LOKALIZACJA Dobrzyca, gm. Dobrzyca, pow. pleszewski, woj. wielkopolskie, Nadleśnictwo Krotoszyn
DANE HISTORYCZNE Drzewo rośnie w malowniczym parku utrzymanym w stylu angiel-skim, otaczającym neoklasycystyczny pałac pochodzący z końca XVIII w. Jego pierwszym właścicielem był gen. Augustyn Gorzeński (1743–1816), adiutant króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Według legendy platana posadził sam generał, aby uczcić uchwalenie Konstytucji 3 Maja (1791). Zważywszy jednak, że wiek drzewa został precyzyjnie określony przez dr. C. Pacyniaka na 279 lat, wydaje się to mało prawdopodobne. Obecnie w odrestau-rowanym pałacu znajduje się Muzeum Ziemiaństwa.
OPIS Platan rośnie w pobliżu stawu, tuż za bramą parku. Jest olbrzymim drzewem o pier-śnicowym obwodzie pnia 1042 cm i wysokości 37 m. Na wysokości ok. 3–4 m pień rozwidla się na kilka odnóg i konarów. Szczególnie charakterystyczny jest jeden z nich o długości co najmniej kilkunastu metrów i biegnący niemal poziomo nad gruntem. Nasada pnia ma butelkowaty kształt. Na powierzchni gruntu wokół jego podstawy widać liczne wystające z ziemi korzenie. Pod drzewem znajduje się kamień z niewielką tabliczką pamiątkową.
STAN ZDROWOTNY Bardzo dobry. Korona drzewa jest imponująca (rzut korony 38 × 31 m).
Potężny pień nie ma jakichkolwiek śladów dekompozycji.
CIEKAWOSTKI, LEGENDY I PODANIA Z pałacem w Dobrzycy wiążą się liczne legendy, także mówiące o nawiedzających go duchach. Wspominał o nich w swych pamiętnikach jeden z jego dawnych mieszkańców – Adam Turno (brat właściciela pałacu). O duchach opowiadał również dawny kamerdyner pałacowy Władysław Matecki. Według jego re-lacji w budynku wielokrotnie dało się słyszeć dziwne głosy przypominające brzęczenie łańcuchów. Na prośbę zaniepokojonej tymi odgłosami mieszkającej wówczas w pałacu hrabianki Wandy Czarneckiej (1895–1961) przeszukał piwnice. W jednej z nich natknął się na zasklepioną studnię, a po jej otwarciu znalazł ludzki szkielet zakuty w kajdany. Wspólnie z hrabianką wynieśli go z piwnicy i pochowali w ogrodzie w pobliżu opisywanego platanu.
Od tego czasu niepokojące odgłosy w pałacu ustały.
DOJAZD Aby dojechać do Dobrzycy, należy skręcić z drogi krajowej nr 12 (odcinek Jarocin–
Pleszew) w miejscowości Kotlin na południowy zachód w drogę lokalną (kierunek: Wilcza).
Po ok. 4 km we wsi Wilcza trzeba skręcić w lewo; 5 km dalej znajduje się Dobrzyca. Droga doprowadza na skraj parku pałacowego, w pobliże bramy. Nieco dalej, po lewej znajduje się obszerny parking. Poza opisanym platanem w parku rośnie najgrubszy w Polsce klon polny (s. 228).
Na górze: specyficznie ukształtowany pień platana z Dobrzycy o obwodzie 1042 cm (2011)
1. Wysokość imponującego platana przekracza 37 m (2011). 2. Drzewo rośnie w parku dworskim, obok niewielkiego stawu. 3. Wokół podstawy pnia widać wystające z ziemi korzenie. 4. Drzewo znajduje się w pobliżu zabytkowego dworu (w tle), w którym mieści się Muzeum Ziemiaństwa
zwykłych drzew w Polsce● 39. Platan z Dobrzycy
3 4
Platan klonolistny
LOKALIZACJA Głogowiec, gm. Kutno, pow. kutnowski, woj. łódzkie, Nadleśnictwo Kutno DANE HISTORYCZNE Głogowiec to niewielka miejscowość w woj. łódzkim. Jest tam rozle-gły, malowniczy park dworski z dobrze zachowaną historyczną zabudową. Park ten i dwór stanowią pozostałość po dawnej posiadłości rodu Głogowskich. W XIX w. stały się one własnością rodu Łempickich, zaś w czasach II Rzeczypospolitej należały do posła na sejm Ignacego Szebeko. W obrębie parku zachował się duży, drewniany dwór do dziś użytkowany jako pomieszczenie administracyjno-mieszkalne. Od frontu dworu znajduje się rozległy klomb, na którym rośnie kilka pomnikowych drzew, w tym najokazalsze – olbrzymich rozmiarów platan.
OPIS W zasadzie, według reguł dendrometrii, drzewo to trudno uznać za pojedynczy okaz, ponieważ składa się z pięciu zrośniętych pni, wprawdzie nasadami, ale częściowo rozwidlających się na wysokości mniejszej niż 1,3 m nad gruntem. Co więcej, od strony dworu wśród odnóg pni widnieje okazała, częściowo wypalona dziura wskazująca na to, że niegdyś rósł w tym miejscu jeszcze jeden pień. Obwód nasady pni tej niezwykłej grupy, mierzony tuż nad gruntem, wynosi 1070 cm, zaś w najwęższym miejscu, ok. 0,80 m nad ziemią – 1022 cm. Wysokość najwyższego pnia sięga 24 m. Drzewo (raczej drzewa) ma imponującą koronę, której rzut wynosi 29 × 26 m. Ocienia ona większą część klombu i jego otoczenia. Pokrywają ją gęste liście, widać również liczne skupiska charakterystycznych, najeżonych kolcami okrągłych owocostanów rosnących na długich szypułkach.
STAN ZDROWOTNY Pomijając brak jednej odnogi drzewa, jego stan zdrowotny można uznać za zadowalający. W obrębie korony widać kilka wiązań linowych łączących ze sobą poszczególne pnie i zabezpieczających je przed wyłamaniem, a także ślady po usuwanych niegdyś chirurgicznie pomniejszych konarach.
DOJAZD Aby dotrzeć do pomnikowego platana z Głogowca, należy w Kutnie zjechać z drogi krajowej nr 92 w trasę nr 60 prowadzącą do Gostynina, i po przejechaniu ok. 2,5 km skręcić w lewo w ul. Oporowską przechodzącą w ul. 29 Listopada, a następnie w prawo w wylotową ul. M. Skłodowskiej-Curie. Po ok. 6 km, w miejscowości Raciborów, trzeba skręcić w lewo, przez przejazd kolejowy. 700 m dalej zaczyna się Głogowiec. Tam trzeba skierować się w ulicę prowadzącą na lewo od kościoła parafialnego. Po przebyciu ok. 300 m widać po prawej bramę parku pałacowego. Platan rośnie naprzeciwko bramy w odległości ok. 120 m, tuż przed drewnianym dworem. (Aby ominąć Kutno, do Raciborowa można wjechać z auto-strady A1 – zjazd Kutno Płn., kierunek Kutno i za drugim rondem w prawo w lokalną drogę).
Na górze: okazały otwór w podstawie pnia drzewa wskazuje, że w tym miejscu rósł jeszcze jeden pień 1. Platan z Głogowca rośnie na okazałym klombie przed dawnym budynkiem dworskim. 2. Drzewo składa się z kilku masywnych pni rozwidlających się tuż nad ziemią, dlatego – zgodnie z regułami dendrometrii – powinniśmy uznawać je za grupę drzew
zwykłych drzew w Polsce● 40. Platan z Głogowca