I. Wprowadzenie
Konstytucja Republiki Litewskiej z dnia 6 listopada 1992 r., w przeciwieństwie do ustawy zasadniczej w Holandii, deklaruje prawo do ochrony zdrowia. Podstawą dla zdekodowania konstytucyjnego modelu ochrony zdrowia jest art. 53. Zgodnie z treścią przepisu, państwo troszczy się o zdrowie obywateli, gwarantuje pomoc medyczną oraz opiekę w razie choroby. Tryb udzielania obywatelom bezpłatnej pomocy medycznej w państwowych zakładach leczniczych określa ustawa. W pozostałych zdaniach art. 53 stanowi o tym, że państwo pobudza rozwój kultury fizycznej społeczeństwa i wspiera sport, jak też, że państwo i każdy człowiek z osobna są obowiązani do ochrony środowiska naturalnego przed szkodliwymi oddziaływaniami. Zdrowie jako wartość konstytucyjna jest akcentowane także w art. 24, 25, 26, 32, 36, gdzie przyjmuje postać klauzuli limitacyjnej, uzasadniającej wprowadzenie ustawowych ograniczeń w realizowaniu przez człowieka odpowiednio wolności osobistej w zakresie nienaruszalności miru domowego, wolności słowa, wolności sumienia, wolności poruszania się i prawa do zgromadzeń.
Na Litwie, w przeciwieństwie do rozwiązania holenderskiego (jak również opisanego w dalszej części pracy rozwiązania niemieckiego), jurydyzacja relacji świadczeniodawcy i pacjenta nie nastąpiła w drodze ustawy nowelizującej, lecz przewidziano ją już w pierwotnym brzmieniu litewskiego kodeksu cywilnego (CK). CK jest relatywnie nowym, a przez to nowoczesnym, aktem prawnym. Został uchwalony w dniu 18 lipca 2000 r., po 10 latach prac komisji kodyfikacyjnej, a wszedł w życie z dniem 1 lipca 2001 r. Litewskie rozwiązanie regulacyjne jest historycznie drugim, po holenderskim, najstarszym w Europie. CK jest bardzo mocno inspirowany prawem holenderskim, o czym świadczy jego systematyka i przyjęte konstrukcje normatywne. W szczególności objawia się to podczas analizy przepisów umowy o osobiste usługi opieki zdrowotnej, które, nie licząc drobnych odmienności, są niemalże całkowitym powieleniem regulacji holenderskiej.
Rozwiązanie litewskie składa się z 22 artykułów począwszy od art. 6.725 do art. 6.746 usystematyzowanych w osobny rozdział zatytułowany: „Osobiste usługi opieki zdrowotnej”.
Rozdział opatrzony jest numerem drugim i został zlokalizowany w dziale XXXV poświęconym świadczeniu usług odpłatnych. Przepisy o świadczeniu osobistych usług opieki zdrowotnej poprzedza regulacja rozdziału pierwszego zawierająca przepisy ogólne, wspólne dla wszystkich umów o świadczenie usług uregulowanych w dziale XXXV156.
Celem wprowadzenia rzeczonych przepisów było podkreślenie doniosłości praw pacjenta oraz wzmocnienie ich ochrony. Zagadnienia mieszczące się w problematyce prawa medycznego zostały znormatywizowane w różnych częściach CK. Można wyróżnić dwie grupy tych zagadnień. Pierwsza obejmuje prawa pacjenta poczytywane także jako podstawowe prawa człowieka. Regulacja obejmuje kryteria ustalania początku i końca życia człowieka, przymusowej hospitalizacji, badania osób chorych psychicznie, zmiany płci, sztucznego zapłodnienia, badań naukowych, poufności informacji dotyczących stanu zdrowia. Właściwe przepisy (z wyjątkiem badań naukowych) zostały zredagowane w księdze drugiej, części I, dziale II, poświęconym szczególnym prawom osób fizycznych. Druga grupa obejmuje regulacje praw pacjenta, jako treści umowy o osobiste usługi opieki zdrowotnej. Ta grupa
156 W istocie dział ten obejmuje tylko dwa typy umów nazwanych. Oprócz umowy o usługi osobistej opieki zdrowotnej obejmuje umowę o usługi turystyczne.
50
obejmuje regulację prawa do wyrażenia zgody, otrzymania informacji, praw pacjentów małoletnich i zlokalizowana jest we wskazanym powyżej dziale XXXV, rozdziale drugim księgi szóstej zatytułowanej:
„Prawo zobowiązań”157.
II. Charakterystyka ogólna
1. Prywatnoprawny stosunek cywilny
Na wstępie należy zastrzec, że zakres zastosowania art. 6.725 - 6.746 CK został mocno ograniczony poprzez treść art. 6.725 § 3 zd. 2 CK. Zgodnie z przepisem, relacja świadczeniodawcy oraz pacjenta jest stosunkiem prawa prywatnego o charakterze obligacyjnym, umownym, tylko w zakresie świadczenia osobistej usługi opieki zdrowotnej, której koszt udzielenia nie jest pokrywany ze środków obowiązkowego, publicznego ubezpieczenia, budżetu państwa lub samorządu. W przeciwieństwie do rozwiązania holenderskiego (jak również opisanego w dalszej części pracy rozwiązania niemieckiego i czeskiego) nie w każdym przypadku świadczenia osobistych usług opieki zdrowotnej zawiązuje się kontrakt. W rezultacie zakres zastosowania przepisów CK został radykalnie ograniczony, gdyż ponad 60% obywateli Litwy korzysta z opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych na zasadach wynikających z odrębnej ustawy158. W tym zakresie kodeksowa regulacja praw oraz obowiązków świadczeniodawcy i pacjenta ustępuje miejsca ustawie z dnia 3 października 1996 r. o prawach pacjenta i kompensacji szkód zdrowotnych159 (PTZSAJ). PTZSAJ zawiera szczegółową regulację praw i obowiązków pacjentów inspirowaną międzynarodowymi i europejskim aktami prawnymi, w szczególności Europejską Konwencją Praw Człowieka160 oraz Deklaracją Praw Pacjenta Światowej Organizacji Zdrowia161. Obecnie normy kodeksowe i ustawowe występują obok siebie odnosząc się do leczenia odpowiednio prywatnego i publicznego. Zakres przedmiotowy przepisów art. 6.725 - 6.746 CK oraz wyżej wskazanej ustawy jest tożsamy, dlatego też doktryna poddaje krytyce zasadność niezależnego od siebie funkcjonowania dwóch aktów normatywnych. Sytuacja pacjenta zawierającego rzeczoną umowę samodzielnie oraz korzystającego z opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych nie doznaje różnic w zakresie korzystania z gwarantowanych przez ustawodawcę litewskiego praw, co przemawia za bezpodstawnością utrzymywania pluralizmu regulacji prawnej162.
2. Umowa o świadczenie usług
Zredagowanie analizowanych przepisów w dziale XXXV, rozdziale drugim CK systemowo przesądza, że kontrakt ten jest odmianą umowy o świadczenie usług, a wyróżnia go szczególny przedmiot usługi. Powyższą tezę dodatkowo uzasadnia argument, iż zgodnie z art. 6.716 § 3 CK przepisy
157 T. Birmontiene, Changes in the Lithuanian Health Law and the influence of the Netherlands Civil Code, EJHL 2002/4, s. 384.
158 L. Murauskiene, R. Janoniene, M. Veniute, E. van Ginneken, M. Karanikolos, Health Systems in Transition.
Lithuania. HSR vol. 15 No. 2/2013, s. 53.
http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0016/192130/HiT-Lithuania.pdf (dostęp 25.07.2016 r.)
159 https://www.e-tar.lt/portal/en/legalAct/TAR.C6E4170DB704 (dostęp 25.07.2016 r.)
160 T. Birmontiene, The Developement of Health Law Doctrine in Lithuania, EJHL 1999/4, s. 183, 186.
161 T. Birmontiene, Changes…, EJHL 2002/4, s. 382.
162 T. Birmontiene, Changes…, EJHL 2002/4, s. 387.
51 ogólne o świadczeniu usług odpłatnych (tj. art. 6.716 – 6.724 CK) stosuje się odpowiednio do umowy o osobiste usługi opieki zdrowotnej.
Zgodnie z art. 6.725 § 1 CK przedmiotem usługi, który wyróżnia ją spośród innych, jest opieka zdrowotna.
3. Umowa szczególnego zaufania
Doniosłość dóbr prawnych, na które oddziałuje świadczeniodawca, wymaga zawierzenia jego doświadczeniu, umiejętnościom i wiedzy. To powoduje, że przedmiotowa umowa określana jest mianem stosunku szczególnego zaufania, bez którego trudno wyobrazić sobie wykonanie zobowiązania.
4. Umowa starannego działania
Zasadniczo umowa o osobiste usługi opieki zdrowotnej kwalifikowana jest jako umowa starannego działania. Wynika to z interpretacji art. 6.718 § 5 CK przewidującego możliwość umówienia się o efekt. Jeżeli strony nie poczyniły takiego ustalenia, regułą pozostaje, że świadczeniodawca nie jest zobowiązany do osiągnięcia określonego rezultatu, ale zachowując należytą staranność ma do niego dążyć. Zgodnie z art. 6.732 CK w realizacji swoich działań świadczeniodawca obowiązany jest zapewnić poziom staranności, jakiego można oczekiwać po modelowym rzetelnym świadczeniodawcy wykonującym takie usługi.
5. Umowa wzajemna
Umowę charakteryzuje odpłatność. Obowiązkowi wyświadczenia osobistej usługi opieki zdrowotnej odpowiada obowiązek zapłaty uzgodnionego wynagrodzenia. Zasadniczo przepływ środków finansowych następuje bezpośrednio od pacjenta, chyba, że ten pozostaje ubezpieczony prywatnie. Wówczas koszt usługi będzie pokryty przez ubezpieczyciela163.
6. Umowa jednostronnie profesjonalna
Odbiorcą osobistej usługi opieki zdrowotnej zawsze jest osoba fizyczna. Świadczeniodawca świadczy w ramach prowadzonej praktyki zawodowej lub działalności gospodarczej, przez co należy go kwalifikować jako profesjonalistę. Fakt prowadzenia przez pacjenta działalności zawodowej lub gospodarczej pozostaje bez wpływu na tę kwalifikację. Podobnie, jak bez znaczenia pozostaje okoliczność, że świadczenie z umowy zawartej przez przedsiębiorcę (np. pracodawcę, ubezpieczyciela) odbierze pacjent.
Ustawodawca litewski akcentuje, że pacjent korzysta z ochrony przewidzianej dla konsumenta.
Stanowi o tym pośrednio art. 6.716 § 4 CK zawierający odesłanie do odpowiedniego stosowania przepisów art. 6.188 CK (niedozwolone klauzule umowne) oraz 6.350-6.370 CK (sprzedaż konsumencka), jak też art. 6.724 CK nakazujący stosować art. 6.672-6.680 CK (umowa o wykonanie
163 T. Birmontiene, Changes…, EJHL 2002/4, s. 387.
52
dzieła na rzecz konsumenta), jeżeli ich postanowienia nie uchybiają ogólnym przepisom o świadczeniu usług oraz przepisom regulującym umowę o osobiste usługi opieki zdrowotnej.
III. Strony umowy
1. Wykonawca usług opieki zdrowotnej
Art. 6.725 § 1 CK określa profesjonalną stronę umowy mianem wykonawcy usług opieki zdrowotnej (sveikatos priežiūros paslaugų teikėjas). Zgodnie z treścią przepisu, jest nim podmiot uprawniony do wykonywania usług opieki zdrowotnej, świadczący je w ramach prowadzonej działalności zawodowej lub gospodarczej. Świadczeniodawcą może być zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna, której czynności wpisują się w istotę opieki zdrowotnej zdefiniowanej w art. 6.725 § 2 CK. Pojęcie świadczeniodawcy obejmuje więc przedstawicieli zawodów medycznych, których katalog określają przepisy odrębne, jak też podmioty, które takimi osobami posługują się w prowadzonej działalności gospodarczej.
2. Pacjent
Pacjentem jest zawsze osoba fizyczna, będąca rzeczywistym odbiorcą usług opieki zdrowotnej.
Może być stroną umowy, jak również występować w roli osoby trzeciej, na której rzecz wykonywane jest świadczenie. W takim przypadku ustawa określa kontrahenta świadczeniodawcy mianem klienta.
Na wzór przepisów holenderskich, CK zawiera kompleksowe uregulowanie pozycji szczególnego rodzaju pacjentów tj. małoletnich, jednakże wyróżnia nie trzy, lecz dwie kategorie wiekowe, do których odnoszą się poszczególne postanowienia rozdziału drugiego. Mowa o małoletnich, którzy ukończyli 16 rok życia oraz małoletnich poniżej tej granicy wiekowej.
W stosunku do pierwszej kategorii pacjentów art. 6.726 CK zawiera regulację szczególną w zakresie progu wiekowego warunkującego uzyskanie pełnej zdolności do czynności prawnych. Umowę o osobiste usługi opieki zdrowotnej może zawrzeć małoletni, który ukończył 16 rok życia, jak też może dokonywać czynności prawnych bezpośrednio z nią związanych. Taka osoba jest zdolna do wykonywania wszystkich praw pacjenta. Ponosi odpowiedzialność za zobowiązania wynikające z umowy, jednakże bez uszczerbku dla obowiązku rodziców do pokrycia kosztów opieki i wychowania.
Małoletni posiada zdolność sądową i procesową w odniesieniu do spraw związanych z zawartą umową.
Jednocześnie ustawodawca litewski wprowadza zastrzeżenie, zgodnie z którym przepisy szczególne mogą określać przypadki, kiedy tylko osoba pełnoletnia może stać się stroną umowy o osobiste usługi opieki zdrowotnej.
Małoletni z drugiej kategorii wiekowej nie posiadają zdolności do czynności prawnych, ani nie korzystają bezpośrednio z praw pacjenta.
W związku z powyższym, CK szczegółowo reguluje pozycję prawną przedstawicieli pacjentów, którzy nie mogą wykonywać przewidzianych ustawą praw. Zgodnie z art. 6.744 § 1 CK, jeżeli pacjent nie ukończył 16 roku życia, świadczeniodawca powinien wykonać swoje obowiązki względem rodziców małoletniego albo opiekuna (kuratora) pacjenta. Powyższe stosuje się także w sytuacji (art. 6.744 § 2 CK), kiedy małoletni, który ukończył 16 rok życia nie może być uważany za zdolnego do działania z dostatecznym rozeznaniem. Względem pacjentów pełnoletnich o wątpliwej zdolności do działania z dostatecznym rozeznaniem, dla których ustanowiono opiekę lub kuratelę, świadczeniodawca powinien wykonać swoje obowiązki względem ustanowionego opiekuna (kuratora). Brzmienie art. 744
53
§ 3 CK wskazuje na to, że prawo litewskie dopuszcza udzielanie pełnomocnictw medycznych. Jeżeli pełnoletni pacjent nie może być poczytany za zdolnego do działania z dostatecznym rozeznaniem, a nie ustanowiono dla niego kurateli ani opieki, świadczeniodawca powinien wykonać wszystkie obowiązki umowne względem osoby pisemnie upoważnionej przez pacjenta do działania w jego imieniu. W razie braku takiej osoby lub niemożności podjęcia przez taką osobę koniecznych działań, obowiązki powinny być wykonane względem małżonka pacjenta albo partnera, chyba że ten ostatni odmawia ich przyjęcia, a w razie nieobecności małżonka lub partnera, obowiązki powinny być wykonane względem rodzica pacjenta lub jego dziecka, chyba że ci ostatni również odmówili. W odróżnieniu od regulacji holenderskiej, prawo litewskie w katalogu osób wyszczególnionych, nie przewiduje rodzeństwa.
Zgodnie z art. 6.744 § 4 CK świadczeniodawca wykonując względem wskazanych osób obowiązki umowne powinien działać z zachowaniem należytej staranności oczekiwanej od świadczeniodawcy rzetelnego. Podobnie, stosownie do art. 6.744 § 5 CK wymienione osoby realizują swoje obowiązki z zachowaniem staranności oczekiwanej od rzetelnego przedstawiciela. Zobowiązane są zaangażować pacjenta w jak największym stopniu w proces wykonywania usługi.
IV. Obowiązki i powinności umowne
Ustawodawca litewski, na wzór rozwiązania holenderskiego wprowadza w art. 6.742 CK ustawowy zakaz wyłączenia lub ograniczenia odpowiedzialności świadczeniodawcy z tytułu naruszenia umowy, niezależnie od tego, z uchybienia którego obowiązku szkoda wynikła.
1. Obowiązki świadczeniodawcy
1) Obowiązek wykonania usługi opieki zdrowotnej
Głównym obowiązkiem umownym świadczeniodawcy jest wykonanie przyrzeczonej usługi opieki zdrowotnej, które to pojęcie tak, jak w ustawie holenderskiej zostało zdefiniowane w pierwszym przepisie rozdziału zarówno od strony pozytywnej, jak i negatywnej.
Zgodnie z art. 6.725 § 2 CK osobiste usługi opieki zdrowotnej stanowią działania, w tym badania i porady, bezpośrednio odnoszące się do osoby fizycznej, podejmowane w celu jej leczenia, zapobiegania zachorowaniu, oceny jej stanu zdrowia. Termin obejmuje też pielęgnację pacjenta i związane z nią działania pokrewne, jak też świadczenia rzeczowe, które są niezbędne dla zapewnienia osobistych usług opieki zdrowotnej, z wyłączeniem działań farmaceutycznych. Natomiast stosownie do art. 6.725 § 3 CK, przepisów rozdziału drugiego nie stosuje się do działań mających na celu określenie stanu zdrowia albo zapewnienie opieki osobie, która jest reprezentowana przez wykonawców takiej opieki podczas rozstrzygania sporów sądowych albo mających na celu spełnienie zobowiązania, w rezultacie czego nastąpi wypłata na jej rzecz odszkodowania lub zasiłku socjalnego, określenie potencjału lub zdolności do nauki, pracy lub wykonywania czynności określonego rodzaju, jak też dla celów medycyny sądowej. Jak już wzmiankowano wyżej, analizowane przepisy nie znajdują zastosowania także do usług opieki zdrowotnej odbieranych w ramach publicznego systemu ochrony zdrowia.
Przepisy analizowanej umowy regulują świadczenie usług opieki zdrowotnej, rozumianej jako aktywności o charakterze terapeutycznym. W odróżnieniu od propozycji holenderskiej, przepisy nie
54
obejmują wprost działań, które takiego charakteru nie mają. Przynajmniej taki wniosek płynie z wykładni językowej formuł słownych użytych dla zdefiniowania jej pojęcia.
Do działań stanowiących osobiste usługi opieki zdrowotnej, lecz wykonywanych bez podstawy umownej odnosi się art. 6.743 CK. Pomimo problemów interpretacyjnych, jakie przysparza jego redakcja, należy wnioskować, że przepisy art. 6.725 – 6.746 CK mogą być stosowanie do usług wykonywanych bez podstawy kontraktowej zgodnie z ogólnymi zasadami świadczenia przewidzianymi dla przedstawicieli zawodów medycznych oraz zasadami etyki medycznej, o ile pozostaje to do pogodzenia z naturą zawiązywanego stosunku prawnego. Przy tym należy mieć na uwadze, że aby do takiego zastosowania doszło, stosunek pozaumowny nie może być zawiązany w ramach publicznego systemu ochrony zdrowia, a to z uwagi na wyżej wzmiankowane wyłączenie, o którym stanowi art.
6.725 § 3 zd. 2 CK.
Świadczenie usług następuje zgodnie z panującymi standardami opieki zdrowotnej (normami medycznymi)164. Zgodnie z art. 6.732 CK w realizacji swoich działań strona profesjonalna obowiązana jest zapewnić poziom staranności, jakiego można oczekiwać od rzetelnego wykonawcy takich usług.
Odpowiedzialność za jej działania określają odpowiednie przepisy, odrębne akty prawne oraz zawodowe standardy postępowania.
2) Obowiązek informacyjny
Art. 6.727, 6.728 oraz 6.737 CK statuują umowny obowiązek informacyjny. Świadczeniodawca powinien poinformować pacjenta w przystępnej formie, tłumacząc użytą terminologię medyczną, o stanie jego zdrowia, diagnozie choroby, możliwych metodach leczenia, prognozach terapeutycznych oraz wszystkich innych okolicznościach, które mogą mieć wpływ na decyzje pacjenta co do wyrażenia zgody lub jej odmowy wobec proponowanego leczenia, jak też o skutkach niepodjęcia leczenia. Chociaż przepisy sformułowane w CK na wzór regulacji holenderskiej porzucają paternalistyczny model relacji świadczeniodawcy i pacjenta, doktryna podkreśla, że w dalszej mierze pozostaje on silnie zakorzeniony w praktyce165.
Ustawa przewiduje instytucję przywileju terapeutycznego w przypadkach, kiedy informacja mogłaby zaszkodzić pacjentowi (zagrażać jego zdrowiu lub życiu)166. Wówczas wszystkie informacje wskazane w art. 6.727 § 1 CK powinny zostać przekazane przedstawicielowi pacjenta, co uważa się za wypełnienie obowiązku względem samego pacjenta. Przedmiotowe informacje powinny zostać przedstawione pacjentowi niezwłocznie po ustaniu ryzyka powstania szkody wywołanej ich przekazaniem. W przeciwieństwie do rozwiązania holenderskiego, przepisy litewskie nie wymagają przed skorzystaniem z przywileju konsultacji z innym świadczeniodawcą.
Art. 6.728 CK wyraża prawo do bycia nieinformowanym. Świadczeniodawca nie powinien realizować pouczenia, jeżeli pacjent sobie tego nie życzy. Jego wola powinna zostać wyrażona wyraźnie i poświadczona podpisem, co w istocie oznacza, że CK wymaga uzyskania pisemnego i podpisanego
164 J. Gumbis, R. Pumputienė, S. Narbutas, I. Balėnė, I. Chmurec, Medical Law in Lithuania, The Netherlands 2015, s. 123.
165 V. Bankauskaite, I. Jakusovaite, Dealing with ethical problems in the healthcare system in Lithuania:
achievements and challenges, JME 2006/10, s. 585; V. Grabauskas, E. Peičius, R. Kaminskas, The patient role in decision-making in Lithuanian health care, Med. 2004/11, s. 1114-1115.
166 Drugi przykład przywileju terapeutycznego dotyczy ograniczenia prawa wglądu pacjenta w zawartość dokumentacji medycznej, o czym stanowi art. 6.735 § 1 CK.
55 żądania pacjenta167. Prawo do bycia nieinformowanym nie jest absolutne. Doznaje ograniczenia, jeśli odmowa przyjęcia informacji może prowadzić do wyrządzenia szkody pacjentowi lub osobom trzecim.
3) Obowiązek poszanowania autonomii pacjenta
Art. 6.729, 6.744 oraz 6.745 CK stanowią podstawę do rekonstrukcji treści obowiązku poszanowania przez świadczeniodawcę autonomii pacjenta, chronionej za pomocą instytucji zgody.
Podczas, gdy ustawodawca holenderski przyjął model regulacji pozytywnej, legislator litewski uregulował zgodę w sposób negatywny168. Pacjenta nie można leczyć ani poddawać innej opiece, w tym pielęgniarskiej, wbrew jego woli, chyba że ustawa stanowi inaczej. CK może przewidywać przypadki, w których udzielanie pacjentowi usług opieki zdrowotnej wymaga jego pisemnej zgody. Jako przykład służy m.in. art. 2.25 § 2 CK wymagający zachowania formy pisemnej dla zgody pacjenta wyrażanej na zabieg operacyjny, przeprowadzenie eksperymentu medycznego czy eksplantację. A contrario, prawo litewskie nie stawia formy pisemnej jako ogólnego wymogu dla zgody pacjenta169.
Podobnie nie można leczyć ani poddawać innej opiece, w tym pielęgniarskiej, pacjenta, który nie ukończył 16 roku życia, wbrew woli chociaż jednego z rodziców albo przedstawiciela ustawowego, chyba że ustawa stanowi inaczej. Pacjent, który nie ukończył 16 roku życia nie może być leczony wbrew swojej woli, jeżeli jego wiek i stopień rozwoju pozwalają mu prawidłowo zrozumieć swój stan zdrowia i przebieg proponowanego leczenia, chyba że ustawa stanowi inaczej. W rezultacie, zdolność do samostanowienia pacjenta poniżej 16 roku życia powinna być oceniana indywidualnie w każdej sytuacji170. Regulacja litewska jest w tym zakresie podobna do holenderskiej, jednakże nie przyznaje małoletnim prawa do wyrażenia zgody przełamującej sprzeciw przedstawicieli wobec proponowanego leczenia. Ustawa może przewidywać przypadki, w których udzielenie usługi opieki zdrowotnej wymaga pisemnej zgody przynajmniej jednego z rodziców lub przedstawiciela ustawowego.
W odróżnieniu od propozycji holenderskiej, CK nie reguluje problematyki oświadczeń pacjenta składanych na wypadek utraty zdolności do wyrażenia woli.
Sposób leczenia pacjentów chorych psychicznie, którzy są niezdolni do właściwej oceny swojego stanu zdrowia regulują przepisy odrębne171.
Art. 6.744 § 6 CK wyraża prawo sprzeciwu pacjenta wobec leczenia wdrażanego za zgodą jego przedstawicieli. Jeżeli pacjent sprzeciwia się działaniom autoryzowanym przez osoby wskazane w art.
6.744 § 2 lub 3 CK (tj. rodzic, opiekun, kurator, osoba pisemnie upoważniona przez pacjenta, małżonek, partner, dziecko), działania te należy wykonać tylko, jeżeli jest to niewątpliwe konieczne dla uchronienia pacjenta przed poważną szkodą. Jednakże w przypadkach niecierpiących zwłoki, kiedy natychmiastowe działania są niezbędne dla ratowania życia pacjenta, a zamiast jego zgody, konieczna jest zgoda osoby wskazanej powyżej, usługa może być wykonana bez zgody takiej osoby, gdy pozostaje zbyt mało czasu dla jej uzyskania.
167 H. Nys, S. Defloor, K. Dlerlckx, T. Goffin, Patient`s rights in the EU. Lithuania, EE-LP No 12, s. 21;
http://www.eurogentest.org/fileadmin/templates/eugt/pdf/lithuania.pdf (dostęp 25.07.2016 r.)
168 H. Nys, S. Defloor, K. Dlerlckx, T. Goffin, Patient`s rights…, s. s. 12.
169 H. Nys, S. Defloor, K. Dlerlckx, T. Goffin, Patient`s rights…, s. 13.
170 L. Stultiëns, T. Goffin, P. Borry, K. Dierickx, H. Nys, Minors and Informed Consent: A Comparative Approach, EJHL 2007/1, s. 32.
171 Szerzej: J. Gumbis, R. Pumputienė, S. Narbutas, I. Balėnė, I. Chmurec, Medical Law…, s. 134-140.
56
4) Obowiązek prowadzenia dokumentacji medycznej
Prowadzenie dokumentacji medycznej stanowi obowiązek umowny, regulowany w art. 6.730, 6.733 - 6.735 CK. Świadczeniodawca prowadzi dokumentację medyczną pacjenta w określony sposób
Prowadzenie dokumentacji medycznej stanowi obowiązek umowny, regulowany w art. 6.730, 6.733 - 6.735 CK. Świadczeniodawca prowadzi dokumentację medyczną pacjenta w określony sposób