Prezentacja wyników uzyskanych w Inwentarzu Osobowości NEO-

Poniżej zostanie dokonana prezentacja wyników otrzymanych w Inwentarzu Osobowości NEO-PI-R w zespołach uczniów o zróżnicowanych osiągnięciach szkolnych z Ukrainy. Na początku będą przedstawione dane ustalone w pięciu czynnikach, następnie zostaną one pogłębione o analizę wyników w poszczególnych składnikach każdego z czynników.

179

Tabela 29. Porównanie wyników uzyskanych w Inwentarzu Osobowości NEO-PI-R przez uczniów o zróżnicowanym poziomie osiągnięć szkolnych z Ukrainy – wielowymiarowa analiza wariancji

Osiągnięcia szkolne

F p

Eta-kwadrat

Wyniki kontrastu Niskie

(n=38)

Średnie (n=82)

Wysokie (n=26)

M SD M SD M SD N-W Ś-W

N 94,34 14,82 93,27 19,42 96,07 23,55 0,218 0,804 0,003 0,723 0,516 E 112,50 13,69 114,40 20,21 113,92 23,99 0,124 0,884 0,002 0,775 0,913 O 103,39 13,64 107,01 16,59 118,27 16,97 7,127 0,001 0,091 0,000 0,002 U 105,16 13,90 104,56 18,86 109,38 19,48 0,737 0,481 0,010 0,353 0,231 S 106,97 18,53 111,30 21,08 113,42 21,44 0,888 0,414 0,012 0,219 0,647 MANOVA: lambda Wilksa=0,873; p=0,039; eta-kwadrat=0,066

N – neurotyczność; E – ekstrawersja; O – otwartość na doświadczenia; U – ugodowość; S – sumienność.

Zastosowanie wielozmiennowej analizy wariancji umożliwiło stwierdzenie występowania istotnie statystycznych różnic w obrębie czynników osobowości u uczniów o zróżnicowanym poziomie osiągnięć szkolnych, pobierających edukację na Ukrainie (p=0,039). Analiza poszczególnych czynników wykazała, że różnica zachodzi w obrębie otwartości na doświadczenia (p=0,001). Czynnik ten różnicuje zarówno grupy osób z niską i wysoką średnią ocen, jak również zespoły uczniów o średnich i wysokich wynikach w nauce (odpowiednio p‹0,001 i p=0,002).

Wykres 19. Średnie wyniki uzyskane w czynniku Otwartość na doświadczenia, w Inwentarzu Osobowości NEO-PI-R przez uczniów o zróżnicowanym poziomie osiągnięć szkolnych z Ukrainy

180 Jak wynika z danych przedstawionych na wykresie 19, uczniowie z wysoką średnią ocen szkolnych uzyskali znacząco wyższe wyniki w czynniku Otwartość na doświadczenia niż ich rówieśnicy z grup z niskimi i średnimi stopniami.

Składniki neurotyczności

Tabela 30. Porównanie wyników uzyskanych w składnikach czynnika neurotyczność w Inwentarzu Osobowości NEO-PI-R przez uczniów o zróżnicowanym poziomie osiągnięć szkolnych z Ukrainy – wielowymiarowa analiza wariancji

Osiągnięcia szkolne

F p

Eta-kwadrat Niskie

(n=38)

Średnie (n=82)

Wysokie (n=26)

M SD M SD M SD

N1

Lęk 16,16 3,76 16,30 4,45 17,35 5,73 0,627 0,536 0,009 N2 agresywna

wrogość 15,95 4,04 15,18 4,76 14,85 4,53 0,541 0,583 0,008 N3

depresyjność 16,39 4,18 15,85 4,95 16,35 6,22 0,195 0,823 0,003 N4 nadmierny

samokrytycyzm 16,58 2,97 16,66 4,35 17,73 4,98 0,747 0,476 0,010 N5

impulsywność 15,39 3,79 15,58 4,09 15,08 3,52 0,170 0,844 0,002 N6

nadwrażliwość 13,87 4,29 13,68 4,58 14,73 5,01 0,518 0,597 0,007 MANOVA: lambda Wilksa=0,960; p=0,926; eta-kwadrat=0,020

Jak wykazano w powyższej tabelce, uczniowie o wysokich, przeciętnych i niskich osiągnięciach szkolnych nie różnią się między sobą pod względem wszystkich sześciu składników czynnika neurotyczność.

Składniki ekstrawersji

Tabela 31 zawiera przedstawienie wyników uzyskanych w składnikach czynnika ekstrawersja w grupie uczniów z Ukrainy, z uwzględnieniem ich poziomu osiągnięć edukacyjnych.

181

Tabela 31. Porównanie wyników uzyskanych w składnikach czynnika ekstrawersja w Inwentarzu Osobowości NEO-PI-R przez uczniów o zróżnicowanym poziomie osiągnięć szkolnych z Ukrainy –

W wyniku zastosowania wielozmiennowej analizy wariancji wykryto jedynie różnice na poziomie tendencji statystycznej (p=0,070). Ogląd poszczególnych składników umożliwił wykrycie jednej, statystycznie istotnej, różnicy w składniku aktywność (p=0,031). Jak wynika z analizy kontrastów, wynik uzyskany w tym składniku różnicuje grupy uczniów z niskimi i wysokimi osiągnięciami szkolnymi (p=0,010). Osoby otrzymujące wysokie stopnie, miały również istotnie wyższy wynik w porównaniu z zespołem z niską średnią ocen, co zostało zobrazowane na poniższym wykresie.

182

Wykres 20. Średnie wyniki uzyskane w składniku aktywność, w czynniku ekstrawersja w Inwentarzu Osobowości NEO-PI-R przez uczniów o zróżnicowanym poziomie osiągnięć szkolnych z Polski

Składniki otwartości na doświadczenia

Tabela 32. Porównanie wyników uzyskanych w składnikach czynnika Otwartość na doświadczenia w Inwentarzu Osobowości NEO-PI-R przez uczniów o zróżnicowanym poziomie osiągnięć szkolnych z Ukrainy – wielowymiarowa analiza wariancji

Osiągnięcia szkolne

F p

Eta-kwadrat

Wyniki kontrastu Niskie

(n=38)

Średnie (n=82)

Wysokie (n=26)

M SD M SD M SD N-W Ś-W

O1 wyobraźnia 17,24 3,89 17,90 4,83 19,81 4,99 2,495 0,086 0,034 0,031 0,070 O2 estetyka 18,55 4,61 19,23 4,32 21,19 6,37 2,442 0,091 0,033 0,033 0,072 O3 uczucia 18,18 3,64 19,23 5,01 20,54 4,15 2,076 0,129 0,028 0,044 0,204 O4 działania 15,21 3,68 15,60 3,98 15,73 3,32 0,183 0,833 0,003 0,591 0,876 O5 idee 17,26 4,40 18,54 5,45 12,85 5,17 6,343 0,002 0,081 0,001 0,005 O6 wartości 16,95 2,76 16,51 3,38 19,15 3,78 6,334 0,002 0,081 0,010 0,001 MANOVA: lambda Wilksa=0,846; p=0,024; eta-kwadrat=0,080

Jak wynika z danych umieszczonych w tabeli 32, zachodzą istotne statystycznie różnice w obrębie składników czynnika Otwartość na doświadczenia pomiędzy grupami uczniów o wysokich, średnich oraz niskich wynikach w nauce szkolnej (p=0,024). Różnice te zachodzą w zakresie składników idee oraz wartości (w

183 obydwu przypadkach p=0,002). Analiza kontrastów pozwoliła stwierdzić, że powyższe różnice mają miejsce między zespołami osób o niskich i wysokich osiągnięciach szkolnych oraz uczniami zdobywającymi średnie i wysokie oceny. Dodatkowo wykryto – również w analizie kontrastów – różnice w obrębie składników czynnika otwartość na doświadczenia, pomiędzy grupami o niskiej i wysokiej średniej stopni. Różnice te dotyczą następujących składników: wyobraźnia, estetyka oraz uczucia (odpowiednio:

p=0,031, p=0,033, p=0,044).

Wykres 21. Średnie wyniki uzyskane w składnikach czynnika ekstrawersja: wyobraźnia, estetyka, uczucia, idee oraz wartości, w Inwentarzu Osobowości NEO-PI-R, przez uczniów o zróżnicowanym poziomie osiągnięć szkolnych z Ukrainy

Jak wynika z powyższego wykresu, uczniowie charakteryzujący się wysoką średnią ocen szkolnych uzyskują istotnie wyższe wyniki w składnikach idee oraz wartości w stosunku do licealistów z grup z średnimi i niskimi stopniami. Dodatkowo, zdolne osoby uzyskały znacząco wyższe wyniki, od tych z niską średnią ocen, w składnikach wyobraźnia, estetyka oraz uczucia.

Składniki ugodowości

Jak wynika z danych zawartych poniżej, nie zachodzą żadne istotne statystycznie różnice w obrębie składników czynnika ugodowość w grupach uczniów z

184 trzech zespołów badawczych, wyróżnionych ze względu na poziom prezentowanych osiągnięć szkolnych.

Tabela 33. Porównanie wyników uzyskanych w składnikach czynnika ugodowość w Inwentarzu Osobowości NEO-PI-R przez uczniów o zróżnicowanym poziomie osiągnięć szkolnych z Ukrainy –

Tabela 34 zawiera prezentację wyników uzyskanych dzięki wielozmiennowej analizie wariancji w sześciu składnikach czynnika sumienność, w grupie uczniów z Ukrainy.

Tabela 34. Porównanie wyników uzyskanych w składnikach czynnika sumienność w Inwentarzu Osobowości NEO-PI-R przez uczniów o zróżnicowanym poziomie osiągnięć szkolnych z Ukrainy –

185 W wyniku zastosowanych analiz statystycznych ujawniono różnice na poziomie tendencji (p=0,071). Istotna statystycznie różnica została wykryta w składniku dążenie do osiągnięć (p=0,024), oraz tendencja w składniku obowiązkowość (p=0,053).

W analizie kontrastów ujawniono, że różnice w obrębie tych dwóch składników sumienności dotyczą grupy o niskich i wysokich osiągnięciach szkolnych.

Wykres 22. Średnie wyniki uzyskane w składnikach czynnika sumienność: obowiązkowość oraz dążenie do osiągnięć, w Inwentarzu Osobowości NEO-PI-R, przez uczniów o zróżnicowanym poziomie osiągnięć szkolnych z Ukrainy

Uczniowie uzyskujący wysoką średnią ocen otrzymali również znacząco wyższe wyniki w składnikach obowiązkowość i dążenie do osiągnięć w porównaniu z osobami charakteryzującymi się niskimi osiągnięciami szkolnymi, co zostało przedstawione na powyższym wykresie.

5.3. Porównanie wyników uzyskanych w Inwentarzu Osobowości NEO-PI-R