W jednym z naszych zaleceń sugerujemy, aby nauczyciele stosowali jasne wskazówki, łatwe do zrozumienia dla uczniów oraz informujące ich o tym, czego będą się uczyć. Pomimo tego, że najczęściej myśli się o wskazówkach jak o subtelnych lub niejednoznacznych komunikatach, to jednak jasne, bez-pośrednie podejście jest najbardziej skuteczne. Wystarczy po prostu poinfor-mować uczniów o zagadnieniach zawartych w programie nauczania.
Pani Douglas, nauczycielka fizyki w gimnazjum, rozpoczyna lekcję o fizycz-nych właściwościach mostów, oznajmiając uczniom, że poznają oni różnego typu mosty, ich budowę oraz cele, którym służą. Aby poinformować uczniów o celach uczenia się, wykorzystuje ona informacje wstępne stworzone w pro-gramie Inspiration (patrz materiał 4.1).
Materiał 4.1. Przykład wskazówek i pytań w programie Inspiration
106
PODSTAWOWE PYTANIE Jakie czynniki muszą wziąć pod uwagę architekci, zanim przystąpią
do budowy mostu?
Znane mosty Istnieją różne rodzaje mostów
Co tak naprawdę wiemy o mostach?
Most Golden Gate w San
Francisco Niektóre mają jeden łuk Niektóre są bardzo proste Tower Bridge w Londynie Niektóre mają wiele łuków Niektóre mają liny
Pani Douglas zawarła w informacji wstępnej również istotne pojęcia. Na-wiązanie do nich uruchamia wcześniejszą wiedzę uczniów. Jak wskazują wy-niki badań, pytania odwołujące się do procesów myślowych wyższego rzędu sprzyjają bardziej efektywnemu uczeniu się niż pytania ukierunkowane na procesy myślowe niższego rzędu (Marzano, Pickering, i Pollock, 2001). Ponie-waż uczniowie pani Douglas wykonują zadanie, ucząc się o siłach działających w ruchu, daje ona uczniom wyraźne wskazówki, które mają im pomóc powiązać już posiadaną i nową wiedzę. Mówi: Kiedy staracie się zrozumieć, jakie czynniki
muszą wziąć pod uwagę architekci, zanim przystąpią do budowy mostu, pomyśl-cie również o trzepomyśl-ciej zasadzie dynamiki Newtona, według której dla każdej akcji istnieje równa i przeciwna reakcja.
Dzięki takim wskazówkom i pytaniom uczniowie mogą lepiej zrozumieć treści programu nauczania. Aby ułatwić proces uczenia się, należy szukać spo-sobów na uruchomienie wcześniejszej wiedzy uczniów, ukierunkowując w ten sposób ich dociekania. Nowe technologie dostarczają pomocy wizualnych do edycji i zasobów multimedialnych, które odwołują się do wielu sposobów ucze-nia się. Słuchowcy mogą słuchać informacji wiele razy, aby je lepiej zrozumieć. Wzrokowcy mogą użyć obrazów i nagrań wideo jako wskazówek wizualnych ułatwiających zrozumienie treści. Ruch przedstawiony na filmie może pomóc kinestetykom w wyobrażeniu sobie, jak siły działają na konstrukcję mostu.
Prześledźmy teraz, w jaki sposób pani Douglas może użyć tego samego opro-gramowania do tworzenia informacji wstępnych, które pomogą jej uczniom poszerzyć wiedzę o mostach. Programy Kidspiration i Inspiration to idealne na-rzędzia do tworzenia informacji wstępnych, zwłaszcza graficznych. Niezależnie od tego, czy mają one formę cyfrową, czy zostaną wydrukowane i uzupełnione ręcznie, oprogramowanie do przeprowadzania burzy mózgów i porządkowania pomysłów pozwala uczniom na bieżąco dodawać i układać nowe informacje.
Pani Douglas pragnie, aby jej uczniowie zastosowali w praktyce pojęcia, które poznali w czasie lekcji na temat zasad dynamiki Newtona. Chce ona, aby poznali różne rodzaje mostów oraz powody, dlaczego sprawdzają się one w różnych sytuacjach. Nauczycielka używa programu Inspiration, aby stworzyć informacje wstępne. Zawierają one puste obszary do wpisania typów mostów i działających na nie sił. Zostawia puste pola i poleca uczniom, aby narysowali każdy rodzaj mostu wraz ze strzałkami wskazującymi naprężenia. Tworzy rów-nież słownik, aby wprowadzić nowe terminy.
Następnie, w procesie dawania wskazówek i zadawania pytań, pani Douglas wykorzystuje multimedia. Udostępnia swoim uczniom zbiór linków do zaso-bów internetowych, narzędzi i interaktywnych aplikacji edukacyjnych, gdzie mogą oni znaleźć informacje niezbędne do wypełnienia tabelki zawierającej informacje wstępne.
Zasoby wymienione poniżej mogą zostać sklasyfikowane jako wyjaśniające in-formacje wstępne lub inin-formacje wstępne polegające na przeglądaniu materiału:
–
How Bridges Work (http://science.howstuffworks.com/bridge.htm).Stro-na internetowa szczegółowo wyjaśniająca działanie różnych obiektów. Artykuły są podzielone na rozdziały, a pojęcia wytłuszczone.
–
PBS Building Big: Bridges (www.pbs.org/wgbh/buildingbig/bridge/index.html). Seria filmów edukacyjnych oferująca aplety i krótkie gry będące wprowadzeniem do praw fizyki rządzących budową mostów, kopuł, dra-paczy chmur, tam i tuneli.
–
NOVA Online: Super Bridge (www.pbs.org/wgbh/nova/bridge). Symulacjata pozwala uczniom poznać różne rodzaje mostów, a następnie zastoso-wać zdobytą wiedzę do podjęcia decyzji, który most będzie najbardziej odpowiedni w konkretnych sytuacjach.
–
BrainPOP (www.brainpop.com/technology/scienceandindustry/bridges).Krótki film przedstawiający podstawowe słownictwo i pojęcia dotyczące mostów.
W trakcie zapoznawania się z nowym słownictwem i pojęciami uczniowie wypełniają puste obszary. Materiał 4.2 przedstawia wypełnioną tabelę, zawie-rającą informacje w formie graficznej.
W miarę przyswajania przez uczniów coraz bardziej skomplikowanych po-jęć, nauczyciel dodaje je do tabeli. Słownik terminów również analogicznie się rozbudowuje. Tabela taka może posłużyć jako element oceny końcowej. Pod koniec cyklu zajęć wystarczy rozdać ją uczniom pustą, a oni wypełnią rubryki tekstem i rysunkami.
Materiał 4.2. Wypełniona tabela zawierająca informacje w formie graficznej, stworzo-na w programie Inspiration 108 Słownik Łuk Dźwigar Kompresja Rezonans Zawieszenie Naprężenie Siła skręcająca Wiązar Mosty Rodzaje mostów
Wibracja to zjawisko wywołane przez zewnętrzną siłę. Częstotli-wość tej wibracji jest równa częstotliwości własnej drgań obiektu. Rezonans
Dźwigar
Siła obracająca lub skręcająca Siła
skręcająca Łuk
Siła rozciągająca rzecz, na którą działa Naprężenie
Zawieszenie
Siła, skręcająca rzecz, na którą działa Kompresja
Wiązar
Siły działające na most
Spójrzmy na przykład użycia oprogramowania do przeprowadzania burzy mózgów i porządkowania pomysłów jako narzędzia służącego do uruchamia-nia wcześniejszej wiedzy uczniów. Pani Corum, nauczycielka w szkole podsta-wowej, rozpoczyna cykl zajęć dotyczących rozwiązywania zadań matematycz-nych. Pragnie ona, aby jej uczniowie zrozumieli, w jaki sposób radzić sobie ze złożonymi zadaniami. Zanim wprowadzi modelowe rozwiązanie, chce również zastosować ocenianie kształtujące.
Uczniowie pracują nad rozwiązaniem zadań w trzyosobowych grupach, a następnie każdy z nich przedstawia swoje rozwiązanie. Nauczycielka pole-ca, aby skoncentrowali się na czynnościach, jakie należy wykonać w procesie rozwiązywania zadania, a nie na wyniku. Po około 10 minutach pani Corum przechodzi do następnej części lekcji. Otwiera konto Webspiration Classroom (www.webspirationclassroom.com) na ekranie komputera i pisze pytanie: „Jakie czynności należy wykonać, aby rozwiązać zadanie?”. Następnie wybiera aplika-cję RapidFire na pasku narzędzi. Program ten tworzy mapę pomysłów ze słów i fraz. Nauczycielka przekazuje komputer uczniowi pełniącemu rolę asystenta, który stosując wskazówki i pytania, rozpoczyna burzę mózgów wśród uczniów. Ponieważ RapidFire tworzy mapy pomysłów automatycznie podczas wpisywa-nia słów, umożliwia to zwrócenie uwagi uczniów na proces burzy mózgów, nie zaś na narzędzie. Gdy uczniowie entuzjastycznie zgłaszają swoje propozycje, asystent zapisuje je, aby były widoczne dla całej klasy na ekranie czytnika. Gotowa mapa pomysłów została przedstawiona w materiale 4.3.
Materiał 4.3. Przykład zbierania pomysłów w programie Inspiration przy użyciu RapidFire
Sprawdź swoją odpowiedź
Jakie czynności powinieneś wykonać, aby rozwiązać zadanie Wykonaj zaplanowane
czynności
Zbierz potrzebne dane
Oceń, jaka może być odpowiedź Przeformułuj zadanie Zaplanuj czynności niezbędne do rozwiązania zadania Wymyśl pytanie
Informacje w formie graficznej tworzone na iPadzie
Sklep iTunes oferuje dziesiątki aplikacji, dzięki którym możliwe jest przedsta-wianie informacji w formie graficznej. W rozdziale 1 pokazaliśmy, w jaki spo-sób można stworzyć tabelę „Wiem – Chcę wiedzieć – Nauczyłem/nauczyłam się”, wykorzystując aplikację MindMeister. W miarę opanowywania nowych wiadomości przez uczniów, tej samej aplikacji można użyć do przedstawiania informacji w formie graficznej.
Przy użyciu jednego z wielu narzędzi do rysowania i nauczyciele, i uczniowie mogą rysować diagramy i tabele przedstawiające informacje w formie graficz-nej bezpośrednio na swoich iPadach. Oto przykład. Pani Standing Bear uczy biologii w szkole średniej, w której każdy uczeń dysponuje własnym iPadem. Kiedy uczniowie zaczynają poznawać różnice między komórkami eukariotycz-nymi i prokariotyczeukariotycz-nymi, nauczycielka instruuje ich, aby otworzyli diagram Venna, który zapisali wcześniej w aplikacji Obrazy. Pani Standing Bear pobrała diagram Venna poprzez zalogowanie się na swoim koncie ASCD. Następnie nauczycielka poleca uczniom, aby otworzyli aplikację do rysowania i wybrali diagram Venna jako tło. Teraz mogą opisać i zilustrować różnice pomiędzy obydwoma typami komórek. Materiał 4.4 przedstawia przykład informacji wstępnych jednego z uczniów.
Materiał 4.4. Diagram Venna stworzony przy użyciu aplikacji do rysowania na iPadzie