Program studiów licencjackich Geografii obowiązujący do roku akademickiego 2017/18 włącznie

Dla cykli dydaktycznych rozpoczynających się do roku akademickiego 2017/18 włącznie proces kształcenia na studiach I stopnia na kierunku Geografia odbywał się według programu studiów opierającego się w całości na tzw. modułach, na które składały się moduły obowiązkowe (tzw. Rama programowa) oraz trzy główne moduły specjalizacyjne:

 Geografia fizyczna;

 Geografia społeczno-ekonomiczna (do roku akademickiego 2015/16 włącznie pod nazwą:

Gospodarka przestrzenna i rozwój regionalny);

 Geografia regionalna i turystyka (do roku akademickiego 2015/16 włącznie pod nazwą Turystyka).

Idea systemu modułowego była następująca. W trakcie pierwszych dwóch semestrów studiów licencjackich student realizował jedynie przedmioty z Ramy programowej, uzyskując po 30 punktów ECTS na semestr. Po ukończeniu I roku studiów wybierał wiodący moduł specjalizacyjny, który konsekwentnie realizował przez kolejne cztery semestry, do zakończenia studiów I stopnia, podobnie jak dodatkowe przedmioty z innych modułów specjalizacyjnych. Przedmioty te student wybierał na każdy semestr, wypełniając stosowną deklarację, która stanowiła podstawę do sporządzenia indywidualnej karty obciążeń.

W każdym semestrze liczba punktów ECTS możliwych do zdobycia na drodze realizacji przedmiotów z modułu wiodącego oraz przedmiotów do wyboru (z dwóch pozostałych modułów) była taka sama, co w praktyce dawało studentowi możliwość realizacji dwóch pełnych modułów specjalizacyjnych.

Nie było to jednak obligatoryjne i student mógł łączyć przedmioty do wyboru z dwóch różnych modułów, innych niż wiodący moduł specjalizacyjny. W związku z wprowadzeniem od III semestru studiów przedmiotów realizowanych w ramach modułów specjalizacyjnych, liczba zajęć z tzw. Ramy programowej, a tym samym wymiar czasowy tych zajęć, ulegały zmniejszeniu. Wybór wiodącego modułu specjalizacyjnego był równoznaczny z koniecznością zaliczenia w danym semestrze wszystkich przedmiotów przypisanych do modułu.

Dla cyklu rozpoczynającego się w roku akademickim 2017/18 całkowita liczba godzin zajęć dydaktycznych wynosiła 2032, z czego przedmioty wybierane w ramach modułów specjalizacyjnych

realizowane były w łącznym wymiarze 724 godzin (w równym podziale na 362 godziny zajęć w ramach modułu wiodącego oraz 362 godziny w ramach pozostałych przedmiotów do wyboru),

zapewniały one zatem odbycie 36% godzin zajęć dydaktycznych. Liczba punktów ECTS, jaką student uzyskiwał na drodze realizacji zajęć spoza ramy programowej wynosiła 68 (po 34 punkty ECTS za

Profil Ogólnoakademicki | Ocena programowa | Raport Samooceny | pka.edu.pl 38

przedmioty z modułu wiodącego oraz przedmioty z pozostałych modułów specjalizacyjnych), stanowiąc tym samym ok. 38% całkowitej liczby punktów ECTS niezbędnej do zrealizowania pełnego programu studiów I stopnia (180 ECTS). Takie udziały dawały studentowi możliwość faktycznego poszerzania zainteresowań geograficznych zgodnie z indywidualnymi preferencjami. W programie studiów przewidziano szeroką gamę przedmiotów realizowanych w zakresie modułów specjalizacyjnych: 18 (moduł Geografia fizyczna), 15 (moduł Geografia społeczno-ekonomiczna), 19 (moduł Geografia regionalna i turystyka). Przedmioty te realizowane były nie tylko w formie zajęć stacjonarnych, ale również ćwiczeń terenowych.

Ważnym elementem kształcenia na kierunku były ćwiczenia terenowe, realizowane zarówno w obrębie Ramy programowej (Ćwiczenia terenowe 1 i 2, na II i IV semestrze studiów, w wymiarze,

odpowiednio, 9 i 5 dni oraz 3 i 2 punkty ECTS), jak i poszczególnych modułów specjalizacyjnych (IV semestr, w wymiarze 6 dni, 3 ECTS). W IV semestrze realizowane były obowiązkowe, trzytygodniowe Praktyki zawodowe, za które student uzyskiwał 1 punkt ECTS. Szczegółowy opis praktyk zawodowych, które zostały utrzymane w nowym programie studiów, znajduje się w dalszej części raportu (Kryterium 8). W kolejnych semestrach, na trzecim roku studiów, realizowane były Seminaria dyplomowe 1 i 2 (za odpowiednio 1 i 2 punkty ECTS), przygotowujące studenta do napisania pracy dyplomowej (licencjackiej). Ostatni semestr studiów przewidziany był głównie na napisanie i obronę pracy licencjackiej oraz zaliczenia egzaminu licencjackiego (12 punktów ECTS).

Program studiów obejmował ponadto obowiązkowe zajęcia z wychowania fizycznego, realizowane w wymiarze 60 godzin w trakcie dwóch semestrów, jednak nie później niż do V semestru studiów, zgodnie z Zarządzeniem nr 98/2017 Rektora UWr (Zał. Z_Rek_98_2017), przy liczbie punktów ECTS równej 0. Zajęcia te prowadzone były, i są niezmiennie, przez Uniwersyteckie Centrum Wychowania Fizycznego i Sportu (https://awf.wroc.pl/uczelnia/uniwersyteckie-centrum-wychowania-fizycznego-i-sportu-806).

Obowiązkowy był również lektorat nowożytnego języka obcego na poziomie B2 II° (180 godzin, 12 ECTS), zgodnie z Zarządzeniem nr 117/2017 Rektora UWr (Zał. Z_Rek_117_2017) (https://spnjo.uni.wroc.pl/pl/). Studenci, którzy na teście kwalifikacyjnym wykazali znajomość języka

na poziomie wyższym niż B2 II°, mieli możliwość przystąpienia do egzaminu końcowego w wyznaczonym terminie, bez obowiązku uczęszczania na lektorat.

Lektorat języka obcego rozpoczynał się od semestru II i trwał do osiągnięcia biegłości językowej na poziomie B2 II° według Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy, w taki sposób, że w semestrze II realizowany był poziom B1 (wyrównawczy, 60 godzin.), w semestrze III – poziom B2 I° (60 godzin), a w semestrze IV – poziom docelowy (60 godzin). W praktyce wykorzystanie całego przysługującego limitu 180 bezpłatnych godzin lekcyjnych nie było konieczne i student mógł realizować lektorat w krótszym wymiarze czasowym, o ile miało to swoje uzasadnienie w wynikach testu kwalifikacyjnego. Zakwalifikowanie na poziom niższy niż B1 pociągało za sobą konsekwencje w postaci opłaty za brakujące godziny. Egzamin z języka na poziomie docelowym odbywał się w V semestrze studiów.

Jakkolwiek studenci mieli możliwość wyboru kształcenia w zakresie kilku języków nowożytnych (angielski, niemiecki, francuski, włoski, rosyjski, hiszpański, portugalski), to ze względu na powszechne użycie w naukach geograficznych preferowany był i jest język angielski. Znajomość tego języka, przynajmniej w stopniu pozwalającym na rozumienie fachowej literatury przedmiotu, jest szczególnie ważna z punktu widzenia pisania pracy dyplomowej.

Zwieńczeniem studiów I stopnia była Praca dyplomowa i egzamin licencjacki (12 ECTS) w formie pisemnej. Zgodnie z Uchwałą nr 38/2017 Rady Wydziału (Zał. U_RW_38_2017), praca dyplomowa mogła mieć charakter przeglądowy/literaturowy, bądź doświadczalny/empiryczny/projektowy. Przez wzgląd na ramy czasowe, prace pierwszego typu były podejmowane najczęściej. Realizowane na ostatnim roku studiów Seminaria dyplomowe 1 i 2, w wymiarze odpowiednio 14 i 24 godzin oraz 1 i 2 punktów ECTS, przygotowywały studentów do napisania pracy dyplomowej. Warunkiem

Profil Ogólnoakademicki | Ocena programowa | Raport Samooceny | pka.edu.pl 39

zrealizowania pełnego programu studiów I stopnia było uzyskanie łącznie 180 punktów ECTS, rozłożonych równomiernie na cały okres trwania studiów, a więc po 30 punktów na semestr.

Program kształcenia na studiach I stopnia obejmował kanon podstawowych przedmiotów geograficznych, realizowanych w zakresie tzw. ramy programowej (np. Podstawy kartografii, Geografia ekonomiczna, Regiony geograficzne Polski, Geografia regionalna świata, Geomorfologia ogólna, Atmosfera i klimat, Geografia osadnictwa, Podstawy geografii fizycznej, Hydrologia, Gleboznawstwo, Globalne problemy gospodarcze), grupę przedmiotów z dziedzin pokrewnych (np.

Astronomiczne podstawy geografii, Geologia dynamiczna, Geologia historyczna, Demografia, Podstawy gospodarki przestrzennej dla geografów, Podstawy ekonomii, Ochrona Środowiska), a także uzupełniających (np. Warsztaty kompetencji akademickich, Technologie informacyjne, BHP i ergonomia, Matematyka). Ważną składową procesy kształcenia były ponadto przedmioty bazujące na wykorzystaniu systemów informacji geograficznej (GIS), w trakcie których studenci korzystali ze specjalistycznego oprogramowania komputerowego, dedykowanego pracy na danych przestrzennych (np. Systemy informacji geograficznej 1 i 2, Teledetekcja, Projekt w systemach informacji geograficznej 1 i 2).

Zgodnie z Uchwałą nr 6/2016 Rady Wydziału (Zał. U_RW_6_2016) studenci I stopnia Geografii byli

zobligowali uzyskać łącznie 5 punktów ECTS poprzez realizację przedmiotów w ramach zajęć z obszarów nauk humanistycznych i nauk społecznych, jak np. Historia gospodarcza, czy Ochrona

własności intelektualnej.

Realizacja zajęć na studiach licencjackich na kierunku Geografia przyjmowała różne formy (Tab. 2.1.), a ich cechy wyróżniające – opisane w części 3 do niniejszego kryterium – pozwalały na osiąganie

wszystkich zakładanych dla kierunku efektów kształcenia w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych. Efekty te wyszczególnione zostały w Uchwale nr 54/2012 Senatu UWr

(Zał. U_Sen_54_2012).

Tab. 2.1. Udział poszczególnych form zajęć w całkowitej liczbie godzin zajęć dydaktycznych na studiach I stopnia na kierunku Geografia w roku akademickim 2017/18.

Wykłady Konwersatoria/

seminaria Laboratorium Ćwiczenia Ćwiczenia

terenowe SUMA Liczba

godzin 902 50 16 952 112 2032

Udział

[%] 44,4 2,5 0,8 46,8 5,5 100,0

Z punktu widzenia udziałów poszczególnych form realizacji zajęć w programie studiów I stopnia Geografii na uwagę zasługiwał dominujący udział zajęć o charakterze praktycznym (łącznie blisko 56%), w tym przede wszystkim ćwiczeń. Było to istotne z punktu widzenia nabierania przez studentów szerokiego wachlarza umiejętności praktycznych przydatnych w pracy geografa i liczących się na rynku pracy. Wysoki był także udział wykładów, służących przede wszystkim przekazowi usystematyzowanej wiedzy, stanowiącej podstawę działań praktycznych, co ma szczególnie istotne znaczenie zwłaszcza na początkowym etapie studiów. Najmniejszym udziałem odznaczały się zajęcia o charakterze laboratoryjnym, które realizowane były pod postacią jednego tylko przedmiotu (Gleboznawstwo). Niski udział konwersatoriów/seminariów był związany z obecnością jedynie trzech przedmiotów o takim charakterze, realizowanych na pierwszym i na ostatnim, trzecim roku studiów (Warsztaty kompetencji akademickich, Seminarium dyplomowe 1 i 2). Należy jednak podkreślić, że niektóre zajęcia, nieprzypisane formalnie do tej formy realizacji (np. Geografia ekonomiczna, Projekt w systemach informacji geograficznej 1 i 2, Ekologia krajobrazu, Historia architektury,

Profil Ogólnoakademicki | Ocena programowa | Raport Samooceny | pka.edu.pl 40

Krajoznawstwo, Wybrane formy turystyki), łączyły w sobie pewne elementy zajęć konwersatoryjnych (np. dyskusję), sprzyjając bardziej aktywnemu udziałowi studentów w zajęciach.

Treści nauczane na studiach Geografii I stopnia zapewniały pełną realizację zakładanych kierunkowych efektów kształcenia w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych.

Przykładowe powiązania treści programowych z przedmiotowymi i kierunkowymi efektami kształcenia przedstawiono w załączniku (Zał. 2.1.). W tym celu wybrano sześć przykładowych przedmiotów obligatoryjnych (po jednym na każdy semestr), prowadzonych zarówno w formie wykładów, jak i ćwiczeń oraz laboratorium i seminarium. W załączniku nie pojawiają się odwołania do jedynie czterech kierunkowych efektów kształcenia, których realizację zapewniały takie przedmioty, jak np.: Astronomiczne podstawy geografii (K_W08), Ćwiczenia terenowe 1 (K_W13), Geografia ekonomiczna (K_W15), lektoraty języka angielskiego (K_U11).

Od jesieni 2016 roku, po przejściu całego, trzyletniego cyklu studiów licencjackich przewidzianych do

realizacji w programie „modułowym”, podjęto działania zmierzające do jego modyfikacji, w odpowiedzi na potrzeby zgłaszane przez pracowników IGRR, ocenę Polskiej Komisji Akredytacyjnej

z marca 2015 roku oraz głosy studentów i absolwentów kierunku. W tym celu powołano zespół ds.

rewizji programu, który główny nacisk położył na opracowanie koncepcji modyfikacji jego struktury tak, aby była ona prostsza, bardziej uporządkowana i logiczna oraz czytelniejsza dla studentów.

Proponowany program nie przewidywał zmiany w zakresie kierunkowych efektów kształcenia, zgodnych z Uchwałą nr 54/2012 Senatu UWr (Zał. U_Sen_54_2012). Szczegółowy opis nowego programu studiów licencjackich Geografii, obowiązującego od rok akademickiego 2018/19, znajduje się poniżej. W programie tym uwzględniono uwagi Polskiej Komisji Akredytacyjnej po wynikach ostatniej oceny na kierunku Geografia (2015 r.).

2.1.2. Program studiów licencjackich Geografii obowiązujący od roku akademickiego 2018/19 ze