Podsumowanie i wnioski

Rozwój lokalny jest procesem pozytywnych przekształceń społeczno-gospodarczych kształtujących lepsze warunki życia w małej jednostce terytorialnej. W procesie tym uczestniczą mieszkańcy oraz wszystkie lokalne instytucje społeczne, administracyjne i gospodarcze. Rozwój lokalny jest determinowany przez szerokie spektrum czynników, przy czym jego cechą powinno być wykorzystanie atutów i sił wewnętrznych, to jest czynników endogenicznych. Toteż tym czynnikom należy poświęcać możliwie najwięcej uwagi. Ważnym zadaniem jest identyfikowanie zasobów lokalnych, przede wszystkim tych najbardziej unikatowych i utylitarnych, których wykorzystanie może tworzyć lokalne przewagi konkurencyjne.

Wśród czynników rozwoju lokalnego można wyróżnić trzy podstawowe grupy związane z:

 lokalizacją i warunkami naturalnymi;

 społeczeństwem i gospodarką;

 infrastrukturą i zarządzaniem.

Ważne, aby czynniki te tworzyły system powiązań, wówczas można oczekiwać trwałego i dynamicznego rozwoju lokalnego. Pierwsza grupa czynników wynika z położenia jednostki terytorialnej względem regionalnych i krajowych ośrodków wzrostu oraz występowania na jej terenie surowców naturalnych i wysokiej jakości

143

walorów środowiskowych. Drugą, najliczniej reprezentowaną grupę czynników, tworzą walory społeczne i ekonomiczne jednostki, które – w przeciwieństwie do czynników pierwszej grupy – można kształtować i poprawiać. Są one zależne przede wszystkim od umiejętności, aktywności i potrzeb mieszkańców oraz inwestorów lokalnych i zewnętrznych. Trzecia grupa czynników determinujących rozwój lokalny odnosi się do technicznego wyposażenia jednostki terytorialnej oraz sprawności i aktywności lokalnych władz samorządowych. Wyposażenie techniczne i lokalna władza wraz z liderami tworzą korzystne warunki i „klimat” dla nowych inicjatyw społecznych i ekonomicznych.

Bariery w rozwoju lokalnym to ograniczenia lub brak możliwości należytego wykorzystania wymienionych czynników. Można je dzielić na trwałe i okresowe, wewnętrzne i zewnętrzne lub – podobnie, jak w przypadku czynników rozwoju lokalnego – na trzy wymienione powyżej grupy. Identyfikacja istniejących lub potencjalnych barier rozwojowych powinna towarzyszyć przygotowywaniu planów i strategii rozwoju lokalnego w każdej jednostce terytorialnej.

144 4.6. Bibliografia

Bański J., Stola W., Przemiany struktury przestrzennej i funkcjonalnej obszarów wiejskich w Polsce, Studia Obszarów Wiejskich, 3, PTG, IGiPZ PAN, Warszawa, 2002.

Bański J., Przestrzenny wymiar współczesnych procesów na wsi, Studia Obszarów Wiejskich, 9, IGiPZ PAN, Warszawa, Bernardinum, 2005.

Bański J., Wiejskie obszary sukcesu gospodarczego, Studia Obszarów Wiejskich, 14, IGiPZ PAN, PTG, Warszawa, 2008.

Bański J., (red.), Analiza zróżnicowania i perspektyw rozwoju obszarów wiejskich w Polsce do 2015 roku, Studia Obszarów Wiejskich, 16, IGiPZ PAN, PTG, Warszawa, 2009.

Blakely E. J., Planning local economic development. Theory and practice, Sage, London–New York, 1989.

Brandenburg H., Zarządzanie lokalnymi projektami rozwojowymi, Uniwersytet Ekonomiczny, Katowice, 2011.

Brol R., Zarządzanie rozwojem lokalnym – studium przypadki, Akademia Ekonomiczna, Wrocław, 1998.

Czapiewski K., Kulikowski R., Bański J., Bednarek-Szczepańska M., Mazur M., Ferenc M., Wykorzystanie ICT w rolnictwie Mazowsza – ujęcie przestrzenne, Studia Obszarów Wiejskich, 30, PTG, IGiPZ PAN, Warszawa, 2012.

Degórska B., Siłka P., Wiśniewski R., Stępniak M., Mazur M., Zagospodarowanie infrastrukturalne i kapitał fizyczny oraz policentryczność rozwoju Mazowsza, Trendy Rozwojowe Mazowsza, 4, MBPR, Warszawa, 2012.

Domański B., Czynniki społeczne w lokalnym rozwoju gospodarczym we współczesnej Polsce, [w:] Wybrane problemy badawcze geografii społecznej w Polsce, red. I. Sagan, M. Czepczyński, Gdynia, 2001, s. 127-134.

145

Dutkiewicz P., Gorzelak G., (red.), Problemy rozwoju lokalnego, Rozwój Regionalny, Rozwój Lokalny, Samorząd Terytorialny, 11, UW, Warszawa, 1988.

Gorzelak G., Polska lokalna 2007 – synteza, [w:] Polska lokalna 2007, red.

G. Gorzelak, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, 2008, s. 10–31.

Heffner K., Rozwój społeczno-gospodarczy obszarów wiejskich. Definicje – uwarunkowania – zależności – czynniki – skutki. Badania zróżnicowania rozwoju obszarów wiejskich, [w:] Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich a zróżnicowanie dynamiki przemian, red. A. Rosner, IRWiR PAN, Warszawa, 2007, s. 11-26.

Hryniewicz J., (red.), Społeczności lokalne u progu przemian ustrojowych, Rozwój Regionalny, Rozwój Lokalny, Samorząd Terytorialny, 24, UW, Warszawa, 1990.

IGiPZ PAN, FDPA, Koncepcja systemowego wsparcie przedsiębiorczości, Warszawa, 2014, dostępne na: http://fdpa.org.pl/wp-content/uploads/2015/01/Koncepcja.pdf [dostęp: 20.05.2015].

Jałowiecki B., Rozwój lokalny, Rozwój Regionalny, Rozwój Lokalny, Samorząd Terytorialny, 16, UW, Warszawa, 1989.

KE, Komunikat Komisji EUROPA 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, Bruksela, 2010.

Knieć W., Partnerstwa lokalne w Polsce – kondycja, struktura, wyzwania. Raport badawczy, Fundacja Partnerstwo dla Środowiska, Kraków–Toruń, 2010.

Komornicki T, Bański J., Śleszyński P., Rosik P., Czapiewski K., Korcelli P., Swiątek D., Oliński M., Wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw przez ośrodki krajowego systemu usług, [w:] Partnerskie współdziałanie w sektorze publicznym i prywatnym, red. B. Plawgo, W. Zaremba, Fundacja Współczesne Zarządzanie, Białystok, 2005;

Parysek J. (red.), Rozwój lokalny i lokalna gospodarka przestrzenna, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, 1996.

Parysek J., Podstawy gospodarki lokalnej, Wyd. Nauk. UAM, Poznań, 1997.

146

Pretty J., O zrównoważonym rozwoju gospodarki lokalnej, (tłumaczenie broszury Sustainable Development for Local Economies), Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa, 1999.

Ray C., Towards a theory of the dialectic of rural development, Sociologia Ruralis, 27 (3), 1997, s. 345–362.

Sekuła A., Koncepcje rozwoju lokalnego w świetle współczesnej literatury polskiej – zarys problemu, Zeszyty Naukowe Politechniki Gdańskiej, 588, Ekonomia, 40, s. 89-95, Politechnika Gdańska, Gdańsk, 2001.

Sobala-Gwosdz A., Ośrodki wzrostu i obszary stagnacji w województwie podkarpackim, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, 2005.

Starosta P. (red.), Zróżnicowanie zasobów kapitału ludzkiego i społecznego w regionie łódzkim, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 2012.

Trojanek M., Oddziaływanie władzy lokalnej na efektywność przedsięwzięć innowacyjnych, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, 1994, s. 137.

Wasielewski K. (red.), Tworzenie partnerstw lokalnych i ich sieci na obszarach wiejskich. Doświadczenia z funkcjonowania programu Leader w Polsce w latach 2004–2009, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki, Bydgoszcz, 2009.

Wesołowska M., Rozwój budownictwa mieszkaniowego a przemiany przestrzenne wsi województwa lubelskiego, Studia Obszarów Wiejskich, 10, IGiPZ PAN, PTG, Warszawa, 2005.

Young C., Kaczmarek S., Local government, local economic development and quality of life in Poland, Geojurnal, 2000, s. 225-234.

Zegar T., Bariery i szanse w rozwoju lokalny ze szczególnym uwzględnieniem obszarów wiejskich, Mazowsze Studia Regionalne, 2008.

147

148

5. Wnioski i rekomendacje dotyczące wykorzystania kapitału