Pozostałe przedmioty

W trakcie przeszukania może dojść do odnalezienia dowodów rzeczo­ wych, przedmiotów wartościowych podlegających tymczasowemu zajęciu oraz dokumentów służących do odtworzenia akt. Podczas przeszukania zabezpieczeniu podlegają ewentualnie również przedmioty, mogące sta­

nowić dowód innego przestępstwa, ulegające przepadkowi lub których posiadanie jest zabronione (art. 197 § 2 k.p.k.). Czynności sprawdzające

(art. 258 § 2 k.p.k.) można natomiast prowadzić w przypadku ujawnienia podczas przeszukania przedmiotów, których pochodzenie wzbudza wąt­

pliwości53.

53 § 18 Instrukcji... stwierdza, że przedmiotów tych nie należy zatrzymywać, trzeba natomiast opisać ich cechy w notatce urzędowej i dokonać sprawdzenia w kartotece rzeczy utraconych w wyniku przestępstwa.

54 Projekt aw art. 226 § 1 trafnie zmienia ten przepis, wprowadzając obowiązek wydania na żądanie prowadzącego postępowanie (również sądowe).

55 Prokurator, a w trakcie dochodzenia również inne organy uprawnione do jego prowadzenia. Por. § 89 Instrukcji...

•• Por. rozdz. XII Instrukcji...

Postępowanie ze wskazanymi kategoriami przedmiotów wygląda po­ dobnie, dlatego omawiam szczegółowo jedynie postępowanie ze znalezio­ nymi dowodami rzeczowymi. Zasady tego postępowania stosuje się od­ powiednio również w pozostałych przypadkach.

Dowody wydane lub znalezione w trakcie przeszukania należy po do­

konaniu oględzin i sporządzeniu opisu zabrać albo oddać na przechowa­ nie osobie godnej zaufania, z zaznaczeniem obowiązku przedstawienia ich na każde żądanie prowadzącego śledztwo lub dochodzenie (art. 197

§ 1 k.p.k.)54. Jeżeli dowody rzeczowe zostały przekazane na przechowanie osobie godnej zaufania, zarządzenie o przekazaniu powinno określać miej­

sce złożenia. Należy do niego dołączyć pokwitowanie osoby przyjmującej.

W myśl art. 197 § 3 k.p.k. osobom zainteresowanym należy natych­ miast wręczyć pokwitowanie stwierdzające, jakie przedmioty i przez kogo zostały zatrzymane, niezależnie od żądań tej osoby. Gdy przeszu­ kanie było dokonywane w warunkach nie cierpiących zwłoki, należy osobę przeszukaną pouczyć o prawie żądania doręczenia*, postanowienia o zatwierdzeniu przeszukania i zatrzymania przedmiotów (art. 197 § 3 k.p.k.). W przypadku zgłoszenia żądania postanowienie to powinno zostać w ciągu 7 dni doręczone, albo powinno dojść do zwrotu zatrzymanych przedmiotów (art. 197 § 3 k.p.k.). Zwrot będzie stanowić konsekwencję niezatwierdzenia uprzednio dokonanegoprzeszukania lub negatywnej oce­ ny wartości dowodowej tych przedmiotów.

Jeżeli przedmiot nie zostaje pozostawiony u osoby godnej zaufania, organ prowadzący postępowanie przygotowawcze55 lub sąd w później­

szych etapach podejmują decyzję co do miejsca ich przechowywania.

Miejsce to, zasady dokumentacji i prowadzenia rejestrów oraz sposób dysponowania określa kodeks postępowania karnego oraz odpowiednie przepisy ogólne. W przypadku Policji ejst to część Instrukcji..., poświę­ cana ewidencji oraz przechowywaniu dowodów rzeczowych i tymczasowo zajętego mienia ruchomego56. Szczegółowe przepisy regulują również sposób zabezpieczenia przedmiotów pozostających w dyspozycji prokura­

tora57 oraz sądu58. Odrębnie jest regulowane postępowanie z przedmio­ tami wartościowymi59 oraz zasady likwidacji depozytów i przejścia de­

pozytów na własność Państwa60.

57 Por. zarz. Min. Spraw, z 28 grudnia 1990 r. w sprawie wewnętrznej organi­

zacji powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury oraz zakresu działania sekretariatów i innych działów administracji (nie publ.). Szczególnie rozdz. 5:

Dowody rzeczowe.

53 Por. rozp. Min. Spraw, z 19 listopada 1987 r. regulamin wewnętrznego urzę­

dowania sądów powszechnych (Dz. U. nr 38, poz. 218 ze zm.).

59 Patrz Instrukcja Min. Fin. z 6 lipca 1950 r. dotycząca trybu postępowania banków oraz władz, urzędów i instytucji państwowych z depozytami rzeczowymi (MP nr A-79, poz. 925).

69 Patrz rozp. RM z 16 marca 1971 r. w sprawie orzekania o przejściu depozy­

tów na własność państwa (Dz. U. nr 7, poz. 78, zm. 1984, nr 14, poz. 61).

Zgodnie ze wskazanymi przepisami organ prowadzący postępowanie może zarządzić umieszczenie przedmiotu w następujących miejscach:

a) we własnej składnicy dowodów rzeczowych (depozycie). Znajdo­ wać się tam mogą w zasadzie wszystkie przedmioty znalezione, z wy­ jątkami omówionymi dalej;

b) w aktach sprawy. Dowody te są przechowywane w doszytej do akt kopercie. Nie mogą w ten sposób być przechowywane dowody rzeczowe wartościowe lub nie nadające się do tego typu przechowania;

c) w depozycie NBP. Przechowuje się tam dowody rzeczowe war­ tościowe i dokumentarne, a także polskie pieniądze obiegowe, które po­

winny być zachowane w konkretnych egzemplarzach;

d) w miejscu wskazanym przez właściwą jednostkę wojska lub Poli­

cji. Dotyczyto materiałów wybuchowych, trujących, radioaktywnych itp.;

e) w składnicy dowodów jednostki Policji. Dotyczy to broni palnej i amunicji;

f) na koncie sum depozytowych sądu lub prokuratury wojewódzkiej.

Na tym koncie lokuje się polskie pieniądze obiegowe, gdy nie zachodzi potrzeba zachowania konkretnych egzemplarzy, oraz kwoty uzyskane z tytułu sprzedaży dowodu rzeczowego łatwo psującego się. Przy odda­ waniu na przechowanie pieniędzy krajowych lub walut zagranicznych organ przekazujący ma obowiązek określić charakter depozytu i sposób rozporządzenia oddanymi na przechowanie wartościami (art. 202 k.p.k.).

Wszelkie rozporządzenia przedmiotem dokonane po jego odebraniu lub zabezpieczeniu są bezskuteczne wobec Skarbu Państwa (art. 203 k.p.k.).

Dalsze postępowanie z przedmiotami wartościowymi regulują wskazane wcześniej przepisy szczególne.

W trakcie postępowania przygotowawczego o miejscu złożenia przed­ miotu decyduje prowadzący je organ. W razie dochodzenia nie prowa­

dzonego przez prokuratora po wydaniu postanowienia o zamknięciu organ

prowadzący niezwłocznie przekazuje dowody rzeczowe wraz z aktami prokuratorowi (art. 279 k.p.k.). W przypadku przedmiotów zbędnych dla postępowania oraz przy orzekaniu warunkowego lub bezwarunkowego umorzenia postępowania prokurator wydaje postanowienie, określające sposób dalszego zabezpieczenia przedmiotów lub ich zwrotu (art. 199, 281 § 1, 286 § 4 k.p.k.). Przedmioty ulegające szybkiemu zniszczeniu lub takie, których przechowywanie byłoby połączone z niewspółmier­

nymi kosztami albo powodowałoby znaczne obniżenie wartości rzeczy, można sprzedać bez przetargu, za pośrednictwem jednostki handlu uspo­

łecznionego, z zachowaniem przepisów o egzekucji ruchomości. Uzyskaną kwotę należy przekazać na wskazane konto sum depozytowych (art. 201

§ 1 k.p.k.). O sprzedaży należy w miarę możliwości zawiadomić oskarżo­

nego (art. 201 § 3 k.p.k.).

W pozostałych przypadkach dowody przekazywane są wraz z aktem oskarżenia do sądu (art. 296 § 1, 297 § 1 k.p.k.). Przekazanie może być dokonane poprzez zarządzenie fizycznego przeniesienia przedmiotu z de­ pozytu Policji lub prokuratury do depozytu sądu lub poprzez przekaza­ nie do dyspozycji sądu przedmiotu lub sumy, której dotychczasowym dysponentem był prokurator. Przekazanie do dyspozycji ^otyczy w szcze­ gólności przedmiotów wartościowych oraz kwot umieszczonych na koncie sum depozytowych.

Jeżeli organ prowadzący postępowanie uzna, że przedmiot jest zbędny dla postępowania, wydaje postanowienie o jego zwrocie osobie upraw­

nionej, a jeśli jego posiadanie jest zabronione, przekazuje go właściwemu urzędowi lub instytucji (art. 199 k.p.k.). Ostateczne rozstrzygnięcie w po­

stępowaniu sądowym o dowodach rzeczowych powinno zapaść w wyroku kończącym postępowanie (art. 368 k.p.k.). Będzie to decyzja o przeka­

zaniu osobie uprawnionej lub właściwemu urzędowi bądź instytucji (art. 199 k.p.k.). Przedmioty, co do których powstaje wątpliwość, komu je wydać, składa się do depozytu sądowego lub oddaje na przechowanie aż do ustalenia osoby uprawnionej (art. 200 k.p.k.). Przepisy o likwidacji depozytów stosuje się odpowiednio61. Jeżeli wyrok nie zawierał rozstrzyg­ nięcia o dowodach rzeczowych, może być ono również wydane na odręb­ nym posiedzeniu (art. 368 k.p.k.).

61 Por. przyp. 60.

Na zakończenie należy wskazać pewne odmienności związane z postę­ powaniem z innymi niż dowody przedmiotami, znalezionymi w trakcie przeszukania. Przedmioty tymczasowo zajęte mają z zasady charakter wartościowy. Przechowywane będą najczęściej w depozycie bankowym lub na koncie sum depozytowych. Tymczasowe zajęcie upada, jeżeli w ciągu 14 dni od daty jego dokonania nie zostanie wydane postano­

wienie sądu lub prokuratora o zabezpieczeniu (art. 253 § 4 k.p.k.).

W przypadku odnalezienia dokumentów służących do odtworzenia akt są one przechowywane w depozycie organu, który prowadzi postępowanie o odtworzenie (art. 148 i nast. k.p.k.). W postanowieniu co do odtworze­

nia akt organ odtwarzający poleca zwrot dokumentów lub przekazanie właściwemu urzędowi lub instytucji (art. 199 k.p.k.).

Яцек Гроховски

ПРОЦЕСС С ПРЕДМЕТАМИ, НАЙДЕННЫМИ ВО ВРЕМЯ ОБЫСКА (ст. 196 и след, к.п.к.)

Резюме

В статье автор анализирует способ обеспечения для потребностей уголовного процесса, а также возможность использования выделенных групп предметов, какие могут быть найденными во время обыска.

В первой части статьи Автор занимается способом процесса с предметами, будучими носителями информации объятых государственной тайной, служеб­

ной и профессиональной. Рассмотрение проблематики он начинает с анализа значения и диапазона норм, предвидящих указанью тайны. Рассматривая не­

совершенности этих^норм, постулируется м. ин. расширение пременения ст. 196 к.п.к. (кодекса уголовного процесса) на всякого рода носители информации, а также изменения с сфере компетенции администрационных органов, в на­

стоящее время уполномоченных к обнаружению информаций объятых госу­

дарственной тайной. Он указывает также на отсутствие точности при уставном определении диапазона информации, объятых служебной и профессиональной тайной, предлагая de lege ferenda введение новеллы соответственных правил.

В дальнейшей части статьи Автор занимается рассмотрением диапазона охраны в польской уголовной процедуре информации о личном характере. Он совер­

шает попытки уточнения понятия информаций о личном характере, рассматри­

вает диапазон охраны этих информаций, предлагая de lege ferenda его расши­

рение.

В конечной части Автор анализирует способ обеспечения для потребностей процесса с предметами специфическими из-зи своих черт, а именно: огнестрель­

ного оружие, боеприпасов, взрывчаты веществ, отравляющих веществ, предме­

тов индивидуально обозначенных о большой ценности, больших денежных сумм, а также непрочных предметов. Он также указывает на второстепенную трактовку в кодексе уголовного процесса регулировки этой проблематики и вы­

текающие отсюда трудности. Статью заканчивают постулаты de lege lata, ка­

сающиеся способа применения норм, регулирующих процесс с предметами, най­

денными во время обыска.

Jacek Grochowski

DAS UMGEHEN MIT GEGENSTÄNDEN, DIE WÄHREND EINER DURCHSUCHUNG WIEDERGEFUNDEN WURDEN

Zusammenfassung

In diesem Artikel analysiert der Verfasser die Weise der Sicherung für die Notwendigkeiten des Strafprozesses und die Möglichkeit der Ausnutzung der aus­

gesonderten Gruppen von Gegenständen die während einer Durchsuchung wieder­

gefunden werden können.

Im ersten Teil des Artikels beschäftigt sich der Verfasser mit dem Problem der Vorgehensweise mit den Gegenständen, die als Staats-, Dienst- und Berufs­

geheimnis betrachtet werden. Die Besprechung dieser Problematik beginnt er mit der Analyse der Bezeichnung und des Bereichs der Regeln, die die erwähnten Geheimnisse voraussehen. Die Mangelhaftigkeit dieser Regeln besprechend, fordert er die Ausbreitung der Anwendung des Art. 196 des Strafverfahrengesetzbuches auf alle möglichen Träger der Informationen und die Veränderungen in dem Bereich der Kompertenzen der administrativen Organe, die heutzutage zu einer Enthüllung der Informationen, die als Staatsgeheimnis erfaßt werden, berechtigt sind. Er weist auch auf die Mangel der Präzision bei der gesetzlichen Bezeichnung des Bereiches der Informationen hin, die als Dienst- und Berufsgeheimnis betrachtet werden, und er schlägt de lege ferenda vor eine Novelisierung der entsprechenden Vorschriften einzuführen. Im weiteren Teil des Artikels bespricht der Verfasser den Schutzbereich in dem polnischen Strafverfahren einer Information, die einen persönlichen Charakter hat. Der Verfasser versucht den Begriff der Information mit einem persönlichen Charakter zu präzisieren, er bespricht den Schutzbereich dieser Informationen und er schlägt der lege ferenda vor eine Erweiterung dieses Bereiches.

In dem Endteil des Artikels analysiert der Verfasser die Sicherungsweise der für das Verfahren notwendigen Gegenstände, die in Bezug auf ihre Eigen­

schaften spezifisch sind, also: Feuerwaffen, Munition, Spreng- und Giftstoffe, Gegenstände, die individuell als hochwertige Gegenstände bezeichnet wurden, große Geldsummen und die unhaltbaren Artikel. Der Verfasser weist auch auf eine marginelle Behandlung im Strafverfahrengesetzbuch der Regulierung dieser Pro­

blematik hin und auf daraus folgenden Schwierigkeiten. Diesen Artikel schließen die Postuláte de lege lata, die die Anwendungsweise der Regeln betreffen, die das Umgehen mit Gegenständen, die während einer Durchsuchung wiedergefunden wurden, regeln.