województwa świętokrzyskiego
W ramach kierowania pomocy dla osób, które doświadczyły przemocy domowej, ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie przewiduje następujące formy wsparcia:
poradnictwo medyczne, psychologiczne, prawne i socjalne, ochronę przed dalszym krzywdzeniem (uniemożliwienie osobom stosującym przemoc korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania oraz zakaz kontaktowania się z ofiarą), zapewnienie schronienia w ośrodkach dla osób doznających przemocy.
Poniżej zawarte dane w formie tabelarycznej dotyczą form wsparcia osób dotkniętych przemocą w rodzinie wraz z liczbą osób objętych poradnictwem w latach 2018-2020, z podziałem na podmiot odpowiedzialny za prowadzenie poradnictwa.
Tabela 15. Liczba osób objętych pomocą w formie poradnictwa w latach 2018-2020.
Wyszczególnienie Powiat Gmina
Poradnictwo: Rok 2018 Rok 2019 Rok 2020 Rok 2018 Rok 2019 Rok 2020
medyczne 114 46 15 232 204 57
psychologiczne 1 422 900 627 1 248 1 833 1 804
prawne 243 202 120 544 557 513
socjalne 174 228 185 3 131 4 042 3 969
zawodowe i rodzinne 243 249 90 657 486 354
Razem 2 196 1 625 1 037 5 812 7 122 6 697
Źródło: Centralna Aplikacja Statystyczna, Sprawozdanie resortowe „Przemoc”.
W 2020 roku w instytucjach funkcjonujących w regionie w strukturze samorządów powiatowych poradnictwem objętych zostało 1 037 osób doświadczających przemocy.
Z poradnictwa świadczonego na poziomie samorządów powiatowych skierowanego dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie skorzystało o 36,2% osób mniej w stosunku do 2019 roku.
Na poziomie samorządów gminnych w województwie świętokrzyskim w 2020 roku z poradnictwa świadczonego przez instytucje publiczne zajmujące się pomocą osobom dotkniętym przemocą w rodzinie skorzystało 6 697 osób. Liczba osób, które skorzystało z poradnictwa na szczeblu samorządu gminnego była o 6% mniejsza.
41 Samorząd powiatowy
Wykres 18. Formy poradnictwa udzielonego przez powiatowe instytucje wsparcia w 2020r.
Źródło: Centralna Aplikacja Statystyczna, Sprawozdanie resortowe „Przemoc”.
Na szczeblu samorządów powiatowych w 2020 roku analogicznie jak w latach poprzednich najwięcej osób skorzystało ze wsparcia psychologicznego – 627 osób (60,5%).
Udział liczby osób korzystających z poradnictwa psychologicznego stanowił o 5,1 p.p. więcej niż w roku 2019. W następnej kolejności pokrzywdzeni korzystali z formy poradnictwa socjalnego – 185 osób (17,8%) o 3,8 p.p. większy udział w odniesieniu do 2019 roku.
Poradnictwem prawnym w roku monitoringu objętych zostało: 120 osób (11,6%) o 0,8 p.p.
mniej w udziale. Z poradnictwa zawodowego i rodzinnego skorzystało 228 osób (8,7%).
W monitorowanym okresie osoby dotknięte przemocą najrzadziej korzystały ze wsparcia w zakresie poradnictwa medycznego oferowanego przez samorządy powiatowe. W 2020 roku z omawianego poradnictwa skorzystało 15 osób (1,4%), w 2019 roku z tej formy wsparcia skorzystało 46 osób (2,8%).
Samorząd gminny
Wykres 19. Rodzaj poradnictwa świadczonego przez gminy w 2020r.
Źródło: Centralna Aplikacja Statystyczna, Sprawozdanie resortowe „Przemoc”.
psychologiczne;
60,5%
socjalne; 17,8%
prawne; 11,6%
zawodowe i rodzinne; 8,7%
medyczne; 1,4%
socjalne; 59,3%
psychologiczne;
26,9%
prawne; 7,7%
zawodowe i rodzinne; 5,3%
medyczne; 0,9%
42
W 2020 roku ze wsparcia świadczonego na szczeblu gminnym najwięcej osób skorzystało z poradnictwa socjalnego 3 969 osób (59,3%), tj. o 2,5 p.p. więcej niż w 2019 roku, następnie z poradnictwa psychologicznego – 1 804 osób (26,9%), tj. o 1,2 p.p. udziału mniej w odniesieniu do 2019 roku. Z poradnictwa prawnego w 2020 roku skorzystało łącznie 513 osób (7,7%). W ramach świadczonego poradnictwa zawodowego i rodzinnego wsparcie otrzymało 354 osób (5,3%) czyli o 1,5 p.p mniej. Świadczenie poradnictwa medycznego w 2020 roku przez instytucje gminne objęło 57 osób (0,9%), dla porównania w 2019 roku z omawianego poradnictwa skorzystało 204 osób (2,9%).
Grupa terapeutyczna jest przeznaczona dla osób doświadczających przemocy.
Ma charakter otwarty, interwencyjny, choć spełnia też jednocześnie funkcję terapeutyczną.
Grupa powinna być prowadzona przez dwóch terapeutów. Każdy pacjent przychodzi na spotkania tak długo, jak długo trwają różne uruchomione przez niego procedury prawne, które mają na celu zatrzymanie przemocy.
Grupy wsparcia są prowadzone w formie warsztatów dla osób doznających przemocy w rodzinie. Są to grupy półotwarte, tzn. w każdym stadium grupy może przyłączyć nowa osoba.
Praca warsztatowa w ramach grup wsparcia opiera się na zasobach i potencjale podopiecznych.
Jest to jedna z najlepszych i najskuteczniejszych metod, dzięki której grupa wsparcia jest w stanie zmotywować i wskazać podopiecznym ich możliwości i umiejętności, których nie wykorzystują do końca w życiu codziennym. Dzięki działaniom podejmowanym w ramach warsztatów uczestnicy odkrywają swój potencjał i uczą się jak z niego korzystać i wykorzystywać w zmaganiu się z trudnościami codziennego życia, w tym przede wszystkim w zatrzymaniu przemocy.
Wykres 20. Liczba grup terapeutycznych i wsparcia w latach 2017-2020 – województwo świętokrzyskie.
Źródło: Centralna Aplikacja Statystyczna, Sprawozdanie resortowe „Przemoc”.
14
Liczba grup terapeutycznych Liczba grup wsparcia Liczba grup terapeutycznych i wspracia -ogółem
Rok 2017 Rok 2018 Rok 2019 Rok 2020
43
W 2020 roku odnotowano najmniejszą liczbę grup terapeutycznych ogółem, natomiast liczba grup wsparcia wzrosła i w odniesieniu do 2019 roku utrzymuje się na stałym poziomie.
Tabela 16. Liczba powiatowych i gminnych grup terapeutycznych i wsparcia w województwie świętokrzyskim w latach 2018-2020.
Wyszczególnienie Powiat Gmina
Rok: Rok 2018 Rok 2019 Rok 2020 Rok 2018 Rok 2019 Rok 2020
Liczba grup
terapeutycznych 10 5 2 2 1 1
Liczba grup wsparcia 4 5 2 3 8 11
Źródło: Centralna Aplikacja Statystyczna, Sprawozdanie resortowe „Przemoc”.
Mapa 6. Przestrzenne rozmieszczenie grup terapeutycznych i grup wsparcia w 2020 roku.
Źródło: Centralna Aplikacja Statystyczna, Sprawozdanie resortowe „Przemoc”.
Na poziomie samorządu powiatowego w 2020 roku funkcjonowały 2 grupy terapeutyczne i 2 grupy wsparcia. Grupy terapeutyczne odnotowano w: mieście Kielce (1), powiecie starachowickim (1), natomiast grupy wsparcia w powiecie buskim (1), m. Kielce (1).
Samorządy gminne prowadziły: 1 grupę terapeutyczną w Jędrzejowie oraz 11 grup wsparcia w gminie: Końskie (1) i Staszów (10).
Na obszarze terytorialnym 7 powiatów w regionie nie odnotowano funkcjonowania grup terapeutycznych i grup wsparcia dla osób pokrzywdzonych w związku z przemocą domową.
44
Tabela 17. Liczba powiatowych i gminnych grup terapeutycznych i grup wsparcia w latach 2019-2020.
Wyszczególnienie Powiat Gmina
Grupa Rok 2019 Rok 2020 Rok 2019 Rok 2020
terapeutyczna starachowicki (1), m. Kielce (4).
Źródło: Centralna Aplikacja Statystyczna, Sprawozdanie resortowe „Przemoc”.
Program oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych
Obowiązek realizacji programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie określony został przepisami ustawy z dnia 29 lipca 2005r.
o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Programy te powinny stanowić część całego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz uzupełniać różne formy interwencji prawnych i administracyjnych podejmowanych wobec sprawców. Podstawowym celem tych wszystkich działań jest powstrzymanie sprawców i zakończenie przemocy w rodzinie.
Instytucje i organizacje realizujące programy oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie, powinny tworzyć system monitorowania zachowania związanego z przemocą u osób uczestniczących w programie, w trakcie trwania programu i do 3 lat po jego zakończeniu oraz współpracować z instytucjami i organizacjami prowadzącymi programy przeciwdziałania przemocy i pomagania osobom doznającym przemocy w rodzinie5.
Samorząd Województwa Świętokrzyskiego zgodnie z zapisami ustawy o pomocy społecznej posiada aktualny Ramowy Program Oddziaływań Korekcyjno-Edukacyjnych dla Osób Stosujących Przemoc w Rodzinie na lata 2017-2022, przyjęty Uchwałą Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego Nr XXXVIII/552/17 z dnia 20 listopada 2017 r.
5 Wytyczne do tworzenia modelowych programów korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie, Załącznik nr 2 do Programu, www.niebieskalinia.pl.
45
Mapa 7. Edycje programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych realizowanych w 2020r.
Źródło: Centralna Aplikacja Statystyczna, Sprawozdanie resortowe „Przemoc”.
Tabela 18. Liczba osób, które przystąpiły do programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych realizowanych w województwie świętokrzyskim w latach 2017-2020.
Wyszczególnienie Rok 2017 Rok 2018 Rok 2019 Rok 2020
Liczba osób, które przystąpiły do programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych
ogółem 145 131 133 112
kobiety 6 7 6 7
mężczyźni 139 124 127 105
Liczba osób, które ukończyły programy oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych
ogółem 36 54 54 45
kobiety 2 3 2 2
mężczyźni 34 51 52 43
Liczba osób stosujących przemoc w rodzinie, które po ukończeniu programu korekcyjno-edukacyjnego powróciły do zachowań polegających na stosowaniu przemocy w rodzinie
ogółem 8 10 8 3
kobiety 2 0 0 0
mężczyźni 6 10 8 3
Źródło: Centralna Aplikacja Statystyczna, Sprawozdanie resortowe „Przemoc”.
W województwie świętokrzyskim w 2020 roku liczba osób, które przystąpiły do programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wyniosła 112 i była mniejsza o 15,8%
w odniesieniu do 2019 roku.
46
W analizowanym okresie liczba osób, które ukończyły program oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wynosiła 45 osób i zmniejszyła się o 16,7%.
3 osoby z 45, które ukończyły program powróciły do zachowań polegających na stosowaniu przemocy w rodzinie.
Monitoring udziału osób stosujących przemoc w rodzinie w realizacji programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie w 2020 roku wykazuje, iż w programie uczestniczą głównie mężczyźni, 105 mężczyzn przystąpiło do programu, z czego 40,1% ukończyło program, w tym 7% z nich po ukończeniu programu korekcyjno-edukacyjnego powróciło do stosowania przemocy w rodzinie.
Realizacja programów psychologiczno-terapeutycznych
Opracowanie i realizacja programów psychologiczno-terapeutycznych dla osób stosujących przemoc w rodzinie dokonywana jest przez jednostki samorządu terytorialnego na szczeblu gminnym i powiatowym we współpracy z organizacjami pozarządowymi. Termin realizacji opracowania i realizacji programów psychologiczno-terapeutycznych określony został zgodnie z wytycznymi Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie6.
Mapa 8. Edycje programów psychologiczno-terapeutycznych realizowanych w 2020r.
Źródło: Centralna Aplikacja Statystyczna, Sprawozdanie resortowe „Przemoc”.
6 Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2012-2020, Załącznik do uchwały nr 76 Rady Ministrów z dnia 29 kwietnia 2014 r.
47
Tabela 19. Liczba osób, które przystąpiły do programów psychologiczno-terapeutycznych realizowanych w województwie świętokrzyskim w latach 2017-2020.
Wyszczególnienie Rok 2017 Rok 2018 Rok 2019 Rok 2020
Liczba osób, które przystąpiły do programów psychologiczno-terapeutycznych
ogółem 51 21 23 16
kobiety 2 2 1 0
mężczyźni 46 19 22 16
Liczba osób, które ukończyły programy psychologiczno-terapeutyczne
ogółem 44 3 5 4
kobiety 5 0 1 0
mężczyźni 39 3 4 4
Liczba osób stosujących przemoc w rodzinie, które po ukończeniu programu psychologiczno-terapeutycznych powróciły do zachowań stosowania przemocy w rodzinie
ogółem 0 0 0 0
kobiety 0 0 0 0
mężczyźni 0 0 0 0
Źródło: Centralna Aplikacja Statystyczna, Sprawozdanie resortowe „Przemoc”.
W 2020 roku program psychologiczno-terapeutyczny w województwie świętokrzyskim realizował powiat starachowicki (1) i gmina Starachowice (1).
48