Szczegółowe zasady szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, za-kres szkolenia, wymagania dotyczące treści i realizacji programów szkolenia oraz sposób dokumentowania szkolenia określa rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy20.
Zgodnie z rozporządzeniem pracodawca ma obowiązek zapewnić pracowniko-wi odbycie odpopracowniko-wiedniego szkolenia w zależności do rodzaju wykonywanej pracy.
20 Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeń-stwa i higieny pracy (Dz.U. 2004 Nr 180, poz. 1860).
Ponadto jest zobligowany do przekazania mu informacji i instrukcji dotyczących zajmowanego stanowiska pracy lub wykonywanej pracy. Wśród przeprowadzanych szkoleń można wyróżnić:
1. Szkolenie wstępne – przeprowadzane w formie instruktażu według progra-mów opracowanych dla poszczególnych grup stanowisk, które obejmuje:
a. szkolenie wstępne ogólne (instruktaż ogólny)21;
b. szkolenie wstępne na stanowisku pracy (instruktaż stanowiskowy)22. Pracodawca, który wykonuje zadania służby bezpieczeństwa i higieny pra-cy23, przed podjęciem wykonywania tych zadań odbywa szkolenie przepro-wadzone w formie kursu lub seminarium według programu opracowanego w oparciu o ramowy program szkolenia. Potwierdzeniem odbycia szkolenia jest zaświadczenie wydane przez organizatora szkolenia.
2. Szkolenie okresowe – ma na celu aktualizację i ugruntowanie wiedzy i umiejętności w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zapoznanie uczestników szkolenia z nowymi rozwiązaniami techniczno-organizacyjny-mi w tym zakresie. Szkolenie okresowe odbywają:
a. osoby będące pracodawcami oraz inne osoby kierujące pracownikami, w szczególności kierownicy, mistrzowie i brygadziści;
b. pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych;
c. pracownicy inżynieryjno-techniczni, w tym projektanci, konstruktorzy maszyn i innych urządzeń technicznych, technolodzy i organizatorzy produkcji;
d. pracownicy służby bezpieczeństwa i higieny pracy i inne osoby wykonu-jące zadania tej służby;
e. pracownicy administracyjno-biurowi i inni niewymienieni w pkt. 1–4 roz-porządzenia, których charakter pracy wiąże się z narażeniem na czynniki
21 Instruktaż ogólny prowadzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy lub osoba wykonująca u pracodawcy zadania tej służby albo pracownik wyznaczony przez pracodawcę posiadający zasoby wiedzy i umiejętności zapewnia-jące właściwą realizację programu instruktażu.
22 Instruktaż stanowiskowy przeprowadza się przed dopuszczeniem do wykonywania pracy na określonym stanowi-sku:
a) pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym oraz innym, na którym występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych;
b) pracownika przenoszonego na stanowisko;
c) ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu oraz studenta odbywającego praktykę studencką;
d) pracownik wykonujący pracę na kilku stanowiskach pracy powinien odbyć instruktaż stanowiskowy na każdym z tych stanowisk.
23 Zob. art. 237 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. 1974 Nr 24, poz. 141).
szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne albo z odpowiedzial-nością w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Ramowe programy szkolenia poszczególnych grup stanowisk zostały zawar-te w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy24. Wśród nich znajdują się:
1. Ramowy program instruktażu ogólnego
Szkolenie (instruktaż) jest przeznaczone dla wszystkich osób, które rozpo-czynają pracę w danym zakładzie pracy. Program przewiduje szkolenie z zakre-su ochrony przeciwpożarowej. Ramowy program szkolenia uwzględnia między innymi temat szkolenia: Podstawowe zasady ochrony przeciwpożarowej oraz po-stępowania w razie pożaru (1 godzina25).
2. Ramowy program instruktażu stanowiskowego
Szkolenie jest przeznaczone dla pracowników nowozatrudnionych na sta-nowiskach robotniczych i innych, na których występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych, dla pra-cowników przenoszonych na takie stanowiska oraz w przypadku zmiany warun-ków techniczno-organizacyjnych tj. w razie zmiany procesu technologicznego, zmiany organizacji stanowisk pracy, wprowadzenia do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia albo niebezpiecznym oraz nowych lub zmie-nianych narzędzi, maszyn i innych urządzeń. Szkolenie jest przeznaczone rów-nież dla studentów odbywających praktyki studenckie oraz uczniów odbywają-cych praktyczną naukę zawodu. Szkolenie powinno być prowadzone w formie instruktażu na stanowisku, na którym będzie zatrudniony instruowany pracow-nik, na podstawie szczegółowego programu opracowanego przez organizatora szkolenia i odbywać się wieloetapowo począwszy od rozmowy wstępnej instruk-tora z instruowanym pracownikiem, pokazaniu i objaśnieniu przez instrukinstruk-tora całego procesu pracy, próbnego wykonywania procesu pracy przez pracownika przy korygowaniu przez instruktora sposobów wykonywania pracy, samodzielną pracę instruowanego pracownika pod nadzorem instruktora, aż po sprawdzenie i ocenę przez instruktora sposobu wykonywania pracy przez pracownika. Ramo-wy program szkolenia uwzględnia między innymi temat szkolenia: Omówienie czynników środowiska pracy występujących przy określonych czynnościach na sta-nowisku pracy oraz zagrożeń, sposobów ochrony przed zagrożeniami, a także zasad postępowania w razie wypadku lub awarii (2 godziny26).
24 Dz.U. Nr 180, poz. 1860.
25 W godzinach lekcyjnych trwających 45 minut.
26 W godzinach lekcyjnych trwających 45 minut.
3. Ramowy program szkolenia okresowego pracodawców i innych osób kieru-jących pracownikami
Szkolenie aktualizujące i uzupełniające wiedzę i umiejętności z zakresu m.in.: oceny zagrożeń występujących w procesach pracy oraz ryzyka związane-go z tymi zagrożeniami, ochrony pracowników przed zagrożeniami związanymi z wykonywaną pracą. Szkolenie w formie kursu jest przeznaczone dla praco-dawców, w tym osób kierujących przedsiębiorstwami państwowymi, spółkami, zakładami prywatnymi, urzędami, spółdzielniami, oraz innych osób kierujących pracownikami (mistrzów, brygadzistów, kierowników wydziałów i innych komó-rek organizacyjnych). Ramowy program szkolenia uwzględnia między innymi te-mat szkolenia: Zasady postępowania w razie wypadku w czasie pracy i w sytuacjach zagrożeń (np. pożaru, awarii), w tym zasady udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku (1 godzina27).
4. Ramowy program szkolenia okresowego pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych
Szkolenie aktualizujące i uzupełniające wiedzę i umiejętności z zakresu m.in.:
zagrożeń związanych z wykonywaną pracą oraz metod ochrony przed tymi za-grożeniami, postępowania w razie wypadku i w sytuacjach zagrożeń. Szkolenie jest przeznaczone dla osób zatrudnionych na stanowiskach robotniczych. Po-winno być ono zorganizowane w formie instruktażu na podstawie szczegóło-wego programu opracowanego przez organizatora szkolenia. Ramowy program szkolenia uwzględnia między innymi temat szkolenia: Zasady postępowania w razie wypadku w czasie pracy i w sytuacjach zagrożeń (np. pożaru, awarii), w tym zasady udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku (2 godziny28).
5. Ramowy program szkolenia29 okresowego pracowników inżynieryjno-tech-nicznych
Szkolenie aktualizujące i uzupełniające wiedzę i umiejętności z zakresu m.in.: identyfikacji i oceny zagrożeń występujących w procesach pracy, metod likwidacji lub ograniczenia zagrożeń czynnikami występującymi w środowisku pracy. Szkolenie jest przeznaczone dla pracowników inżynieryjno-technicznych zakładów pracy, w szczególności projektantów, konstruktorów, technologów, organizatorów produkcji. Przy kompletowaniu grup pracowników do szkolenia, należy brać pod uwagę podobieństwo prac wykonywanych przez uczestników
27 Jw.
28 Jw.
29 Szczegółowy program szkolenia powinien być opracowany odrębnie dla każdej grupy pracowników inżynieryjno--technicznych (projektantów, konstruktorów, technologów).
szkolenia. Szkolenie powinno być zorganizowane w formie kursu lub semina-rium albo samokształcenia kierowanego na podstawie szczegółowego progra-mu szkolenia opracowanego przez organizatora szkolenia. Ramowy program szkolenia uwzględnia między innymi temat szkolenia: Zasady postępowania w razie wypadku w czasie pracy i w sytuacjach zagrożeń (np. pożaru, awarii), w tym zasady udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku (1 godzina30).
6. Ramowy program szkolenia okresowego pracowników administracyjno-biu-rowych i innych31
Szkolenie aktualizujące i uzupełniające wiedzę i umiejętności z zakresu mię-dzy innymi oceny zagrożeń związanych z wykonywaną pracą, metod ochrony przed zagrożeniami dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, postępowania w razie wypadku oraz w sytuacjach awaryjnych. Szkolenie jest przeznaczone dla pracowników administracyjno-biurowych, w tym zatrudnionych przy obsłudze monitorów ekranowych, a także pracowników placówek służby zdrowia, szkół i innych placówek oświatowych, jednostek naukowo-badawczych i innych pra-cowników, których charakter pracy wiąże się z narażeniem na czynniki szkodli-we dla zdrowia, uciążliszkodli-we lub niebezpieczne albo z odpowiedzialnością w za-kresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Szkolenie powinno być zorganizowane w formie seminarium lub kursu albo samokształcenia kierowanego – na pod-stawie szczegółowego programu opracowanego przez organizatora szkolenia.
Ramowy program szkolenia uwzględnia między innymi temat szkolenia: Postę-powanie w razie wypadków i w sytuacjach zagrożeń (np. pożaru, awarii), w tym zasa-dy udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku (2 godziny32).