KONSTYTUCJI 34 MARCA 2008 R. RZESZÓW
zbędnego do uzyskania praw wyborczych czy rozumienie zasady równości w odnie-sieniu do wyborów do Senatu. We wnioskach Autor zaznaczył trafność ujęcia katalogu zasad prawa wyborczego w konstytucji, co niewątpliwie chroni je przed pochopnymi zmianami.
Następnie głos zabrał dr Piotr Uziębło (UG). Tytuł jego referatu brzmiał – Zmiany oraz projekty zmian ordynacji wyborczych w latach 1997–2008. Ze względu na liczeb-ność zmian, uchwalonych jak i projektowanych, referent ograniczył się do ordynacji parlamentarnych, skupiając swą uwagę na trzech płaszczyznach: systemie wyborczym sensu stricto, zasadach prowadzenia i fi nansowania kampanii wyborczej oraz bardzo ostatnio popularnym zagadnieniu alternatywnych sposobów głosowania. Autor wielokrotnie podkreślał, iż większość propozycji miała na celu realizację partykular-nych interesów ugrupowań polityczpartykular-nych. Ukazując wyczerpująco założenia propo-nowanych i przyjętych zmian, referent dokonał również ich oceny; np.: sceptycznie odniósł się do postulatu wprowadzenia możliwości głosowania przez pełnomocnika czy ustanowienia dwudniowego głosowania. W nawiązaniu do pozostawionego w trakcie prac nadzwyczajnej komisji sejmowej III kadencji ds. zmian w prawie wyborczym zapisu o dzieleniu mandatów między okręgi wedle liczby mieszkańców uznał, że sprawiedliwszym, ze względu na równość w znaczeniu materialnym, byłoby rozwiązanie uzależniające liczbę mandatów od liczby rzeczywiście głosujących, co ma miejsce w Czechach. To rozwiązanie wywołało zaciekawienie oraz wątpliwości wśród słuchaczy, co uwidoczniło się w późniejszej dyskusji.
Dyskutanci nie ograniczyli się wyłącznie do zadawania pytań referującym, ale także podzielili się z uczestnikami swymi refl eksjami dotyczącymi prawa wyborczego.
Prof. Andrzej Mączyński, sędzia Trybunału Konstytucyjnego i członek Państwowej Komisji Wyborczej, po raz kolejny podkreślił potrzebę uchwalenia kodeksu wybor-czego oraz zakotwiczenia Państwowej Komisji Wyborczej w Konstytucji.
Drugi dzień obrad, którym przewodniczył prof. Andrzej Szmyt, rozpoczęła dr Anna Rakowska (UŁ), prezentując referat przygotowany wspólnie z prof. Krzysz-tofem Skotnickim zatytułowany – Konsekwencje konstytucjonalizacji zasady propor-cjonalności wyborów do Sejmu RP. W swym wystąpieniu, po ukazaniu genezy zasady i jej ujęcia w polskiej konstytucji, współautorka przeszła do analizy wpływu uregu-lowań przyjętych przez ustawodawcę na realizację zasady proporcjonalności.
Odniosła się kolejno, podając wiele przykładów zarówno krajowych jak i zagranicz-nych, do relacji występujących między zasadą a: okręgami wyborczymi, listami kandydatów, metodami podziału mandatów, progami wyborczymi i popularną w ostatnich latach instytucją blokowania list. W podsumowaniu uwidocznił się stosunek autorów do ujęcia zasady w konstytucji. Uważają oni wpisanie proporcjo-nalności do katalogu zasad wyborczych rangi konstytucyjnej odnośnie do wyborów do Sejmu za rozwiązanie dobre, jednakże zauważają niedogodności wynikające
głównie z lakoniczności i braku jakichkolwiek wytycznych dla ustawodawcy zwy-kłego.
Jako kolejny głos zabrał dr Jan Majchrowski (UW), wygłaszając referat na temat:
Konstytucja i orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego RP a prawo wyborcze. Wystą-pienie to poruszało zagadnienia związane z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego odnośnie do wprowadzenia do ordynacji samorządowej zapisu o blokowaniu list na krótko przed wyborami samorządowymi w 2006 roku. Referent zwrócił uwagę na duże narażenie prawa wyborczego na instrumentalizację oraz na wzrost roli partii politycznych w procesach wyborczych. Negatywnie odniósł się do zasady propor-cjonalności, podkreślając przy tym zgubność systemów mieszanych, ze względu na łączenie przez nie wad zarówno systemu proporcjonalnego jak i większościowego.
Poruszył także temat sytuacji osób niepełnosprawnych. Szerzej z tym zagadnieniem można było się zapoznać na podstawie rozdanego uprzednio zgromadzonym arty-kułu Mirosława Wróblewskiego z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich. W nawią-zaniu do powszechności referent wyraził pogląd, iż może w przyszłości zniesiony zostanie cenzus wieku, a głosami posiadających czynne prawo wyborcze dzieci będą dysponować ich rodzice. Ten pomysł był bardzo licznie komentowany w kończącej drugi dzień obrad dyskusji.
Jeden z dyskutantów, dr Jarosław Szymanek (UW), zaproponował, by wyróżnić w Konstytucji osobny rozdział dla prawa wyborczego. Poświęcenie tej dziedzinie prawa tak szerokiej jednostki redakcyjnej w ustawie zasadniczej byłoby, jego zda-niem, wstępem dla utworzenia kodeksu. Mirosław Wróblewski podkreślał koniecz-ność wprowadzenia zmian mających na celu ograniczenie absencji przymusowej, gdyż z art. 62 Konstytucji wynika nie tylko prawo obywateli do wzięcia udziału w głosowaniu, ale również odpowiadający mu obowiązek ciążący na państwie by zapewnić każdemu możliwość realizacji tegoż prawa.
Konferencja bez wątpienia uwypukliła problemy, z jakimi obecnie boryka się polskie prawo wyborcze. Ukazała proces jego kształtowania na przestrzeni ostat-niego osiemnastolecia, a także zasygnalizowała, na jakie przeszkody natknąć się mogą zapowiadane przez polityków zamiany w obrębie prawa wyborczego w związku z obowiązującymi uregulowaniami konstytucyjnymi. Obrady nie były nadmiernie przeciążone ilością referatów. Dzięki temu dyskusja była żywa i bardzo merytoryczna.
vol. 20/2008 ISSN 1505-2192
P
RZEKSZTAŁCENIA POLSKIEGO SYSTEMU politycznego należą do węzłowych zagadnień, którymi zajmują się badacze w wielu krajowych ośrodkach naukowych.Polska scena polityczna ulega na naszych oczach dynamicznym przemianom, a jej oddziaływanie na sytuację społeczno-ekonomiczną w państwie jest fundamentalne.
Właściwym wydaje się zatem, że politolodzy, socjolodzy i badacze innych dziedzin pokrewnych wraz z publicystami zadają wciąż pytania o kierunek zmian, ich słusz-ność i skutki jakie one przynoszą dla obywateli.
Wyniki wyborów parlamentarnych i prezydenckich w Polsce w 2005 r., jak twierdzi wielu znawców polskiego systemu politycznego, zasadniczo wpłynęły na wzmożenie dyskusji o celach polityki państwa, jej zasadniczych kierunkach, sposobie sprawowa-nia władzy na płaszczyźnie wewnątrzkrajowej, jak i zagranicznej. Pytasprawowa-nia, które się rodziły nie pozostały bez wpływu na dyskurs naukowy w Polsce. Intensywność i charakter zmian w różnych sektorach życia publicznego zawsze skłaniają naukowców do formułowania hipotez, jak i ich falsyfi kacji. Sytuacja w Polsce po 2005 roku z pew-nością przyczyniła się do wszczęcia debaty naukowej o skutkach podejmowanych w ostatnim czasie działań, tym bardziej, że nie bez znaczenia są także dla podejmo-wanej problematyki przebieg i skutki kampanii wyborczej 2007 roku, które przynio-sły kolejną zmianę na szczytach władzy. Wychodząc naprzeciw potrzebie debaty na ten temat Zespół Redakcji Ogólnopolskiego Czasopisma Politologicznego „Athena-eum. Political Science” (ze szczególnym uwzględnieniem Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy oraz Instytutu Politologii Uniwer-sytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu) oraz Wydawnictwo Adam Marszałek zorga-nizowali w dniach 6–7 marca 2008 roku na Zamku Bierzgłowskim ogólnopolską konferencję naukową pt. „Polska po 2005 roku”.