Pozycja konkurencyjna handlu zagranicznego produktami mlecznymi

Celem tej czci bada jest przedstawienie sytuacji konkurencyjnej han-dlu zagranicznego artykuami mleczarskimi w Polsce oraz jej prognoz dla 2020 r., przy zaoeniu dwóch scenariuszy: liberalizacji i braku liberalizacji na rynku mleka.

W latach 2004-2010 Polska charakteryzowaa si dodatnim saldem handlu zagranicznego artykuami mleczarskimi zarówno ogóem, jak i w poszczegól-nych grupach produktów (tab. 34). Do 2008 r. w Polsce utrzymywa si stabilny, dodatni poziom salda handlu zagranicznego masem w granicach 20-35 tys. t (rys. 51). Sytuacja ta zmienia si w 2009 r., kiedy to saldo spado o ponad 50%, osigajc poziom 10 tys. t. Symulacje modelowe wykazuj, e w 2020 r. nieza-lenie od tego czy dojdzie do liberalizacji rynku mleka saldo handlu zagranicz-nego masem bdzie ujemne. Pogorszenie sytuacji w handlu zagranicznym ma-sa bdzie bardziej widoczne w przypadku liberalizacji, kiedy to przewaga importu nad eksportem tego produktu moe wynie 15 tys. t.

400 500 600 700 800 900

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2020 P-brak liberalizacji P-liberalizacja

Tabela 34. Saldo handlu zagranicznego artykuami mleczarskimi w Polsce w latach

2020 – scenariusz A (brak liberalizacji) ródo: Obliczenia wasne na podstawie Rynek Mleka…, op.cit. oraz wyników modelu CAPRI.

Znacznie lepiej ksztatuj si prognozy dla mleka w proszku¹⁰⁴ oraz serów i twarogów (rys. 52 i 53). W 2020 r. Polska pozostanie eksporterem netto tych pro-duktów. W przypadku mleka w proszku saldo moe utrzyma na poziomie zblio-nym do redniej z lat 2004-2010, osigajc nieco nisz wielko jedynie w przy-padku liberalizacji (4,5% w stosunku do redniej z lat 2004-2010). Zdecydowanie natomiast poprawi si sytuacja handlowa w zakresie serów i twarogów. Wyniki symulacji modelowych wskazuj wzrost salda handlu zagranicznego tymi produk-tami o 100 % w stosunku do wartoci redniej z lat 2004-2010 w przypadku braku liberalizacji na rynku mleczarskim, oraz o 70% w sytuacji liberalizacji.

Na podstawie przeprowadzonych analiz symulacyjnych mona zatem stwierdzi, e liberalizacja rynku doprowadzi do pogorszenia wyników handlo-wych Polski na rynku artykuów mleczarskich w porównaniu z sytuacj kiedy w 2020 r. negocjacje handlowe nie przyniosyby zamierzonego efektu i utrzy-mane byoby status quo. Wartoci salda w scenariuszu drugim s zawsze nisze ni w pierwszym (o 54,6%, 3,2% oraz 17,9% odpowiednio dla: masa, mleka w proszku oraz serów i twarogów).

Symulacje wykazuj jednak, e w 2020 r. nawet w przypadku liberalizacji rynku mleka, wyniki handlu zagranicznego analizowanymi produktami mleczar-skimi oceniane wielkoci salda bd dodatnie. Wystpi co prawda nadwyka importu nad eksportem w przypadku masa, ale bdzie to rekompensowane istotnym wzrostem salda handlowego serami i twarogami, przy utrzymaniu sta-bilnego dodatniego salda mleka w proszku.

104 Dane dotyczce handlu zagranicznego OMP i PMP w analizach rynkowych s z reguy agregowane, dlatego te w tej cz badania posuono si kategori mleka w proszku.

Rysunek 51. Saldo handlu zagranicznego masem w Polsce w latach 2004-2010 oraz prognoza na 2020 r. przy zaoeniu dwóch analizowanych scenariuszy

ródo: Obliczenia wasne na podstawie Rynek Mleka…, op.cit. oraz wyników mode-lu CAPRI.

Rysunek 52. Saldo handlu zagranicznego mlekiem w proszku w Polsce w latach 2004-2010 oraz prognoza na 2020 r. przy zaoeniu dwóch analizowanych scenariuszy

ródo: Opracowanie wasne na podstawie Rynek Mleka…, op.cit. oraz wyników mode-lu CAPRI.

-20 -10 0 10 20 30 40 50

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2020

tys.ton

brak liberalizacji liberalizacja

80 90 100 110 120 130 140 150

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2020

tys.ton

brak liberalizacji liberalizacja

Rysunek 53. Saldo handlu zagranicznego serami i twarogami w Polsce w latach 2004-2010 oraz prognoza na 2020 r. przy zaoeniu dwóch analizowanych scenariuszy

ródo: Opracowanie wasne na podstawie Rynek Mleka…, op.cit. oraz wyników mode-lu CAPRI.

Rysunek 54. Wskaniki pokrycia importu eksportem (CR) dla artykuów mleczarskich w Polsce w latach 2004-2009 oraz prognoza na 2020 r. przy zaoeniu dwóch

analizowanych scenariuszy

ródo: Opracowanie wasne na podstawie tabeli 10.

60 80 100 120 140 160 180 200 220

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2020

tys.ton

brak liberalizacji liberalizacja

 500,0

1000,0

1500,0

2000,0

2500,0

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2020

maso OMP Ser masoliberalizacja OMPliberalizacja Serliberalizacja

Uzupenieniem analizy salda handlu zagranicznego produktami mleczar-skimi jest wskanik pokrycia importu eksportem (CR)¹⁰⁵. W latach 2004-2009 wartoci wskaników dla wszystkich analizowanych produktów byy wysokie, co pozwala wnioskowa, e Polska dysponowaa wzgldn przewag w wymia-nie handlowej w stosunku do partnerów (tab. 34 i rys. 54). Wida jednak znacz-ne pogorszenie tego wskanika w przypadku OMP oraz masa, co wiadczy o tym, e przewaga konkurencyjna Polski w zakresie handlu zagranicznego tymi produktami zmniejszaa si. Warto wskaników obliczonych na podstawie wyników symulacji wskazuj, e w 2020 r. sytuacja w zakresie handlu zagra-nicznego mlekiem w proszku oraz serami i twarogami poprawi si w stosunku do 2009 r. osigajc poziom zbliony do 2008 r. Poprawa nastpi niezalenie od tego czy dojdzie do liberalizacji czy nie, jednak w przypadku liberalizacji

warto-ci wskaników bd nisze. Tendencja spadku konkurencyjnowarto-ci Polski w handlu masem bdzie skutkowa niekorzystn wartoci wskanika CR dla tego produktu w 2020 r. Osignie on jedynie poziom 20% w przypadku liberali-zacji i 50% przy braku liberaliliberali-zacji.

Istotnym elementem analizy handlu zagranicznego jest okrelenie konku-rencyjnoci handlowej badanych produktów. Konkurencyjno handlu zagra-nicznego mona bada na wiele sposobów. Analiza tego zjawiska moe by

przeprowadzana na rónym poziomie agregacji produktów oraz na rónym za-kresie terytorialnym, moe ona mie charakter analizy ex-post lub ex-ante. Do-bór odpowiednich metod zaley od zakresu bada i dostpnoci danych [Frohberg 2000[. W niniejszej pracy zbadano konkurencyjno poszczególnych produktów mleczarskich w stosunku do produktów mleczarskich ogóem. Po-nadto, ze wzgldu na podobiestwo struktur produkcyjnych w sektorze mleczar-skim w Polsce i w Unii Europejskiej przy porównywaniu konkurencyjnoci w aspekcie terytorialnym, jako punkt odniesienia wybrano handel zagraniczny UE. Oznacza to, e w przypadku niektórych wskaników poszczególne wartoci krajowego eksportu i importu artykuami mleczarskimi odniesione zostay do adekwatnych wartoci eksportu i importu Unii Europejskiej. Niniejsze analizy zostay przeprowadzone na podstawie danych 2004-2010 oraz dla prognozy na 2020r. Maj zatem charakter zarówno analiz ex-post jak i ex-ante.

Zastosowano nastpujce mierniki konkurencyjnoci: wskanik specjali-zacji eksportowej (SI), indeks relatywnej komparatywnej przewagi eksportu (XRCA), indeks relatywnej chonnoci importu (MRCA) oraz indeks relatywnej

105 Wskanik ten oblicza si jako relacj eksportu do importu analizowanego produktu w da-nym kraju wg wzoru

%

˜100

M CR X

ik ik k

.

Wartoci przekraczajce 100 oznaczaj specjalizacj badanego kraju w handlu tym produktem.

przewagi handlu (RTA).¹⁰⁶ Celem tej czci opracowania jest okrelenie czy w 2020 r. handel artykuami mleczarskimi bdzie konkurencyjny na tle pastw UE zakadajc dwa przyjte wczeniej scenariusze. Analiza ta jest uzupenie-niem analizy salda handlu zagranicznego, poprzez porównanie osiganych przez Polsk wyników handlowych z wynikami UE.

Rysunek 55. Wskaniki specjalizacji eksportowej (SI) dla artykuów mleczarskich w Polsce w latach 2004-2009 oraz prognoza na 2020 r. przy zaoeniu dwóch

analizowanych scenariuszy

ródo: Opracowanie wasne na podstawie tabeli 10.

106 Wskanik specjalizacji eksportowej (SI) X

Indeks relatywnej komparatywnej przewagi eksportu (XRCA)

¦

Indeks relatywnej chonnoci importu (MRCA)

Indeks relatywnej przewagi handlu (RTA) MRCA

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2020

masobrakliberalizacji OMP Ser

masoliberalizacja OMPliberalizacja Serliberalizacja

Obliczajc wskaniki SI porównano udzia eksportu analizowanych produk-tów w grupie artykuów mleczarskich ogóem w Polsce z analogicznym wskani-kiem obliczonym dla UE. Wzrost wskanika SI wiadczy o wyszej specjalizacji eksportowej danego produktu na tle UE. Z punktu widzenia konkurencyjnoci da-nego produktu wzrost wskanika jest wic zjawiskiem pozytywnym.

Sporód analizowanych produktów najwysze wartoci wskanika osi-gno mleko w proszku (tab. 35 rys. 55). W 2006 roku wskanik ten wyniós 6,7, a w kolejnych latach ksztatowa si on na poziomie ok. 3, co wiadczy o rela-tywnie silnej pozycji mleka w proszku w strukturze eksportu produktów mle-czarskich w Polsce na tle UE. Wysoka warto wskanika w 2006 r. bya wyni-kiem niskiego udziau mleka w proszku w strukturze eksportu artykuów mleczarskich w UE, przy relatywnie wysokim udziale tego produktu w struktu-rze eksportu w Polsce. Wyniki symulacji modelowych wskazuj, e w przypad-ku braprzypad-ku liberalizacji warto wskanika SI dla mleka w proszprzypad-ku wzronie do niespena 4 jednostek, natomiast w sytuacji liberalizacji osignie poziom z 2009 roku. Wskaniki SI obliczone dla masa oraz serów i twarogów wskazuj na mniejsz specjalizacj eksportow Polski. Niemniej jednak w latach 2004-2009 byy one do stabilne oscylujc pomidzy 0,5 a 0,99. W 2020 r. w przypadku braku liberalizacji mona oczekiwa wzrostu wskanika SI dla serów i twaro-gów, nie przewiduje si natomiast zmian jego wartoci w przypadku liberaliza-cji. Odwrotna sytuacja ma mie miejsce w przypadku masa, którego konkuren-cyjno spadnie w sytuacji liberalizacji rynku, a pozostanie na niezmienionym poziomie przy zachowaniu status quo.

Wyniki analizy wskazuj na utrzymywanie si w strukturze handlu

artyku-ami mleczarskimi relatywnie silnej pozycji mleka w proszku na tle struktury han-dlu UE. Naley podkreli, e jest to wskanik relatywny i nie wyraa wewntrznej struktury eksportu danego kraju, std wymaga bardzo ostronej interpretacji.

Wskanik XRCA jest stosunkiem dwóch ilorazów. Pierwszy przedstawia re-lacj eksportu danego produktu i w kraju j do eksportu tego produktu w kraju m.

Drugi – stosunek ogólnego eksportu artykuami mleczarskimi w obu krajach (z

wy-czeniem badanego produktu). Przyjmuje si, e wartoci indeksu powyej 1 wskazuj, e badany kraj posiada komparatywn przewag eksportu w zakresie danego produktu, wartoci poniej 1 oznaczaj, e kraj wykazuje brak tej przewagi.

Rysunek 56. Wskaniki relatywnej komparatywnej przewagi eksportu (XRCA) dla artykuów mleczarskich w Polsce w latach 2004-2009 oraz prognoza na 2020 r.

przy zaoeniu dwóch analizowanych scenariuszy

ródo: Opracowanie wasne na podstawie tabeli 10.

W latach 2004-2009 w grupie analizowanych produktów mleczarskich wartoci tego wskanika byy wysze od jednoci jedynie w przypadku mleka w proszku (tab. 35, rys. 56). Wynika to przede wszystkim z wysokiego udziau Polski w eksporcie unijnym tego produktu. Uzupenieniem analizy wskanika XRCA s wskaniki MRCA oraz RTA. Wskaniki te z reguy interpretuje si ra-zem. MRCA ma podobn budow do XRCA, jednak zamiast eksportu analizuje si import. Jego interpretacja jest wic odwrotna ni XRCA, a mianowicie bar-dziej podane s wartoci mniejsze od 1. Jednoczenie jednak naley mie na uwadze, e wysokie wartoci XRCA i MRCA wiadczy mog równie

o dynamicznej wymianie wewntrzgaziowej danego produktu, std jednoznacz-na ajednoznacz-naliza czsto nie jest prosta. Pomocnym indeksem do rozstrzygnicia czy da-ny kraj wykazuje komparatywn przewag w handlu dada-nym produktem jest wskanik RTA stanowicy rónic midzy indeksami XRCA oraz MRCA.

Przyjmuje si, e dodatnie wartoci wskanika RTA i wiksze od jednoci – XRCA wiadcz o wysokiej konkurencyjnoci. Z kolei, gdy wskanik RTA jest ujemny, a MRCA powyej jednoci badany kraj wykazuje brak

konkurencyjno-ci. W pozostaych przypadkach wyniki analizy nadal pozostaj niejednoznaczne.

W przypadku mleka w proszku zarówno XRCA, jak i MRCA byy w la-tach 2004-2009 wiksze od jednoci (tab. 35, rys. 56 i 57). Wskanik RTA by

natomiast dodatni do 2006 roku, potem przyj wartoci ujemne (tab. 35, rys. 58). Mona wic powiedzie, e w pocztkowym okresie analizy Polska wykazywaa komparatywn przewag handlu zagranicznego tym produktem w stosunku do UE, po 2007 r. przewag t jednak stracia, o czym wiadczy spadek indeksu XRCA i wzrost MRCA. Sytuacja ta jednak nieco polepszy si w 2020 r.

0,000 1,000 2,000 3,000 4,000 5,000 6,000 7,000 8,000 9,000

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2020

maso OMP Ser

masoliberalizacja OMPliberalizacja Serliberalizacja

W latach 2004-2009 wskaniki komparatywnej przewagi handlu zagra-nicznego obliczone dla serów i twarogów oraz masa utrzymyway si na do

stabilnym poziomie (tab. 35, rys 56, 57 i 58). Wartoci wskaników XRCA dla tych produktów byy bliskie jednoci, a wskanik RTA by dodatni, std mona wnioskowa, e produkty te wykazyway niewielk przewag komparatywn

w handlu zagranicznym na tle UE. Sytuacja ta jednak pogorszy si w 2020r., kiedy to w wyniku wzrostu wskanika komparatywnej przewagi importu,

warto-ci ujemne zacznie przyjmowa wskanik RTA. Szczególnie widoczny bdzie spadek konkurencyjnoci handlu serami i twarogami. Naley jednak mie na uwadze, e jest to wskanik komparatywny wzgldem UE, wic wyniki analizy nie s sprzeczne z faktem, e saldo handlu zagranicznego Polski w tym okresie wzronie. Unia Europejska jest czoowym producentem oraz eksporterem serów i twarogów i od lat posiada wysoki udzia w produkcji wiatowej. Z analizy wy-nika, e w 2020 r. pozycja Unii na rynku wiatowym jeszcze bardziej si

wzmocni, std przewidywane lepsze wyniki Polski w handlu zagranicznym tymi produktami na tle UE s mao widoczne.

Z przeprowadzonej analizy konkurencyjnoci handlu artykuami mleczar-skimi wynika, e w latach 2004-2009 Polska wykazywaa najwiksz przewag

konkurencyjn wzgldem partnerów, w tym równie UE w handlu mlekiem w proszku. Konkurencyjno handlu tym produktem co prawda zmniejszaa si

w tych latach, nadal jednak produkt ten osiga lepsze wyniki od pozostaych produktów poddanych analizie. Prognozy na 2020 r. dla tego produktu s opty-mistyczne i wskazuj na podniesienie konkurencyjnoci handlu.

Polski handel zagraniczny masem wykazywa w badanym okresie nie-wielk przewag komparatywn wzgldem partnerów. Wszystkie wskaniki wskazuj jednak, na pogarszanie si tej sytuacji, co bdzie skutkowa ujemnym saldem handlu zagranicznego w 2020 r. Spadek konkurencyjnoci handlu masem bdzie widoczny w stosunku do wszystkich partnerów, o czym wiadcz bardzo niskie przewidywane wartoci wskanika pokrycia importu eksportem, jak i w stosunku do Unii Europejskiej, co potwierdzaj wskaniki komparatywne.

Sery i twarogi wykazuj do stabiln pozycj w handlu zagranicznym ar-tykuami mleczarskimi w Polsce. Obecnie stanowi one najwaniejsz pozycj

w polskim eksporcie mleczarskim (ok. 34% wartoci tego eksportu). Bardzo sil-n pozycj w handlu zagranicznym tymi produktami ma równie UE, std po-mimo przewidywanego wzrostu salda wskaniki komparatywne wzgldem UE bd ksztatowa si najmniej korzystnie.

Z oceny wpywu liberalizacji na konkurencyjno handlu zagranicznego artykuami mleczarskimi mona wywnioskowa, e liberalizacja wpynie na po-gorszenie konkurencyjnoci handlu zagranicznego badanymi produktami. War-toci wskaników konkurencyjnoci w scenariuszu zakadajcym liberalizacj s

nisze, ni w przypadku zachowania status quo.

Ry

ródo:

Rysune w

ródo:

ysunek 57.

Opracowa

ek 58. Wsk w Polsce w

Opracowa

Wskaniki mlecz

nie wasne

kaniki rela latach 2004

nie wasne

i relatywne zarskich w

na podstaw

atywnej prz 4-2009 oraz analizow

na podstaw

ej chonno

w Polsce w l

wie tabeli 4.1

zewagi han z prognoza wanych sce

wie tabeli 4.1

ci importu atach 2004

10.

ndlu (RTA) a na 2020 r.

enariuszy

10.

(MRCA) d -2009

dla artyku . przy zao

dla artyku

uów mlecz

eniu dwóc

ów

arskich ch

Tabela 35. Wskaniki konkurencyjnoci polskich produktów mleczarskich w latach 2004-2009 r. oraz prognoza na 2020 r. przy zaoeniu dwóch analizowanych scenariuszy

Wyszcze-gólnienie 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2020 – scena-riusz A

(brak

liberali-zacji)

2020 – scena-riusz B (libera-lizacja) Maso

SI 0,92 0,77 0,50 0,91 0,83 0,66 0,55 0,14

CR 727,47 830,10 330,60 405,07 366,67 148,91 50,10 20,00

XRCA 0,92 0,75 0,48 0,90 0,82 0,65 0,55 0,13

MRCA 0,39 0,40 0,45 0,35 0,38 0,89 1,66 1,49

RTA 0,53 0,35 0,03 0,55 0,44 -0,24 -1,11 -1,36 OMP

SI 3,85 4,63 6,78 2,55 3,35 2,62 3,76 2,60

CR 2071,0 1802,61 1513,48 783,73 558,76 366,74 675,07 659,80

XRCA 5,29 6,23 8,52 3,08 4,04 2,98 4,42 2,86

MRCA 2,58 6,37 2,18 5,76 9,21 19,39 1,45 0,68

RTA 2,71 -0,14 6,34 -2,69 -5,17 -16,41 2,97 2,19 Ser

SI 0,78 0,77 0,78 0,79 0,99 0,91 1,26 0,79

CR 689,89 613,06 565,06 431,44 474,93 328,92 720,00 597,00

XRCA 0,69 0,67 0,66 0,70 0,99 0,84 1,43 0,72

MRCA 0,49 0,48 0,54 0,48 0,50 0,68 8,13 10,66

RTA 0,20 0,19 0,12 0,22 0,49 0,16 -7,41 -9,24

ródo: Obliczenia wasne na podstawie danych Eurostatu oraz wyników modelu CAPRI.

Wnioski

Przeprowadzone analizy symulacyjne w czci pierwszej opracowania pozwalaj wycign nastpujce wnioski:

1. Przy zaoonych prognozach cen wiatowych kierunek zmian cen produktów mleczarskich w Polsce i na wiecie w 2020 r. niezalenie od przyjtego sce-nariusza, podobnie jak w latach 2004-2011, bdzie zbieny. Widoczne jest zjawisko konwergencji cen, w szczególnoci w przypadku mleka w proszku.

2. W analizowanych scenariuszach rónie ksztatowa si bdzie cena mleka.

Najwysza przewidywana jest w scenariuszu optymistycznym, najnisza za

– na poziomie ceny z 2009 roku – dotyczy bdzie scenariusza pesymistycz-nego. Mimo znacznie niszej ceny mleka w tym scenariuszu w porównaniu do najbardziej prawdopodobnego, nie przewiduje si istotnych zmian we wskanikach okrelajcych sytuacj ekonomiczno-produkcyjn na rynku mleka. Wiksze zmiany, dotyczce wzrostu pogowia krów i produkcji mle-ka, przewiduje si natomiast w odniesieniu do scenariusza optymistycznego.

3. Jak wykazay przeprowadzone badania symulacyjne zaoone zmiany cen produktów mleczarskich nie wpyn w istotny sposób na analizowane wyni-ki produkcyjno-ekonomiczne w poszczególnych województwach, std nie zaobserwowano zmian w ukadzie województw pomidzy trzema analizo-wanymi scenariuszami. Prognozowana sytuacja dla roku 2020 niezalenie od przyjtego scenariusza wiadczy o tendencji do utrwalania si obecnie istniejcych struktur i regionalnej specjalizacji w produkcji mleka.

Przeprowadzone analizy symulacyjne w czci drugiej opracowania po-zwalaj wycign nastpujce wnioski:

1. Analizujc zmiany ceny mleka w Polsce pod wpywem scenariuszy dotycz-cych liberalizacji rynku mleka i utrzymania status quo przewiduje si po-wrót do tendencji sprzed kryzysu wiatowego. Naley jednak podkreli,

e wysze ceny mleka uksztatowayby si przy przyjciu scenariusza zaka-dajcego brak liberalizacji.

2. Przeprowadzone analizy symulacyjne wskazay na stosunkowo niewielkie rónice pomidzy podstawowymi wskanikami okrelajcymi produkcj

mleka w Polsce w sytuacji liberalizacji i jej braku zarówno na poziomie kra-jowym jak i regionalnym. Kontynuowane bd procesy restrukturyzacji pro-dukcji i jej polaryzacji, które liberalizacja jedynie nieznacznie pogbi.

3. Analizujc szacowane wielkoci produkcji i ceny produktów mleczarskich w 2020 r. mona zauway ich spadek w odniesieniu do masa zarówno w przypadku liberalizacji jak i jej braku. W przypadku pozostaych produk-tów produkcja zostanie zwikszona, przy czy wzrost ten bdzie nieco wik-szy w scenariuszu zakadajcym zachowanie status quo.

4. Symulacje modelowe wykazuj, e w 2020 r. Polska pozostanie eksporterem netto mleka w proszku oraz serów i twarogów. Przewiduje si istotny wzrost

salda handlu zagranicznego serami oraz utrzymanie dodatniego poziomu salda w handlu mlekiem w proszku. Mona, wic powiedzie, e sytuacja konkurencyjna Polski w handlu tymi produktami nie pogorszy si i Polska utrzyma przewag nad partnerami. Odmienna sytuacja moe uksztatowa

si w przypadku masa, którego saldo w obrotach handlowych z zagranic

w 2020 r. bdzie ujemne.

5. Przeprowadzona analiza komparatywna konkurencyjnoci handlu artykuami mleczarskimi wzgldem Unii Europejskiej wykazaa, e w latach 2004-2009 sporód analizowanych produktów najwysz konkurencyjnoci charakte-ryzowao si mleko w proszku. Sytuacja ta nie ulegnie zmianie rów-nie w 2020 r.

6. Analizowane wskaniki konkurencyjnoci wskazuj na pogarszanie si kon-kurencyjnoci w handlu zagranicznym masem. Spadek ten bdzie widoczny zarówno w stosunku do wszystkich partnerów, o czym wiadcz bardzo ni-skie przewidywane wartoci wskanika pokrycia importu eksportem, jak i w odniesieniu do Unii Europejskiej, co potwierdzaj wyniki wskaników komparatywnych.

7. Pomimo przewidywanego wzrostu salda handlu zagranicznego serami w 2020 r., wskaniki komparatywne wzgldem UE bd ksztatowa si

mniej korzystnie. Wynika to z bardzo silnej pozycji innych krajów czon-kowskich w handlu zagranicznym serami.

8. Porównujc wyniki dwóch analizowanych scenariuszy mona stwierdzi, e liberalizacja doprowadzi do pogorszenia wyników handlowych Polski na rynku artykuów mleczarskich w roku 2020, w porównaniu z utrzymaniem status quo. Bdzie to widoczne zarówno w wartociach salda handlu zagra-nicznego, jak i wskanikach oceniajcych konkurencyjno polskie-go mleczarstwa.

Podsumowanie

1. Przyspieszenie rozwoju gospodarczego krajów rozwijajcych si, w tym zwaszcza Chin i Indii, ale równie Brazylii oraz Rosji (tzw. kraje BRIC), w duej mierze dziki swobodzie przepywu kapitaów i rozwoju inwestycji zagranicznych, oraz wzrost dochodów konsumentów w tych krajach, do-prowadziy do zwikszenia wiatowego popytu oraz cen produktów mle-czarskich na rynkach midzynarodowych. Jednoczenie skutkowao te

wzrostem kosztów produkcji i zmniejszeniem rónic kosztowo-cenowych midzy krajami wysoko rozwinitymi i krajami rozwijajcymi si. Posze-rzona zostaa przestrze dla liberalizacji i reform polityk interwencyjnych, któr zapocztkowao porozumienie GATT/WTO.

2. Postpujca globalizacja przemysu mleczarskiego, cznie z reform polityk interwencyjnych (w tym polityki handlowej i regulacji rynku wewntrznego, gównie w krajach rozwinitych gospodarczo) zmieniy paradygmat rozwoju rynku mleka z produkcyjnego – charakteryzujcego si wysokimi cenami na rynkach wewntrznych, nadmiarem produkcji oraz niskimi cenami w handlu midzynarodowym, na rynkowy – wymagajcy reagowania na sygnay ryn-kowe i zmieniajce si preferencje konsumentów. Zwiksza to jednak ryzy-ko cenowe zwizane z silnymi wahaniami cen i wymaga innego ni dotych-czas przygotowania przetwórców i producentów do reagowania na nie.

Propozycje zmian polityk rolnych kad nacisk na konieczno zwikszenia wspópracy producentów i przetwórców, w celu skuteczniejszego ni do-tychczas zarzdzania ryzykiem cenowym, poprzez dzielenie si skutkami ryzyka cenowego, a take budow systemu ubezpiecze.

3. Sektor mleczarski ma charakter rozwojowy z perspektyw wzrostu cen prze-tworów mlecznych. Wysokie ceny wiatowe zachca bd do inwestycji, rozwoju i restrukturyzacji lokalnego mleczarstwa. Wysokie ceny i korespondujca z nimi wysoka produkcja mleka sprawia bd, e brana mleczarska w nastpnej dekadzie bdzie naleaa do najszybciej rozwijaj-cych si gazi rolniczych. Aczkolwiek wysokie ceny bd niosy negatywne konsekwencje dla przemysu mleczarskiego oraz producentów mleka. Pod wpywem bardzo wysokich cen zapotrzebowanie przemysu spoywczego na przetwory mleczarskie moe si zmniejszy, w wyniku substytucji przez tasze zamienniki. Zmiana receptur i przepisów niesie skutki dugookresowe i w przyszoci moe by trudno odwróci ten proces.

4. Wzrost cen przetworów mlecznych moe maskowa fakt, e globalny ry-nek mleka poddany jest rosncej presji wysokich kosztów produkcji i moe by poddany mniej stabilnym uwarunkowaniom rynkowym, radykalnym zmianom pogody, raptownym zmianom sytuacji makro-ekonomicznej, zmianom cen rodków produkcji, a w konsekwencji wikszej zmiennoci cen, co niesie za sob znaczcy wzrost ryzyka cenowego, i grob zmniej-szenia opacalnoci przede wszystkim produkcji mleka, ze znacznym

opónieniem reagujcej na zmiany rynkowych uwarunkowa ze wzgldu

opónieniem reagujcej na zmiany rynkowych uwarunkowa ze wzgldu

W dokumencie nr nr 34 34 (Stron 126-153)