Aspekty techniczne i organizacyjne opiniowania i certyfikacji obiektów zabytkowych i muzealnych
10) określeniu form współpracy w zakresie ewakuacji zbiorów z zewnętrznymi służbami i instytucjami”
Zgodnie z § 29 tego rozporządzenia MKiDN, w przypadku powstania zagrożenia zagrożone zbiory powinno się ewakuować do miejsc, w których będą przechowywa-ne do czasu ustania zagrożenia. O kolejności ewakuacji poszczególnych zagrożo-nych zbiorów decyduje stopień ich zagrożenia.
Podsumowując, zgodnie z przepisami właściwego ministra do spraw kultury i dziedzictwa narodowego, dyrektorzy wyznaczonych obiektów zabytkowych oraz muzeów są zobowiązani do opracowania wskazanych dokumentów dotyczących ewakuacji zbiorów, adekwatnie do przypadków zagrożeń, oraz do aktualizowania ich (nie rzadziej niż raz na 2 lata). W związku z powyższym sugeruje się, aby dokumenty (instrukcje) dotyczące ewakuacji zbiorów w obiektach objętych proponowaną certy-fikacją były uzgadniane (opiniowane) przez właściwe państwowe instytucje kultury (np. NIMOZ).
Do przeprowadzania certyfikacji powinno się stosować kartę kontrolną zagad-nień uwzględniającą aspekty techniczne i organizacyjne, o których mowa powyżej.
W załączniku6 do niniejszej publikacji przedstawiono w formie tabelarycznej wzorzec karty kontrolnej uwzględniającej aspekty techniczne i organizacyjne, które powinny w przyszłości stanowić podstawę do wydawania oceny końcowej (pozytywnej lub negatywnej) w odniesieniu do występujących warunków ochrony przeciwpożarowej, umożliwiającej (w przypadku oceny pozytywnej) uzyskanie certyfikatu dla obiektu zabytkowego, potwierdzającego akceptowalny poziom bezpieczeństwa w zakresie warunków ochrony przeciwpożarowej.
W przypadku uzyskania wyniku negatywnego wynikającego w szczególności z:
— występowania elementów stanowiących podstawę do uznania użytkowane-go budynku istniejąceużytkowane-go za zagrażający życiu ludzi, gdy występujące w nim warunki techniczne nie zapewniają możliwości ewakuacji ludzi; podstawę do stwierdzenia, że użytkowany budynek istniejący uznaje się za zagrażający życiu ludzi – określają przepisy przeciwpożarowe7;
— niepełnego wyposażenia obiektu w urządzenia przeciwpożarowe i/lub wystę-powania niesprawnych urządzeń przeciwpożarowych oraz niedoprowadzenia drogi pożarowej, których zastosowanie w rozpatrywanym obiekcie jest wy-magane;
stanowić to powinno wystarczającą podstawę do odmowy wydania certyfikatu, bez względu na ocenę innych zagadnień. W przypadkach niewyposażenia obiektu w wymagane urządzenia przeciwpożarowe oraz niezapewnienia drogi pożarowej, która dla takiego obiektu jest wymagana – powinno się uwzględnić ewentualne przypadki zastosowania rozwiązań zamiennych, uzgodnionych z właściwym komen-dantem wojewódzkim PSP, zgodnie z odrębnymi przepisami.
6 Zał. 1. Karta kontrolna zagadnień, uwzględniająca występujące aspekty techniczne i organizacyjne w obiektach zabytkowych – do założeń do wytycznych do opiniowania i certyfikacji (wzorzec).
7 § 16 rozporządzenia MSWiA z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiek-tów budowlanych i terenów (Dz.U. Nr 109, poz. 719).
Konkluzje
System opiniowania i certyfikacji rozwiązań organizacyjnych i technicznych obiektów zabytkowych powinien uwzględniać w szczególności konieczność:
1. Wyznaczenia (skatalogowania) obiektów zabytkowych i muzealnych oraz innych, w których będą gromadzone zbiory, które zostaną objęte opiniowa-niem i certyfikacją występujących rozwiązań organizacyjnych i technicz-nych, potwierdzającą akceptowalny poziom bezpieczeństwa. Proponuje się objąć opiniowaniem i certyfikacją w szczególności obiekty zabytkowe i muzea, na których spoczywa obowiązek wyposażenia w system sygnaliza-cji pożarowej oraz obiekty wymienione w Państwowym Rejestrze Muzeów MKiDN. Niezależnie od powyższego proponuje się powyższą listę pozosta-wić otwartą, dając możliwość certyfikowania dobrowolnego w uzasadnio-nych przypadkach innym obiektom o tym przeznaczeniu lub obiektom, które wskaże dodatkowo Generalny Konserwator Zabytków. Ostateczny katalog (rejestr) obiektów zabytkowych i muzealnych, objętych opiniowaniem i cer-tyfikacją, powinien być uzgodniony z właściwym państwowym instytutem kultury (np. Narodowym Instytutem Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów).
2. Wyznaczenia obszaru zagadnień ochrony przeciwpożarowej odnoszą-cych się do zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektów, o których mowa w pkt. 1, niezbędnych do opracowania założeń do wytycznych do opiniowania i certyfikacji rozwiązań dotyczących w szczególności aspektów:
a) technicznych – dotyczących warunków ochrony przeciwpożarowej rozpatrywanego obiektu w zakresie występujących warunków tech-niczno-budowlanych, warunków ewakuacji ludzi, wyposażenie obiektu w wymagane techniczne środki zabezpieczeń przeciwpożarowych (urządzenia przeciwpożarowe), wymagane przez przepisy ochrony prze-ciwpożarowej, oraz przygotowania obiektu do prowadzenia działań ra-towniczo-gaśniczych itp.,
b) organizacyjnych – dotyczących w szczególności ewakuacji zbiorów oraz przygotowania personelu do realizacji zadań z zakresu ochrony przeciwpożarowej i właściwego postępowania w razie pożaru lub inne-go zagrożenia. Rekomenduje się, aby dokumenty (instrukcje) dotyczące ewakuacji zbiorów w obiektach objętych certyfikacją były uzgadniane (opiniowane) przez właściwe państwowe instytucje kultury (np. NIMOZ).
c) miejscowego zagrożenia, które powinny być określone w instrukcji bez-pieczeństwa pożarowego.
3. Wskazania podmiotu, właściwego i kompetentnego do prowadzenia proce-sów oceny i certyfikacji zakresie przygotowania obiektu zabytkowego, bądź obiektu, w którym znajdują się cenne zbiory – do działań ratowniczo-gaśni-czych, ewakuacji zbiorów oraz oceny występujących warunków technicz-no-budowlanych i zabezpieczeń przeciwpożarowych występujących w tych obiektach.
4. Wypracowania propozycji odpowiednich ram formalnoprawnych, pozwala-jących na funkcjonowanie zasad opiniowania i certyfikowania przedmioto-wego oraz podmiotów biorących udział w tym procesie.
5. Przedstawienia „korzyści” dla właścicieli, zarządców i użytkowników obiektów objętych programem opiniowania i certyfikowania, wynikających z udziału w tym procesie (np. uzyskanie tzw. upustów ubezpieczeniowych, wpisanie na listę „obiektów bezpiecznych i przyjaznych dla zwiedzających”
itp.).
6. Do przeprowadzania certyfikacji powinno się stosować kartę kontrolną zagadnień, które powinny być uwzględniane podczas procesu certyfikacji (aspekty techniczne i organizacyjne – vide 2 a) i 2 b). Stwierdzenie wystę-powania elementów stanowiących podstawę do uznania użytkowanego budynku istniejącego za zagrażający życiu ludzi, mogących przebywać w takim obiekcie, byłoby wystarczającą podstawą do odmowy wydania cer-tyfikatu, bez względu na uzyskaną liczbę punktów.
7. Podstawą do wydania certyfikatu dla obiektu zabytkowego przez uprawnio-ny podmiot powinna być pozytywna ocena końcowa, opracowana na pod-stawie wypełnionej karty kontrolnej (załącznik), uwzględniająca w szczegól-ności:
a) niewystępowanie warunków technicznych, które nie zapewniają możli-wości ewakuacji ludzi, stanowiących podstawę do uznania rozpatrywa-nego obiektu (budynku) istniejącego za zagrażający życiu ludzi;
b) pełne wyposażenie rozpatrywanego obiektu w sprawne urządzenia ciwpożarowe oraz zapewnienie drogi pożarowej, wymagane przez prze-pisy ochrony przeciwpożarowej lub występowanie rozwiązań zamien-nych pozwalających na spełnienie wymagań ochrony przeciwpożarowej dotyczących obiektów budowlanych w sposób inny niż określony w tych
przepisach, jeżeli proponowane rozwiązania zamienne ograniczają moż-liwość powstania pożaru, w trybie odrębnych przepisów8;
c) przygotowanie obiektu do działań ratowniczo-gaśniczych;
d) przygotowanie zbiorów do ewakuacji.
8. Certyfikat dla obiektu zabytkowego powinien być wydawany na czas okre-ślony, podlegać nadzorowi w okresie jego ważności w przypadku wystąpie-nia w okresie ważności certyfikatu istotnych zmian w warunkach ochrony przeciwpożarowej być rozszerzany, wydawany ponownie lub cofany.
9. Ewidencję obiektów objętych opiniowaniem i certyfikacją powinien prowa-dzić uprawniony podmiot. Wykaz powinien być ogólnodostępny.
8 Art. 6a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 2016 r. poz. 191 i 298).