Problem energetyczny

Klimat

Raport Miêdzyrz¹dowego Zespo³u ds. Zmian Klimatu (IPCC) z 2007 r. jest alarmuj¹cy: koncentracja w atmosferze gazów powoduj¹cych ocieplenie klimatu – dwutlenku wêgla (CO ), metanu oraz podtlenku azotu jest dziœ wy¿sza ni¿ 2

kiedykolwiek wczeœniej w ci¹gu ostatnich 650 000 lat. W latach 1999-2004 stê¿enie CO w atmosferze wzrasta³o rocznie o 0,5 proc. W sumie powierzchnia Ziemi ogrza³a 2

siê od pocz¹tku XX w. o 0,65 °C, a do koñca stulecia œrednia temperatura wzroœnie o 1,8°C-4°C. Wzrost o zaledwie 2°C wystarczy, by spowodowaæ bezpowrotne wyginiêcie wiêcej ni¿ 1/3 gatunków na Ziemi, nie wspominaj¹c ju¿

o fatalnych dla ludzkoœci skutkach, jakie bêd¹ nios³y ze sob¹ coraz bardziej ekstremalne zjawiska pogodowe, jak intensywne huragany, d³ugotrwa³e susze czy gwa³towne powodzie.

Jeœli chcemy powstrzymaæ katastrofê, ca³y œwiat musi solidarnie zmobilizowaæ siê do dzia³añ. Zdaniem wiêkszoœci naukowców – Ziemia wytrzyma wzrost globalnych emisji tylko do 2015 r., potem powinien rozpocz¹æ siê ich spadek. Do 2050 r. musimy je zmniejszyæ co najmniej o po³owê. Najbli¿sze siedmiolecie zdecyduje o tym, czy bêdziemy w stanie dzia³aæ skutecznie.

Podstawowym warunkiem powodzenia jest znacz¹ce ograniczenie spalania paliw kopalnych. Mo¿na to zrobiæ, zmniejszaj¹c konsumpcjê i straty energii, a tak¿e pozyskuj¹c energiê ze Ÿróde³, które nie emituj¹ CO .2

Oprócz ogromnego problemu jaki stanowi zmiana klimatu, problem energii dotyczy równie¿ takich kwestii, jak:

(kto ma dostêp do energii, a kto ¿yje w ubóstwie bezpoœrednio uzale¿nione od cen paliwa).

W dzisiejszym œwiecie energia stanowi wraz z wod¹, powietrzem i po¿ywieniem jedno z podstawowych dóbr. Dzieje siê tak równie¿ dlatego, ¿e nasza cywilizacja i jej „zdobycze” s¹ oparte g³ównie na wykorzystaniu ropy i wêgla.

Co zrobimy, gdy ich zabraknie?

. Nieodnawialne to takie, których wykorzystanie postêpuje szybciej ni¿ naturalne odtwarzanie.

ród³ami nieodnawialnymi s¹ przede wszystkim paliwa kopalne: wêgiel kamienny i brunatny, ropa naftowa, gaz ziemny, uran, torf. Ocenia siê, ¿e najd³u¿ej, bo jeszcze przez prawie 220 lat, bêdzie mo¿na korzystaæ ze z³ó¿ wêgla. O wiele krócej – tylko nieco przez ponad 60 lat, trwaæ bêdzie eksploatacja gazu ziemnego, zaœ ropy naftowej wystarczy na 30-40 lat.

. Zasoby energii odnawialnej s¹ niewyczer-palne, poniewa¿ s¹ na bie¿¹co uzupe³niane w naturalnych procesach.

Demokracja i dostêp do Ÿróde³ energii

ndemokracja nniezale¿noœæ ndeficyt nekonomia

ród³a energii dzielimy na nieodnawialne i odnawialne

Odnawialne Ÿród³a energii to energia wiatru, promieniowania s³onecznego, energia geotermalna, energia fal, pr¹dów i p³ywów morskich, spadku rzek oraz energia pozyskiwana z biomasy i biogazu

ród³a energii: roczne zapotrzebowanie na energie na œwiecie

Zdrowie

Ropa Naftowa

Wêgiel

Energia j¹drowa

Wykorzystanie paliw kopalnych – wêgla i ropy – jest bardzo kosztowne w skutkach. Szacuje siê, ¿e co roku ponad 8 milionów ludzi na œwiecie umiera w skutek zanieczyszczenia powietrza. Koszty zdrowotne wynikaj¹ce z emisji powsta³ych podczas spalania wêgla w elektrowniach tylko w Polsce szacowane s¹ na 8,2 miliarda euro rocznie. Naprawdê, pozostanie przy nieodnawialnych Ÿród³ach energii w ¿aden sposób siê nam nie op³aca!

Pe³ny raport pod adresem: http://www.env-health.org/IMG/pdf /nieplacony_rachunek_jak_energetyka_weglowa_niszczy_nasze_zdrowie_f ull_report_final.pdf

Z raportu Niemieckiego Ministerstwa Œrodowiska wynika, ¿e niezbêdne i ekonomicznie do wykonania jest uzyskanie 100 proc. energii ze Ÿróde³ odnawialnych.

Ropa naftowa przyczynia siê do emisji gazów cieplarnianych i ska¿enia atmosfery, a eksploatacja coraz trudniejszych z³ó¿ prowadzi do katastrof ekologicznych, jak np. w Zatoce Meksykañskiej. Gospodarka, transport, przemys³ jest uzale¿niona od koncernów paliwowych. Wszystko wskazuje na to, ¿e nasza cywilizacja jest od niej uzale¿niona i skoñczy siê to katastrof¹. Jednym s³owem – pora na zmianê kursu!

Polski rz¹d upiera siê przy wêglu. To ³atwy plan, poniewa¿ nie wymaga zmian – mo¿emy dalej paliæ w starych piecach, utrzymywaæ nieop³acalne kopalnie i importowaæ coraz wiêksze iloœci taniego wêgla z Chin. Oprócz emisji gazów cieplarnianych powoduj¹cych zmiany klimatyczne, przemys³ wêglowy i jego spalanie stanowi¹ Ÿród³o przedostawania siê do œrodowiska (g³ównie powietrza i wody) rtêci, o³owiu i metali ciê¿kich, dioksyn i py³ów. Wszystkie te substancje s¹ fatalne w skutkach dla zdrowia – powoduj¹ astmê, zapalenia oskrzeli, choroby kr¹¿enia i zawa³y serca. U dzieci i noworodków powoduj¹ ADHD i inne wady rozwojowe, ³¹cznie z nieodwracalnymi uszkodzeniami mózgu i systemu nerwowego. W Unii Europejskiej – 30 milionów osób cierpi na astmê, w tym 10 proc. dzieci. Do kosztów zdrowotnych liczonych w miliardach euro dochodzi fakt, ¿e energetyka wêglowa jest dzisiaj subsydiowana – czêœæ krajów UE dop³aca do niej z pieniêdzy podatników.

W elektrowni j¹drowej energiê (ciep³o) uzyskiwane z rozszczepiania j¹der atomowych wykorzystuje siê do ogrzewania wody i napêdzania turbin generatorów energii elektrycznej. Zwolennicy energetyki j¹drowej uwa¿aj¹, ¿e jest ona stabilnym Ÿród³em taniej energii, gwarantuje czystsze œrodowisko, nowe miejsca pracy, 5.2. Nieodnawialne Ÿród³a energii i zwi¹zane z nimi k³opoty

nowe kierunki studiów, rozwój przedsiêbiorstw i regionów. Trudno jednak zgodziæ siê z t¹ tez¹, szczególnie w œwietle takich doœwiadczeñ jak Czarnobyl czy Fukushima.

Przeciwnicy twierdz¹, ¿e elektrownie atomowe s¹ najdro¿szym Ÿród³em energii elektrycznej, bo liczyæ trzeba nie tylko koszty paliwa oraz budowy, utrzymania i demonta¿u elektrowni, lecz tak¿e te, które trudno oszacowaæ: koszty kredytów, ubezpieczeñ, rozbudowy infrastruktury, zapewnienia bezpieczeñstwa, usuwania skutków potencjalnych awarii czy sk³adowania odpadów promieniotwórczych przez tysi¹ce lat.

Z punktu widzenia ekonomii istotne jest porównanie potencja³u tworzenia nowych i bezpiecznych miejsc pracy przez ró¿ne Ÿród³a energii.

Liczba miejsc pracy powstaj¹ca przy rocznej produkcji 1 TWh energii elektrycznej wynosi dla:

elektrowni j¹drowej 75

gazowej 250 do 265

wêglowej 370

wiatrowej 918 do 2400

Czarnobyl

Fakty i mity

sk³adowania rosn¹cej iloœci odpadów.

Wed³ug danych ONZ: 150 tys. km kw. powierzchni na Ukrainie, Bia³orusi i Rosji jest do tego stopnia napromieniowane radioaktywnie, ¿e nie powinno siê tam prowadziæ upraw rolnych. Przynajmniej trzy miliony dzieci w tych regionach wymaga opieki lekarskiej.

Zaraz po katastrofie w Czarnobylu ca³a Bia³oruœ by³a ska¿ona izotopami radioaktywnymi o krótkim okresie rozpadu, a na obszarze obejmuj¹cym 23 proc.

terytorium kraju powsta³y strefy niebezpieczne, w których skutki awarii bêd¹ odczuwane przez setki lat. Liczba przypadków raka tarczycy na Bia³orusi wzros³a wœród dzieci 34 razy, a wœród doros³ych – 7 razy. Wzros³a te¿ liczba zachorowañ na nowotwory z³oœliwe.

To nieprawda, ¿e energia atomowa nie emituje CO . Produkcja uranu poch³ania wiele 2

energii. Budowa elektrowni, transport, sk³adowanie odpadów wp³ywaj¹ negatywnie na bilans energetyczny. Najwiêksze problemy to brak gwarancji, ¿e elektrownie

j¹drowe s¹ bezpieczne oraz kwestia Czas

rozpadu odpadów radioaktywnych siêga nawet 240 tys. lat, ¿aden kraj nie znalaz³ dot¹d sposobu, by odizolowaæ je na tak d³ugo od œrodowiska. Nie zneutralizowano do tej pory ¿adnego odpadu radioaktywnego, ale beztrosko przerzucamy na kolejne pokolenia monitorowanie œmietników radioaktywnych.

Do napromieniowania wewnêtrznego ludzi i zwierz¹t dochodzi równie¿ na skutek spo¿ywania produktów rolnych uprawianych na ska¿onej radioaktywnie glebie.

Na wybudowanie nowego reaktora potrzeba 10 lat. Dla porównania: farmê wiatrow¹ mo¿na zbudowaæ w 10 miesiêcy.

Gaz £upkowy

szczelinowanie hydrauliczne

Gaz ³upkowy jest paliwem nieodnawialnym, i chocia¿ jego spalanie generuje du¿o mniej zanieczyszczeñ ni¿ wêgiel, to najwiêkszy problem stanowi

technologia wydobycia – tzw. . Jest to dosyæ nowa

i ma³o sprawdzona technologia, która polega na wpuszczaniu ogromnych iloœci wody zmieszanej z chemikaliami (bardzo toksycznymi) w g³¹b ska³ w celu ich szczelinowania. Aby dostaæ siê do gazu, wierci siê pionowy otwór i odchodz¹ce od niego kolejne otwory poziome we wszystkich kierunkach. Na zagospodarowanie jednego otworu trzeba poœwiêciæ czasami kilkanaœcie hektarów ziemi i tyle wody, ile zu¿ywa kilkutysiêczne miasteczko. Do odwiertu musi byæ droga dojazdowa, zbiornik na wodê, któr¹ trzeba pompowaæ, wydobywaæ z powrotem na powierzchniê i oczyszczaæ. Do tego dochodz¹ urz¹dzenia, które bêd¹ odbiera³y gaz, uzdatnia³y go i kierowa³y do sieci.

W USA eksploatacjê gazu ³upkowego prowadzi siê przewa¿nie na obszarach s³abo zagospodarowanych, pustynnych, pó³pustynnych. Na terenach zamieszka³ych lokalna ludnoœæ nie zgadza siê na prace eksploatacyjne (np. w dolinie Delaware). W Polsce wszêdzie jest blisko – np. na LubelszczyŸnie, gdzie siê nie obróciæ, widaæ zabudowania. Jedna wieœ od drugiej jest oddalona o 2-3 kilometry, miêdzy wsiami s¹ lasy albo pola uprawne.

Zu¿ytej do szczelinowania wody nie da siê oczyœciæ w zwyk³ej oczyszczalni œcieków, nie ma te¿ gwarancji, ¿e nie zanieczyœci wód gruntowych i nie trafi do rzek.

Koncern Chevron, który uzyska³ koncesje na poszukiwanie gazu w Polsce, uspokaja mieszkañców, jednak historia ich dzia³añ przeciwko obywatelom nawet we w³asnym kraju (czyli USA), raczej nie pozostawia z³udzeñ, równie¿, co do potencjalnych korzyœci ekonomicznych – jak do tej pory lokalna ludnoœæ nigdzie nie zyska³a na wydobyciu gazu, przeciwnie niejednokrotnie straci³a œrodki utrzymania i Ÿród³a czystej wody, ale za to firmy wydobywcze uzyska³y zwolnienie z jakichkolwiek obowi¹zków dbania o œrodowisko W¹tpliwe, by w Polsce chcia³y siê podporz¹dkowaæ innym zasadom. Nawet stan Nowy Jork og³osi³ na swoim terenie moratorium na wydobycie gazu ³upkowego ze wzglêdu na zagro¿enie dla wody pitnej. Unia Europejska odnosi siê z du¿¹ rezerw¹ do planów eksploatacji gazu ³upkowego, protesty trwaj¹ w wielu krajach m.in. w Irlandii. W Polsce, w ¯urawlowie firma Chevron ju¿ ci¹ga po s¹dach polskich rolników, którzy zabraniaj¹

wjazdu na swoje pola.

Mieszkanki ¯urawlowa protestuj¹ przeciwko poszukiwaniom gazu

³upkowego na ich terenie przez firmê Chevron.

Fot. Andrzej B¹k