Kanclerz Angela Merkel jednoznacznie opowiada się za nadaniem Eu-ropie konstytucji57. Z pewnością można o tym dyskutować w obszarze instytucjonalnym, niemniej jednak jest to zasadniczo kwestia bezsporna w dziedzinie praw podstawowych. W końcu, kanclerz chciałaby również utrzymać pojęcie Traktatu konstytucyjnego. Pojęcie to – jak wiadomo – stało się asumptem do różnego rodzaju nieporozumień.
Zasadniczo oceniam stanowisko kanclerz federalnej jako prawidłowe i godne wsparcia. Chodzi przecież o zwerbalizowanie obecnego status quo procesu konstytucjonalizacji. Europa ma przecież konstytucję w
rozumie-54 A. Merkel, op. cit., s. 4 i nast.
55 Programm der deutschen Ratspräsidentschaft, op. cit., s. 15 i nast.
56 Ibidem, s. 9.
niu materialnym; Traktat konstytucyjny zawiera jednak w sobie wyraź-nie zapisane – w płaszczyźwyraź-nie prawa międzynarodowego – już istwyraź-niejące zasady europejskiego prawa konstytucyjnego, koherentne z narodowymi porządkami konstytucyjnymi oraz przez nie legitymizowane. W końcu należy zaznaczyć, że kanclerz federalna upomina się w związku z tym słusznie o większą przejrzystość działania Komisji Europejskiej.
Perspektywa
Niemiecka Prezydencja w Radzie może dawać powody do optymizmu. Wydaje mi się, że zasadniczo akcenty – jeśli chodzi o perspektywę Trak-tatu konstytucyjnego czy też konstytucji – zostały rozłożone prawidłowo. Europejski Traktat konstytucyjny poniósł klęskę we Francji i w Nider-landach nie ze względów substancjonalnych, związanych z jego treścią. Chodziło głównie o falszywą percepcję, za którą odpowiedzialność ponosi elita polityczna.
Zasadniczym zadaniem polityki do 2009 r. pozostaje tym samym moc-niejsza świadomość powszechnej Europy jako konieczności, uświadomie-nie wszystkim stopnia obecnego zaawansowania procesu konstytucjonali-zacji, oraz pojęcie siły Europy, jako siły tradycyjnego, starego kontynentu w koniecznym, ogólnoświatowym współzawodnictwie w ramach procesu globalizacji.
Innymi słowy, jedynie przy pomocy wydolnych ram prawnych dla współpracy 27 państw członkowskich Unia Europejska może sprostać wyzwaniom globalizacji. Ujęta w formie spisanej konstytucja europejska byłaby przy tym bardzo pomocna.
Bibliografia
Arbeitsdokumente der Kommission COM(2006) 689 endg., Com(2006) 690 endg. und Com(2006) 691 endg.
Badura P., Die Bundesrepublik Deutschland im Prozess der europäischen
Integ-ration, wykład wygłoszony 29.6.1993 w Europa Institut der Universität des
Saarlandes.
Barroso J. M., Seeing through the hallucinations: Britain and Europe in the 21st
century, Hugo Young Lecture London, 16.10.2006, SPEECH/06/602.
Constantinesco L. J., Das Recht der Europäischen Gemeinschaft, Baden-Baden 1977.
Czapliński W., Die Zukunft der Europäischen Union und die europäische
Verfas-sung aus polnischer Sicht, w: R. Herzog, S. Hobe, Die Europäische Union auf dem Weg zum verfassten Staatenverbund: Perspektiven der europäischen Ver-fassungsordnung, München 2004.
Diedrichs U., Wessels W., Die Europäische Union in der Verfassungsfalle?
Analy-sen, Entwicklungen und Optionen, „Integration” 2005.
Doehring K., Demokratiedefizit in der Europäischen Union, DVBl. 1997.
Dorau Ch., Die Verfassungsfrage der Europäischen Union, Dissertation, Baden-Baden 2001.
Duff A., Plan B: How to Rescue the European Constitution, 16, Notre Euro-pe/Studies and Research N° 52: www.notre-europe.eu.
EuGH Rs. C 105/03, Slg. 2005, I-5285.
Europa gelingt gemeinsam, Präsidentschaftsprogramm 1.1.2007 bis 30.6.2007,
vom Bundeskabinett verabschiedet am 29.11.2006: www.auswaertiges-amt.de/diplo/de/EU-P/EU-P-Vorbereitung.html
„Frankfurter Rundschau”, 1.11.2006.
Griémon P., State, Europe, and Republic, w: From a Nation State to Europe, New York 2001.
Hine D., Constitutional Reform and Treaty Reform in Europe, w: From a Nation
State to Europe, New York 2001.
Hobe S., Art. 23, w: K.-H. Friauf, W. Höfling, Berliner Kommentar zum
Grund-gesetz, Berlin Stand 2004.
Hobe S., Bedingungen, Verfahren und Chancen europäischer Verfassunggebung, EuR 2003.
Hobe S., Der offene Verfassungsstaat zwischen Souveränität und Interdependenz, Berlin 1998.
Hobe S., Eine Europäische Verfassung – wünschenswert oder überflüssig?, Köln 2003.
Hobe S., Europarecht, 3. Aufl., Köln 2006. Hobe S., w: JURA 2006.
Hobe S., Zwischen Vertrag und Verfassung – wie verfasst ist Europa?, wykład wygłoszony 31 marca 2006 r. przed Gesellschaft für Sozialen Fortschritt. Laffan B., Sudbury I., Zur Ratifizierungskrise des Verfassungsvertrages – drei
politikwissenschaftliche Lesarten und ihre Kritik, „Integration” 2006.
Lübbe-Wolff G., Europäisches und nationales Verfassungsrecht, VVDStRL 60 (2001).
Lüke U., „Generalanzeiger”, 1/2.11.2006.
Maurern A., Schwarzer D., „Financial Times Deutschland”, 3.11.2006: www. aicgs.org/analysis/c/maurer110906ger.aspx.
Merkel A., przemówienie wygłoszone 22.9.2006 r. z okazji otwarcia Międzynaro-dowego Forum Bertelsmanna, Die Zukunft der Europäischen Union.
Mickel W., Handlexikon der Europäischen Union, 3. Aufl., Stuttgart 2005, załącz-nik: Zur Geschichte der Europäischen Einigung, numer 5 i nast.
Mitteilung der Kommission an den Europäischen Rat, Eine Bürgernahe Agenda:
Konkrete Ergebnisse für Europa, COM(2006) 211, endg, passim.
Nettesheim M., EU-Recht und nationales Verfassungsrecht, „EuR Beiheft” 2004, 1.
„Neue Zürcher Zeitung”, 9.9.2006.
Oeter S., Europäische Integration als Konstitutionalisierungsprozess, ZaöRV 59 (1999).
Page E. C., The European Union and the Bureaucratic Mode of Production, w:
From the Nation State to Europe?, New York 2001.
Pernice I., Europäisches und nationales Verfassungsrecht, VVDStRL 60 (2000). Peters A., Elemente einer Theorie der Verfassung Europas, Berlin 2001.
Peters A., The Constitutionalisation of the European Union – Without the
Cons-titutional Treaty, w: S. Puntscher Riekmann, W. Wessels, The Making of a European Union Constitution, Wiesbaden 2006.
Programm der deutschen Ratspräsidentschaft.
Randelzhofer A., Zum behaupteten Demokratiedefizit der Europäischen
Röder S., Der Gesetzesvorbehalt der Charta der Grundrechte der Union im Lichte
einer europäischen Wesentlichkeitstheorie, rozprawa doktorska.
Schwarze J., Auf dem Weg zu einer Europäischen Verfassung, EuR Beiheft 2000, s. 1.
Schwarze J., Ein pragmatischer Verfassungsentwurf, EuR 2003.
Thalmaier B., Nach dem gescheiterten Referendum: Die Zukunft des
Verfassungs-vertrages, „CAP Analysen”, November 2005, 12 m. w. N.
Thym D., Optionen der Umsetzung einzelner Reformschritte des
Verfassungsvert-rages ohne Vertragsänderung, „Integration” 2005.
Winter M., „Süddeutsche Zeitung”, 3.11.2006, s. 4. www.euobserver.com/9/22527
www.euobserver.com/9/22780 www.euobserver.com/9/22902 www.euobserver.com/9/22932
www.peter-gauweiler.de/pdf/PresseerklaerungEUVerfassung31.10.06.pdf. Wykład wygłoszony 8.9.2006 r. w think-tanku Friends of Europe/Amis de