4. Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej
Przepisy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami zobowiązują do ochrony dóbr kultury.
Zadaniem samorządu lokalnego jest zapewnienie w tym celu warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych.
Na mocy przepisów o ochronie zabytków w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy uwzględnia się w szczególności ochronę zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia oraz innych zabytków nieruchomych znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków oraz parków kulturowych. W przypadku, gdy gmina posiada gminny program opieki nad zabytkami, ustalenia tego programu uwzględnia się w studium. Na etapie sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego należy ustalić właściwy sposób ochrony tych zabytków, a zwłaszcza obiektów o szczególnych walorach kulturowych i historycznych poprzez odpowiednie działania konserwatorskie.
Niniejsze studium określa podstawowy kierunek tych działań, zachowując zgodność z ustaleniami „Gminnego program opieki nad zabytkami dla gminy Rogowo na lata 2013-2016”.
Studium wyznacza strefę pełnej ochrony konserwatorskiej „A”, strefę ochrony konserwatorskiej
„B” oraz strefę ochrony archeologicznej „W”. W miejscowościach objętych strefami ochrony konserwatorskiej znajdują się obiekty ujęte w gminnej ewidencji zabytków oraz wpisane do wojewódzkiego rejestru zabytków. Granice stref przedstawiono na planszy studium „Kierunki zagospodarowania przestrzennego”.
Strefy „A” – pełnej ochrony konserwatorskiej
Obejmuje obszary szczególnie wartościowe, wskazane do bezwzględnego zachowania, położone we wsiach: Czewujewo, Grochowiska Szlacheckie, Gościeszyn, Izdebno (cypel), Lubcz, Recz, Rogowo, Skórki (kaplica), Wola i Złotniki Wszelkie działania inwestycyjne powinny być uzgadniane z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.
Strefy „B” – ochrony konserwatorskiej
Obejmuje obszary podlegające rygorom w zakresie utrzymania zasadniczych elementów istniejącej substancji o wartościach kulturowych oraz charakteru w skali nowej zabudowy. Zostały wyznaczone we wsiach: Budzisław, Cegielnia, Czewujewo, Grochowiska Księże, Grochowiska Szlacheckie, Gościeszyn, Izdebno (cypel), Lubcz, Miecięrzyn, Niedźwiady, Recz, Rogowo, Skórki, Wiewiórczyn, Wola i Złotniki. Uzgadnianie z Wojewódzkim Konserwatorem zabytków powinny być przebudowy obiektów zabytkowych, lokalizacje nowych obiektów, korekty układu przestrzennego.
Strefy „W” – ochrony archeologicznej
Obejmuje rozpoznane potencjalne obszary występowania stanowiska archeologicznych.
Szczególną ochroną należy objąć obszary objęte strefą „W” w obrębie Izdebno, Wiewiórczyn i Skórki.
Uzgadniane z Wojewódzkim Konserwatorem zabytków powinny być wszelkie prace ziemne projektowane na obszarze strefy ochrony archeologicznej w celu określenia zakresu badań archeologicznych.
Dla właściwego ustalenia działań z zakresu niezbędnej i pożądanej ochrony dóbr kultury celowe jest opracowanie studium ochrony i kształtowania krajobrazu dla obszaru całej gminy.
Obiekty o szczególnych walorach kulturowych i historycznych należy chronić poprzez odpowiednie działania konserwatorskie ukierunkowane na zachowanie walorów historycznych, wyeksponowanie regionalnej odrębności, eliminacje elementów zagrażających ochronie i eksponowaniu zabytków oraz zachowanie równowagi pomiędzy ochroną dóbr kultury a rozwojem przestrzennym.
W odniesieniu do obiektów i obszarów wpisanych do rejestru zabytków lub ujętych w gminnej ewidencji zabytków gminy Rogowo ustala się zasady zapewniające ich ochronę:
– obiekty o walorach historycznych czy architektonicznych, będące charakterystycznymi elementami historycznej zabudowy, a przede wszystkim obiekty znajdujące się w ewidencji zabytków – należy przewidzieć do trwałej adaptacji, z zachowaniem tradycyjnych dla lokalnej tradycji budowlanej form i faktur,
– adaptacja i modernizacja winna odbywać się na zasadach zapewniających zachowanie istotnych dla miejscowej tradycji form architektonicznych, proporcji, detalu, materiałów i faktur wypraw zewnętrznych,
– wszelkie prace przy obiektach wpisanych do rejestru zabytków wymagają uzyskania pozwolenia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków,
– wszelkie prace przy obiektach ujętych w gminnej ewidencji zabytków związane ze zmianą formy zewnętrznej obiektów (m.in. wymianę pokrycia dachowego, wymiana stolarek okiennych i drzwiowych, rozbudowa, instalowanie tablic i reklam na budynkach, docieplenie itp.) wymagają uzyskania opinii Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków,
– wszelkie zmiany w otoczeniu i sąsiedztwie zabytków, a także na obszarach zabytkowych (w rejestrze i w ewidencji) – których charakter może mieć wpływ na walory zabytków – przebudowa istniejących i budowa nowych obiektów, a także sposób zagospodarowania przestrzeni nie mogą pogorszyć stanu zachowania zabytku ani naruszać jego wartości, dlatego wymagają działania w porozumieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków,
– na obszarach zabytkowych i w sąsiedztwie zabytków nowa zabudowa powinna stanowić harmonijnie skomponowaną całość z istniejącymi elementami zabudowy historycznej, uwzględniając układ, skalę, gabaryty, proporcje, sposób kompozycji i wyprawę elewacji zewnętrznych,
– w sytuacjach wątpliwych – dla nowo projektowanych obiektów – należy uzyskać wytyczne konserwatorskie do projektu budowlanego, a następnie uzgodnienie lub opinię na temat tego projektu (stosownie do obowiązujących przepisów odrębnych) w toku postępowania o udzielenie pozwolenia na budowę.
Szczegółowy sposób ochrony zabytków należy ustalić w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
Dla ochrony posiadanych zasobów kulturowych gmina powinna przyjąć następujące działania:
– bezwzględne przestrzeganie stref ochrony konserwatorskiej i wynikających z nich obowiązków ścisłej współpracy ze służbą ochrony zabytków;
– uzgadnianie ze służbą ochrony archeologicznej wszelkich prac ziemnych w rejonie stref ochrony archeologicznej i stanowisk archeologicznych;
– wnioskowanie potrzeby tworzenia nowych stref ochrony konserwatorskiej przy ścisłej współpracy z państwową służbą ochrony zabytków;
– utworzenie kompletnej ewidencji obiektów architektury, zabytków techniki, krajobrazów komponowanych, obiektów archeologicznych o znacznych walorach zabytkowych;
– tworzenie długofalowych projektów zagospodarowania obszarów o dużych wartościach kulturowych;
– czynne wspieranie przez samorząd lokalny działań służących do utrzymania i przywrócenia jak najlepszego stanu terenom i obiektom o wysokiej wartości kulturowej i zabytkowej, wskazanym przez instytucje powołane do opieki nad zabytkami na danym terenie;
– harmonijne wkomponowanie w krajobraz obiektów nowych a niezbędnych (zwłaszcza związanych ze strefą gospodarczą, użyteczności publicznej itp.) znacznie odbiegających od modelu zabudowy tradycyjnej;
– kontynuacja form zabudowy tradycyjnej w zabudowie współczesnej;
– unikanie zabudowy wielkogabarytowej w bezpośrednim sąsiedztwie obiektów i zespołów zabytkowych;
– wstrzymanie rozpraszania zabudowy i zahamowanie procesu zacierania podziałów śródpolnych;
– tworzenie neutralnych pasów zieleni (filtrów) wokół zespołów o szczególnej wartości w oparciu o wyznaczone strefy ochrony konserwatorskiej;
– zharmonizowanie tzw. małej architektury z istniejącymi formami zabudowy oraz prawidłowe wkomponowanie poszczególnych obiektów w obszary o dużych walorach krajobrazowo-kulturowych,
– przeciwdziałanie samowoli budowlanej, zwłaszcza dotyczącej prac przy obiektach zabytkowych.
Gmina Rogowo posiada Gminny Program Opieki nad Zabytkami dla Gminy Rogowo na lata 2013-2016 przyjęty XXI/160/2013 Rady Gminy Rogowo z dnia 21 lutego 2013 r. W studium przyjmuje się priorytety, kierunki działań i zadania określone w Gminnym Programie Opieki nad Zabytkami dla Gminy Rogowo na lata 2013-2016:
1. Priorytet nr I. Rewaloryzacja dziedzictwa kulturowego jako element rozwoju społecznogospodarczego gminy:
a) Zahamowanie procesu degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy ich stanu:
− podejmowanie starań o uzyskanie środków zewnętrznych na rewaloryzacje i rewitalizację zabytków będących własnością gminy,
− informowanie właścicieli obiektów zabytkowych o możliwościach pozyskania środków na odnowę zabytków,
− rozważenie możliwości podjęcia stosownej uchwały w sprawie dofinansowania prac rewaloryzacyjnych przy obiektach niebędących własnością gminy.
b) Podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków:
− ustalenie z właścicielami wykazu obiektów udostępnianych w celach turystycznych, − oznakowanie obiektów udostępnianych
− w celach turystycznych oraz oznakowanie cmentarzy,
− opracowanie tablic informacyjnych na zewnątrz obiektów zawierających podstawowe dane historyczne o obiekcie.
2. Priorytet nr II. Ochrona i świadome kształtowanie krajobrazu kulturowego:
a) Zintegrowana ochrona dziedzictwa kulturowego:
− uwzględnienie zagadnień związanych z ochroną zabytków w studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego gminy,
− bieżące dokonywanie przeglądów zabytków na terenie gminy z udziałem rad sołeckich i weryfikacja posiadanych wykazach,
− uwzględnianie oraz przestrzeganie w działalności inwestycyjnej zapisów w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego dotyczących stref ochrony konserwatorskiej.
b) Ochrona obszaru kulturowo-historycznego gminy:
− aktualizacja programów ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego dla zabytków rejestrowych,
− bieżące monitorowanie zabezpieczeń przed pożarem, zniszczeniem bądź kradzieżą najcenniejszych zabytków.
3. Priorytet nr III. Dokumentacja dziedzictwa kulturowego oraz promocja i edukacja służąca budowaniu tożsamości:
a) Promocja dziedzictwa kulturowego gminy:
− opracowanie publikacji dotyczącej najcenniejszych zabytków gminy,
− aktualizacja folderu promującego gminę,
− opracowanie mapy zabytków wraz z ich opisami.
b) Edukacja i popularyzacja wiedzy o dziedzictwie kulturowym gminy:
− organizacja akcji społecznych mających na celu poznanie dziedzictwa kulturowego gminy,
− włączenie tematyki ochrony dóbr kultury do zajęć szkolnych w szkołach podstawowych i gimnazjach na terenie gminy,
− organizowanie i wspieranie realizacji konkursów i wystaw mających na celu edukacje w zakresie konieczności dziedzictwa kulturowego.
5. Kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej
5.1. Wytyczne określania w planach miejscowych wykorzystania i rozwijania potencjału już istniejących systemów oraz koordynacji lokalnych i ponadlokalnych zamierzeń inwestycyjnych
Jednym z najistotniejszych czynników rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich jest odpowiednia infrastruktura. Stanowi ona podstawę wszelkiej działalności gospodarczej oraz wyznacza warunki życia i pracy ludności. Infrastruktura w pewnym stopniu warunkuje ten rozwój, a w niektórych przypadkach może go nawet stymulować. Brak właściwego wyposażenia infrastrukturalnego może wpływać niekorzystnie na zainteresowanie potencjalnych inwestorów lokowaniem kapitału na obszarze pozbawionym sieci i urządzeń infrastrukturalnych. Powoduje także ograniczenia w rozwijaniu inicjatyw lokalnych, dotyczących powstawania nowych zakładów pracy. Utrudnia ponadto możliwość pełnego wykorzystania walorów turystycznych i rekreacyjnych wsi, a także obniża jakość produkcji rolnej i możliwości wykorzystania surowców rolniczych. Wysoki poziom wyposażenia w infrastrukturę techniczną wpływa również na atrakcyjność inwestycyjną terenów i umożliwia stworzenie konkurencyjnej oferty gminy.
5.1.1. Wodociąg
Gmina Rogowo wyposażona jest w sieć wodociągową. Zaopatrzenie w wodę odbywa się z siedmiu stacji uzdatniania wody (SUW), zlokalizowanych w miejscowościach: Rogowo, Czewujewo, Ryszewo, Skórki, Miecięrzyn, Gościeszyn i Złotniki.
Zakłada się przeprowadzenie koniecznych remontów oraz modernizacji sieci i stacji uzdatniania wody (SUW), a w przypadku zaistniałej potrzeby, w następstwie rozwoju przestrzennego w zagospodarowywaniu nowych terenów inwestycyjnych, dla zapewnienia potrzebnej ilości i jakości wody konieczna będzie rozbudowa sieci wodociągowej.
Dla zabezpieczenia jakości eksploatowanej wody należy objąć ochroną istniejące ujęcia, sukcesywnie wymieniać istniejące rury azbestowo-cementowe oraz modernizować stacje uzdatniania wody. Poprzez wprowadzanie nowych rozwiązań technologicznych należy dążyć do ograniczeń zużycia wody pitnej w istniejących obiektach produkcyjnych oraz ograniczania lokalizacji obiektów z wodochłonnymi technologiami produkcji.
5.1.2. Kanalizacja
Przewiduje się dalsze odprowadzanie ścieków w oparciu o istniejącą sieć kanalizacji sanitarnej oraz rozwój nowej sieci. Umożliwi ona odprowadzenie ścieków z gospodarstw mieszkaniowych oraz z zakładów usługowych i produkcyjnych, likwidację zbiorników bezodpływowych i nielegalnych sieci podłączonych do cieków lub rowów melioracyjnych. W związku z wyznaczeniem nowych obszarów przewidzianych pod inwestycje konieczna będzie dalsza rozbudowa sieci i urządzeń kanalizacyjnych.
Studium zakłada realizację niezbędnej infrastruktury kanalizacyjnej w granicach istniejących i projektowanych terenów inwestycyjnych, w tym m.in. budowę przepompowni ścieków na działkach nr