Wytwarzanie i wprowadzanie do obrotu środków zastępczych (tzw. dopa-laczy) wymaga skutecznych działań zmierzających do ograniczenia zagro-żeń dla życia i zdrowia ludzi, zwłaszcza osób niepełnoletnich. Na organach Państwowej Inspekcji sanitarnej (PIs) ciąży obowiązek ochrony tych fun-damentalnych wartości, wynikający z art. 68 Konstytucji rP. W artykule omówiono kompetencje PIs w eliminowaniu niedozwolonego rozpo-wszechniania dopalaczy, z uwzględnieniem obowiązujących przepisów prawnych i prawomocnych orzeczeń sądów administracyjnych opubliko-wanych w Centralnej Bazie Orzeczeń sądów administracyjnych. Ponadto przedstawiono proponowane przez Komisję Europejską zmiany przepisów, a także działania organów władzy wykonawczej rP na rzecz aktualizacji prawa w zakresie zwalczania środków zastępczych.
1 DzU.2011.212.1263; zm.: DzU.2012.460, poz. 892 oraz DzU.2013.2.
państwo i społeczeństwo Andrzej Bukowski
do obrotu środków zastępczych – tak zwa-nych dopalaczy.
Działania PIS w sprawie środków zastępczych
system monitorowania zatruć dopala-czami i podejrzeń zatruć zidentyfiko-wał w październiku 2010 r. 258 takich zatruć. sytuacja była krytyczna2. Prezes rady Ministrów zapowiedział, że problem dopalaczy będzie rozstrzygnięty w trybie natychmiastowym. W tej sprawie spotkał się specjalny zespół pod jego przewodnic-twem, w którym uczestniczyła między in-nymi minister zdrowia3.
Główny Inspektor sanitarny (GIs) wydał 2 października 2010 r. decyzję (znak GIs-I-073-239/rs/10), na mocy której wycofał z obrotu na terenie całego kraju wyrób o nazwie „Tajfun” oraz wszel-kie podobne wyroby, zagrażające bezpo-średnio życiu lub zdrowiu ludzi, oraz na-kazał zaprzestanie działalności obiektów służących produkcji i obrotowi tymi wy-robami. Decyzji nadano rygor natychmia-stowej wykonalności, a w uzasadnieniu jej podjęcia wskazano stwierdzenie przez ministra zdrowia występowania na tere-nie całego kraju bezpośredtere-niego zagroże-nia życia lub zdrowia ludzi po użyciu wy-robu o nazwie „Tajfun” lub podobnych, określanych jako przeznaczone do celów kolekcjonerskich. Przeprowadzone przez organy ścigania postępowanie uprawdo-podobniło, że zgłaszane przez szpitalne
oddziały toksykologiczne przypadki za-chorowań nastąpiły po zażyciu preparatów zwanych potocznie dopalaczami.
Decyzja dotyczyła wszystkich punk-tów sprzedaży oraz producenpunk-tów wyro-bów o nazwie „Tajfun” i innych o podob-nym działaniu, wobec powyższego organy Państwowej Inspekcji sanitarnej przepro-wadziły na terenie całego kraju kontrole obiektów służących produkcji i obroto-wi tymi wyrobami, doręczając kseroko-pie wymienionej decyzji stronom wska-zanym w rozdzielniku. W wyniku powyż-szej decyzji funkcjonariusze Państwowej Inspekcji sanitarnej w asyście funkcjona-riuszy Policji w październiku 2010 r. za-mknęli 1378 sklepów oferujących dopa-lacze4. Prezydent rP stwierdził, że reak-cja rządu w tej sprawie jest prawidłowa, bo jeżeli tak szybko ostatnio narasta sieć sklepów z dopalaczami, to potrzebne było zdecydowane działanie5.
Podczas posiedzenia sejmu w sprawie nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji sanitarnej prezes rady Mini-strów stwierdził, że bez natychmiasto-wych zmian w prawie nie będzie można wyeliminować dostępu do dopalaczy.
Zwrócił się z prośbą do posłów, aby działali w trybie nadzwyczajnym. Premier przy-pomniał, że obecnie zlokalizowano ponad tysiąc dobrze zorganizowanych legalnych punktów sprzedaży dopalaczy. Taka wiel-kość legalnego i bezkarnego obrotu tymi
2 Raport GIS w sprawie zwalczania środków zastępczych, Warszawa 2013 r.
3 Za: K. Sobczak, LEX Wolters Kluwer z 3.10.2010 r.
4 <Gazetawyborcza.pl> z 13.02.2012 r.
5 <Newsweek.pl>, wydanie z 10.10.2010 r.
Państwowa Inspekcja Sanitarna w walce z dopalaczami państwo i społeczeństwo
produktami doprowadziła do tego, że za-grożenie zdrowia i życia obywateli, w tym szczególnie nieletnich, stało się powszech-ne i na dużą skalę, zaś dotychczasowa ruty-na prawruty-na wydaje się bezradruty-na. Minister zdrowia potwierdziła, że w sprawie zwal-czania dopalaczy istnieje stan wyższej ko-nieczności6.
sejm 8 października 2010 r. uchwalił ustawę o zmianie ustawy o przeciwdziała-niu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji sanitarnej7. W ustawie zostały zdefiniowane pojęcia środka zastępcze-go, wytwarzania środków zastępczych i wprowadzania ich do obrotu. Ponadto państwowym inspektorom sanitarnym nadano uprawnienia w zakresie zwalcza-nia wytwarzazwalcza-nia i wprowadzazwalcza-nia do obro-tu środków zastępczych (przedstawione w dalszej części artykułu). Ustawodawca uznał – w przeciwieństwie do prawa kar-nego stosowakar-nego do innych substancji za-kazanych, takich jak narkotyki – że łama-nie zakazu wytwarzania i wprowadzania do obrotu środków zastępczych podlega prawu administracyjnemu. sposób wy-konywania zadań Państwowej Inspekcji sanitarnej, wynikających z art. 1 usta-wy z 14 marca 1985 r., nie ma charak-teru zamkniętego, co wynika z użytego w tym przepisie sformułowania „w szcze-gólności”.
Z art. 2 ust. 1 ustawy z 29 lipca 2005 r.
o przeciwdziałaniu narkomanii8 wynika, że przeciwdziałanie narkomanii realizuje się
między innymi przez działalność zapobie-gawczą, ograniczenie szkód zdrowotnych i społecznych, zwalczanie niedozwolone-go obrotu, wytwarzania, przetwarzania, przerobu i posiadania substancji, których używanie może prowadzić do narkomanii.
Zgodnie z definicją ustawową „środka za-stępczego” zawartą w art. 4 pkt 27 tejże ustawy – jest to substancja pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, używana zamiast środka odurzającego lub substan-cji psychotropowej lub w takich samych celach jak środek odurzający lub substan-cja psychotropowa, których wytwarzanie i wprowadzanie do obrotu nie jest regulo-wane na podstawie przepisów odrębnych.
Dopalacze, podobnie jak narkotyki, mają działanie psychoaktywne, czyli wywołują w organizmie człowieka określone stany odurzenia, pobudzenia, euforii i halucy-nacje. Mogą być pochodzenia naturalnego i zawierać związki halucynogenne z jednej, kilku lub kilkunastu roślin. Najgroźniejsze są te, które zawierają śmiertelne alkaloidy, takie jak występujące w trujących śmier-telnie muchomorach. Dopalacze mogą być także pochodzenia syntetycznego i mają działania podobne do tego, jakie wykazu-ją znane narkotyki (amfetamina, marihu-ana i haszysz). Dopalacze są szczególnie niebezpieczne dla alergików, cukrzyków oraz osób będących w okresie rozwojo-wym, a więc dzieci i młodzieży9.
„Wprowadzanie do obrotu”, stosownie do art. 4 pkt 34 powyższej ustawy, jest to
6 <Newsweek.pl>, wydanie z 6.10.2010 r.
7 DzU.2010.213.1396.
8 DzU.2012.124.
9 B. Klukowska,<poradnikzdrowie.pl>.
państwo i społeczeństwo Andrzej Bukowski
udostępnianie osobom trzecim odpłatnie lub nieodpłatnie środków odurzających, substancji psychotropowych, prekurso-rów lub środków zastępczych.
Przepis art. 44c ust. 2 ustawy o prze-ciwdziałaniu narkomanii zobowiązał Głównego Inspektora sanitarnego do informowania opinii publicznej o wyda-nych przez państwowych inspektorów sa-nitarnych, na podstawie art. 27c ustawy o Państwowej Inspekcji sanitarnej, de-cyzjach w sprawie środków zastępczych.
Zgodnie z porozumieniem z 26 paździer-nika 2011 r. zawartym pomiędzy Głównym Inspektorem sanitarnym a służbą Cel-ną, Policją i Głównym Inspektorem Farmaceutycznym, właściwi inspekto-rzy sanitarni otinspekto-rzymują informacje o ob-rocie środkami zastępczymi od tych służb.
Główny Inspektor sanitarny monitoruje sieć internetową w celu oszacowania skali zjawiska oraz zwalczania handlu środka-mi zastępczyśrodka-mi. Pracownicy Państwowej Inspekcji sanitarnej prowadzą również działania profilaktyczne skierowane do młodzieży, rodziców i nauczycieli, mające
na celu przekazanie faktów o negatywnych skutkach używania „dopalaczy”.
Na organach Państwowej Inspekcji sanitarnej ciąży obowiązek ochrony fun-damentalnych wartości, takich jak życie i zdrowie ludzi, wynikający z art. 68 Konstytucji rP. Inspekcja może stoso-wać środki przewidziane prawem, nie-jednokrotnie bardzo uciążliwe dla ad-resatów decyzji. Takie działania zawsze będą się wiązały z wkroczeniem w auto-nomię i sferę wolności jednostki, w tym także swobodę prowadzenia działalno-ści gospodarczej. Jest to jednak podyk-towane nadrzędnym celem, a równocze-śnie wynika z podstawowego obowiąz-ku państwa, jakim jest ochrona zdrowia i życia obywatela.
Proponowane zmiany przepisów prawnych
Polskie określenie „środki zastępcze”
(tzw. dopalacze) nosi w prawodawstwie Unii Europejskiej nazwę „nowe substan-cje psychoaktywne”. Komisja Europejska 17 września 2013 r., we wnioskach
Tabela 1. Działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w sprawie środków zastępczych w latach 2011–2013
Rok Liczba kontroli
Nałożone (w zł)kary
Liczba ujawnio-nych podmiotów wprowadzających
do obrotu środki zastępcze pobra-nych próbek do badań
2012 548 495 000 103 279 443 19 997
2013 (paździer-nik)
687 9 649 370 123 721 1422 21 652
Źródło: Raport GIS w sprawie środków zastępczych: Trzy lata zwalczania tzw. dopalaczy w Polsce, Warszawa, 2013 r.
Państwowa Inspekcja Sanitarna w walce z dopalaczami państwo i społeczeństwo
dotyczących projektów dyrektywy i roz-porządzenia Parlamentu Europejskiego i rady w zakresie nowych substancji psy-choaktywnych, przyjęła, że są to substan-cje naturalne lub syntetyczne, które, jeśli są używane przez człowieka, mogą dzia-łać pobudzająco lub depresyjnie na ośrod-kowy układ nerwowy, skutkując halucy-nacjami, zaburzeniami funkcji motorycz-nych, myślenia, percepcji, świadomości lub nastroju. są przeznaczone do używa-nia przez ludzi (lub prawdopodobnie będą używane przez ludzi, nawet jeśli nie są dla nich przeznaczone) z zamiarem wywoła-nia jednego lub kilku wymienionych po-wyżej skutków. substancje te nie są kon-trolowane na mocy konwencji Narodów Zjednoczonych.
Wspomniane projekty KE są wynikiem działań podejmowanych między innymi przez Polskę w celu uregulowania kwe-stii środków zastępczych na szczeblu Unii. artykuł 7 ust. 1 projektu rozpo-rządzenia KE (projekt rozporozpo-rządzenia jest koherentny z projektem dyrektywy) z 17 września 2013 r. zakłada, że Komisja Europejska będzie występowała o prze-prowadzanie oceny zagrożeń stwarzanych przez nową substancję psychoaktywną i równocześnie wyda decyzję zakazują-cą udostępniania konsumentom tej sub-stancji na rynku, jeżeli istniejące infor-macje wskazują, że stwarza ona poważne zagrożenie zdrowotne i społeczne związa-ne z bezpieczeństwem, o czym świadczą zgłoszone przypadki śmiertelne. Projekty mają doprowadzić do opracowania takich samych przepisów karnych dla osób pró-bujących nielegalnie wprowadzać na ob-szarze UE nowe substancje psychoaktyw-ne, jakie obowiązują w przypadku handlu
substancjami kontrolowanymi na mocy konwencji ONZ.
W Polsce, pomimo podejmowanych przez Państwową Inspekcję sanitarną ciągłych działań (większa liczba kontro-li, wyższa kwota nakładanych kar pienięż-nych, większa liczba próbek pobranych do badań laboratoryjnych i zabezpieczo-nych dopalaczy) znacznie wzrasta liczba podejrzeń zatruć środkami zastępczymi.
Ministerstwo Zdrowia zareagowało na te niepokojące informacje. Podczas obrad sejmowej Komisji Zdrowia wiceminister zdrowia poinformował, że rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o prze-ciwdziałaniu narkomanii, w której zapro-ponowano zapis, że kontrola Inspekcji podlega wyłączeniu z mechanizmu ochron-nego ustawy o swobodzie działalności go-spodarczej. To oznacza, że PIs na mocy tego przepisu będzie mogła kontrolować bez uprzedzenia, o każdej porze dnia i nocy, będzie mogła wchodzić do skle-pów bez zgody, wiedzy i obecności właści-ciela lub osoby upoważnionej przez niego i pobierać próbki, a także obciążyć go kosz-tem kontroli. Wprowadzone zostaną rów-nież przepisy karno-sankcyjne. Ponadto 78 substancji czynnych funkcjonujących jako dopalacze zostanie wyszczególnio-nych w załącznikach do ustawy o prze-ciwdziałaniu narkomanii, co będzie skut-kowało tym, że obrót nimi automatycznie zostanie uznany za przestępstwo i będzie ścigany. Z drugiej strony, zgodnie z wolą i sugestią Komisji Europejskiej, wprowa-dzona została propozycja zmiany defini-cji „dopalacza” i nazwa „nowa substancja psychoaktywna” oraz zasada, że na pod-stawie wyników badań i opinii eksperc-kich zespół zgromadzony przy ministrze
państwo i społeczeństwo Andrzej Bukowski
zdrowia będzie w rozporządzeniu publi-kował, co jest dopalaczem, a co nim nie jest. To działanie powinno znacznie uła-twić administracyjny proces nakładania kar określonych w ustawie, a także poprawić skuteczność egzekwowania tego prawa10. Uprawnienia PIS w zwalczaniu środków zastępczych
Przepis art. 44b ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii zakazuje wytwarzania i wpro-wadzania do obrotu środków zastępczych na terytorium rzeczypospolitej Polskiej.
Zgodnie z art. 44c ust. 1 ustawy, w przy-padku stwierdzenia wytwarzania lub wprowadzania do obrotu środka zastęp-czego lub produktu, co do którego za-chodzi podejrzenie, że jest on środkiem zastępczym, właściwy państwowy inspek-tor sanitarny stosuje odpowiednio art. 27c ustawy o Państwowej Inspekcji sanitarnej.
Zgodnie z tym przepisem, w razie uzasad-nionego podejrzenia, że produkt stwarza zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, właści-wy państwowłaści-wy inspektor sanitarny wstrzy-muje, w drodze decyzji, jego wytwarza-nie lub wprowadzawytwarza-nie do obrotu lub na-kazuje wycofanie produktu z obrotu na czas niezbędny do przeprowadzenia oceny i badań jego bezpieczeństwa, nie dłuższy jednak niż 18 miesięcy (ust. 1). W przy-padku wydania decyzji, o której mowa w ust. 1, właściwy państwowy inspek-tor sanitarny zatrzymuje produkt (ust. 3 pkt 1) i nakazuje zaprzestania działal-ności w pomieszczeniach lub obiektach
służących wytwarzaniu lub wprowadza-niu do obrotu na czas niezbędny do usu-nięcia zagrożenia, nie dłuższy niż 3 mie-siące (ust. 3 pkt 2). Koszty niezbędne do przeprowadzenia oceny i badań, o których mowa w ust.1, ponosi strona postępowa-nia (ust. 4). W przypadku stwierdzepostępowa-nia, że produkt nie stwarza zagrożenia zdro-wia lub życia ludzi, koszty poniesione na podstawie ust. 4 są zwracane stronie po-stępowania (ust. 5).
Z uwagi na treść cytowanych przepi-sów trzeba wskazać, że jakkolwiek art. 27c ustawy o Państwowej Inspekcji sanitarnej uzależnia wydanie decyzji w tym trybie od zaistnienia uzasadnionego podejrzenia, że produkty stwarzają zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, to art. 44c ust. 1 usta-wy o narkomanii, który uprawnia organ do odpowiedniego zastosowania art. 27c ustawy o Państwowej Inspekcji sanitarnej, wymaga jedynie stwierdzenia wytwarza-nia lub wprowadzawytwarza-nia do obrotu środka zastępczego lub produktu, co do które-go zachodzi podejrzenie, że jest on środ-kiem zastępczym. Po wydaniu decyzji, o której mowa w art. 27c ust. 1, właściwy państwowy inspektor sanitarny przeka-zuje pobrane próbki produktów do oceny i badań przez uprawnione laboratorium (instytutu badawczego lub zakładu me-dycyny sądowej).
W przypadku stwierdzenia na podsta-wie otrzymanych wyników oceny i badań, że produkt stwarza zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, właściwy państwowy
10 Zob. zapis przebiegu posiedzenia sejmowej Komisji Zdrowia z 12.03.2014 r.: „Pełny zapis przebiegu po-siedzenia Komisji Zdrowia nr 122”, zamieszczony na stronie <www.sejm.gov.pl>
Państwowa Inspekcja Sanitarna w walce z dopalaczami państwo i społeczeństwo
inspektor sanitarny zakazuje, w drodze decyzji, wytwarzania produktu lub wpro-wadzania go do obrotu, a także nakazu-je wycofanie produktu z obrotu oraz nakazu-jego zniszczenie na koszt strony postępowa-nia (art. 27c ust. 6). Decyzjom wydanym na podstawie art. 27c ustawy właściwy państwowy inspektor sanitarny powinien nadać rygor natychmiastowej wykonalno-ści ze względu na bezpośrednie zagroże-nie życia lub zdrowia ludzi (art. 27 ust. 2 ww. ustawy).
Zgodnie z art. 304 § 1 Kodeksu postę-powania karnego, państwowy inspektor sanitarny ma obowiązek zawiadomienia prokuratora o podejrzeniu popełnienia przestępstwa z cytowanego dalej art. 165
§ 1 pkt 2 Kodeksu karnego i art. 37b usta-wy o Państwowej Inspekcji sanitarnej (produkowanie i wprowadzanie do ob-rotu lub niewycofanie z rynku substan-cji lub wyrobu wbrew decyzji inspekto-ra sanitarnego).
Na podstawie art. 52a ustawy o prze-ciwdziałaniu narkomanii, państwowy inspektor sanitarny wymierza, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości od 20 tys. zł do 1 mln zł za wytwarzanie lub wprowadzanie do obrotu na terytorium rzeczypospolitej Polskiej środków zastęp-czych (ust. 1). Decyzji nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności (ust. 2).
Ustalając wysokość kary pieniężnej, pań-stwowy inspektor sanitarny uwzględnia w szczególności ilość wytworzonego lub wprowadzonego do obrotu środka zastęp-czego (ust. 3).
Zasady
przeprowadzania kontroli
Na mocy art. 37 ust. 2 ustawy z 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji sanitarnej, do kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy stosuje się przepisy roz-działu 5 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swo-bodzie działalności gospodarczej11 (zwa-nej dalej: „usdg”). W rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego, w spra-wach należących do zakresu zadań i kom-petencji Państwowej Inspekcji sanitarnej, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, organem właściwym jest państwowy powiatowy lub państwowy graniczny inspektor sanitar-ny (art. 12 ust. 1 ustawy o PIs).
Mając na względzie, że wprowadzanie do obrotu środków zastępczych stwarza bezpośrednie zagrożenie życia lub zdro-wia ludzi, państwowy inspektor sanitarny powinien korzystać z uprawnień wynika-jących z art. 79 ust. 2 pkt 5 usdg i prze-prowadzać kontrole bez zawiadomienia przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia kon-troli. Wymogu dokonywania czynności kontrolnych w obecności kontrolowane-go lub osoby przez niekontrolowane-go upoważnionej nie stosuje się w przypadku, gdy prze-prowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdro-wia lub środowiska naturalnego (art. 80 ust. 2 pkt 4 usdg). Państwowy inspek-tor sanitarny może przeprowadzić kon-trolę w obecności pracownika kontrolo-wanego przedsiębiorcy (np. sprzedawcy w sklepie), uznanego za osobę, o któ-rej mowa w art. 97 k.c., lub w obecności
11 DzU.2013.672; zm.: DzU.2013.675, 983, 1036, 1238, 1304, 1650 oraz DzU.2014.822, 1133, 1138, 1146.
państwo i społeczeństwo Andrzej Bukowski
przywołanego świadka, którym powinien być funkcjonariusz publiczny, niebędący jednak pracownikiem organu przeprowa-dzającego kontrolę (art. 80 ust. 5 usdg).
Zgodnie z art. 84c usdg, przedsiębior-ca może wnieść sprzeciw wobec pod-jęcia i wykonania przez organy kontroli czynności z naruszeniem przepisów art.
79-79b, art. 80 ust. 1 i 2, art. 82 ust. 1 oraz art. 83 ust. 1 i 2, z zastrzeżeniem art. 84d.
sprzeciw przedsiębiorca wnosi na piśmie do organu podejmującego i wykonującego kontrolę. O wniesieniu sprzeciwu przed-siębiorca zawiadamia na piśmie kontrolu-jącego (pracowników przeprowadzających kontrolę). sprzeciw wnosi się w terminie trzech dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli. Przedsiębiorca musi uzasadnić wniesienie sprzeciwu. Termin i formę roz-patrzenia sprzeciwu reguluje art. 84c ust. 9 usdg, stanowiący, że organ kontroli w ter-minie trzech dni roboczych od dnia otrzy-mania sprzeciwu rozpatruje sprzeciw oraz wydaje postanowienie o odstąpieniu od czynności kontrolnych albo o ich kontynu-owaniu. Prawidłowe odczytanie tego prze-pisu prowadzi do wniosku, że wniesienie i rozstrzygnięcie sprzeciwu może nastą-pić tylko w czasie czynności kontrolnych.
Ustawodawca w omawianym przepisie używa sformułowania „wykonywanie kon-troli”, które odnosi się do czynności trwa-jącej, nie zaś „wykonanie kontroli” – które dotyczy czynności dokonanej. Wojewódzki sąd administracyjny w Warszawie w wy-roku z 22 września 2010 r. (sygn. akt VI
sa/Wa 2018/09) zwrócił uwagę, że wnie-sienie sprzeciwu wywołuje skutki jedy-nie w stosunku do czynności kontrolnych w toku. sprzeciw wniesiony po zakończe-niu kontroli nie może wywoływać żad-nych skutków prawżad-nych. Podobne sta-nowisko pojawiło się również w innych orzeczeniach sądów administracyjnych (wyroki: Wsa w Warszawie z 30 czerwca 2010 r., sygn. akt III sa/Wa 243/10; Wsa we Wrocławiu z 8 marca 2011 r., sygn. akt I saB/Wr 5/10), a także w doktrynie12.
Państwowy inspektor sanitarny powi-nien odmówić wszczęcia postępowania administracyjnego w przypadku wniesie-nia przez przedsiębiorcę sprzeciwu wobec podjęcia i wykonywania czynności kontrol- nych, powołując się na art. 79 ust. 2 pkt 2 usdg, stanowiący, że wniesienie sprzeci-wu jest niedopuszczalne gdy przeprowa-dzenie kontroli jest niezbędne dla prze-ciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popeł-nieniu przestępstwa skarbowego lub wy-kroczenia skarbowego lub zabezpiecze-nia dowodów jego popełniezabezpiecze-nia (art. 84d).
Wprawdzie samo wytwarzanie lub wpro-wadzanie do obrotu środka zastępczego nie jest obwarowane sankcją karną, lecz karą pieniężną (art. 52a ustawy o narko-manii), a więc odpowiedzialnością admini-stracyjną, to jednak należy zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 165 § 1 pkt 2 k.k., kto sprowadza niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia wielu osób, wyrabiając lub wprowadzając do obrotu szkodliwe dla
12 D. Zalewski: Sprzeciwnaczynnościkontrolneworzecznictwiesądówadministracyjnych,Zeszyty Nauko-we Sądownictwa Administracyjnego nr 1/2011, s. 49.
Państwowa Inspekcja Sanitarna w walce z dopalaczami państwo i społeczeństwo
zdrowia substancje, środki spożywcze albo inne artykuły powszechnego użytku lub środki farmaceutyczne nieodpowiadające obowiązującym warunkom jakości, podle-ga karze pozbawienia wolności od 6 mie-sięcy do 8 lat. Wprowadzanie do obrotu środków zastępczych może wiązać się ze sprowadzeniem realnego i bezpośredniego niebezpieczeństwa dla życia wielu osób.
Zarówno rozstrzygnięcie sprzeciwu wniesionego po zakończeniu kontroli, jak i uznanie wniesionego sprzeciwu za niedo-puszczalny (zgodnie z art. 79 ust. 2 pkt 2 usdg) powinno nastąpić w formie posta-nowienia państwowego inspektora sanitar-nego o odmowie wszczęcia postępowania administracyjnego w zakresie rozpatrze-nia sprzeciwu (art. 61a k.p.a. w związku z art. 84c ust. 16 usdg). Wojewódzki sąd administracyjny w lublinie w postano-wieniu z 13 marca 2014 r. (sygn. akt III sa/lu 771/13) stwierdził, że w sytuacji wniesienia sprzeciwu po zakończeniu kon-troli właściwą formą rozstrzygnięcia spra-wy powinno być postanowienie o odmo-wie wszczęcia postępowania w sprao odmo-wie sprzeciwu.
Państwowy inspektor sanitarny powi-nien odstępować od zasady zapewnie-nia stronie czynnego udziału w postępo-waniu (art. 10 § 2 k.p.a.) ze względu na ochronę zdrowia ludzi, a szczególnie dzieci i młodzieży zażywających środki zastęp-cze stwarzające realne zagrożenie życia i zdrowia ludzi.
Uwagi końcowe
Państwowa Inspekcja sanitarna
Państwowa Inspekcja sanitarna