§ 64. .Etat roczny materjału.
Obliczona na rok, do cięcia przypadającamassa drzewa, nazywasię etatem materjału. Etat materjału układa się zawsze na lata całego okresu. Przypodziale okręgu na oddziały jest on tylko wskazówką: ile mniej więcćj drze wa z oznaczonych oddziałów wprzecięciu spodziewać się można — (sperandą), przy podziale zaś massy drzewa okręgu — przepisem,wykazującym, ilestop sześciennych drzewa rocznie brać należy.
Wycinając drzewo podług etatu materjału, przynaj mniej w połowie okresu sprawdzić powinniśmy, czy tniemy podługzamożności okręgu, gdyż po niedokładnej taksacji, za mało lub zawiele materjału narok ostatni okresu pozostać może. Do tego resztę drzewostanów okresu powtórnie szczegółowo otaksować należy. W ra
zie spostrzeżenia pomyłki, zmienia się etat materjałuna resztę lat okresu.
Jakość materjału oznacza się w etacie podług pro
centu w leśnictwie używanego, dla tego jej oznaczenie nigdy nie jest dokładnem i jako przepis służyć nie może. Z wyciętychpierwszych tysiąca stóp sześciennych drzewa, łatwo i dokładnie obliczyćmożna odsetki jakości drzewa dla okresu.
§ 65. Etat roczny pieniędzy.
Wykaz dochodu irozchodu pieniędzy, jakichsię w cza
sie okresu rocznie spodziewamy, układać się powinien tylko z roku na rok, gdyż przyszłości dalszej przewi dzieć nie można. W dochodzie wykaże się nietylko wartość wyciąć się mającego drzewa podług ceny miej
scowej jako dochód główny, ale i wpływy pieniędzy z podrzędnych użytków, jak: polowanie, rybołówstwo, pa
stwisko i t. p., jako dochód poboczny. W rozchodzie wyszczególni się wszystko, co na administrację i uprawę lasu w roku następującym będziemypotrzebowali.
Dochód roczny netto, jest prowizją kapitału ziemii ka
pitału drzewa. Chcąc z etatu pieniędzy w przybliżeniu obrachować dochód z ziemi, trzebi prowizję kapitału drzewa oddochodulasu brutto odliczyć.
Jako kapitał zadrzewo, przyjąć można w przybliżeniu dochód roczny główny (z drzewa), pomnożony połową lat kolei.
Dochód roczny z kapitału ziemi podzielony ilością morgów całej powierzchni obrębu, okaże dochód roczny z morga.
§ 66. Pian ogółowygospodarczy.
Plan ogółowy gospodarczy: ma zadaniewykazać po tomkom, żeśmy, kierując się wedle wymagań dzisiejszych, na zaspokojenie ich potrzeb, odpowiednią ilość lasu po zostawili, dalej w ogólnym zarysie, co i kiedy podług zdania naszego na przyszłość czynićwypada, -ażeby las do największej, ile możności, doprowadzić doskonałości.
Przepisy dla nich szczegółowe byłyby medorzecznością, bo żądaniem: ażeby świat, polatach kilkudziesięciu, na tćm samem co dziś byłszczeblu wykształcenia; dla tego też plan ogółowy nie będzie zawierać nic więcej, jak oznaczenie następstwa okręgów, ich wielkość, długość okresów, wiek drzewa w czasie wyrębu i czas odmło dzenia (zobacz wzory wr operatach Części III-cićj).
§ 67. Pian szczegółowygospodarstwa.
Plan szczegółowy gospodarczy, tyczć się pierwszego okresu, a więc nas samych; musi zatem wszystko za wierać, co nam w tymczasie czynić wypada.
Czynności nasze dotyczą:
uregulowania lasu, rębugłównego,trzebieży iuprawy.
Plan szczegółowy obejmować powinien codo pierwszego:
przepisy oczyszczenia lasu zpowałów i suszek, które nie-tylko prędko się psują,, ale, służąc za gniazda chrzą
szczom i skórnikom, wielkiem lasowi grożą niebezpie
czeństwem. Przepisy obsiewu halizn w okręgach na ostatnie okresy przeznaczonych, jeżeli nowe drzewostany razem z głównymtego okręgu będzie można odmłodnić
co do drugiego:
jeżeli okręg na oddziały rozłożony — numer kolejny, wielkość i rok odmłodnienia oddziału; w razie przeci wnym — ilość massy drzewa etatem materjału objętą,
co do trzeciej:
ilośćmorgów na każdy rok przypadającej trzebieży — okręg i podział, w których takowama się wykonać;
co do czwartej:
sposób odmłodnienia, mianowicie czy uprawadokona się z ręki, czy z nalotu nasienników, a w razie tym, czy przedsię wziąść trzeba ręby przygotowawcze, czy od razujasne i ilepozostawić się ma nasienników;
jakie drzewo na przyszłość ma być dominującćm i w jaki sposób dochować go się mamy, czy przez plan tacje czyprzez obsiew, czy w stanie czystym, czy w po-mieszanem z innem mniejszej wartości drzewem, które podczas trzebieży będzie wybranem.
Dla łatwiejszego iprędszego na czynności poglądu, układa się plany tak ogółowy, jak szczegółowy w kształ
cie Tabelli podług wzoróww Części UI-cićj podanych.
§ 68. Opis lasu.
Najważniejszym do czynności urządzeniadodatkiem, jest bezzaprzeczenia opis lasu. Jegozadaniem obeznać nas dokładnie z wewnętrznym i zewnętrznem lasu poło
żeniem,-które bądźwpływało na urządzenie, bądźwpły wać będzie na przyszłe zagospodarowanie; wystawić przyczyny postępowania naszego i podać środki do osią
gnięcia zamierzonego celu. Dobry opis lasu, powinien każdego zarząd obejmującego z planem i myślą, w ja-kiej gospodarstwo prowadzone być ma, oraz z celem, do którego zmierzamy szczegółowo zaznajomić, ażeby od-razu wiedział, co i gdzie czynićnależy.
Mianowiciezawierać powinien wyjaśnienia:
a) o położeniu lasu jeograncznćm, z wyszczególnie niem prowincji,powiatu, odległości od miast i rzek;
b) o właścicielu;
c) o wielkości obszarulasu — z oznaczeniem— kiedy i jak pomiar’ dokonany — wielkości ziemi leśnćj i nieleśnej drzewem porosłój i halizn;
d) o służebnościach i ciężarach;
e) o przeznaczeniulasu zdokładnćm udowodnieniem, dlaczego w rozmiarach dzisiejszych zachowanym być musi;
f) o podziale jego;
g) o powierzchni i urodzajnościziemi;
h) o klimaciei jegowpływach;
i) o drzewostanach iich wzroście—i drzewie na przy szłość hodować się mającem;
j) krótki opis dawniejszego gospodarstwa;
k) o powodach urządzenia iużytych środkach;
l) o administracji leśnej;
m) o polowaniu i rybołówstwie i innych pobocznych użytkach;
n) etat materjału.
§ 69. Kontrola cięć.
Celemsprawdzenia, o ile urządzenie odpowiada za miarowi naszemu, również oilerzeczywistydochód drze wa zgadzać się będzie z taksacją, utrzymuje się d'aka
żdego obrębu księgę gospodarczą, kontrolą cięć nazwa
ną, do której dochód rzeczywisty nietylko z wyrębu gtownego, ale i z trzebieży, suszu i powałów wpisujemy.
Przy podziale lasu na ostępy, przeznacza się dla ka
żdego z nich, przy rozkładzie -li na okręgi, dlakażdego okręgu osobna w niej karta.
Księga tawielenammoże być pomocną przy taksa cji i podziale następujących okręgów, a więcej jeszcze potomkom naszym przy ponowionem urządzeniulub przy zmianie jego, dla tego ile możności porządnie utrzymy
waną być powinna.
§ 70. Protokół urządzenia.
Wszelkie przy urządzeniu zachodzące czynności zapi sywać należy z kolei, jak po sobienastępują. Spis ten czynności czyli protokół urządzenia, jest źródłem, z któ rego przy opisie lasu czerpiemy, a chociaż w opisie krótka treść jego zawarta, dobrze jest, gdy godo ope
ratu przyłączymy, gdyż z niego najlatwićj i najdokła dniej obeznamykażdego z przyczynami, które nami przy urządzeniu powodowały.