Dobra Grzymisław, z trzech składające się folwar ków: Grzymisław, Julinek i Czesławek, posiadają dziś 1718, morgów lasu w dwóch częściach: większej przy folwarku Grzymisław, mniejszój przy Julinku i Czesław- ku, z których wsposób plądrujący potrzeby swoje dotąd zaspokajały.
W zamiarze racjonalnego urządzenia tegożlasu zba
dano najpierw następujące kwestje:
1) jaka i jak wielka jest roczna potrzeba drzewa, przy zaprowadzonej największćj ile być może oszczę dności?
2) czy dobra zniewolone są na własnąpotrzebę pro dukować drzewo za jakąbądź ceną i najakiejkolwiek ziemi, czy tóż zaspokajać ją mogą trwale tańszym kosz
tem z ościennych lasów, przyszłość zapewnioną mają cych?
3) czy oprócz właściciela dóbr ma kto prawo do la
su i może wzbronić jego urządzenia?
4) czy w dobrach jest ziemia bezwarunkowo leśna, i czy jćj obszar wystarczy na produkowaniepotrzebnego dla dóbr drzewa?
5) ile jest ziemi warunkowo leśnćj; co kosztuje pro
dukcja drzewa na jednym jćj morgu i co z lasem na nićj czynić wypada, aby strat nie ponosić?
Kwestje te rozstrzygnięto w sposób następujący:
Co do I go. Dobra potrzebują drzewo: na budowle i reparacje, na porządki gospodarskie, na opał dla dworu, dla officjalistów i służących, oraz dla cegielni.
Wszystkie zabudowania są murowane; drzewo wnich tkwiące, aczkolwiek wniektórych miejscach zanadto gru
be, wynosi podług obliczeń cieśli 950,000 stóp sześć, w klocach. Przyjąwszy, że takowe w 100 latach
odno-wić należy, przypadnie na rok jeden średnio 9,500 stóp sześć, drzewa budulcowego.
Na porządki gospodarskiewychodzi podług rejestrów rocznie 60 wozów, czyli licząc wóz drzewa porządkowe
go 40 stóp sześć, w ogóle 2,400 stóp sześć. Na opał dla dworu i officjalistów potrzeba rocznie 100 sążni drzewa szczapowego, czyli 7,500 stóp, sześć. Na opał dla służą cych 50 sążni okrąglaków czyli 3,250 stóp sześć, i 150 kupek chrustu, albo 3,000 stóp sześć, drzewca. Dla ce gielni 80 sążni drzewa szczapowego, czyli 6,000 stóp .sześć. W ogóle więc rocznie 31,650 stóp sześć.
Co do %-go. Najbliższe lasy rządowe leżą od Grzy- misławia o mil 12; wprawdzie w odległości tylko trzech mil znajdują się znaczne lasy Chociszewskie, jednakże z powodu, że stanowią własność prywatną, a przy tem wzrastają na ziemi po większej części warunkowo leśnej, nie zapewniają sąsiadom trwałćj możności zaspokajania potrzeb w przyszłości. Do kolei żelaznej jest mil 15 i nie ma widoków, ażeby kiedyś, przy połączeniu innych większych miast kolejami, te bliżej Grzymisławia wypa
dły i materjał opałowy dowozić mogły. Torfu ani wdo brach ni w pobliżu nie ma. Dla tych przyczyn zape
wnienie sobie materjału drzewnego lub jego surrogatów tańszym kosztemniż produkowanie onego na własnej zie
mi, nie możebne i dobra zmuszone są lasy na jakiej-bądź ziemi w miarę potrzeby zachować.
Co do 3*go. Służebności leśne zniesione zostałyprzy separacji włościan w roku 1,836; lasem więc rozporzą
dzać można dowolnie.
Co do 4-go. Ziemię bezwarunkowo leśną, nie tylko w lasach ale i podpługiem będącą, wytknięto; przywo łany do pomiaru lasu jeometra wykazał: (patrz rejestr pomiarowy):
mórg. pręt.
Ziemi kl. V-tćj, piasków zwiewnychi lotnych 201 — 90
„ „ IV-tej, piasku grubego suchego,
głęboko sięgającego ' 690 — 79
„ „ Ill-ćj, piasku głębokiego, znaczną
wilgoć posiadającego 595 — 85 Razem 1,487 — 74
W celu obliczenia, czy obszar taki na wyprodukowa nie potrzebnego drzewa wystarczy, zbadano szczegółowo las istniejący i przeznaczono:
Gospodarstwo niskopienne dla ziemiklassy V-tśj,już to dla tego, że obsiew piasków zwiewnych i lotnych bar dzo jest utrudniony, już też, że na nićj rośnie dziś prze
ważnie brzoza; gospodarstwo wysokopienne dla ziemi klassy czwartśj itrzecićj, ponieważ na tych panuje sosna.
I)la pierwszego przyjęto kolej lat 30, dla drugiego lat 80.
Jakkolwiek na ziemi klassy III-ej drzewo dłużśj niż do lat 80 zdrowo rość może, kolei jednak dłuższej nie można było przyjąć dla tego, że z powodu nierębnych drzewostanów na ziemi klassy IV-tśj i prawie rębnych na ziemi klassy III-ej, drzewostany obudwóch klas trze
ba było połączyć w jeden obręb, a najmłodszy drzewo stan klasy czwartej, dziś lat 10 mający, na tak suchym piasku dłużśj nad 90 lat przy dobrym przyroście izdro wo nie wytrwa, jak o tśm przekonywa kępa drzewa stu-letn 'go.
Dla docieczenia siły podukcyjnej ziemi oszacowano szczegółowo trzy pojedyncze morgi normalne, jeden na każdśj klassie ziemi. Oszacowanie wykazało: w 20-letniej brzezinie, na ziemi klassy V-tśj, (na planie Nr. III, drze
wostan a), po wycięciu morga na próbę, z całego morga 260 stóp sześć, drzewa; dla 30-letniśj zatśm wy-padnie (Tabl. XII): 242:271=260:x= 291 stóp sześć, z morga.
W 100-letniem drzewie klassy IV-tśj (na planie Nr.
III drzewostan d), gdzie był mały zakątek jeszcze nie-plądrowany, za pomocą obliczonych modeł i ilości drzew, znaleziono na morgu 1,700 stóp sześć., podług czego przypada na 80-letnie drzewa (Tabl. VI): 1,691:1,436 = 1,700 : x = 1,443 stóp sześć. ,
W 46-letniem drzewie klassy Ill-śj (na planie III drzewostan g), gdyż w starszym drzewostanie o nor malnie zwartego morga czystśj sosny nie znaleziono, po wytrzebieniu i taksując na modły okazało się 1,150 stópsześć,na 80-letniezatem drzewo przypada (Tabl V):
1,088 : 1,951 = 1,150 . x = 2,065 stóp sześć.
Podług tego wyprodukujemy rocznie drzewa:
201 X291
na201m.zie. kl. V-tej w kolei 30-letniej: —------= 1,949 stóp sz.
690X 1443
„ 690 „ „ kl.IV-tej „ 80-letniejt--- ---=12,445 „ „ O U
595X 2065
„ 595 ,, ,, kl.III-ej ,, 80-letniój:---———= 15,358 „ „
o O---w ogóle rocznie . . . 29,752 stópsz.
a że potrzeba rocznie, oprócz cegielni .... 25,650 ,, „ na potrzebę więc cegielni pozostaje tylko . . 4,102stóp sz.
czyli 542/3 sążni, brakuje zatem 25*/3 sążnia
Utrzymanie lasu na ziemi warunkowo leśnej, ażeby ten niedobór pokryć, byłoby, jak zaraz okażemy, ze znaczną stratą połączone. Jeżeli jednak zważymy, że w rachunku pominięto dochód drzewa z trzebieży, że w dobrach ponad drogami, granicami i t. d. jest 15,000 prętów linij, modrzewiem obsadzić się mogących, a te, reprezentując 8'2 morgi, w 80-letniej kolei rocznie prze
szło 4,200 stóp sześć, drzewa wydaćmogą; wreszcie, że massa potrzebnego rocznie budulcu obliczoną została z niestosownie grubych belek, kiedy budownictwo obe cnie i opołowę mniejszych używa, to bez narażania się, na zawód przyjąć możemy iż: przyracjonalnemobsadzeniu dróg drzewem, las, tylko na bezwarunkowo leśnćj ziemi urządzony, wystarczy na zaspokojeniewszystkichpotrzeb w raz z cegielnią.
Co do 5-go. Podług rejestru pomiarowego ziemi wa
runkowo leśnejjest545 morgów 105 prętów kw.
Dzierżawy rocznej z jednego morga, podługcen miej
scowych, można mieć dwatalary. Drzewo przez 100lat nanimwyprodukowane, pomijając kosztauprawy, czynić będzie (patrz tablicę procentu składanego):
tal. sgr. fen.
na administrację: ’/3 X 1287,633 — 429 6 2 strata w dzierżawie 2X 1287,623 = 2575 7 4 w ogóle 3004 13’ 6 odchodzi dochód ztrzebieży przez
lat 100... 361 4 2
pozostaje 2643 9 4
doprzeniesienia 2643 9 4
tal. srg. fen.
z przeniesienia 2643 9 4 Przyjmując dla klassy Il-ćj wydajność
drzewa stuletniego z morga 3000 stóp sześć, z ceną teraźniejszą 4 sgr. za je
dną stopę sześć, użytkowego, a 2 sgr.
za jedną stopę sześć, opałowego, oraz 33 i/3 °/0 drzewa użytkowego, dochód z morgawyniesie:
1000 st. sz. po 4 sr.=133 tal. 10sgr. I on 2000 „ „ „ 2 sr.=133 tal. 10 sgr.j _______
straty na 1 morgu przez lat 100 237619 4 rocznie talara Y l/84 tal. = 1 tal. 25 sgr. 2 f.
Dochód z lasu na ziemi warunkowo leśnćj, pod pług zdatnej, pokrywa, jak widzimy, zaledwie koszta admini stracji, jeszcze większą zaś stratę przynosi utrzymanie
■olszy naziemi nałąkę wybornej. Z tej przyczyny posta
nowiono las na ziemi warunkowo leśnej, skoro do produ
kowania wymaganej massy materjału drzewnego niejest koniecznie potrzebnym, wjak najkrótszym czasie wykar- czować i ziemię'oddać rolnictwu. Czas ten oznaczono na lat 5, wciągu których wlesie, wysokopiennie urządzonym, nic się ciąć nie będzie, z wyjątkiem kępy drzewostanu d, który, ponieważ mautworzyć jeden okręg z drzewosta
nem c, dlawyrównaniaznim zaraz wroku pierwszym od-młodnić trzeba; uprawi sięzaś sosną z ręki niwa, Ugory zwana, na polach Grzymisławiai Czesłanka, powyprosto waniu granic 255 mórg. 75 pr. kw. wynosząca. Po latach pięciu rozp oczniesię cięcie w lesieurządzonym, w którym najstarsze drzewo mieć będzie lat 80. Urządzenie, z po wodu nie istniejących jeszcze drzewostanów, wyłącza na pierwszą kolej las, naniwie Ugory powstać mający.