Organizacja procesu dydaktycznego w czasie ograniczeń związanych z pandemią wirusa SARS- SARS-CoV-2

2.5.1 Semestr letni roku akademickiego 2019/20

Do czasu pandemii wirusa SARS-CoV-2 kształcenie na odległość na kierunku Geografia ograniczało się jedynie (i to od roku akademickiego 2018/19) do obowiązkowego ogólnouczelnianego szkolenia wstępnego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej (BHP i ppoż) przy wykorzystaniu platformy e-learningowej E-EDU Uniwersytetu Wrocławskiego, prowadzonej i rozwijanej przez Centrum Kształcenia na Odległość (https://www.cko.uni.wroc.pl/). Obowiązek zaliczenia szkolenia spoczywa na studentach I roku studiów licencjackich i magisterskich.

Decyzją Kolegium Rektorów Uczelni Wrocławia i Opola od dnia 11 marca 2020 r. zawieszono zajęcia

dydaktyczne prowadzone w formie stacjonarnej w wyższych szkołach publicznych, w tym w Uniwersytecie Wrocławskim do dnia 14 kwietnia 2020 r., czemu wymiar prawny nadało

Zarządzenie nr 29/2020 Rektora UWr (Zał. Z_Rek_29_2020). W tym czasie nauczanie na kierunku Geografia odbywało się w trybie zdalnym, który, zgodnie z Zarządzeniem nr 5/2020 Dziekana Wydziału (Zał. Z_Dz_5_2020), obejmował „wszystkie formy przekazu i egzekwowania wiedzy, umiejętności i kompetencji możliwe do realizacji bez osobistego kontaktu”. Ustalenie szczegółowego sposoby realizacji zajęć oraz właściwych temu celowi narzędzi kształcenia pozostawiono w gestii prowadzących, w zależności od specyfiki przedmiotu. Kształcenie odbywało się zarówno w trybie synchronicznym, jak i asynchronicznym.

Okres zawieszenia stacjonarnych zajęć dydaktycznych został na mocy Zarządzenia nr 44/2020 Rektora UWr (Zał. Z_Rek_44_2020) wydłużony do dnia 30 kwietnia 2020 r., a następnie, zgodnie z kolejnym Zarządzeniem (Zał. Z_Rek_53_2020), do dnia 24 maja 2020 r. Na mocy jednak Zarządzenia nr 62/2020 Rektora UWr (Zał. Z_Rek_62_2020), wszystkie przedmioty realizowane w semestrze letnim z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość (platforma E-EDU, Office 365, w tym MS Teams i inne) były prowadzone w tej formie już do ich zakończenia zaliczeniem lub egzaminem. Dopuszczono przy tym możliwość przesunięcia terminów zaliczeń i egzaminów na okres późniejszy, nie dalej jednak niż do 30 września, po uzyskaniu zgody Dziekana, zgodnie z Zarządzeniem nr 7/2020 Dziekana Wydziału (Zał. Z_Dz_7_2020).

Poza bazową organizacją roku akademickiego 2019/20, jednak nie później niż do dnia 30 września, przeprowadzone zostały zajęcia o charakterze ćwiczeń terenowych, zarówno na studiach I, jak i II stopnia, a także nieliczne ćwiczenia stacjonarne, np. Dydaktyka geografii (dla studentów I roku studiów magisterskich, realizujących przedmioty w ramach bloku pedagogicznego), Practicum meteorologiczne II (dla studentów I roku specjalności Klimatologia i ochrona atmosfery) – wykaz wszystkich takich zajęć znajduje się w załączniku (Zał. 2.7.). Jakkolwiek w Zarządzeniu nr 6/2020 Dziekana Wydziału (Zał. Z_Dz_6_2020) dopuszczono możliwość skrócenia/modyfikacji ćwiczeń terenowych, przy założeniu realizacji wszystkich zakładanych efektów uczenia się, to wymiar godzinowy tych ćwiczeń pozostał na kierunku utrzymany.

Niewielka była liczba zajęć o charakterze praktycznym, których realizacja nie była możliwa z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość i które zostały przeniesione na rok

akademicki 2020/21. W wykazie takich zajęć figuruje jedynie kilka przedmiotów (Zał. 2.7.), głównie takich, dla których nieodłącznym elementem kształcenia jest wykorzystanie materiałów kartograficznych.

Zgodnie z Zarządzeniem nr 6/2020 Dziekana Wydziału (Zał. Z_Dz_6_2020), umożliwiono przeniesienie praktyk zawodowych na studiach licencjackich na kolejny rok akademicki (większość studentów odbyła je jednak zgodnie z pierwotnie założonym harmonogramem) oraz praktyk nauczycielskich w szkołach (realizowanych w obrębie zajęć przygotowujących do wykonywania zawodu nauczyciela) z semestru letniego na wrzesień. Praktyki dyplomowe na studiach magisterskich odbywały się w zakładach IGRR, w których realizowana była praca magisterska. Zajęcia z wychowania fizycznego,

Profil Ogólnoakademicki | Ocena programowa | Raport Samooceny | pka.edu.pl 58

realizowane jedynie na studiach I stopnia, kończyły się zaliczeniem bez wpisywania oceny, zgodnie z Zarządzeniem nr 67/2020 Rektora UWr (Zał. Z_Rek_67_2020).

Sesja egzaminacyjna po semestrze letnim roku akademickiego 2019/2020 odbyła się zasadniczo w trybie zdalnym. Wyjątkiem był egzamin licencjacki, przeprowadzony z zachowaniem reżimu sanitarnego w formie pisemnej, wedle zapisów Zarządzenia nr 7/2020 Dziekana Wydziału (Zał.

Z_Dz_7_2020). Pierwotnie planowany termin tego egzaminu został jednak, na mocy Zarządzenia nr 6/2020 Dziekana Wydziału (Zał. Z_Dz_6_2020), przesunięty na okres późniejszy (19 sierpnia 2020 r.), przy utrzymaniu drugiego terminu tego egzaminu we wrześniu.

Także egzaminy magisterskie odbywały się w formie tradycyjnej (egzamin ustny), stacjonarnie.

W uzasadnionych sytuacjach dopuszczono jednak możliwość przeprowadzenia takich egzaminów w trybie zdalnym (Zał. Z_Dz_7_2020). Egzaminy magisterskie mogły się również odbywać poza terminami, które zostały uchwalone przez Radę Naukową Instytutu, ale z zaleceniem, aby nie były organizowane w okresie późniejszym niż do końca sesji poprawkowej (13 września 2020 r.). Według zapisów Zarządzenia nr 62/2020 Rektora UWr (Zał. Z_Rek_62_2020) wymogiem dla zdalnego przeprowadzenia egzaminu była jego rejestracja.

2.5.2. Semestr zimowy roku akademickiego 2020/21 Na mocy następujących dokumentów:

 Zarządzenia nr 116/2020 Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego z dnia 3 września 2020 r.

w sprawie zasad funkcjonowania Uniwersytetu Wrocławskiego w związku z wystąpieniem stanu epidemii COVID-19 (Zał. Z_Rek_116_2020);

 Zarządzenia nr 118/2020 Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego z dnia 7 września 2020 r.

w sprawie wprowadzenia Zasad kształcenia na odległość w Uniwersytecie Wrocławskim (Zał.

Z_Rek_118_2020);

 Zarządzenia nr 15/2020 Dziekana Wydziału Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska UWr z dnia 15 września 2020 roku w sprawie szczegółowych zasad organizacji procesu dydaktycznego i kształcenia na odległość na WNZKŚ w okresie ograniczeń związanych z COVID-19 (Zał.

Z_Dz_15_2020),

na początku roku akademickiego 2020/21 zajęcia na kierunku Geografia odbywały się zarówno w formie stacjonarnej w obiektach uniwersyteckich, jak i w trybie zdalnym. Wykaz zajęć wraz ze sposobem ich realizacji zawarty jest w załączeniu (Zał. 2.8.). W Zarządzeniu nr 118/2020 Rektora UWr określono, że zajęcia dydaktyczne prowadzone z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość odbywają się z wykorzystaniem platformy e-learningowej E-EDU, narzędzi zawartych w pakiecie MS Office 365 lub za pomocą innych udostępnianych przez Uniwersytet Wrocławski narzędzi do kształcenia na odległość.

Kształcenie na odległość (w rozumieniu „zajęć zdalnych” w myśl zapisów Załącznika do zarządzenia nr 118/2020 Rektora UWr) dotyczyło zdecydowanej większości zajęć wykładowych, z nielicznymi wyjątkami na studiach II stopnia (Zał. 2.8.): Psychologia dla nauczycieli oraz Pedagogika dla nauczycieli (przedmioty realizowane na I roku w ramach zajęć przygotowujących do wykonywania zawodu nauczyciela), Systemy Informacji Geograficznej – Geoprzetwarzanie i Modelowanie Środowiskowe (na II roku specjalności Geoekologia), Kartografika, Matematyczne podstawy systemów informacji geograficznej, Metody wizualizacji kartograficznej (na II roku specjalności Geoinformatyka i kartografia), Programowanie geoprzetwarzania (na II roku specjalności Geoinformatyka i kartografia).

Zgodnie z Załącznikiem do zarządzenia nr 15/2020 Dziekana Wydziału (Zał. Z_Dz_15_2020Z), większość zajęć o charakterze praktycznym (ćwiczenia, ćwiczenia terenowe, laboratoria) rozpoczęła się w trybie stacjonarnym, który w przypadku ćwiczeń terenowych należy rozumieć jako „w formie tradycyjnej”. Nieliczne przykłady ćwiczeń prowadzonych od początku semestru w formie zdalnej objęły (Zał. 2.8.): Gospodarkę przestrzenną (II rok studiów licencjackich), Środowiska obszarów

Profil Ogólnoakademicki | Ocena programowa | Raport Samooceny | pka.edu.pl 59

polarnych (III rok studiów licencjackich), Kreatywność i innowacyjność w gospodarce, Przekształcenia obszarów wiejskich (I rok specjalności Analizy regionalne i lokalne), Programowanie (I rok specjalności Geoinformatyka i kartografia). Seminarium dyplomowe 1 na V semestrze studiów licencjackich, a także zajęcia seminaryjne na I roku studiów magisterskich (niezależnie od specjalności) rozpoczęły się jako zajęcia stacjonarne. Seminaria dyplomowe na II roku studiów magisterskich (niezależnie od specjalności) przewidziano do realizacji w formie zdalnej. Rozpoczęcie zajęć praktycznych w trybie stacjonarnym sprzyjało adaptacji studentów pierwszorocznych do procesu kształcenia akademickiego.

Ponieważ na początku roku akademickiego 2020/21 zajęcia na kierunku Geografia realizowane były zarówno w trybie stacjonarnym, jak i zdalnym, sytuacja taka wymusiła specjalne dostosowanie tygodniowych rozkładów zajęć i podział tygodnia na dni zajęć zdalnych oraz dni zajęć stacjonarnych (Zał. 2.9., Zał. 2.10.). Podział taki miał na celu wyeliminowanie problemu związanego z koniecznością przemieszczania się studentów pomiędzy uczelnią a miejscem zamieszkania. Aby ograniczyć przemieszczanie się studentów po obiektach Uniwersytetu Wrocławskiego, grupy zajęciowe starano się, w miarę możliwości, przypisywać do konkretnych sal zajęciowych w ciągu całego dnia kształcenia stacjonarnego.

Po ogłoszeniu Komunikatu Rektora UWr (Zał. KRek_19_10_2020), do dnia 15 listopada 2021 r.

wszystkie wykłady, a także ćwiczenia inne niż laboratoria, prowadzono na kierunku jedynie w formie zdalnej, z utrzymaniem jednak pierwotnie przewidzianego tygodniowego harmonogramu realizacji zajęć w semestrze letnim. Termin ten został wydłużony początkowo do dnia 31 grudnia 2021 roku (Zał. KRek_06_11_2020), a następnie do zakończenia semestru zimowego, tj. do dnia 23 lutego (Zał.

KRek_20_12_2020). Wprowadzono jednocześnie zdalną formę przeprowadzania zaliczeń i egzaminów dla zajęć prowadzonych w trybie zdalnym, z możliwością utrzymania stacjonarnego

trybu zaliczeń w przypadku zajęć praktycznych prowadzonych w formie stacjonarnej do czasu zaliczenia. Nauczanie zdalne w semestrze zimowym roku akademickiego 2020/21 odbywało się w trybie synchronicznym, a przebieg zajęć był monitorowany przez Dyrekcję IGRR poprzez wymóg dołączenia Dyrektor ds. dydaktycznych do każdego zespołu w aplikacji MS Teams.

Zgodnie z Załącznikiem do zarządzenia nr 15/2020 Dziekana Wydziału (Zał. Z_Dz_15_2020_Z), utrzymano w przypadku zajęć prowadzonych zdalnie limity liczebności grup studenckich zgodne z Zarządzeniem nr 7/2019 Dziekana Wydziału (Zał. Z_Dz_7_2019).

Poza ogólnouczelnianymi inicjatywami, zapewniającymi wsparcie dla prowadzących oraz studentów w zakresie uczestnictwa w zajęciach zdalnych – a realizowanymi przede wszystkim przez Centrum Kształcenia na Odległość oraz Dział Usług Informatycznych – Dyrekcja IGRR zapewniła jego

pracownikom jednodniowe, nieobowiązkowe szkolenie z wykorzystania aplikacji MS Teams w realizacji procesu dydaktycznego. Szkolenie to, z uwagi na większe zainteresowanie, odbyło się w dwóch turach, przed rozpoczęciem roku akademickiego 2020/21 (28 i 29 września 2020 r.) i poprowadzone było przez jednego z pracowników naukowo-dydaktycznych.

Na mocy Komunikatu nr 14/2021 Rektora UWr (Zał. KRek_14_2021), w związku z utrzymującym się w Polsce zagrożeniem zakażenia wirusem SARS-CoV-2, w semestrze letnim 2020/21 do odwołania będą obowiązywać zasady organizacji procesu dydaktycznego ujęte w Komunikacie Rektora UWr z dnia 20 grudnia 2020 r. (Zał. KRek_20_12_2020). Za zgodą Dziekana WNZKŚ, nieliczne zajęcia o charakterze praktycznym będą odbywały się w trybie stacjonarnym, z zachowaniem zasad reżimu sanitarnego. Są to zarówno niektóre zaległe zajęcia laboratoryjne i ćwiczeniowe (Analiza środowiska przyrodniczego II na specjalności Geoekologia, Metody i techniki analizy przestrzennej na specjalności Analizy regionalne i lokalne oraz Podstawy kartografii wielkoskalowej na specjalności Geoinformatyka i kartografia) przeniesione z semestru letniego roku akademickiego 2019/20 na bieżący rok akademicki, według załącznika (Zał. 2.7.), jak i ich bieżące/tegoroczne odpowiedniki.

Zajęcia te zostaną zblokowane w taki sposób, aby maksymalnie ograniczyć liczbę niezbędnych przyjazdów studentów na uczelnię. Z organizacyjnego punktu widzenia sprzyjającym jest fakt, że

Profil Ogólnoakademicki | Ocena programowa | Raport Samooceny | pka.edu.pl 60

wszystkie te zajęcia dotyczą mało licznych specjalności na studiach magisterskich. Przeprowadzenie tych zajęć w trybie zdalnym mogłoby generować problemy w zakresie osiągnięcia wszystkich zakładanych efektów uczenia się.