnych czy środowiskowych. Wśród zwycięzców byli reprezentanci małych redakcji prowincjonalnych (w 1955 roku Roland Kenneth Towery z ,,Cuero Record” w Texasie, w 1959 roku John Harold Brislin z ,,Scranton Tribune and Scrantonian”, w 1963 roku Oscar Griffin Jr. z ,,Pecos Independent and Enterprise”, w 1970 roku Harold Eugene Martin z ,,Montgomery Advertiser and Alabama Journal” czy w 1978 roku Anthony R. Dolan z ,,Stamford Advocate”), jak i dziennikarze wielkich oraz wpływowych mediów (,,The Wasington Post”, ,,The Boston Globe”, The Chicago Tribune”

czy ,,The New York Times”). Wielokrotnie również kapituła nagrodziła redakcje za zorganizowanie i przeprowadzenie konkretnych dochodzeń. Tak stało się między innymi w 1973 roku, gdy nagroda przypadła w udziale redakcji ,,The Sun Newspapers of Omaha”.

Dwa lata później najwyżej oceniono śledztwo ,,Indianapolis Star”, w 1976 roku redakcji ,,The Chicago Tribune”, w 1994 roku ,,Providence Journal-Bulletin”, w 1996 roku ,,The Orange County Register” czy w 1999 roku ,,The Miami Herald”. W 2008 roku nagrodę główną zdobyły dwa przedsięwzięcia śledcze. Równorzędne nagrody otrzymali Walt Bogdanovich i Jake Hooker z ,,The New York Times” oraz redakcja ,,The Chicago Tribune”²²⁴. Ciekawostką może być fakt przyznania w 1973 roku redakcji ,,The Washington Post” nagrody Pulitzera nie bezpośrednio w kategorii dziennikarstwa śledczego, ale w Public Service, choć – jak przyznano w uzasadnieniu - za przeprowadzone dochodzenie związane z włamaniem do Watergate.

W USA nagrody w kategorii dziennikarstwa śledczego przyznaje wiele organizacji, instytucji oraz uczelni. Do najbardziej prestiżowych należą:

 International Consortium of Investigative Journalism Award for Outstanding International Investigative Reporting. Nagrody ICIJ przyznawane są od 1997 roku w ramach projektu realizowanego przez Center for Public Integrity. Centrum zrzeszające prawie stu reporterów śledczych z blisko pięćdziesięciu państw świata stawia sobie za cel propagowanie tzw. watchdog journalism, czyli wypełniania kontrolnej funkcji poprzez działanie w interesie społecznym. Obecnie nagroda ta przyznawana jest raz na dwa lata. W rywalizacji o nagrodę główną (10.000 dolarów) mogą wziąć udział zawodowi dziennikarze z dowolnego medium, którzy przygotowują pojedynczo lub zespołowo jeden materiał lub całą serię publikacji

224 http://www.pulitzer.org/index.html, dostęp 20.06.2008.

poświęconych znaczącym wydarzeniom, obejmującym swoim zasięgiem co najmniej dwa kraje²²⁵.

 Investigative Reporters and Editors Award. Nagrody w kategorii dziennikarstwa śledczego przyznawane są od 1979 roku przez Investigative Reporters and Editors (IRE) z podziałem na segmenty rynku medialnego (małe i większe redakcje codziennej prasy drukowanej, magazyny, stacje radiowe i telewizyjne oraz wydawnictwa książkowe, a od 1999 roku także publikacje on-line)²²⁶.

 Sigma Delta Chi Awards for Excellence in Journalism. Nagroda przyznawana przez Society of Professional Journalists od 1932 roku (od 1939 roku, dzięki poprzedniczce SPJ – Sigma Delta Chi - nosiła nazwę Distinguished Service Award, by w późniejszych latach otrzymać obecne brzmienie). Nagroda w kategorii dziennikarstwa śledczego przyznawana jest oddzielnie dla redakcji dzienników dużych (o nakładzie 100.000 egzemplarzy i większym) oraz małych (o nakładzie poniżej 100.000 egzemplarzy), jak również magazynów. Osobno nagradza się dochodzenia dziennikarskie w rozgłośniach radiowych, stacjach telewizyjnych (w dwóch oddzielnych kategoriach w zależności od wielkości widowni) i portalach internetowych (również w dwóch kategoriach – witryn afiliowanych przy innych mediach i niezależnych)²²⁷.

 Selden Ring Award for Investigative Reporting. Nagroda w wysokości 35.000 dolarów ma podkreślać znaczenie dziennikarstwa śledczego we współczesnym społeczeństwie. Mogą się o nią ubiegać zarówno etatowi pracownicy mediów jak i freelancerzy pracujący dla amerykańskich gazet, magazynów, agencji informacyjnych oraz mediów internetowych. Nominowanych do nagrody przedstawiają wydawcy, redaktorzy, naukowcy oraz organizacje dziennikarskie.

Podstawowym kryterium oceny jest wywołanie skutków przez nominowane publikacje śledcze. Nagrodę przyznaje University of Southern California Annenberg School for Communication²²⁸.

 Online Journalism Awards for Investigative Reporting. Nagroda ustanowiona w maju 2000 roku dla wyróżnienia dziennikarzy śledczych publikujących w internecie.

Mogą się o nią ubiegać reporterzy z całego świata. Kategoria dziennikarstwa śledczego jest jedną z dwunastu, w których przyznaje się wyróżnienia. Wyróżnia się w niej publikacje stanowiące efekt samodzielnej pracy reportera oraz oferujące

225 http://www.publicintegrity.org/icij/, dostęp 22.06.2008.

226 http://www.ire.org/resourcecenter/contest/index.html, dostęp 22.06.2008.

227 http://www.spj.org/news.asp?REF=364, dostęp 26.06.2008.

228 http://annenberg.usc.edu/CentersandPrograms/Awards/SeldenRing.aspx, dostęp 26.06.2008.

frapującą i oryginalną interpretację lub analizę. Ceni się również przejrzystą i zrozumiałą formułę przekazu, twórcze wykorzystanie możliwości medium, a także stopień wpływu publikacji na podejmowane w jej następstwie działania. Do konkursu można zgłaszać pojedyncze materiały i całe serie dotyczące jednorodnego tematu²²⁹.

 Clark Mollenhoff Award for Excellence in Investigative Reporting. Nagroda została nazwana na cześć jednego z laureatów nagrody Pulitzera, Clarka Molenhoffa, który przeprowadził dogłębne dochodzenia dotyczące wpływu zorganizowanej przestępczości na społeczeństwo amerykańskie. Jego działalność śledcza doprowadziła do skazania osób wymuszających okupy oraz skorumpowanych członków Teamster Union (Związku Kierowców). Nagroda przyznawana jest co roku najlepszej gazecie lub magazynowi, która wykaże się w swojej działalności przeprowadzeniem śledztwa z zachowaniem wymogów definicyjnych określonych przez IRE i standardów zawodowych w dziennikarstwie przedstawionych przez C. Mollenhoffa. Zwycięzcami mogą zostać zarówno pojedynczy dziennikarz, zespół reporterów lub gazeta wykazująca w działaniu inicjatywę podobną do twórcy nagrody (kryteria zostały bardzo precyzyjnie określone, choćby wskazanie źródeł czy udowodnienie w publikacji wstępnych założeń wszczęcia śledztwa)²³⁰.

Warto zaznaczyć, że nie są to jedyne nagrody, jakie mogą otrzymać w środowisku amerykańskich mediów reporterzy dochodzeniowi. Kategoria pod nazwą dziennikarstwo śledcze została wprowadzona w ostatnich latach przez kapituły przyznające wyróżnienia w różnych segmentach rynku medialnego. Przykładem jest choćby Edward R. Murrow Awards, które mogą otrzymać przedstawiciele elektronicznych środków przekazu. Wśród licznych kategorii jest dziennikarstwo śledcze (w 2008 roku wyróżnienie to otrzymał dziennikarz sieci telewizyjnej ABC News, Brian Ross)²³¹.

229 http://www.journalist.org/awards/archives/000039.php, dostęp 26.06.2008.

230 http://www.tfas.org/NETCOMMUNITY/Page.aspx?pid=273&srcid=275, dostęp 26.06.2008.

231 http://www.rtnda.org/pages/media_items/2008-murrow-national-winners1303.php, dostęp 2.07.2008.