Porz¹dkowanie województw wed³ug osi¹gniêtego poziomu rozwoju demograficznego

Obliczone wartoœci syntetycznych mierników rozwoju demograficznego pozwoli³y uporz¹dkowaæ województwa pod wzglêdem analizowanego zjawiska. Uporz¹dkowanie, uwzglêdniaj¹ce tylko wp³yw tzw. czynników wewnêtrznych na rozwój demograficzny w wybranych latach, przedsta-wiono w tab. 13-16.

Z danych zamieszczonych w tab. 13-16 wynika, ¿e wystêpuj¹ dosyæ znaczne zmiany w uporz¹dkowaniu analizowanych obiektów w czasie. Dla niektórych województw zmiany te s¹ bardziej, a dla innych mniej ko-rzystne. We wszystkich uporz¹dkowaniach pierwsze miejsce zajmowa³o województwo opolskie, a ostatnie miejsce województwo ³ódzkie.

W przypadku analizy dynamicznej wa¿n¹ kwesti¹ jest zwrócenie uwagi nie tylko na miejsce zajmowane przez dane województwo w ran-kingu, lecz tak¿e na wartoœæ miernika, jak¹ uzyska³o ono w kolejnych la-tach analizy. Warto zauwa¿yæ, i¿ dla kilku województw mimo dobrej po-zycji, jak¹ zajmowa³y one w porównaniu z pozosta³ymi, wartoœci miernika Hellwiga w latach 2001 i 2003 s¹ ni¿sze ni¿ w 1999 r. Jako przyk³ad mo¿e s³u¿yæ województwo ma³opolskie.

Obserwuje siê du¿¹ zgodnoœæ uporz¹dkowania województw w zakre-sie stosowanych mierników. Potwierdzi³y to tak¿e obliczone (bliskie jed-noœci) wspó³czynniki korelacji rang Spearmana miêdzy miernikami roz-woju, które okaza³y siê statystycznie istotne na poziomie istotnoœci a= 0 01, . Mo¿na wiêc wnioskowaæ, ¿e sposób obliczania miernika rozwoju nie mia³ istotnego znaczenia, jeœli chodzi o hierarchizacjê

woje-Tabela 13. Uporz¹dkowanie województw wed³ug syntetycznego miernika rozwoju demograficznego

Hellwiga w latach 1999-2003

Województwo 1999 Województwo 2001 Województwo 2003

Opolskie 0,8495 Opolskie 0,9073 Opolskie 0,9058

Pomorskie 0,7137 Ma³opolskie 0,6804 Ma³opolskie 0,6883

Ma³opolskie 0,6973 Œl¹skie 0,6647 Œl¹skie 0,6696

Œl¹skie 0,6011 Mazowieckie 0,6593 Podlaskie 0,6400

Podkarpackie 0,5788 Pomorskie 0,6403 Podkarpackie 0,6356

Podlaskie 0,5738 Dolnoœl¹skie 0,6270 Mazowieckie 0,6152

Mazowieckie 0,5668 Podkarpackie 0,6225 Pomorskie 0,6053

Wielkopolskie 0,4881 Podlaskie 0,6068 Dolnoœl¹skie 0,5986

Dolnoœl¹skie 0,4276 Wielkopolskie 0,5312 Wielkopolskie 0,5859 Warmiñsko-mazurskie 0,3903 Kujawsko-pomorskie 0,5297 Zachodniopomorskie 0,4362 Lubelskie 0,3898 Zachodniopomorskie 0,5112 Kujawsko-pomorskie 0,4099 Œwiêtokrzyskie 0,3883 Œwiêtokrzyskie 0,4434 Lubuskie 0,4051 Kujawsko-pomorskie 0,3747 Lubuskie 0,4165 Œwiêtokrzyskie 0,3357

Lubuskie 0,3215 Lubelskie 0,3478 Lubelskie 0,2661

Zachodniopomorskie 0,3211 Warmiñsko-mazurskie 0,2889 Warmiñsko-mazurskie 0,1636

£ódzkie –0,1949 £ódzkie –0,2719 £ódzkie –0,1154

wództw wed³ug osi¹gniêtego poziomu rozwoju demograficznego uwzglêdniaj¹cego przyjête czynniki wewnêtrzne.

Po uwzglêdnieniu czynników demograficznych i spo³eczno-ekono-micznych w syntetycznym mierniku rozwoju demograficznego uporz¹d-kowanie województw przedstawiono w tab. 17-20.

Wœród województw charakteryzuj¹cych siê najwy¿szym poziomem rozwoju demograficznego w œwietle miary rozwoju Hellwiga znalaz³y siê w tym przypadku województwa: mazowieckie i zachodniopomorskie. Natomiast ostatnie miejsce we wszystkich latach badanego okresu zajmo-wa³o w tym rankingu województwo ³ódzkie. Bior¹c jednak pod uwagê wartoœci miernika w kolejnych latach, nale¿y zauwa¿yæ, i¿ w wiêkszoœci województw wykazywa³y one znaczne wahania. Na przyk³ad wojewódz-two œwiêtokrzyskie przesunê³o siê z dwunastego miejsca w 1999 r. na

Tabela 14. Uporz¹dkowanie województw wed³ug syntetycznego miernika rozwoju demograficznego

w latach 1999-2003 wed³ug wariantu I

Województwo 1999 Województwo 2001 Województwo 2003

Opolskie 1,0000 Opolskie 1,0000 Opolskie 1,0000

Pomorskie 0,9694 Ma³opolskie 0,9683 Podkarpackie 0,9762

Ma³opolskie 0,9649 Podkarpackie 0,9636 Ma³opolskie 0,9701

Podkarpackie 0,9647 Pomorskie 0,9632 Pomorskie 0,9632

Dolnoœl¹skie 0,9447 Zachodniopomorskie 0,9606 Œl¹skie 0,9476

Œl¹skie 0,9429 Dolnoœl¹skie 0,9549 Dolnoœl¹skie 0,9442

Zachodniopomorskie 0,9413 Œl¹skie 0,9488 Zachodniopomorskie 0,9430

Lubuskie 0,9383 Lubuskie 0,9433 Wielkopolskie 0,9344

Warmiñsko-mazurskie 0,9368 Kujawsko-pomorskie 0,9323 Lubuskie 0,9311 Podlaskie 0,9201 Wielkopolskie 0,9216 Kujawsko-pomorskie 0,9288

Wielkopolskie 0,9191 Mazowieckie 0,9208 Podlaskie 0,9253

Kujawsko-pomorskie 0,9137 Podlaskie 0,9178 Mazowieckie 0,9188 Mazowieckie 0,9133 Warmiñsko-mazurskie 0,9175 Warmiñsko-mazurskie 0,9157 Œwiêtokrzyskie 0,9076 Œwiêtokrzyskie 0,9123 Œwiêtokrzyskie 0,9107

Lubelskie 0,8930 Lubelskie 0,8818 Lubelskie 0,8818

£ódzkie 0,8449 £ódzkie 0,8266 £ódzkie 0,8515

trzecie miejsce w 2001 i czwarte w 2003 r. Województwo œl¹skie równie¿ poprawi³o swoj¹ pozycjê z piêtnastego miejsca w 1999 r. na siódme w 2003 r., co oznacza, ¿e poziom rozwoju demograficznego wzrós³ w poró-wnaniu z poziomem, jaki zaobserwowano w pierwszym roku badania. Warto tak¿e zwróciæ uwagê na to, ¿e województwo opolskie, które zajmo-wa³o pierwsz¹ pozycjê wed³ug wielkoœci syntetycznego miernika obli-czonej dla zmiennych uk³adu I, zajê³o, w rankingu z punktu widzenia syn-tetycznego miernika rozwoju demograficznego uwzglêdniaj¹cego wp³yw czynników uk³adu II, czwart¹ pozycjê w 1999 r., i czternast¹ w 2003 r. Po-dobnie kszta³towa³o siê uporz¹dkowanie województw wed³ug wartoœci syntetycznych mierników obliczonych zgodnie z procedur¹ ujêt¹ w wa-riantach I-III. Œwiadcz¹ o tym wielkoœci ujête w tab. 18-20.

Tabela 15. Uporz¹dkowanie województw wed³ug syntetycznego miernika rozwoju demograficznego

w latach 1999-2003 wed³ug wariantu II

Województwo 1999 Województwo 2001 Województwo 2003

Opolskie 1,0000 Opolskie 1,0000 Opolskie 1,0000

Pomorskie 0,9694 Ma³opolskie 0,9614 Podkarpackie 0,9703

Ma³opolskie 0,9649 Zachodniopomorskie 0,9610 Ma³opolskie 0,9646

Podkarpackie 0,9647 Pomorskie 0,9607 Pomorskie 0,9600

Dolnoœl¹skie 0,9447 Podkarpackie 0,9580 Œl¹skie 0,9496

Œl¹skie 0,9429 Dolnoœl¹skie 0,9558 Dolnoœl¹skie 0,9460

Zachodniopomorskie 0,9413 Œl¹skie 0,9505 Zachodniopomorskie 0,9437

Lubuskie 0,9383 Lubuskie 0,9442 Lubuskie 0,9326

Warmiñsko-mazurskie 0,9368 Kujawsko-pomorskie 0,9306 Wielkopolskie 0,9325 Podlaskie 0,9201 Warmiñsko-mazurskie 0,9203 Kujawsko-pomorskie 0,9269

Wielkopolskie 0,9191 Wielkopolskie 0,9195 Podlaskie 0,9243

Kujawsko-pomorskie 0,9137 Mazowieckie 0,9189 Mazowieckie 0,9174 Mazowieckie 0,9133 Podlaskie 0,9160 Warmiñsko-mazurskie 0,9167 Œwiêtokrzyskie 0,9076 Œwiêtokrzyskie 0,9089 Œwiêtokrzyskie 0,9085

Lubelskie 0,8930 Lubelskie 0,8792 Lubelskie 0,8802

£ódzkie 0,8449 £ódzkie 0,8296 £ódzkie 0,8544

Warto dodaæ, ¿e niektóre województwa, jak np. œl¹skie czy podkar-packie, zajmowa³y zdecydowanie wy¿sze pozycje w rankingu woje-wództw w przypadku mierników opartych tylko i wy³¹cznie na zmien-nych charakteryzuj¹cych natê¿enie procesów demograficzzmien-nych, ni¿ wówczas, gdy owe mierniki by³y oparte zarówno na zmiennych demogra-ficznych, jak i spo³eczno-ekonomicznych. Zmienn¹ z uk³adu II, która w zdecydowany sposób wp³ynê³a na obni¿enie pozycji województwa œl¹skiego w rankingu, by³a zmienna X₁₃okreœlaj¹ca wspó³czynnik aktyw-noœci zawodowej kobiet. Okazuje siê, ¿e w latach 1999-2002 wo-jewództwo œl¹skie charakteryzowa³o siê najni¿szym poziomem tego wspó³czynnika. Liczba studentów na 10 tys. ludnoœci równie¿ by³a w tym województwie poni¿ej œredniej krajowej, chocia¿ dystans ten zmniejsza³ siê w miarê up³ywu lat.

Tabela 16. Uporz¹dkowanie województw wed³ug syntetycznego miernika rozwoju demograficznego

w latach 1999-2003 wed³ug wariantu III

Województwo 1999 Województwo 2001 Województwo 2003

Opolskie 0,9575 Opolskie 0,9637 Opolskie 0,9706

Pomorskie 0,9286 Ma³opolskie 0,9275 Podkarpackie 0,9425

Ma³opolskie 0,9249 Pomorskie 0,9268 Ma³opolskie 0,9372

Podkarpackie 0,9245 Zachodniopomorskie 0,9266 Pomorskie 0,9327

Dolnoœl¹skie 0,9055 Podkarpackie 0,9245 Œl¹skie 0,9230

Œl¹skie 0,9041 Dolnoœl¹skie 0,9217 Dolnoœl¹skie 0,9194

Zachodniopomorskie 0,9019 Œl¹skie 0,9170 Zachodniopomorskie 0,9171

Lubuskie 0,8989 Lubuskie 0,9110 Lubuskie 0,9067

Warmiñsko-mazurskie 0,8981 Kujawsko-pomorskie 0,8981 Wielkopolskie 0,9067 Podlaskie 0,8834 Warmiñsko-mazurskie 0,8893 Kujawsko-pomorskie 0,9010

Wielkopolskie 0,8817 Wielkopolskie 0,8878 Podlaskie 0,8995

Mazowieckie 0,8770 Mazowieckie 0,8875 Mazowieckie 0,8927

Kujawsko-pomorskie 0,8765 Podlaskie 0,8853 Warmiñsko-mazurskie 0,8919 Œwiêtokrzyskie 0,8707 Œwiêtokrzyskie 0,8772 Œwiêtokrzyskie 0,8833

Lubelskie 0,8576 Lubelskie 0,8500 Lubelskie 0,8572

£ódzkie 0,8131 £ódzkie 0,8033 £ódzkie 0,8329

4. Ustalanie grup województw o podobnym poziomie