Sprzedażą wytworów hutniczych zajmowały się uj roku sprawozdawczym cztery organizacje:
Syndykat Polskich Hut Żelaznych,
Biuro Sprzedaży Polskich Walcowni Rur, Towarzystwo dla Sprzedaży Surówki Żelaznej, Polski Eksport Żelaza.
Syndykat Polskich Hut Żelaznych, skupiający wszystkie zakłady hutnicze, posiadające walcownie żelaza, obejm omal sprzedaż wytworów walcownia- nych na rynku krajowym oraz zapotrzebowanie własne hut.
Sprzedażą wytworów walcownianych, nie objętych umową syndykatową (jak szyny tramwaj owe, blachy do prądnic i transformatorów oraz niektóre inne w yroby uszlachetnione), zajmowały się bezpośrednio poszczególne zakłady hutnicze.
Podział zamówień syndykatowych między huty uskuteczniano na podsta
wie procentowego klucza, ustalonego dla poszczególnych rodzajów produkcji według następujących grup:
1 ) żelazo walcowane i półwyroby, 2) żelazo kształtowe,
3) żelazo uniwersalne, 4) żelazo na drut,
5) blacha cienka (poniżej 5 mm), 6) blacha gruba (5 mm i wyżej), 7) materiały nawierzchni kolejowej, 8) zestawy kołowe i ich części, 9) sztuki kute.
Ceny oraz ogólne warunki sprzedaży zostały z dniem 12 lipcar. 1937 przy
wrócone do poziomu obowiązującego przed dekretem z dnia 4 grudnia r. 1935-Biuro Sprzedaży Polskich W alcowni Rur zajmowało się sprzedażą w kra
ju i na eksport tzw. rur handlowych (gazowe, parowe i kotłowe do 165 mm średn. i o grubości ścianki powyżej 2 mm).
W szystkie inne rury, a więc: wiertnicze, cienkościenne i rury powyżej 165 mm średn. sprzedawały huty samodzielnie.
Rok sprawozdawczy nie przyniósł zasadniczej zmiany sytuacji na m iędzy
narodowym rynku rur stalowych. Zaw arcie pod koniec r. 1936 przez rurałnie angielskie, francuskie, niemieckie, szwedzkie, węgierskie i włoskie i częścio
wo czechosłowackie, porozumienia cennikowego oraz wybitna poprawa ko
niunktury w I półroczu r. 1937 złagodziły poważnie walkę konkurencyjną prowadzoną przedtym z niezwykłą ostrością przez wszystkie grupy b. M ię
dzynarodowego Kartelu na rynku świata, a tym samym odsunęły na pew ien czas potrzebę dalszego szukania możliwości jeszcze ściślejszego porozumienia.
Dopiero załamanie się koniunktury pod koniec r. 1937 oraz obawa dal
szego spadku cen eksportowych skłoniły grupy do podjęcia zawieszonych ro
kowań. Z inicjatywą w tym kierunku wystąpił tym razem tzw. Blok trzech, zło
żony z grup: niemieckiej, angielskiej i francusko - belgijskiej, który w poło
wie listopada r. 1937 zwrócił się do grupy polskiej z propozycją utworzenia europejskiego Kartelu Rur.
W obec niemożności przeprowadzenia ostatecznych rokowań w tak krót
kim czasie jaki jeszcze pozostawał do dyspozycji w r. 1937, do utworzenia Kartelu w tym roku nie doszło,
Nastąpiło to dopiero na posiedzeniu odbytym przy udziale zainteresowa
nych grup w Paryżu w dniach 27— 29 kwietnia r. 1938.
Towarzystwo dla Sprzedaży Surówki Żelaznej ma wyłączną sprzedaż na rynku krajowym surówki martinowskiej i odlewniczej wszystkich hut, posia
dających czynne wielkie piece.
W zakresie eksportu hutniczego obow iązyw ały w roku sprawozdawczym trzy następujące zasadnicze umowy, podpisane dnia 1 łipca r. 1936:
umowa w sprawie stali surowej, określająca udział poszczególnych ucze
stników w eksporcie;
umowa syndykacka, stanowiąca podstawę istnienia branżowej organiza
cji eksportu;
umowa komisowa między Polskim Eksportem Żelaza a poszczególnymi hutami, w myśl której zakres działalności P. E. Ż. obejmuje wszystkie ryn
ki eksportowe wyjąwszy Niemcy oraz wszystkie wyroby zsyndykalizowa- ne w syndykatach, podlegających Entente Internationale d’Acier (E.I.A.).
Ponadto z dniem 1 października r. 1937 huty powierzyły Polskiemu Eks
portowi Żelaza również eksport zestawów kołowych oraz ich części.
Nadzór nad działalnością sprzedażną Polskiego Eksportu Żelaza sprawuje Związek Eksportowy Polskich Hut Żelaznych, który jest pełnomocnikiem i mężem zaufania hut w zakresie spraw, objętych umową komisową. Zwierzch - ni natomiast nadzór nad wykonaniem obu pierwszych umów oraz nad Związ
kiem Eksportowym P. H. Ż. sprawuje Komitet Eksportowy, złożony z dele
gatów poszczególnych przedsiębiorstw hutniczych — uczestników umowy w sprawie stali surowej.
T a b l i
4 ,, martinowska i bessem erowska 530-995 497.990
! 5 , , specj alna (hematy towa, zwierciadlista,
Szyny kolejome normalnotorome . . . . 114.054 2.976
13 Szyny tram wajo we (żłob kow e) . . . . 4.478 83
1.864 54.010 54-540 1.23 0 55-770 109,780 6.659 12
— 4-125 — — — 4 . 1 2 5 294 13
1-338 5-555 — — — 5-555 525 14
543 20 .5 4 1 5-503 — 5-503 26.044 1.992 15
6.504 65-557 16.574 7-450 24.024 89.581 10 .5 6 1 16
12 .6 8 4 2 2 1 . 2 9 4 67-579 130 6 7.7 0 9 289.003 20.442 17
T a b l i c a 4 5
3 A rgen tyn a... 20.099 9.38 5.927.198 9.31
4 N i e m c y ... 18.040 8,42 7.249.888 11.39
23 P ortu galia... 1.326 0,62 397.109 0,62
24 S y r i a ... 1.282 0,60 351.462 o,55
25 Indie Brytyjskie . 934 0,44 247.586 0.39 j
26 Afryka Południowa 836 0,39 289,966 0,46 ;
27 Szwajcaria . . . . 797 0.37 267.868 0,42
34 Indie Holenderskie 271 0,13 88.409 0,14
35 A fryka W schodnia 118 45.199
36 San Dom ingo . . . . 105 47.868
T a b l i c a 4 6
1 Indie Brytyjskie . 8.817 24,76 2.924.636 22,64 i
2 S z w e c j a ... 7.140 20,05 2.370.684 18,36
9 Indie Holenderskie 928 2,61 348.853 2,70
10 J a p o n i a ... 869 2,44 360.329 2,79
11 Zw. Połudn. Afrykański 791 2,22
288.414 2,23 1
12 Stany Zjedn. Ameryki Półn. 408 1,15 118.636 0,92 i
13 Palestyna... 396 1,11 100.801 0,78 !
14 Portugalia... 392 1,10 132.290 1,02 j.
15 Szwajcaria . . . . 389 1,09 129.085 1,00
16 Brytyjskie Wyspy Malajskie 260 0,73 110.981 0,86
17 B r a z y l i a ... 260 o,73 99447 0,77
VIII. P O L I T Y K A H A N D L O W A
Rok 1937, m którym zamarto w dniu 22 maja traktat handlowy i nawiga
cyjny z Francją, zakończył serię rokowań, dostosowując nasze umowy z za
granicą do nowej taryfy celnej, wprowadzonej w życie w dniu 11 paździer
nika r. 1933. Nie znaczy to, żeby Polska weszła już ze wszystkimi krajami, z którymi ma obrót handlowy, w stosunki wymienne, oparte na traktatach.
Jednakże zrąb głównej naszej gospodarki traktatowej jest przez umowę pol- sko-francuską zakończony.
W przeciwieństwie do stanu przedwojennego traktaty handlowe i nawi
gacyjne nie wyczerpują potrzeb obrotu towarowego, lecz są jedynie ramą, zawierającą przepisy zasadnicze, wypełnioną szeregiem dodatkowych układów płatniczych, kontyngentowych, kompensacyjnych, turystycznych itd. To też działalność traktatowa nie kończy się z zawarciem umowy, można nawet po
wiedzieć, że odwrotnie, najwyższa jest właśnie wtedy, gdy traktat handlowy i nawigacyjny już jest zawarty. Dlatego też w r. 1937 prowadziła Polska cały szereg rokowań z państwami, związanymi już z nią traktatami.
Z całego szeregu zawartych przez Polskę porozumień wymienić tu moż
na układy, głównie kontyngentowe, z Estonią (z 26. II r. 1937) z Holandią (z 16. XI. r. 1937; odnośnie Indii Holenderskich w uzupełnieniu traktatu z 30. V.
r. 1924); z W ęgram i układ kontyngentowy i rozrachunkowy (z r. 1937 wraz z 4 protokółem handlowym); z W łochami układ kontygnentowy i rozrachunko
w y (z 18. V. r. 1937); ze Szwajcarią, z którą to do dawnej umowy z 26. II. r. 1922 i protokółu dodatkowego z 3. II. r. 1934 dołączono nowy protokół (z 30. VI.
r. 1937); z Rumunią, z którą przeprowadzono rokowania co do nowego syste
mu rozrachunku i kontyngentów w lutym r. 1937.
Umowa z Francją ma dla hutnictwa znaczenie nie ze względu na w y
wóz, gdyż do kraju tego hutnictwo nie wywoziło, ale dla celów importowych gdyż Francja jest dostawcą żelazostopów i szeregu artykułów pomocniczych.
Natomiast wybitnie eksportowe znaczenie mają umowy z krajami wschodu:
tu zanotować należy polsko - afgańskie porozumienie z 2. IX. r. 1937, stosu
jące klauzulę największego uprzywilejowania, a więc stawiające nas w Af
ganistanie na równi z innymi dostawcami. Tu także należy umowa z krajem, z którym utrzymujemy już ożywione stosunki gospodarcze, z Turcją, z którą 16. VII. r. 1937 zawarty został roczny układ handlowy; niestety praktycznie realizacja tego układu napotyka duże trudności.
I importowe i eksportowe interesy hutnictwa objęte są umową gospodar
czą polsko-niemiecką z 20. II. r. 1937, która na dwa lata (do 1. III. r. 1939) przedłużyła trwanie umowy gospodarczej z 4. XI. r. 1935 z pewnymi zmiana
mi, jak np. stosowanie kwartalnego planu wymiany zamiast miesięcznego.
Równolegle hutnictwo polskie opracowało wspólnie z hutnictwem niemiec
kim nowy układ, który również wszedł w życie 1. III. r. 1937 na dwa lata, obejmując w yw óz z Polski w yrobów walcownianych i stali szlachetnych oraz import żelastwa. Poza tym hutnictwo nasze jest zainteresowane w umo
wach polsko-niemieckich ze względu na benzol, który podobnie jak w ytw o
ry żelazne i stalowe, eksportowany jest na zasadzie tzw. marek Aski, co daje podstawę do znacznej części zakupów hutniczych w Niemczech.
Zasadniczy postulat hutnictwa, zawarcie umów handlowych z krajami Ameryki Południowej, nie został, niestety, w r. 1937 spełniony. Ale rokowania prowadzone w połowie r. 1938 pozwalają mieć nadzieję na pomyślny ich wynik. Ameryka łacińska jest poważnym odbiorcą naszych wytw orów hu
tniczych, jednakże stan beztraktatowy przyczynił hutnictwu polskiemu dużo utrudnień i dyskryminacji, które nie pozwoliły na należytą swobodę w w y stąpieniach i staraniach o wielkie dostawy, zwłaszcza państwowe.
IX. S P R A W Y P R Z E W O Z O W E
W raz z ożywieniem tempa pracy zakładów przemysłowych wzrosło w roku sprawozdawczym zapotrzebowanie na tabor kolejowy, potrzebny do przewiezienia większych niż w poprzednich latach ilości tworzyw, paliwa, materiałów pomocniczych, no i oczywiście wyrobów gotowych. Początkowo P. K. P. nie odczuwały trudności w zaopatrywaniu zakładów przemysłowych w zwiększoną ilość różnego typu wagonów towarowych, kiedy jednakże na
stąpił okres jesiennych przewozów masowych w ęgla i buraków, posiadany przez P. K. P. tabor okazał się niewystarczający i poszczególne dyrekcje ko
lejowe zaczęły skracać czas wolny od postojowego, podnosić opłaty za po
stojowe, a nawet odmawiać zakładom przemysłowym podstawiania w ago
nów w żądanej ilości lub w żądanym typie.
Okoliczności powyższe, dezorganizując normalny obieg towarowy, n a
rażały ponadto poszczególne zakłady na dodatkowe opłaty, niepotrzebnie podrażając koszty własne produkcji. Toteż niejednokrotnie zmuszeni byli
śmy interweniować w Ministerstwie Komunikacji, gdzie, przyznajemy to lo jalnie, czyniono wszystko, aby w drodze administracyjnej zapobiec katastro
falnemu brakowi wagonów towarowych.
W połowie roku sprawozdawczego zdarzały się niejednokrotnie wypad
ki opóźnienia przesyłek eksportowych, przybywających do Gdyni, co nara
żało huty na straty wskutek niedotrzymania terminu wysyłki towaru określo
nym statkiem oraz z tytułu opłat s k ł a d o w y c h . P o paru konferencjach w tej spra
w ie z właściwymi dyrekcjami P. K. P. udało się unormować bieg pociągów z wytworami hutniczymi na eksport.
Ze spraw taryfowych, którymi w roku sprawozdawczym zajmowaliśmy się z wynikiem pozytywnym, należy wymienić: obniżenie granicy zawarto
ści Fe w rudach żelaznych; zrównanie przewoźnego za młotowiny i walco- winy z przewoźnym za żelastwo; obniżenie opłat za przeładunek rud na granicy polsko-sowieckiej; obniżenie przewoźnego za fosforyty nie mielone, obniżenie przewoźnego za stopy żelazne i metale półszlachetne, sprowadza
ne z zagranicy via porty polskiego obszaru celnego; przedłużenie terminu
ważności taryfy ulgowej na eksport wytw orów hutniczych do Z. S. R. R . ; obniżenie przewoźnego za rudę żelazną na kolei wąskotorowej ostrołęckiej;
wreszcie przedłużenie ważności taryf wyjątkowych hutniczych.
Nie udało się, niestety, uzyskać obniżenia opłat, pobieranych za przeka
zywanie przesyłek wagonowych do podurzędów celnych, znajdujących się na terenie zakładów hutniczych, gdyż, jak wyjaśniło nam Ministerstwo, opła
ty te zaledwie pokrywają wydatki kolei, związane z tym przekazywaniem.
Poza wymienionymi sprawami zajmowaliśmy się w roku sprawozdawczym reklamacją postojowego i przewoźnego; badaliśmy stopień zainteresowania się hut bezpośrednimi taryfami towarowymi do niektórych państw europej
skich; zebraliśmy i opracowaliśmy wnioski w sprawie zmiany regulaminu przewozu przesyłek towarowych liniami normalnotorowymi P. K. P.
X. P O S T Ę P T E C H N I C Z N Y
Po długim szeregu lat odkładania, ze względu na trudności finansowe przedsiębiorstw, inwestycyj, niezbędnych w zasadniczych wydziałach hutni
czych, przystąpiono wreszcie, dzięki poprawie sytuacji finansowej hutnictwa w roku sprawozdawczym, do stopniowego realizowania programów inwesty
cyjnych w zakresie wielkopiecownictwa i stalownictwa. W hutach w oj. śląskie
go wybudowano dwa wielkie piece. Jeden z nich wzorowany na najnowszych typach amerykańskich, opracowany i zbudowany przez polskiego inżyniera, stanowi całkowicie odrębny zespół urządzeń, różny bardzo w porównaniu z ist
niejącym w Polsce. W ydajność tego pieca wynosi przeszło 400 ton surówki martinowskiej na dobę. Drugi wielki piec o wydajności do 450 ton surówki martinowskiej na dobę należy również do typu pieców nowoczesnych. Są to zatem największe piece w Polsce. Ponadto w hutach woj. kieleckiego i śląskiego przystąpiono do przebudowy kilku nieczynnych wielkich pieców.
W zakresie stalownictwa zasługuje na podkreślenie budowa w jednej z hut woj. śląskiego pieca elektrycznego łukowego o pojemności 15 ton. Jest to piec zasadowy typu Heroulta z wysuwalnym kotłem, co wydatnie skra
ca czas ładowania pieca. Moc pieca wynosi 4.500 KVA; jest to największy piec elektryczny w Polsce. Zainstalowanie tego pieca zwiększa zdolność produkcyjną stalowni o ca 12.000 ton rocznie i pozwala na racjonalniejszą pracę pod względem wyzyskania składników stopowych, które przy meto
dzie Duplex ulegały spaleniu.
Również jedna z hut woj. kieleckiego zainstalowała piec elektryczny łukowy o pojemności 5 ton. Poza tym w hutach woj. śląskiego zainstalowa
no cztery piece do obróbki cieplnej, w tym jeden wgłębny dla przedmiotów o ciężarze do 20 ton, przebudowano komory dwóch pieców martinowskich, zmodernizowano dział przeróbki masy formierskiej w odlewni stali stopo
wych; w hutach woj. kieleckiego zainstalowano trzy piece do wyżarzania, jeden piec elektryczny do procesu Perrina, jeden piec martinowski o poje
mności 60 ton, urządzenie do maszynowego formowania odlewów staliw
nych oraz urządzenie do przeróbki mas i piasków formierskich.
W zakresie walcownictwa jedna z hut woj. śląskiego zelektryfikowała walcarkę wlewków i przedłużyła krytą halę walcowni, wybudowała suwnicę o nośności 20 ton, ustawiła wagę platformową o nośności 5 ton, w ybudo
wała jeden piec grzewczy długości 15 m, opalany węglem, zainstalowała nożyce do cięcia blachy oraz przesuwnicę elektryczną do wózków i 2 stoły z prowadnicami rolkowymi systemu «Ehrhardt und Sehmer». Poza tym w y budowała piec gazowy do żarzenia blach oraz dwa piece wgłębne opalane gazem, tzw. wyżarzaki skrzyniowe, przy których pomocy usprawniono pracę w walcowni i ulepszono znacznie jakość produkowanych blach cienkich, przy czym wybudowanie pieców wgłębnych pozwoliło na rozszerzenie zakresu produkcji. W reszcie wybudowała nową wytrawialnię blach cienkich. W hu
tach natomiast woj. kieleckiego zainstalowano 4 prostownice żelaza, jedną przeciągarkę, jedną zwijarkę drutu, maszynę do zwężania rur, piec grze
wczy, walcarkę zimną bednarki i piec do żarzenia bednarki i drutu.
Dużo też uwagi poświęcono w hutach obu województw modernizacji młotowni oraz wydziałów dalszej obróbki, wreszcie usprawnieniu transportu, gospodarki parowej i elektrycznej. W skutek wykonanych w roku sprawo
zdawczym robót inwestycyjnych uzyskano zwiększenie zdolności wytwórczej zasadniczych wydziałów hutniczych, zracjonalizowanie produkcji w pozosta
łych wydziałach oraz oszczędności w gospodarce materiałowej i energetycznej.
Ponadto niektóre z wymienionych inwestycji pozwoliły hutom rozszerzyć program wytwórczości poszczególnych wydziałów. Tak np. opanowano pro
dukcję żużla gąbczastego, przeznaczonego do produkcji lekkich betonów
«Termobet»; rozpoczęto produkcję stali chromomolibdenowych oraz stali specjalnej na zawory silników samochodowych; udoskonalono metody pro
dukcji stali automatowych, które już dzisiaj wykazują większą szybkość skra
wania (do 100 m/min.) aniżeli stale zagraniczne; opanowano walcowanie prze
dmiotów o dużych przekrojach ze stali szybkotnącej; ulepszono metody w al
cowania blach nierdzewnych o niskiej zawartości węgla. W reszcie jedna z hut woj. śląskiego podjęła produkcję szyn tramwajowych oraz skomplikowa
nych kształtowników zamkniętych, wykonywanych z rur spawanych i odzna
czających się dużą lekkością i czystością powierzchni.
Udział przemysłu krajowego w wyszczególnionych inwestycjach szacować należy na ok. 85%, bowiem jedynie maszyny i aparaty nie wyrabiane w kraju sprowadzono z zagranicy i to przeważnie na zasadzie rozrachunku za nale
żności hut z tytułu eksportu.
XI. M E T O D Y P RACY
Rok sprawozdawczy był okresem bardzo żywego zainteresowania się czynników rządowych dziedziną hutnictwa żelaznego. Istniały specjalne ko
misje rządowe, do których powoływani byli również przedstawiciele hut i organizacji hutniczych. Z komisjami tymi Związek nasz intensywnie współ
pracował dostarczając materiały w postaci gotowych elaboratów, zestawień statystycznych i opracowań ankietowych. Niektóre ważniejsze zagadnienia, badane przez komisje rządowe, były również rozpatrywane przez nasz Związek.
Pracami naszego Związku kierował Zarząd, który odbył w roku sprawo
zdawczym 6 posiedzeń.
Ponadto czynne były następujące komisje specjalne:
Komisja Bezpieczeństwa Pracy, sprawozdanie której podajemy na str. 49 w dziale pt. «Bezpieczeństwo Pracy».
Komisja Tw orzyw pracowała z udziałem przedstawicieli zarówno spo
śród wielkopiecowników i stalowników, jak i szefów zakupu i kierowników kopalń, co pozwoliło na wielostronną działalność. Z zakresu rud krajowych na podstawie dyskusji, przeprowadzonej na terenie Komisji Tworzyw, Zwią
zek występował do władz o zliberalizowanie przepisów prawa górniczego co do prac badawczych i poszukiwawczych oraz o zmianę również w duchu liberalnym przepisów, dotyczących triangulacji przy pomiarach nadań gór
niczych na rudę. Z analogiczną tendencją złagodzenia przepisów zbyt for- malistycznych i obniżenia zbyt wysokich kosztów interweniował Związek w Dyrekcji Lasów Państwowych, na której terenach prowadzone są nieje
dnokrotnie prace badawcze dla wykrycia nowych zasobów rudnych. Mo
żna powiedzieć, że Komisja Tworzyw stała się ważnym i pozytywnym czyn
nikiem w kierunku powiększenia wśród hut zrozumienia kwestii kopalnictwa rud krajowych, które też w roku sprawozdawczym wzmogło znacznie swe wydobycie.
W zakresie rud zagranicznych Komisja poparła starania biura Związku maszyn i aparatów nie wyrabianych w kraju, zainicjowała w roku sprawozda
wczym konferencję w sprawie obniżenia granicy zawartości Fe w rudach sprowadzanych z zagranicy. W wyniku tej konferencji wystąpiliśmy do Mini
sterstwa Skarbu i uzyskaliśmy przesunięcie w taryfie celnej granicy zawar
tości Fe na 45 °lo w rudach i na 42 °|0 w żużlach.
Poza tym ze spraw ogólnych, którymi zajmowała się Komisja Celna w ro
ku sprawozdawczym, wymienić należy uzyskanie podniesienia cła w yw ozo
wego od żelastwa (łącznie z obcinkami blachy ocynowanej) oraz opracowanie 1 zakomunikowanie Ministerstwu Skarbu zestawienia stali zwykłej z podzia
łem na poszczególne grupy, zależne od kolejności procesów wytwórczych, ceny oraz wyglądu zewnętrznego.
Komisja Normalizacyjna przygotowała w roku sprawozdawczym 9 nastę
pujących projektów norm stali węglowej walcowanej: pręty okrągłe, kwadra
towe, sześciokątne, teowniki, dwuteowniki, zetowniki, ceowniki, kątowniki równoramienne i kątowniki nierównoramienne; 3 następujące projekty norm stali węglowej przeciąganej: pręty okrągłe, pręty kwadratowe nie obrobione cieplnie i pręty sześciokątne nie obrobione cieplnie; projekty norm odkuwek stalowych, wykonywanych w kształtownicach i wykrojnikach, odkuwek w yko
nywanych podmiotami i tłoczarkami; projekt normy: zasady znakowania stali;
projekty norm blach cienkich pospolitych i do ocynkowania oraz blachy ocyn
kowanej, wreszcie 2 projekty norm stali do budowy kadłubów okrętowych.
Zakres prac Komisji Taryfowo-Komunikacyjnej podajemy na str. 69 w dzia
le pt. «Sprawy Przewozowe».
W roku sprawozdawczym biuro Związku zakończyło pierwsze stadium prac nad ustaleniem polskiego mianownictwa hutniczego. Zgromadzony ma
teriał w postaci wypełnionych kartek terminologicznych oraz maszynopisów, zawierających projekty mian polskich przekazano Komisji Polskiego Słowni
ctwa Technicznego Akademii Nauk Technicznych. Ponadto powołano Komi
tet Redakcyjny, któremu powierzono zużytkowanie zebranego materiału i w y
danie słownika podręcznego. W okresie sprawozdawczym Komitet opraco
wał następujące działy słownika: tworzywo i paliwo, wielkie piece, świeżar- ki i piece pudlingowe, stalownie, walcownie, młotownie i tłoczalnie. Działy te ukazały się drukiem w dwóch pierwszych zeszytach naszego wydawnictwa pt. «Hutnictwo Żelazne, polski słownik techniczny, zawierający znaczenie wyrazów i równoznaczniki w językach obcych».
Niezależnie od powyższych prac braliśmy też w roku sprawozdawczym udział w pracach Ministerstwa Przemysłu i Handlu nad ustaleniem nazw pra
cowników zawodowych u; przemyśle. Zgromadzony przez Ministerstwo ma
teriał przedyskutowaliśmy na konferencji przedstawicieli hut, specjalnie u: tym celu zwołanej, komunikując Ministerstwu uwagi i poprawki, opracowane na tej konferencji. Ponadto delegat nasz uczestniczył w obradach, zwoływanych w tej sprawie przez Ministerstwo Przemysłu i Handlu oraz instytucje samo
rządu gospodarczego.
Wyszczególnione zagadnienia, którymi Związek nasz zajmował się w roku sprawozdawczym, nie wyczerpują całokształtu spraw, stanowiących temat specjalnych prac naszej organizacji. Wśród spraw tego rodzaju wymienić należy kwestię kar konwencjonalnych oraz innych warunków dostaw na rzecz Skarbu Państwa, samorządu oraz instytucji prawa publicznego. Tej sprawie poświęcona była specjalna konferencja w wyniku której zgłoszono do Ministerstwa Przemysłu i Handlu oraz Ministerstwa Komunikacji dezyde
raty hutnictwa jako dostawcy.
Drugim zagadnieniem, któremu dużo uwagi poświęcono w roku sprawo
zdawczym, było zracjonalizowanie statystyki urzędowej. Istniejąca przy Głó
wnym Urzędzie Statystycznym międzyministerialna Komisja do spraw rewizji dochodzeń statystycznych powierzyła Izbie Przemysłowo-Handlowej w So
snowcu zgłoszenie wniosków w sprawie reorganizacji dochodzeń statystycz
nych w dziedzinie hutnictwa żelaznego. Izba opracowała na podstawie ma
teriału dostarczonego przez nas obszerny referat, zawierający postulaty, do
tyczące zasad prowadzenia dochodzeń statystycznych oraz wnioski szczegó
łowe, dotyczące ilości, treści i formatu poszczególnych formularzy.
Treść referatu była przedmiotem obrad powyższej Komisji, w której pra
cach uczestniczył delegat naszego Związku, zgłaszając wnioski i poprawki, zmierzające do uproszczenia i ułatwienia hutom prowadzenia statystyki.
W wyniku prac tej Komisji ustalono treść nowych formularzy statysty
cznych, sporządzanych przez huty dla ministerstw i urzędów.
Wspomnieć też wypada na tym miejscu opracowanie przez nas dla Aka
demii Górniczej w Krakowie na podstawie specjalnej ankiety, charakterys
tyki wielkich pieców, istniejących w Polsce.
Delegaci naszego Związku brali udział w posiedzeniach Komisji Druzgu Żeliwnego, która opiniowała podania poszczególnych odlewni o bezcłowy przywóz złamków żeliwnych z zagranicy.
Ponadto delegaci naszego Związku brali udział w poszczególnych komi
sjach ministerialnych i konferencjach, zwoływanych przez ministerstwa i u- rzędy. Delegaci Związku wchodzą też w skład Izby Przemysłowo-Handlowej w Sosnowcu i Katowicach oraz w skład Centralnego Związku Przemysłu Polskiego.
W roku sprawozdawczym Związek utrzymywał styczność ze związkami hu
W roku sprawozdawczym Związek utrzymywał styczność ze związkami hu