Patriarchalne wzorce

5.1 Wyzwolenie seksualne kobiet a sukces wyborczy

Wydaje się, że w Polsce wyzwolenie realne seksualne kobiet (mimo tego, iż na pewno mają one znacznie większe prawo do życia erotycznego niż ich babki, mają prawo do poszukiwania tzw. ciacha – męskiego obiektu seksualnego, po-strzeganego jedynie przez pryzmat wyglądu, tak jak niegdyś i obecnie kobiety; a jest to stosunkowo nowe zjawisko) jest w dużej mierze fikcją.

Dlaczego? Jednym z lepszych przykładów jest ostatnia kampania do Par-lamentu Europejskiego. Generalnie (sięgając znowu do terminologii ze Studiów

kulturowych Storey’a) można stwierdzić, że narracja tej i innych polskich

kampa-nii jest bardzo podobna do oddziaływania romansu: przekaz głównie emocjonal-ny, obietnice, które mają trafić w potrzeby emocjonalne; kreacja innej niż realna rzeczywistości, często przekaz wręcz ku pokrzepieniu serc.

Do tego wyraźna zasada decorum: kobieta-kandydatka nie może mieszać konwencji; nie może być zarazem piękną, mądrą i wyzwoloną seksualnie Matką Polką (vide – wyniki wyborów; każda z wybranych, nowych europosłanek musia-ła wybrać jeden styl, gdy idzie o wygrane – zupełnie pozbawiony komponentów seksualnych), musi zostać zaszufladkowana, okiełznana; wtłoczona w jedną, określoną kreację.

Tak więc, póki co, wszelkie eksponowanie wyzwolenia seksualnego w kam-paniach wyborczych przez kobiety automatycznie eliminuje je (także w oczach innych kobiet będących, jak sądze, nieraz mocniejszymi – poprzez wtłoczone im wzorce postępowania – nośnikami patriarchatu niż sami mężczyźni; to kobiety znacznie częściej, właśnie wobec tych przedstawicielek swojej płci, które ekspo-nują zbyt ofensywną seksualność, stosują ostracyzm towarzyski i społeczny oraz pogardliwe, deprecjonujące epitety).

5.1 Iluzja swobody obyczajowej

Wydaje się, że ta wielka swoboda seksualna może być w gruncie rzeczy iluzją wolności – młodzi wchodzą we wzorce produkowane przez przemysły kul-tury, seksualność stała się towarem, może to ona jest teraz opium dla mas? – i adekwatne wydaje się m.in. w tym przypadku diagnoza Deborda, iż współcześni ludzie są wyzuci z rzeczywistego wpływu na swoje życie14. Ciągle się podobać – taki przekaz słyszą młode kobiety; ciągle zdobywać to komunikat do mężczyzn, nawet jeśli kobieta mówi: nie (takie postawy promuje także, kluczowa dla tożsa-mości młodych, reklama; jak w jednym ze spotów jednej z sieci komórkowych: młody chłopak mówi o dziewczynie – w podtekście oczywiście stosunek seksual-ny – najpierw nie, potem tak.

14 G. Debord, Społeczeństwo spektaklu. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2006, s. 11.

Wszystko utrzymane w konwencji zabawy, absolutnej naturalności,

oczy-wistości – młody człowiek, oglądający takie spoty, uznaje, że tak właśnie wygląda świat, że także on może i powinien tak postępować; co więcej – albo w to

wcho-dzi, albo jest frajerem, pariasem.

Cała współczesna seksualność wpisuje się w koncepcję społeczeństwa spektaklu, ekonomiczne to przykrywa podmiotowe ja15, a towar przygląda się

w stworzonym przez siebie świecie. Także wspólne kody kulturowe młodych

po-kazują niezwykle mocny wpływ popkultury i globalizacji. Film Ozona z cyklu filmów dokumentalnych pt. Pokolenie 2000, o śmiałej i wczesnej inicjacji seksu-alnej młodych Francuzów, można obecnie wprost stosować do Polski. Jednym z najbardziej intrygujących pytań jest, czy wobec tego aktualne jest to także w odniesieniu do Polski; choć daleko nam jeszcze do Szwajcarów, którzy, wyjąt-kowo realistycznie badając przemiany seksualności w swoim kraju, wprowadzili specjalny rozmiar prezerwatyw dla 13-latków.

Kluczowe pozostaje pytanie, jak przeciwdziałać agresywnym zachowaniom seksualnym, które można, jak się wydaje uznać za jedno z największych zagrożeń współczesnego świata. Według mnie, odpowiedź sprowadza się, jak prawie we wszystkich sferach życia społecznego, do edukacji. Tę tezę, na podstawie badań ankietowych, prowadzonych wśród młodych, stawia także „The Guardian”16. Edukacja, edukacja i jeszcze raz edukacja; wychowanie nie tylko seksualne, ale i osobowościowe; pokazywanie kobietom, że mają prawo mówić nie, także – jak wiele zagrożeń czeka na nie w sieci.

Edukowanie młodych mężczyzn, iż jeżeli będą przenosili agresywne za-chowania seksualne, zaobserwowane w Internecie, choćby przy okazji gier je promujących, jak choćby te, zatytułowane gwałt (celowo tak właśnie, by prowo-kować, przyciągać młodych odbiorców) do świata pozainternetowego (sformuło-wanie real czy świat realny w sytuacji, kiedy nieraz dla dużej części młodych to przestrzeń sieci jest domem, można stosować jedynie na zasadzie przeszłej kon-wencji) będą nie macho, a jedynie przestępcami.

Edukacja musi równoważyć przyzwyczajenia (warto przy okazji odnieść do zagadnienia agresji pytanie, które postawił Ferdinand Tönnies – na ile

upodoba-nie jest tak dalece tożsame z pierwotnymi właściwościami natury ludzkiej [...], że jest drugą naturą17 – odpowiedź, że agresja jest przyrodzona na pewno męskiej części Homo sapiens, w imię darwinowskiego modelu racjonalizmu przetrwają najsilniejsi, wydaje się nie wyczerpywać tematu; to pytanie, to jedno z najciekaw-szych zagadnień z zakresu socjobiologii) i mity odnośnie seksualności; tego, że kobieta zawsze mówi nie i trzeba to ignorować, powszechnie i bardzo ofensywnie promowane przez kulturę popularną. Co, jak się wydaje, wzmacnia, a zarazem

15 Ibidem, s. 51.

16 http://www.theguardian.com/lifeandstyle/womens-blog/2014/may/30/women-sexuality? CMP=fb_gu, dostęp dnia 25.06.2014 r.

17 F. Tönnies, Wspólnota i stowarzyszenie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warsza-wa 1988, s. 143.

usprawiedliwia zachowania agresywne wśród młodzieży; co więcej, czyni je wręcz składnikiem tożsamości młodych; można to streścić w postulacie: bądź

ostry, nie bądź frajerem.

Tysiące memów wskazują (wersja cenzuralna): baw się, pij, uprawiaj seks¹⁸, im ostrzej, tym lepiej – to przekaz z jednej strony; z drugiej – wciąż nie-zmiernie niska, niemal szczątkowa, wiedza seksualna (jak rokrocznie publikuje jedna z czołowych polskich organizacji, zajmujących się tematyką badań nad seksualności młodych, Grupa Edukatorów Seksualnych Ponton, wśród dużej czę-ści młodzieży wciąż są aktualne mity, że np. przy pierwszym stosunku seksual-nym nie można zajść w ciążę itp.; nie dziwi to, skoro 53% osób ankietowanych –

bez względu na płeć – nie dostaje w domu żadnych informacji na temat antykon-cepcji19. Podobnie, oprócz zdawkowych gróźb, młodzi nie dostają w domu czy też w szkole praktycznie żadnych informacji nt. zagrożeń, jakie niesie ze sobą ak-tywność w obszarze seksualności – czy to w realu, czy w Internecie.

Idealnym zwieńczeniem tego, jak ze względów ujmowania tematu jedynie w konserwatywnych kategoriach (edukacja seksualna prowadzona tylko przez rodziców; jeśli tego nie robią, ich prawo; państwo nie ma prawa się w nią wtrą-cać, nieważne, że nieraz brak takiej wiedzy prowadzi do tragedii – np. niszczenia psychiki poprzez cyberprzemoc), w Polsce wygląda poziom edukacji seksualnej, jest zgłoszona ostatnio petycja, podpisana przez 250 tysięcy polskich obywateli, z postulatem, by za (genderową) edukację seksualną karać więzieniem20.

Bibliografia:

Debord G., Społeczeństwo spektaklu. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2006. Gofff Le J., Historia i pamięć. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa

2007.

Mościskier A., Spór o naturę ludzką. Socjologia czy socjobiologia? Wydawnictwo Uni-wersytetu Warszawskiego, Warszawa 1998.

Storey J., Studia kulturowe. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2003.

Etniczność, pamięć, asymilacja, red. L. Nijakowski. Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa

2009.

Tönnies F., Wspólnota i stowarzyszenie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1988.

18 https://www.facebook.com/pages/Szlachta-nie-pracuje/323160111048187, dostęp dnia 25.06.2014 r.

19 http://ponton.org.pl/sites/ponton/files/raport_skad_wiesz_grupa_ponton_2011.pdf, dostęp dnia 25.06.2014 r.

20 http://wyborcza.pl/1,75478,16261405,Chca__by_za__genderowa_edukacje_seksualna __scigano.html#BoxSlotI3img, dostęp dnia 2.07.2014 r.

Netografia: http://www.cda.pl/gry-online/show/gwalt/p1 http://www.nytimes.com/1992/02/18/science/dolphin-courtship-brutal-cunning-and-complex.html http://www.theguardian.com/lifeandstyle/womens-blog/2014/may/30/women-sexuality?CMP=fb_gu http://ponton.org.pl/sites/ponton/files/raport_skad_wiesz_grupa_ponton_2011.pdf https://www.facebook.com/pages/Szlachta-nie-pracuje/323160111048187 http://sympatia.onet.pl/entertainment-zone/indiscreet-questions/indiscreet-questions.html

Piotr STAWIŃSKI

Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie