potencja³u demograficznego powiatów
8. Ruch wêdrówkowy
Kolejnym czynnikiem determinuj¹cym potencja³ demograficzny jest ruch wêdrówkowy. Szczególnie du¿e znaczenie ma saldo ruchu wêdrów-kowego stanowi¹ce ró¿nicê miêdzy liczb¹ osób, które przyby³y do powia-tu na sta³e, a liczb¹ osób, które z niego wyjecha³y. Sk³adowe salda migra-cji – nap³yw i odp³yw migracyjny – wp³ywaj¹ na wzrost liczby ludnoœci, a zw³aszcza ludnoœci w wieku mobilnym. Oprócz wspó³czynników nap³ywu i odp³ywu miêdzypowiatowego, które œwiadcz¹ o atrakcyjnoœci regionu, przy okreœlaniu mierników rozwoju uwzglêdniono dodatkowo udzia³y migrantów zagranicznych. Wzrost odp³ywu ludnoœci za granicê mo¿e œwiadczyæ g³ównie o pogorszeniu siê warunków ¿ycia oraz o zmniejszonych mo¿liwoœciach inwestycyjnych.
Mierniki rozwoju ruchu wêdrówkowego przyjmowa³y w latach 2000-2005 wartoœci z przedzia³u [0,357; 0,613] i odznacza³y siê znacznie mniejszym zró¿nicowaniem (wspó³czynnik zmiennoœci 13,8%) ni¿ w przypadku ruchu naturalnego.
Uzyskane wartoœci mierników rozwoju wskazuj¹, ¿e najbardziej atrakcyjnymi regionami dla migrantów by³y powiaty: wroc³awski (0,613), trzebnicki (0,609) i dzier¿oniowski (0,530). Najni¿sze noty uzy-ska³y powiaty: lubiñski (0,357), wa³brzyski (0,370) oraz g³ogowski (0,357) – por. tab. 5 i 10.
Dystans miêdzy powiatem lubiñskim, plasuj¹cym siê na ostatnim miejscu, a przoduj¹cym w rankingu powiatem wroc³awskim wynosi³ 0,256. Zatem aby osi¹gn¹æ porównywalny poziom, powiat lubiñski mu-sia³by zwiêkszyæ swój miernik o 71,5%.
Spoœród miast na prawach powiatu szczególnie wyró¿nia³ siê Wroc³aw (5 lokata przy mierniku równym 0,498); Jelenia Góra plasowa³a siê dopiero na 24 miejscu (0,396), a Legnica na 26 miejscu (0,390).
Cech¹ charakterystyczn¹ powiatów z pierwszej grupy – o wysokim poziomie konkurencyjnoœci – by³y wysokie wspó³czynniki dodatniego salda ruchu migracyjnego, na który wp³yw mia³ wysoki nap³yw ludnoœci spoza powiatów (wroc³awski, trzebnicki, œredzki). Szczególnie wyró¿nia³ siê tu powiat wroc³awski, dla którego wspó³czynnik nap³ywu przyjmowa³ wartoœci od 14,3‰ w 2000 r. do 23,9‰ w 2005 r., przy œredniej w woje-wództwie od 7,1‰ w 2000 r. do 7,3‰ w 2005 r. Powiaty z pierwszej gru-py odznacza³y siê najwy¿sz¹ efektywnoœci¹ migracji, m.in. w powiecie wroc³awskim – od 29 osób nadwy¿ki migracyjnej na 100 osób wê-druj¹cych (wyje¿d¿aj¹cych i przyje¿d¿aj¹cych) w 2000 r. do 47 osób nad-wy¿ki migracyjnej w 2005 r., czy w powiecie trzebnickim – od 18 osób nadwy¿ki w 2000 r. do 12 osób w 2005 r.
Ostatnia grupa obejmowa³a powiaty, dla których rejestrowano najni¿-sze (ujemne) saldo ruchów migracyjnych. Niskie wartoœci miernika by³y wynikiem, m.in. w przypadku powiatu g³ogowskiego, lubiñskiego czy m. Legnicy, wysokiego, na tle pozosta³ych powiatów, odp³ywu migracyjne-go, czy te¿ w przypadku powiatów kamiennogórskiego i wa³brzyskiego – niskiego nap³ywu migracyjnego.
Pod wzglêdem dynamiki miernika rozwoju ruchu wêdrówkowego po-wiaty odznacza³y siê znacznym zró¿nicowaniem (wiêkszym ni¿ mierniki i struktury ludnoœci) – przeciêtne roczne tempo zmian przyjmowa³o dla okresu 2000-2005 wartoœci z przedzia³u [–8,6%; 7,5%].
Najwiêkszym przeciêtnym rocznym tempem spadku wyró¿nia³ siê powiat o³awski (8,6%), w którym nast¹pi³y niekorzystne zmiany w struk-turze migrantów wed³ug kierunków migracji: wœród osób wyje¿d¿aj¹cych – wzrost udzia³u migrantów zagranicznych (z 12,0% w 2000 r. do 18,5% w 2005 r.), a wœród osób przyje¿d¿aj¹cych – spadek udzia³u migrantów zagranicznych (z 3,8% do 1,1%). Przy niezmiennym z 2000 r. udziale migrantów zagranicznych wœród osób wyje¿d¿aj¹cych miernik rozwoju w 2005 r. dla powiatu o³awskiego uleg³by zmniejszeniu tylko o 19,0%, a nie o 36,1% (tab. 10).
Wyró¿niæ mo¿na tak¿e powiaty: œwidnicki (przeciêtny z roku na rok spadek wartoœci miernika – 4,2%) i górowski (przeciêtny roczny spadek 3,6%), w których w latach 2000-2005 szczególnie uleg³ zmniejszeniu w stosunku do liczby mieszkañców nap³yw ludnoœci (odpowiednio o 7,1% i 21,1%) oraz podobnie, jak w o³awskim, zmniejszy³o siê znaczenie migra-cji zagranicznych.
Do powiatów o najwiêkszym przeciêtnym rocznym tempie wzrostu miernika rozwoju nale¿a³y m.in.: kamiennogórski (œrednio z roku na rok wzrost o 7,5%), m. Wroc³aw (œredni wzrost o 4,3%), m. Jelenia Góra (wzrost o 4,4%). Odznacza³y siê one znacznym zwiêkszeniem udzia³u migrantów z zagranicy w ogólnej liczbie przyje¿d¿aj¹cych oraz zmniej-szeniem udzia³u migrantów za granicê w ogólnej liczbie wyje¿d¿aj¹cych. Warto dodaæ, i¿ przy przyjêciu sta³ego z 2000 r. udzia³u migrantów z zagranicy w ogólnej liczbie przyje¿d¿aj¹cych wzrost wartoœci miernika rozwoju w okresie 2000-2005 w przypadku wymienionych wczeœniej powia-tów kamiennogórskiego, m. Wroc³awia i m. Jeleniej Góry by³by znacznie mniejszy ni¿ w rzeczywistoœci i powiaty plasowa³yby siê na znacznie dal-szych pozycjach (kamiennogórski na 21, a nie na 6, m. Wroc³aw – na 6, a nie na 2 oraz m. Jelenia Góra – na 25, a nie na 12).
Powiaty m. Wroc³aw i m. Jelenia Góra charakteryzowa³y siê dodatko-wo wzrostem wartoœci wspó³czynnika nap³ywu migracyjnego, podczas gdy dla zdecydowanej wiêkszoœci powiatów nap³yw migrantów siê zmniejsza³. W trzecim mieœcie na prawach powiatu – Legnicy dynamika miernika rozwoju w zakresie ruchu wêdrówkowego kszta³towa³a siê zupe³nie odmiennie. W mieœcie tym, w przeciwieñstwie do Wroc³awia i Jeleniej Góry, w latach 2000-2005 nast¹pi³ m.in. spadek wartoœci wspó³czynnika nap³ywu migracyjnego – z 9,0‰ do 6,7‰ (we Wroc³awiu wzrost z 7,8‰ do 10,8‰, a w Jeleniej Górze – z 8,2‰ do 8,7‰).
Lokaty niektórych powiatów pod wzglêdem atrakcyjnoœci ruchów mi-gracyjnych uleg³y w analizowanym przedziale czasowym zmianie. W po-równaniu z wczeœniej analizowanymi dziedzinami (stanem i rozmieszcze-niem ludnoœci, struktur¹ wiekow¹ oraz ruchem naturalnym) stwierdzono najmniejsz¹ zgodnoœæ uporz¹dkowañ powiatów wed³ug wartoœci mierników rozwoju – wspó³czynnik korelacji rang Spearmana wynosi³ 0,538.
Najwiêkszy awans zanotowano w powiecie kamiennogórskim – o 20 pozycji (z 29 lokaty w 2000 r. na 10 w 2005 r.), m. Jeleniej Górze – o 15 po-zycji (z 27 na 12) czy powiecie zgorzeleckim – o 12 popo-zycji (z 25 na 13). Najwiêksze spadki lokat wyst¹pi³y w powiatach: wo³owskim – o 14 pozycji (z 4 na 18), o³awskim – o 13 pozycji (z 16 na 29) czy jeleniogórskim – o 11 pozycji (z 9 na 20). Tylko 2 powiaty zajmowa³y w 2005 r. tak¹ sam¹ pozy-cjê jak w 2000 r. – k³odzki (11 lokata) i lubiñski (28 lokata).
Podobnie jak w przypadku ruchu naturalnego, w ci¹gu kolejnych 6 lat ¿aden powiat nie utrzymywa³ siê niezmiennie na tej samej pozycji. Naj-mniejszym wahaniem pod wzglêdem zajmowanych lokat (na podstawie odchylenia przeciêtnego) odznacza³ siê powiat wroc³awski, który zajmo-wa³ 2 lokatê (jedynie w 2002 r. i 2005 r. lokata 1) oraz trzebnicki –
trzy-krotnie na miejscu 1 (w 2000, 2001 i 2004 r.), dwutrzy-krotnie na 3 miejscu (2003 i 2005 r.) i raz na 3 (2003 r.).
W przeciwieñstwie do mierników struktury wiekowej ludnoœci, a po-dobnie jak dla ruchu naturalnego, dla wiêkszoœci powiatów pod wzglê-dem mierników ruchu wêdrówkowego przeciêtne w latach 2000-2005 przesuniêcia miêdzy lokatami wynosi³y wiêcej ni¿ 2 pozycje, w tym dla czterech (wa³brzyskiego, strzeliñskiego, lwóweckiego i kamiennogór-skiego) – 6 i wiêcej.