sumy ośmiu w skaźników kreatywności, określających kreatywność
osobowości za pomocą czterech subtestów.
Jak w ykazało badanie, k o n stru k ty w n a trafność jest rep rez en taty w n ą dem onstracją rzetelności testu, dla którego ustanow ienie jedynego k ry teriu m jego u zasad n ie n ia jest u tru d n io n e. Przejaw ia się to w tym , że zam iast jednego w y n ik u w teście „K reatyw ny potencjał" u w zg lęd n ia się osiem w sk aźn ik ó w p o czterech subtestach i p oziom ach ich przeja w ó w u badanej osoby
A naliza ro z rz u tu w sk aźn ik ó w testów „K reatyw ny potencjał"
i „K reatyw ny potencjał - w ersja rozszerzona" i sp raw d zen ie hipotezy teoretycznej zgodności otrzy m an eg o em pirycznie (zgodnie z rzeczyw i stością) ro z rz u tu n orm alnego w g k ry teriu m zgodności A'2 na poziom ie znaczenia 0,05 pokazała, iż w ro zrzu tach w arto ść m inim alna ró w n a się 0, a m aksym alna - 10, tj. całkow icie działa cała skala p o m ia ru cech.
Hipoteza o zgodności
ro z rz u tu em pirycznego w skaźn ik ó w testuz n o rm aln y m ro zrz u tem p o tw ierd za się p ełnom ocnym p ra w d o p o d o bieństw em 95%. Z godność m iędzy p y tan iam i m ateriału stym ulującego i indeksam i-czynnikam i św iadczy o tym , że p y tan ia testu o pracow ano p o p raw n ie w e w szystkich czterech subtestach.
W w y n ik u w spólnej faktoryzacji p rzy pom ocy głów nego składnika dw óch m eto d w y ró żn io n o 8 czynników . W kom pleksow y czynnik
po-1 2 2
łączono 7 w sk aźn ik ó w testu „K reatyw ny potencjał", z w yjątkiem siód m ego - poczucia h u m o ru , który w y o d ręb n ił się w o d dzielny czynnik. C zynnik kom pleksow y z całkow itym u zasad n ien iem m ożna nazw ać kreatyw nością, jest o n n o w y m w sk aźn ik iem integralnym . C zynnik kom pleksow y w g znaczenia rozdzieliły się w sposób następujący (w g kolejności malejącej):
Kolejność czynników kreatywności i w sk aźn ik i ich obciążenia
Nr indeksu-czynnika testu „Kreatywność"
O bciążenia jako w k ład indeksu w now ą integralną charakterystykę
8 - tw órcze podejście do zaw o d u 0,802
2 - ciekaw ość 0,798 5 - intuicja 0,756 1 - m yślenie tw órcze 0,719 6 - em ocjonalność, em patia 0,660 3 - oryginalność 0,633 4 - w yobraźnia 0,563
Tak w ięc m ożna m ów ić o in teg raln y m w sk aźn ik u kreatyw ności, który m ożna obliczyć w sposób następujący:
-6,760
8 - tw órcze podejście do zaw o d u
KREATYWNOŚĆ = ( ,) x 0,802 1,951 -6,413 2 - ciekaw ość -6,600 5 - intuicja + (- ) x 0,798 + (- ) - 0,756 2,087 1,966 -6,667 1 - tw órcze m yślenie + (- )x 0,719 1,905 -7,520 6- em ocjonalność, em patia + (- ) x 0,660 1,720
-6,547 -7,160 3 - oryginalność 4 - w yobraźnia
+ (---) x 0,633+ (--- ) x 0,563
1,765 1,677
gdzie:
6,760 - średnia w ielkość w g czynnika „tw órcze podejście do zaw o d u "; 0,802 - obciążenie jako w k ła d in d ek su w n o w ą in teg raln ą charakte
rystykę;
1,951 - stan d ard o w e odchylenie w g ósm ego indeksu.
B adanie pokazuje, że d an a p raw idłow ość będzie obserw ow ana stale. K reatyw ność jest n o w y m in teg raln y m w skaźnikiem i m oże być obliczona w g następującego w zoru:
X. X , X , X . X . X X v
fc= -1 • Z,+ -2 • Z + -3 • Z, + -* • Z4 + -i • Z, + -6 • Z, + -7 • z 7 y 1 y z y 5 y y s y b y
1 z 2 z3 4 * 5 z6 17
gdzie:
I< - kreatyw ność;
Xj - średnia w ielkość w g czynnika „tw órcze podejście do zaw o d u "; X2 - średnia w ielkość w g czynnika „ciekaw ość";
X3 - średnia w ielkość w g czynnika „intuicja";
X4 - średnia w ielkość w g czynnika „m yślenie tw órcze"; X5 - średnia w ielkość w g czynnika „em ocjonalność, em patia";
X 6 - śred n ia w ielkość w g czynnika „oryginalność"; Xy - średnia w ielkość w g czynnika „w yobraźnia";
Y - stan d a rd o w e odchylenie w g czynnika „tw órcze podejście do zaw o d u ";
Y2 - sta n d a rd o w e odchylenie w g czynnika „ciekaw ość"; Y3 - sta n d a rd o w e odchylenie w g czynnika „intuicja";
Y4 - sta n d a rd o w e odchylenie w g czynnika „m yślenie tw órcze"; Ys - sta n d a rd o w e odchylenie w g czynnika „em ocjonalność, em patia"; Y6 - stan d a rd o w e odchylenie w g czynnika „oryginalność";
Y7 - sta n d ard o w e odchylenie w g czynnika „w yobraźnia"; Zj - w k ład czynnika „tw órcze podejście do zaw o d u " w n o w ą
in teg raln ą charakterystykę;
Z2 - w k ład czynnika „ciekaw ość" w n o w ą in teg ra ln ą charakterystykę; Z3 - w k ład czynnika „intuicja" w n o w ą in teg raln ą charakterystykę;
Z4 - w k ła d czynnika „m yślenie tw órcze" w n o w ą in teg raln ą charakterystykę;
Zfj - w k ład czynnika „em ocjonalność, em p atia" w n o w ą in teg raln ą charakterystykę;
Z6 - w k ład czynnika „oryginalność" w n o w ą in teg raln ą charakterystykę;
Z 7 - w k ład czynnika „w y o b raźn ia" w n o w ą in teg raln ą charakterystykę.
Średnie znaczenie w g czynnika
Y - sta n d ard o w e odchylenie w g indeksu-w skaźnika, X r średnie znaczenie w g indeksu-w skaźnika, Zj- w k ła d indeksu-w skaźnika.
Przeprowadzone badania w ykazały, że test „Kreatywny poten cjał" jest w iarygodną efektyw ną m etodą diagnozow ania kreatyw nego potencjału dojrzałej osobow ości, a mianowicie:
1. P ro ced u ra p rz e p ro w a d z en ia testu jest p ro sta i szybka. P ozw ala w ciągu mniej niż godziny zebrać inform ację diagnostyczną;
2. Inform acja o trzy m an a w w y n ik u ek sp ery m en tu pozw ala zakw a lifikow ać osobę b a d a n ą w e d łu g cechy relew antnej, tj. pozw ala na ilościow e i jakościow e p o ró w n an ie o trzy m an y ch w yników ;
3. N a p o d staw ie stw orzonego psychologicznego profilu k reaty w n o ści m o żn a dobrze określić nie tylko p o zio m jednej z charakterystyk tw órczych, lecz także ich w zajem n ą zależność.
N
Wkład
gdzie:
N - liczba b ad an y ch w ogólnej próbie, t - w y n ik b ad an eg o w g czynnika, Z - su m a w sk aźn ik ó w dla całej próby,
K w estionariusze testów „K reatyw ny potencjał" i jego w ersja roz szerzona m o g ą być w yk o rzy stan e jako m eto d y diag n o zo w an ia w ra m ach ek sperym entalnego b ad an ia w spólnie z in n y m i testam i. M ogą być także zastosow ane w in d y w id u aln y ch diagnozach, konsultacjach psychologicznych, w celu określenia rezerw kreatyw ności, p o ziom u sam ooceny i potencjału tw órczego osobow ości oraz dla celów b ad aw czych. K w estionariusz m oże być w y k o rzy stan y do testow ania m ęż czyzn i kobiet w w iek u o d 17 d o 59 ro k u życia.
W ten sposób m etodologiczna z asad a b ad a n ia polegała n a niezbęd ności połączenia podejścia jakościow ego i ilościow ego p rz y p o zn aw a n iu procesów kreatyw nych. T rudność postaw ienia takiego p y tan ia na w spółczesnym etapie b a d ań polega na odm ienności podejść do p ro blem u nie tylko ze strony b a d an ia jakościow ego i problem atyczności zastosow ania go w praktyce, ale i ilościow ego b ad an ia z pozycji ekspe rym entalnej diagnostyki kreatyw ności osobow ości dojrzałej.
N a zakończenie należy zauw ażyć, że do diag n o zo w an ia k reaty w n o ści należy p o dchodzić jak do „m in iatu ro w eg o m o d elu a k tu tw órcze go" (E.P. T orrance 1974, s. 19). Test p rze d staw ia m ożliw ość orientacji w stw o rzen iu in d y w id u aln eg o tw órczego p ro g ram u rozw oju kreatyw ności osobow ości dojrzałej. Test „K reatyw ność" należy stosow ać rów nolegle z testam i projekcyjnym i i stan d ary zo w an y m i oraz z profesjo nalnie p ro w a d z o n ą obserw acją procesu rozw oju kreatyw ności czło w iek a dorosłego.