91IPX5 w łazienkach publicznych
4. BUDOWA I EKSPLOATACJA URZĄDZEŃ ELEKTROENERGETYCZNYCH
4.1. Ogólne zasady eksploatacji urządzeń elektro- elektro-energetycznych
4.1.1. Wiadomości ogólne
131. Co nazywamy urządzeniami elektroenergetycznymi?
Urz¹dzeniami elektroenergetycznymi nazywamy Wszystkie urz¹dzenia przeznaczone do wytwarzania, przekształcania, przesyłania, rozdziału i wykorzystania energii elektrycznej. Urz¹dzeniami elektro-energetycznymi s¹ maszyny elektryczne, transformatory, aparaty elek-tryczne, aparatura zabezpieczaj¹ca, odbiorniki.
132. Co rozumie się pod pojęciem eksploatacja urządzeń elektroenergetycznych?
Pod pojêciem eksploatacja urz¹dzeń rozumie siê:
• prowadzenie ruchu tych urz¹dzeń,
• utrzymanie urz¹dzeń w należytym stanie technicznym.
133. Jakie czynności związane są z prowadzeniem ruchu urządzeń elektroenergetycznych?
Do czynności zwi¹zanych z prowadzeniem ruchu urz¹dzeń za-liczamy:
• uruchamianie urz¹dzenia,
• obsługa w czasie pracy,
• zatrzymanie urz¹dzenia w czasie normalnej pracy i w sta-nie awaryjnym,
• prowadzenie zapisów ruchowych.
134. Jakie prace związane są z utrzymaniem urządzeń w należytym stanie technicznym?
Do prac zwi¹zanych z utrzymaniem urz¹dzeń w należytym stanie technicznym zaliczamy: oglêdziny, przegl¹dy oraz prace kon-trolno-pomiarowe umożliwiaj¹ce oceny stanu technicznego.
102
135. Kto może zajmować się eksploatacją urządzeń elektroenergetycznych?
Eksploatacj¹ urz¹dzeń elektroenergetycznych mog¹ zajmować siê osoby, które spełniaj¹ wymagania kwalifikacyjne dla nastêpuj¹cych stanowisk pracy:
1. Dozoru - do których zalicza siê stanowiska pracowników tech-nicznych i innych osób kieruj¹cych czynnościami osób wykonuj¹-cych prace w zakresie: obsługi, konserwacji napraw, kontrolno-pomiarowym i montażu, oraz stanowiska osób sprawuj¹cych nad-zór nad eksploatacj¹ urz¹dzeń elektroenergetycznych.
2. Eksploatacji - do których zalicza, siê stanowiska osób wykonuj¹-cych prace w zakresie:
• obsługi,
• konserwacji,
• napraw, .
• kontrolno-pomiarpwym,
• montażu.
136. Kto ustala wykaz stanowisk pracy osób (i rodzaju urządzeń) na których wymagane są dodatkowe kwalifikacje w zakresie dozoru (D) i eksploatacji (E)?
Wykaz stanowisk pracy osób, na których wymagane s¹ dodat-kowe kwalifikacje w zakresie dozoru i eksploatacji oraz wykaz urz¹-dzeń ustala pracodawca. Wykaz taki powinien znajdować siê w każ-dym zakładzie pracy.
137. Eksploatacja jakich urządzeń elektroenergetycznych wymaga dodatkowych kwalifikacji przez osoby dozoru i eksploatacji?
Dodatkowych kwalifikacji wymaga siê przy nadzorowaniu i eksploatowaniu nastêpuj¹cych urz¹dzeń:
1. urz¹dzenia pr¹dotwórcze przył¹czone do krajowej sieci elektro-energetycznej bez wzglêdu na wysokość napiêcia znamionowego, 2. sieci, urz¹dzenia i instalacje o napiêciu do 1 kV (z wyj¹tkiem
ob-sługi urz¹dzeń w gospodarstwach domowych i rolnych oraz obsłu-gi urz¹dzeń w zakładach eksploatuj¹cych urz¹dzenia elektryczne niskiego napiêcia o określonej w umowie sprzedaży mocy maksy-malnej do 20 kW),
103
3. sieci, urz¹dzenia i instalacje o napiêciu znamionowym wyższym od 1 kV,
4. zespoły pr¹dotwórcze o mocy ł¹cznie od 20 kW wzwyż, 5. urz¹dzenia elektrotermiczne,
6. urz¹dzenia do elektrolizy,
7. sieci elektrycznego oświetlenia ulicznego, 8. elektryczna sieć trakcyjna,
9. elektryczne urz¹dzenia w wykonaniu przeciwwybuchowym, 10. aparatura kontrolno-pomiarowa oraz urz¹dzenia i instalacje
auto-matycznej regulacji, sterowania zabezpieczeń urz¹dzeń i instalacji wymienionych w punkcie 1-9,
11. urz¹dzenia techniki wojskowej lub uzbrojenia, 12. urz¹dzenia ratowniczo-gaśnicze i ochrony granic.
4.1.2. Wymagania kwalifikacyjne dla osób zajmujących się eksploatacją urządzeń elektroenergetycznych
138. W jaki sposób uzyskuje się świadectwo kwalifikacyjne uprawniające do zajmowania się eksploatacją urządzeń elektroenergetycznych?
Świadectwo kwalifikacyjne uprawniaj¹ce do zajmowania siê eksploatacj¹ urz¹dzeń elektroenergetycznych uzyskuje siê na podsta-wie egzaminu przed komisj¹ kwalifikacyjn¹ powołan¹ przez Prezesa Urzêdu Regulacji Energetyki lub właściwych ministrów (Prezes URE upoważnił do organizowania komisji egzaminacyjnych miêdzy innymi Stowarzyszenie Elektryków Polskich - SEP).
139. Jakie są wymagania kwalifikacyjne na egzaminie dla osób zatrudnionych przy eksplo-atacji?
Na egzaminie kwalifikacyjnym dla osób zatrudnionych przy eksploatacji należy wykazać siê znajomości¹ dotycz¹c¹:
• zasad budowy, działania oraz warunków technicznych ob-sługi urz¹dzeń, instalacji i sieci,
• zasad eksploatacji oraz instrukcji eksploatacji urz¹dzeń, instalacji i sieci,
• ogólnych zasad racjonalnej gospodarki energetycznej,
• warunków wykonywania prac kontrolno-pomiarowych i montażowych,
• zasad i wymagań bezpieczeństwa pracy i bezpieczeństwa przeciwpożarowego oraz umiejêtności udzielania pierw-szej pomocy,
• instrukcji postêpowania w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia obsługi lub otoczenia.
Szczegółow¹ tematykê egzaminu ustala komisja kwalifikacyj-na i podaje do wiadomości osobom ubiegaj¹cym siê o potwierdzenie kwalifikacji na 14 dni przed wyznaczon¹ dat¹ egzaminu.
140. Na czyj wniosek komisja przeprowadza egzamin kwalifikacyjny?
Egzamin kwalifikacyjny komisja przeprowadza na wniosek osoby zainteresowanej lub na wniosek pracodawcy zatrudniaj¹cego osobê prowa-dz¹c¹ eksploatacje sieci, urz¹dzeń i instalacji elektroenergetycznych.
141. Co powinien zawierać wniosek o sprawdzenie kwalifikacji?
Wniosek o sprawdzenie kwalifikacji powinien zawierać:
• dane personalne osoby ubiegaj¹cej siê o potwierdzenie kwalifikacji,
• nazwê zakładu pracy, tytuł zawodowy, zajmowane stano-wisko, okresy odbytej praktyki z zakresu eksploatacji,
• wskazanie rodzaju kwalifikacji i urz¹dzeń, o które ubiega siê wnioskuj¹cy.
Do wniosku należy doł¹czyć potwierdzenie dokonania opłaty za egzamin.
142. Jaki jest termin ważności świadectwa kwalifikacyjnego?
Świadectwo jest ważne 5 lat od daty wystawienia.
143. Czy zmiana miejsca zatrudnienia powoduje utratę ważności świadectwa kwalifikacyjnego?
Zmiana miejsca zatrudnienia nie powoduje utraty ważności świadectwa kwalifikacyjnego.
144. W jakich wypadkach egzamin podlega powtórzeniu?
Egzamin podlega powtórzeniu w razie stwierdzenia, że eksplo-atacja urz¹dzeń, instalacji i sieci jest prowadzona niezgodnie z
obo-wi¹zuj¹cymi przepisami lub w razie negatywnego wyniku egzaminu (w tym przypadku osoba może ponownie przyst¹pić do egzaminu nie wcześniej niż po upływie trzech miesiêcy od ogłoszenia wyniku tego egzaminu).
1 45. Kto może wystąpić z wnioskiem o powtórzenie egzaminu.
Z wnioskiem o powtórzenie egzaminu może wyst¹pić:
• Pracodawca,
• Inspektor Pracy,
• Prezes Urzêdu Regulacji Energetyki.
4.1.3. Dokumentacja techniczna
146. Co zalicza się do dokumentacji technicznej?
Do dokumentacji technicznej zalicza siê:
• projekt techniczny,
• dokumentacjê fabryczn¹ dostarczan¹ przez wytwórcê urz¹dzenia,
• dokumentacjê eksploatacyjn¹.
147. Co zawiera dokumentacja fabryczna?
Dokumentacja fabryczna zawiera:
• rysunki konstrukcyjne, montażowe i zestawieniowe,
• karty gwarancyjne,
• fabryczne instrukcje obsługi.
148. Co obejmuje dokumentacja eksploatacyjna?
Dokumentacja eksploatacyjna obejmuje:
• dokumenty przyjêcia urz¹dzenia do eksploatacji,
• instrukcje eksploatacji urz¹dzeń,
• ksi¹żki, raporty lub karty pracy urz¹dzeń,
• dokumenty dotycz¹ce oglêdzin, przegl¹dów, konserwacji, napraw i remontów urz¹dzeń,
• protokoły zawieraj¹ce wyniki prób i pomiarów,
106
• dokumenty dotycz¹ce rodzaju i zakresu uszkodzeń i na-praw,
• wykazy niezbêdnych czêści zamiennych i specjalnych na-rzêdzi.
149. Co powinna zawierać instrukcja eksploatacji urządzenia?
Każde urz¹dzenie elektroenergetyczne powinno posiadać in-strukcjê eksploatacji, za której opracowanie odpowiada pracodawca.
Instrukcja eksploatacji jest dokumentem, którego treść winien znać każdy pracownik eksploatuj¹cy dane urz¹dzenie.
Instrukcja eksploatacji urz¹dzenia powinna składać siê z czêści ogólnej i czêści szczegółowej.
Czêść ogólna instrukcji powinna zawierać nastêpuj¹ce infor-macje:
• przedmiot instrukcji - tu powinna być podana informacja jakiego urz¹dzenia dotyczy opracowana instrukcja, dla
ja-kiego personelu jest przeznaczona i o jakich kwalifika-cjach,
• podstawê opracowania instrukcji — w tej czêści należy po-dać przepisy szczegółowe, dokumentacjê fabryczn¹, do-kumenty potwierdzaj¹ce przyjêcie urz¹dzenia do eksplo-atacji,
• klauzulê zatwierdzaj¹c¹ instrukcjê do stosowania z poda-niem imienia i nazwiska z podpisem osoby, która instruk-cjê zatwierdziła i wprowadziła jako obowi¹zuj¹c¹ do eks-ploatacji.
Czêść szczegółowa instrukcji powinna zawierać:
• ogóln¹ charakterystykê urz¹dzenia określaj¹c¹:
przeznaczenie urz¹dzenia,
podstawowe parametry (moc, napiêcie),
układ poł¹czeń z opisana aparatur¹ i wielkościami za-bezpieczeń;
• obsługê urz¹dzenia z określeniem:
czynności zwi¹zanych z uruchomieniem urz¹dzenia i zatrzymaniem urz¹dzenia przy pracy normalnej i awa-ryjnej,
107
zasady postêpowania w razie awarii, pożaru lub innych zakłóceń w pracy urz¹dzeń,
obowi¹zków osób obsługi, określaj¹cych zakres tych obowi¹zków i uprawnień,
sposobu prowadzenia zapisów czynności ruchowych, odczytów wskazań przyrz¹dów kontrolno-pomiarowych z podaniem ich terminów,
• wymagania w zakresie konserwacji urz¹dzenia określaj¹ce:
zakres i termin planowanych oglêdzin, przegl¹dów, prób i badań oraz prac kontrolno-pomiarowych (w tym ochrony przeciwporażeniowej),
zasady kwalifikowania urz¹dzenia do remontu.
• zakres wymagań dotycz¹cych ochrony przed porażeniem, wybuchem, pożarem i inne wymagania w zakresie bhp ta-kie jak:
bezpieczne wykonywanie prac planowych, rodzaj stosowanego sprzêtu ochronnego,
sposób powiadamiania (kogo) w przypadku porażenia, pożaru lub awarii,
sposób i rodzaj używanego sprzêtu p.poż w przypadku wyst¹pienia pożaru.
4.1.4. Przyjmowanie urządzeń do eksploatacji
150. Kto dokonuje przyjęcia urządzeń do eksploatacji?
Przyjêcia do eksploatacji urz¹dzeń elektroenergetycznych no-wych, przebudowanych lub po remoncie dokonuje pracodawca z udzia-łem osób zajmuj¹cych siê eksploatacj¹.
151. Kiedy może być przyjęte urządzenie do eksploatacji?
Przyjêcie urz¹dzenia do eksploatacji może nast¹pić po:
• sprawdzeniu kompletności dokumentacji technicznej,
• przeprowadzeniu prób i pomiarów w zakresie umożliwia-j¹cym stwierdzenie czy urz¹dzenie odpowiada warunkom
technicznym,
• sprawdzeniu czy urz¹dzenie jest dopuszczone do ruchu lub obrotu zgodnie ż obowi¹zuj¹cymi przepisami (czy posiada znak bezpieczeństwa, atest i inne),
• sprawdzeniu czy został przeprowadzony odbiór techniczny przez organ dozoru technicznego jeżeli takiemu odbiorowi podlega,
• sprawdzeniu czy stan urz¹dzenia i miejsca pracy odpowia-daj¹ warunkom technicznym oraz wymogom bhp i ochro-ny przeciwpożarowej i przeciwporażeniowej,
• sporz¹dzenie protokołu przyjêcia do eksploatacji.
4.1.5. Prowadzenie eksploatacji urządzeń elektroenergetycz-nych
152. Na jakiej podstawie dokonuje się ocenę stanu technicznego eksploatowanych urządzeń?
Ocenê stanu technicznego eksploatowanych urz¹dzeń i ich zdolności do dalszej niezawodnej i bezpiecznej eksploatacji dokonuje siê na podstawie wyników przeprowadzonych okresowo: oglêdzin przegl¹dów oraz prób i pomiarów.
153. W jakich terminach przeprowadza się oględziny i przeglądy urządzeń?
Oglêdziny i przegl¹dy urz¹dzeń przeprowadza siê w terminach i zakresie ustalonym w szczegółowych zasadach eksploatacji poszcze-gólnych urz¹dzeń lub w instrukcjach eksploatacji.
154. Kiedy zachodzi konieczność przeprowadzenia przeglądu poza terminem ustalonym w instrukcji?
Przegl¹dy poza terminami ustalonymi w instrukcji wykonuje-my wówczas jeżeli zachodzi podejrzenie, że urz¹dzenie jest uszkodzo-ne np. wystêpuje nadmieruszkodzo-ne drganie, nadmieruszkodzo-ne nagrzewanie siê obu-dowy, przewodów itp.
155. Kiedy należy wstrzymać ruch urządzenia?
Ruch urz¹dzenia należy wstrzymać w razie stwierdzenia uszkodzeń lub zakłóceń uniemożliwiaj¹cych normaln¹ eksploatacjê.
156. Kiedy urządzenie elektroenergetyczne powinno być przekazane do remontu lub wyco-fane z eksploatacji?
Urz¹dzenie powinno być przekazane do remontu lub wycofane z eksploatacji jeżeli na podstawie wyników oceny stanu technicznego urz¹dzenia zostanie stwierdzone:
• pogorszenie stanu technicznego poniżej wartości dopusz-czalnych określonych w szczegółowych zasadach eksplo-atacji, normach oraz w razie zwiêkszenia energochłonności
• uszkodzenie urz¹dzenia zagrażaj¹ce niezawodności ruchu lub bezpieczeństwu obsługi i otoczenia.
157. Kto podejmuje decyzję o przekazaniu urządzenia do remontu lub wycofaniu z eksplo-atacji?
Decyzjê o przekazaniu urz¹dzenia do remontu lub wycofaniu z eksploatacji podejmuje pracodawca na wniosek osoby zajmuj¹cej siê eksploatacj¹ tego urz¹dzenia.
4.1.6. Kontrola eksploatacji
158. Jakie organy są upoważnione do przeprowadzenia kontroli przestrzegania warunków i przepisów eksploatacji?
Do przeprowadzenia kontroli przestrzegania warunków i prze-pisów eksploatacji, w tym warunków z zakresu bezpieczeństwa i hi-gieny pracy s¹:
• Urz¹d Regulacji Energetyki (działaj¹cy poprzez Oddziały Terenowe URE),
• Państwowa Inspekcja Pracy,
• Urz¹d Dozoru Technicznego w zakresie urz¹dzeń podle-gaj¹cych dozorowi.
159. Jakie są uprawnienia inspektora przeprowadzającego kontrolę?
Inspektor przeprowadza kontrolê w obecności pracodawcy lub osoby przez niego wyznaczonej. Inspektor jest upoważniony do ż¹da-nia od jednostki kontrolowanej informacji oraz przedstawież¹da-nia
wszel-llO
kich dokumentów niezbêdnych do ustalenia danych zwi¹zanych z eks-ploatacj¹ urz¹dzeń i warunków bezpiecznej pracy.
Z przeprowadzonej kontroli inspektor sporz¹dza protokół, w którym podaje stwierdzone uchybienia z zakresu prawidłowej i bez-piecznej eksploatacji.
Dane te stanowi¹ podstawê do wydania zaleceń pokontrolnych.