POLSKI HANDEL Z FRANCJĄ i NIEMCAMI

L ista francuskich towarów, korzystających z przy­

znanych w konwencji ulg procentowych od cła, obejmuje takie artykuły spożywcze, jak pasztety, korzenie, cukierki, koniaki i likiery, tytoń w liściach, niektóre gatunki skór, obuwie i galanterję skórzaną, wyroby z drzewa, porce­

lanowe i kauczukowe, niektóre ckemikalja i przetwory farm aceutyczne, kosmetyki, maszyny, surowce i wyroby włókniste oraz rozmaite wyroby galanteryjne. Lista D, t. j. lista tych towarów, które, aczkolwiek nie są produ­

kowane we F rancji, jej kolonjach i t, d., ale F rancja, jak mówi konwencja, stworzyła sobie dla nich specjalne rynki, obejmuje kilkanaście artykułów tak zwanych to­

warów kolonjalnyck.

Tym listom francuskich towarów odpowiadają listy polskich towarów B i C, Pierwsza obejmuje przeważnie wytwory rolnicze lub przemysłowe, produkcja których oparta jest na surowcach, dostarczanych przez rolnictwo, pozatem fajans, wosk ziemny, oleje mineralne, parafinę i sodę. D ruga — Wosk naturalny i miód, melasę karto­

flaną, spirytus, cement, przędzę baw ełnianą i wełnianą, tkaniny, maszyny, wyroby koszykarskie, zabawki i kwiaty sztuczne. Co do tej drugiej listy, to również nie jest wy­

magane, aby wymienione w niej towary koniecznie były wyprodukowane w Polsce, wystarczy bowiem, aby one pochodziły z Polski. Widoczne to jest stąd, że, o ile co do listy B powiedziane jest, że wymienione w niej towary winny być wyprodukowane w Polsce i z Polski pochodzić ( p r o d u i t s o r i g i n a i r e s e t e n p r o y g n a n e e d e Stosunki handlowe polsko-francuskie opierają się

na konwencji handlowej paryskiej z dnia 6-go lutego 1922 r. W konwencji tej Polska zobowiązała się stosować klauzulę największego uprzywilejowania względem wszelkich towarów wyprodukowanych we F rancji, w jej kolonjach i posiadłościach lub krajach, pozostających pod jej p ro ­ tektoratem, przy dowozie tych towarów do Polski. Oprócz tego zastrzeżone jest stosowanie tej klauzuli względem towarów, wymienionych w załączonej do konwencji liście D, bez względu na to, w jakim kraju one zostały wy­

produkowane, aby tylko do Polski były przywiezione przez firm ę francuską lub też firm ę polską, zarejestro­

waną we F rancji. Na wzmożenie, obrotu handlowego po­

między Polską i F ran c ją klauzula największego uprzywi-

; lejowania nie mogła wywrzeć żadnego wpływu, gdyż wśród państw, z któremi Polska . zawarła trak ta ty handlowe, niema takiego państwa, które byłoby bardziej uprzywi­

lejowane, niż F ran cja. T o ' największe uprzywilejowanie Francji wyraża się w przyznaniu przez Polskę zniżki cen dla towarów, wymienionych w liście A, załączonej do konwencji.

Względem towarów, importowanych z Polski do Francji, jej kolonji i posiadłości oraz krajów, pozostają­

cych pod jej protektoratem , F ran c ja nie związała się klauzulą największego uprzywilejowania. Stosownie do systemu swej polityki celnej, F ran c ja uznaje w konwencji ulgi celne tylko dla tych towarów polskich, które wymie- 1 nione są w listach ß i C, załączonych do konwencji.

gwarancje kompetencji i bezstronności. Zasadnićzo a r­

bitraż odbędzie się w miejscu, gdzie towar będzie się znajdował. W yrok zostanie wydany w 60 dniach.

A rbitraż jest bezpłatny, jedynie strony będą musiały zapłacić koszta Sądu polubownego i arbitrów (wydatki biurowe, po drożne etc.) w każdym razie Sąd może przyznać arbitrom zależnie od zwyczaju w kraju względnie gałęzi przemysłu, do której oni należą — honorarja, które będą wliczone do kosztów.

Wszystkie formy procedury legalnej zostaną zacho­

wane tak, że jeśli strona przegrywająca nie poddałaby się dobrowolnie wyrokowi arbitra, strona wygrywająca będzie mogła uzyskać przeciw niej wyrok właściwego Sądu na wykonalność wyroku Sądu polubownego, nie­

zależnie od kroków dyscyplinarnych że strony Izby handlowej lub grupy gospodarczej, do której dana strona należy.

Niezależnie od procedury rozjemczej w ścisłem słowa znaczeniu Międzynarodowa Izba handlowa ofiaro­

wuje swe usługi w kierunku wyszukania drógi porozu­

mienia pomiędzy stronam i różnych krajów na ich ży­

czenie i celem próby załatwienia sporu w drodze ugodowej.

Str. 44 P R Z E M Y S Ł I H A N D E L G Ó R N O Ś L Ą S K I Nr. 1 P o l o g n e ) , to o towarach, wymienionych w liście G,

powiedziane jest, że muszą one być wyprodukowane w Polsce lub też pochodzić z Polski ( p r o d u i t s o r i - g i n a i r e s o u e n p r o v e n a n c e d e P o l o g n e ) .

Względem towarów polskich, wymienionych w liście B, F rancja zobowiązała się stosować taryfę minimalną, względem zaś towarów, wymienionych w liście C, udzielać zniżek procentowych od różnicy miedzy stawką taryfy minimalnej.

O bustronne stosowanie zasady największego upizy- wilejowania przewidziane jest w stosunku do wszelkich opłat i podatków, pobieranych przez władze skarbowe jednego państwa od obywateli drugiego, jak również co do traktow ania w portach obu państw okrętów francuskich i polskich, ich załogi i pasażerów oraz co do żeglugi nadbrzeżnej (kabotażu), co do tej ostatniej jednak z pewnemi zastrzeżeniami.

Co się tyczy handlu z Niemcami, to Polska żadną umową z nimi nie jest związana. Pośrednio jednak na układ stosunków handlowych polsko-niemieckich wpływają inne akty międzynarodowe, sporządzone w celu uregu­

lowania kwestji t°rytorjalnych, wypływających z posta­

nowień trak ta tu wersalskiego, lub też — kwestji prawnych i gospodarczych, ściśle z temi terytorjalnem i łkwestjami związanych. Wymienić tu taj należy decyzję konferencji ambasadorów w Paryżu z dnia 20-go października 1921 r.

i konwencję niemiecko-polską, podpisaną w Genewie 15 m aja 1922 r. Obydwa te akty czasowo uznają obydwie części Śląska Górnego, polską i niemiecką, za całość gospodarczą i z tego względu na przeciąg 15 lat przy­

znają ulgi celne (uwolnienie od cła artykułów spożywczych, surowców i półfabrykatów oraz materjałów, niezbędnych dla przemysłu jednej i drugiej części Śląska Górnego), co nie może pozostawać bez wpływu n a bilans polskiego handlu zagranicznego. Podobne znaczenie ma konwencja, zaw arta przez Polskę z w. m. Gdańskiem, przewidująca możliwość stosowania ulg celnych przez władze tego m iasta dla towarów, objętych uznanemi przez władze polskie kontyngentami. W granicach tych kontyngentów więc może się odbywać ewentualnie obrót handlowy w.

m. G dańska n a zasadach ulgowzch, co oczywiście w od­

powiednim stopniu może wpływać również na kształto­

wanie się bilansu polskiego handlu zagranicznego. Wogóle jednak stosunki handlowe pomiędzy Niemcami a Polską, podobnież, jak pomiędzy Niemcami a państwami sprzy- mierzonemi i stowarzyszonemi, polegają na traktacie wersalskim (cześć X, art. 264—281). Są one uregulowane w ten sposób, że nakładają n a Niemcy szereg zobowiązań w kwestji największego uprzywilejowania towarów tych państw, co do rybołówstwa na terytorjalnych wodach nie­

mieckich, kabotażu i holowania statków, w sprawie zwalczania nierzetelnej konkurencji, traktow ania obywateli tych państw na terytorjum niemieckiem, ich ochrony osobistej i majątkowej oraz organizacji konsulatów w Niemczech, — nie dając im żadnego zobowiązania

nęły na odpowiednie ukształtowanie się stosunków han­

dlowych? Odpowiedź na to pytanie może dać statystyka że wskutek zatargu gdańsko-polskiego m aterjały staty­

styczne za ostatnie miesiące roku 1922 dotąd nie są zanalizowanie całego handlu Polski z wymienionemi k ra ­ jami, lecz tylko porównanie przywozu do Polski z Francji i Niemiec tych towarów, co do których cła ulgowe za­

strzeżone są w konwencji handlowej polsko-francuskiej.

Co się tyczy analizy całego handlu z Niemcami, to wy­

magałaby ona specjalnej pracy. Analizie polskiego wywozu do F rancji nie poświęcamy tutaj miejsca ze względu na bardzo skromne rozm iary tego wywozu.

T rzeba mieć na względzie, że konwencja handlowa polsko-francuska nie jest pozbawiona znaczenia politycz­

nego, co widocznem jest z punktu 2 umowy politycznej z rozwojem tychże stosunków pomiędzy Polską a Niemcami, odpowiada intencjom rządów pierwszych dwuch państw, wyrażonym w przytoczonej umowie politycznej. Całokształt handlu Polski z obydwoma temi państwami w wymie­

nionym okresie czasu ilustruje następująca tablica (I).

I. Obrót handlowy pomiędzy Polskę, z jednej strony,

W artość polskiego wywozu stanowi

% przyw ozu do Polski . . . . 71.2% 140.3%

Dla łatwiejszego zobrazowania stosunków handlo­

wych towary podzielone są niżej n a odpowiednie grupy.

Zaznaczyć jednak należy, że nomenklatura, używana w urzędowych wykazach statystycznych nie odpowiada nom enklaturze polskiej taryfy celnej. Bardzo często jednak nazwa towarów, umieszczona w takim wykazie, obejmuje grupę towarów umieszczonych pod rozmaitemi pozycjami taryfy, które są wyszczególnione w liście, za­

łączonej do konwencji. Ponieważ więc chodzi tutaj o po­

Nr. 1 P R Z E M Y S Ł I H A N D E L G Ó R N O Ś L Ą S K I Str. 45 równanie przywozu do Polski z F rancji i Niemiec, a przez

to ugrupowanie towarów w wykazach statystycznych, które, rzecz prosta, jest nieuniknione ze względu na ko­

nieczność systematyzacji m aterjału statystycznego w wy­

kazach, takie porównanie jest niemożliwe, — w niżej umieszczonych tablicach porównywane są całe grupy towarów, przyczem zrobione są wyjaśnienia, dla jakich towarów w konwencji zastrzeżona jest zniżka od stawek Przewidziana w liście, załączonej do konwencji zniżka cła dotyczy przeważnie przedmiotów luksusowych, a więc rozciąga się ona n a pasztety, trufle, wanilję, cukierki, konfitury, serki owocowe, galaretki owocowe.

Są to przedmioty, należące do grupy objętej nazwą ko­

rzenie i przyprawy ale grupa ta pozatem w wykazie statystycznym obejmuje wszelkie inne przyprawy do potraw, ekstrakty i preparaty mięsne oraz wszelkie konserwy. G rupa „nabiał" obejmuje nietylko sery wy­

kwintne i inne, dla których w konwencji przewidziana

Tablica częściowo obejmuje towary, na przywóz których Polska jest skazana ze względu n a brak ich w kraju. Można to powiedzieć naprzykład o skórach gotowych, ogólny przywóz których do Polski w tym samym okresie czasu wynosił 4890 q, ogólny zaś przywóz wyrobów skórzanych 823 q. W porównaniu z przywozem Niemiec przywóz francuski jest bardzo skromny. Przywóz wyrobów z włosów ludzkich i nawet ze szczeciny nie leży w interesach gospodarczych Polski w obecnej chwili.

Konwencja 20 % zniżkę cła przewiduje tylko dla wy­

robów szczotkarskich. Otóż z F rancji przywieziono za­

ledwie kilka kilogramów tych wyrobów, gdy tymczasem Niemcy dostarczyły aż 325 q. Ż wyrobów skórzanych z 40% zniżki cła korzysta obuwie lakierowane, z 3 5%

zwyczajne,

III. T owary z surowców pochodzenia roślinnego.

Przyw óz K onw encyjna zniżka Przywóz drzewa korkowego lub wyrobów z niego. Sprowadzanie mebli oraz innych wyrobów stolarskich i rzeźbiarskich nie może leżeć w interesach gospodarczych Polski zarówno ze względu na konieczność wytworzenia najkorzystniejszego bilansu, handlu zagranicznego jak na konieczność rozwoju własnego przemysłu drzewnego, opartego na surowcach krajowych. F ra n c ja m a zastrzeżoną przez konwencję

Przywóz K onw encyjna zniżka Przywóz z F ra n c ji cła polskiego d la z Niemiec Konwencyjna zniżka cła jest tutaj przewidziana dla alkaloidów i ich soli (40% ), przetworów organicznych do użytku farmaceutycznego (40% ), sztucznych przetworów lodzących (50% ), lekarstw gotowych i podozowanych (30% ), wód aromatycznych z kwiatu pomarańczowego

Przywóz K onw encyjna zniżka Przywóz z F ra n c ji cła polskiego d la z Niemiec

Przywóz wyrobów złotych i srebrnych obejmował wszelkie wyroby z tych metali, również z prawdziwcmi i sztucznemi kamieniami oraz srebrne przedmioty złocone.

Przywóz wyrobów z miedzi obejmuje przeważnie naczynia kuchenne. D la wyrobów nożowniczych konwencja przy­

znaje zniżkę cła, o ile te wyroby są pozłacane, po­

srebrzane i t. p, W statystyce urzędowej grupa ta obej­

muje również broń białą, ręczną, palną i pneumatyczną, pozatem przybory do broni. Odnoszą się tutaj również

Ś th 46 P R Z E M Y S Ł 1 H A N D E L G Ó R N O Ś L Ą S K I kosy i sierpy. J a k dla broni, tak i dla kos i sierpów

jednak konwencja zniżki nie przewiduje. Pomimo 30%

zniżki cłu dla wyrobów nożowniczych, nie przywieziono z F ran c ji w omawianym o k ro ić czasu ani jednego q, gdy tymczasem Niemcy przywiozły ich aż 2979 q. I tutaj również niezmiernie pożądanem jest, aby zapotrzebowane n a wyroby z miedzi i wyroby nożownicze było pokrywane Jestto najpoważniejsza gr :pa towarów ze wszystkich, jakie dotąd były wymienione, gdyż o ile wartość przy- ich również jak wartość przywozu grup poprzednich ob­

ciąża polski zagraniczny bilans płatniczy, to jednak są one przeznaczone dla spotęgowania wytwórczych sił kraju.

Otóż, w omawianym okresie czasu udział F ran cji w przy­

wozie maszyn do Polski w porównaniu z Niemcami jest nadzwyczaj skromny. Pod wyrazem „maszyny“, użytym w tej tablicy, należy rozumieć wszelkie maszyny, z Wy­

jątkiem tych, które są wymienione szczegółowo.

VII. Półfabrykaty i wyroby włókiennicze.

Przyw óz K onw encyjna zniżka. "Przywóz;.

z F ra n c ji . cła polskiego d la z Niemiec w dwucli grupach towarów przywóz francuski przewyższa przywóz niemiecki: jestto przędza wełniana, Francuski przywóz który w półroczu przewyższył o 324 q nie­

miecki, oraz tkaniny jedwabne wszelkie, francuski przywóz których było o 19 q większy od niemieckiego. Natomiast w przywozie przędzy jedwabnej, tkanin wełnianych, ubrań gotowych i bielizny oraz wyrobów dzianych przywóz fran­

cuski W porównaniu z niemieckiem jest bardzo nieznaczny.

VIII. Rozmaite towary.

galanterji, za wyjątkiem zabawek. Dla przyborów kan­

celaryjnych przewidziana jest 2 5% zniżka. Co się tyczy

darstw a narodowego. Nieuprzywilejowane Niemcy m ają tu taj kolosalną przewagę nad przywozem Francji.

IX. Towary kolonjalne.

cuskiej, wymienionych we wspomnianej wyżej liście D, załączonej do konwencji polsko-francuskiej, dla których zniżka cła nie jest przewidziana, ale na które konwencja rozciąga klauzulę największego uprzywilejowania. Jak p ra ­ wie we wszystkich innych grupach, tak i tutaj przewaga

sadzie klauzuli największego uprzywilejowania miały być.

rozciągnięte na tę grupę towarów, nie są przewidziane.

", " " % " - * ' E

Ju z porównania, zrobione w tablicy I., zasługują na to, aby zwrócić na nie szczególniejszą uwagę. W yka­

zują one przedewszystkiem bardzo słaby obrót handlowy

W dokumencie Przemysł i Handel Górnośląski, 1924, R.2, z. 1 (Stron 45-48)