5.1. Kierunki i natęŜenie połączeń autobusowych
Wśród analizowanych dziewięciu siedzib gmin strefy podmiejskiej Wrocła-wia tylko Miękinia nie posiada regularnych linii komunikacyjnych ze stolicą woje-wództwa dolnośląskiego (ryc. 2). Uwzględniając liczbę linii autobusowych do po-szczególnych miejscowości ujawnia się wyraźna dysproporcja pomiędzy północną a południową częścią omawianego obszaru. Sieć linii autobusowych jest zdecydo-wanie lepiej rozwinięta w przypadku południowej części strefy podmiejskiej Wro-cławia. Najlepiej rozbudowana sieć połączeń ze stolicą województwa występuje w przypadku Kobierzyc. Gmina ta ze względu na bardzo dobrą sytuację gospodar-czą – połoŜenie w pobliŜu stolicy województwa, jedne z największych w Polsce inwestycji międzynarodowych koncernów – jest w stanie w duŜej mierze partycy-pować w kosztach utrzymania komunikacji międzygminnej z Wrocławiem.
Ryc. 1. Podstawowa sieć drogowa województwa dolnośląskiego.
Źródło: opracowanie własne.
Większość tras komunikacyjnych jest obsługiwana zarówno przez przedsię-biorstwa PKS, jak i pozostałe uwzględnione firmy przewozowe. Analizując linie komunikacyjne pod względem ich przebiegu moŜna stwierdzić, Ŝe większość z nich jest poprowadzona głównymi ciągami komunikacyjnymi. Dla przykładu połączenia do Długołęki są realizowane drogą krajową nr 8, natomiast do Wiszni Małej DK 5.
Ponadto w przypadku miejscowości posiadających więcej niŜ jedną linię komunika-cyjną ze stolicą regionu niektóre autobusy kursują mniej uczęszczanymi lokalnymi trasami.
Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego 24
Ryc. 2. Kierunki i natęŜenie połączeń autobusowych pomiędzy Wrocławiem a wybranymi siedzibami gmin strefy podmiejskiej. Źródło: opracowanie własne na podstawie: www.e-podróŜnik.pl, www.polbus.pl,
www.sevibus.pl, www.tarnowscy.pl, www.um.wroc.pl.
Pod względem natęŜenia połączeń autobusowych pomiędzy Wrocławiem a wybranymi siedzibami gmin strefy podmiejskiej ujawniają się wyraźnie pewne przestrzenne zaleŜności (por. ryc. 2). Pierwszą z nich jest zdecydowana kumulacja połączeń autobusowych na głównych szlakach komunikacyjnych, co częściowo zostało juŜ zasygnalizowane przy omawianiu kierunków połączeń. W przypadku Długołęki wszystkie kursy są wykonywane drogą krajową nr 8, z kolei w przypadku Siechnic i Wiszni Małej większość autobusów kursuje odpowiednio drogą krajową nr 94 i 5. Nawet w przypadku posiadających najlepiej w tym względzie rozwiniętą sieć połączeń Kobierzyc, przewaŜająca część kursów odbywa się DK nr 8, podczas gdy na liniach komunikacyjnych poprowadzonych lokalnymi drogami natęŜenie połączeń nie jest juŜ tak wysokie. Wyraźna dysproporcja pomiędzy południową i północną częścią strefy podmiejskiej pod względem rozwoju sieci linii autobuso-wych w przypadku natęŜenia połączeń nie jest tak wyraźnie widoczna.
W przypadku natęŜenia połączeń autobusowych zaznaczają się takŜe duŜe dysproporcje występujące pod względem tego zjawiska pomiędzy analizowanymi miejscowościami. Do wcześniej wspomnianej Miękini w ogóle nie ma regularnych połączeń autobusowych (połączenie autobusowe zostało zlikwidowane w ciągu ostatnich kilku lat) z Wrocławia, podczas gdy do Długołęki i Siechnic na dobę ze stolicy województwa wykonuje się ponad 100 kursów (Długołęka – 105, Siechnice
– 110) (ryc. 3). Na niekorzystną sytuację Miękini moŜe mieć wpływ połoŜenie tej miejscowości na uboczu waŜniejszych ciągów komunikacyjnych – brak arterii o randze dróg krajowych czy chociaŜby wojewódzkich. Dodatkowo Miękinia leŜy przy waŜnej linii kolejowej pomiędzy Wrocławiem i Legnicą, co częściowo moŜe rekompensować brak połączeń autobusowych. Z kolei Długołęka i Siechnice poło-Ŝone przy waŜnych szlakach komunikacyjnych, takich jak droga krajowa nr 8 i 94, oprócz połączeń w ramach komunikacji międzygminnej z Wrocławiem posiadają szereg połączeń autobusowych, dla których są one przystankiem pośrednim.
Ryc. 3. Liczba połączeń autobusowych pomiędzy Wrocławiem a wybranymi siedzibami gmin strefy podmiejskiej. Źródło: opracowanie własne na podstawie: www.polbus.pl, www.sevibus.pl,
www.tarnowscy.pl, www.um.wroc.pl.
Analiza porównawcza pomiędzy przedsiębiorstwami PKS i pozostałymi ty-pami przewoźników ukazuje w większości przypadków przewagę drugiej grupy firm przewozowych. Przedsiębiorstwa PKS osiągają przewagę na rynku przewozo-wym tylko w dwóch opisywanych miejscowościach – Długołęce i Siechnicach
5.2. Wpływ połączeń kolejowych na natęŜenie połączeń autobusowych
Pewną próbą wyjaśnienia duŜych dysproporcji pod względem natęŜenia po-łączeń autobusowych pomiędzy Wrocławiem a wybranymi siedzibami gmin ze stre-fy podmiejskiej, moŜe być analiza połączeń kolejowych (ryc. 4). Tego rodzaju środ-ka transportu ze stolicą regionu są pozbawione Kobierzyce i Wisznia Mała, które z kolei pod względem liczby połączeń autobusowych wśród badanych miejscowości charakteryzują się wysokim stopniem natęŜenia badanego zjawiska. Przytaczana we wcześniejszych częściach pracy Miękinia pomimo braku kursów autobusowych
0 20 40 60 80 100
Miękinia Oborniki Śląskie śórawina Kąty Wrocławskie Czernica Wisznia Mała Kobierzyce Długołęka Siechnice
liczba połączeń
inni przewoźnicy PKS
Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego 24
posiada 21 połączeń kolejowych z Wrocławiem (3. miejsce wśród analizowanych miejscowości). Podobnie sytuacja przedstawia się, jeśli chodzi o Oborniki Śląskie.
Niewielka liczba kursów autobusowych z Wrocławiem jest w pewnym stopniu re-kompensowana dobrze rozwiniętą komunikacją kolejową – 25 połączeń kolejowych na dobę. Nie w kaŜdym przypadku moŜna mówić jednak o wyraźnej zaleŜności po-między połączeniami autobusowymi i kolejowymi, np. Długołęka posiada zarówno bardzo dobrze rozwiniętą komunikację autobusową jak i kolejową z Wrocławiem.
Ryc. 4. NatęŜenie połączeń kolejowych pomiędzy Wrocławiem a wybranymi siedzibami gmin strefy podmiejskiej. Źródło: opracowanie własne na podstawie: www.pkp.pl.
5.3. Rynek przewoźników autobusowych
Rynek przewoźników autobusowych na omawianym poziomie odniesienia jest bardzo zróŜnicowany. Z jednej strony do analizowanych miejscowości kursy autobusowe są wykonywane przez przewoźników PKS. Głównie są to połączenia, dla których opisywane miejscowości są jedynie pośrednimi przystankami na trasach wiodących do innych ośrodków. Przedsiębiorstwami PKS, które uzyskały znaczące wpływy na rynku przewozów autobusowych w strefie podmiejskiej Wrocławia są Polbus PKS Wrocław (połączenia głównie do Czernicy, Długołęki, Kątów Wro-cławskich, Kobierzyc, Siechnic), PKS Wołów (Oborniki Śląskie, Wisznia Mała)
oraz PKS Oława (Czernica, śórawina, Siechnice). Polbus PKS Wrocław jest jedy-nym przedsiębiorstwem PKS, który wygrał przetarg na wykonywanie połączeń na strefowych, międzygminnych liniach autobusowych w gminie Siechnice.
Drugą grupę tworzą przewoźnicy prywatni. Niektóre przedsiębiorstwa z tej grupy skupiają się głównie na wykonywaniu przewozów autobusowych w ramach komunikacji międzygminnej. Jednym z takich przewoźników jest przedsiębiorstwo Sevibus wykonujące tego rodzaju przewozy (połączenia strefowe) w podwrocław-skich gminach: Czernica i Długołęka. Dodatkowo Sevibus posiada komercyjne linie autobusowe pomiędzy Wrocławiem a gminą śórawina – obsługiwane wraz z Bus Marco Polo Wratislavia 1992. Przewoźnik ten jest równieŜ operatorem komunikacji gminnej Kobierzyc, która łączy wszystkie miejscowości tej gminy z Wrocławiem.
Na badanym obszarze funkcjonują takŜe przedsiębiorstwa prywatne skupiające się na wykonywaniu jedynie komercyjnych połączeń autobusowych. NaleŜą do nich m.in. firmy przewozowe wykonujące połączenia z Wrocławia do Kątów Wrocław-skich (Tarnowscy), Obornik ŚląWrocław-skich (Juma, Mini-Bus) oraz Wiszni Małej (Ekspres Bus; kurs relacji Wrocław – Trzebnica).