Wielkopowierzchniowe obiekty handlowe podlegają wielu klasyfikacjom.
Ich podstawę stanowi: geneza, lokalizacja, forma organizacyjna i przestrzenna, po-wierzchnia, funkcjonalność (Dzieciuchowicz 2012). Najczęściej w literaturze stosuje się dwa ostatnie kryteria, na podstawie których powstają również klasyfikacje uwzględniające zasięg (obszar) oddziaływania (Basic Configurations an Types…
7 Dane obejmowały: rok powstania, ostatni ważny remont; powierzchnie handlową, biurową, mieszkaniową; liczbę miejsc parkingowych oraz podmiotów gospodarczych; cechy charakterystyczne.
8 Należą do niech: galerie handlowe.pl, naszemiasto.pl, urbanity.pl.
2004, Czerwiński 2012). Nie zawsze jednak tworzone i obowiązujące klasyfikacje uwzględniają w sposób bezdyskusyjny wszystkie wielkopowierzchniowe obiekty handlowe. Wynika to z trzech powodów. Pierwszy, to duża dynamika rozwoju form handlu, które pod wpływem działalności mechanizmów rynkowych są z jednej stro-ny udoskonalane, a z drugiej wypierane z rynku i zastępowane nowymi (Ciechomski 2010, Kotler 1999, Kudła i in. 2000). Drugi, to zacieranie się granic pomiędzy po-szczególnymi obiektami, zwłaszcza pod względem marketingowym, funkcjonalno-ści jak również powierzchni (Domański 2005). Trzeci, to brak szczegółowych klasy-fikacji dotyczących wielkopowierzchniowych obiektów handlowych funkcjonują-cych na każdym kontynencie, a nawet kraju. Taki stan rzeczy zaobserwowano pod-czas porównywania obiektów oraz prowadzonych badań w skali globalnej.
Wobec powyższego ważne jest by dokonać nowego spojrzenia na kwestie klasyfikacji wielkopowierzchniowych obiektów handlowych, czego pochodną będą również zmiany w ich terminologii. Podstawę prac w tym zakresie muszą stanowić dotychczasowe dokonania terminologiczno–klasyfikacyjne. Przykładem badań tego typu są już wykonane przez Międzynarodową Radę Centrów Handlowych (ISCC), klasyfikacje dla amerykańskich (DeLsile 2005) i europejskich centrów handlowych (Lambert 2006). Podobne typologie wykonano również dla Warszawy (Dudek–
Mańkowska 2006, Jarosz 2001) czy Lublina (Kociuba 2006). Jednakże duża dyna-mika nieustannych zmian zachodzących w handlu wymusza również dostosowywa-nie do nich klasyfikacji, które pod upływem czasu się dezaktualizują.
Owe nowe spojrzenie musi składać się z badań prowadzonych na trzech po-ziomach: regionu, kraju, kontynentu. Pierwsze dwa pozwolą uwzględnić odmienne warunki kulturowo–społeczno–ekonomiczne, co przyczyni się do wychwycenia różnic w powierzchni (wielkości), funkcjonalności i zasięgu (obszarze) oddziaływa-nia badanych obiektów. Następnie na poziomie kontynentu, na podstawie klasyfika-cji krajowych należałoby sporządzić uniwersalną klasyfikacje, która umożliwi pro-wadzenie zaawansowanych prac badawczych w skali globalnej. Na każdym pozio-mie prowadzonych badań trzeba zwrócić większą uwagę na funkcjonalność bada-nych obiektów i ich cechy charakterystyczne, stosując jednocześnie elastyczność do sztywno dziś obowiązujących kryteriów powierzchni.
Powyższe spostrzeżenia zastosowano przy tworzeniu klasyfikacji wielko-powierzchniowych obiektów handlowych Wrocławia dla tradycyjnych (tab. 1) i profilowanych (tab. 2) centrów handlowych oraz pozostałych wiekopowierzchnio-wych obiektów handlowiekopowierzchnio-wych (tab. 3).
Tab. 1. Tradycyjne centra handlowe Wrocławia.
Źródło: opracowanie własne na podstawie klasyfikacji centrów handlowych zaproponowanych przez J. Lamberta (2006), T. Kaczmarka (2010), R. Knapa (2011, Rynek centrów handlowych w Polsce –
mate-riały z wykładów otwartych Dyrektora ds. Rozwoju i Badań Rynków Polskiej Rady Centrów Handlowych).
centrum handlowe /powierzchnia GLA/
/rozmiar/
/zasięg/
funkcje handlowe* funkcje towarzyszące*
I generacji do 20 000 m2 rozmiar: małe zasięg: dzielnicowy
– hipermarket FMCG
– galeria handlowa (do 50 skle-pów) z przewagą sklepów odzie-żowych – restauracje (fast food)
II generacji do 35 000 m2 rozmiar: średnie
zasięg: dzielnicowy, ogólnomiejski
– hipermarket FMCG
– galeria handlowa (do 100 skle–
pów), z przewagą sklepów odzie-żowych, w tym:
– do 2 supermarketów specjali-stycznych
Placówki usługowe jak wyżej oraz dodatkowo:
– salony kosmetyczne – fryzjer
– biura podróży
– usługi finansowe (banki, para-banki)
– plac zabaw dla dzieci – lokale gastronomiczne (bary, kawiarnie)
– galeria handlowa (do 250 skle-pów) z przewagą sklepów odzie-żowych, w tym:
– do 4 supermarketów specjali-stycznych
– sklepy wielopoziomowe
Placówki usługowe jak wyżej oraz dodatkowo:
– wydzielona część gastrono-miczna
– wydzielona część biurowa – wydzielona część rekreacyjna kino
– galeria handlowa (do 500 skle-pów) z przewagą sklepów odzie-żowych, w tym:
– do 3 hipermarketów specjali-stycznych
– do 4 supermarketów specjali-stycznych
– sklepy wielopoziomowe
Placówki usługowe j jak wyżej oraz dodatkowo:
– galerie sztuki – sale widowiskowe – parki rozrywki
– kompleksy wypoczynkowe – obiekty sportowo – rekreacyjne (boiska, lodowisko etc.)
Placówki usługowe j jak wyżej oraz dodatkowo:
– wydzielona część mieszkalna
* wymienione funkcje handlowe oraz towarzyszące tworzą zbiór działalności możliwych do wyboru dla każdego typu centrum handlowego
Tab. 2. Profilowane centra handlowe Wrocławia.
Źródło: opracowanie własne na podstawie klasyfikacji centrów handlowych zaproponowanych przez J. Lamberta (2006), oraz Międzynarodową Radę Centrów Handlowych (Basic Configurations an Types…
2004).
centrum handlowe /powierzchnia GLA/
/rozmiar/
/zasięg/
funkcje handlowe* funkcje towarzyszące*
Park Handlowy
– do 10 supermarketów specjali-stycznych
– restauracje fast food Centrum Wyprzedażowe
(Outlet) 5 000 i więcej m2
zasięg: ogólnomiejski, regionalny
– galeria handlowa (do 100 skle-pów)
– restauracje fast food
Centrum Tematyczne 5 000 i więcej m2
zasięg: ogólnomiejski, regionalny
– galeria handlowa (do 100 skle-pów poświęconych wybranej kategorii produktów)
Placówki usługowe:
– usługi finansowe (banki, para-banki)
– usługi doradcze, np. projekto-wo–stylizacyjne wnętrz – wydzielona część rozrywkowa – wydzielona część gastrono-miczna
– supermarket FMCG, – supermarket z multimediami – galeria handlowa (do 20 skle-pów) – salon kosmetyczny, fryzjer – biuro podróży
– usługi finansowe (banki, para-banki)
– restauracja – restauracja fast food – usługi medyczne Osiedlowe Centrum Handlowe
do 15 000 m2 zasięg: osiedlowy
– hala sprzedaży (do 100 skle-pów)
Placówki usługowe:
– wydzielona część biurowa – wydzielona część konferencyjna
* wymienione funkcje handlowe oraz towarzyszące tworzą zbiór działalności możliwych do wyboru dla każdego typu centrum handlowego.
Tab. 3. Wielkopowierzchniowe obiekty handlowe Wrocławia z wyłączeniem centrów handlowych.
funkcje handlowe* funkcje towarzyszące*
Galeria Handlowa
do 4 000 m2
zasięg: osiedlowy, ogólnomiejski – galeria sklepów (do 10 sklepów)
Placówki usługowe:
– kawiarnie – restauracje
– usługi finansowe (banki, paraban-ki)
– 2–3 supermarkety specjalistyczne galeria stoisk (do 150 stoisk)
Placówki usługowe:
– kawiarnia – restauracja
– salon kosmetyczny, fryzjer – usługi krawieckie
– usługi szewskie, rymarskie, ślusar-skie – usługi finansowe (banki, paraban-ki, agencje opłat, kantor)
Dom Handlowy
do 10 000 m2
zasięg: osiedlowy, ogólnomiejski
– supermarket FMCG,
– 2–3 supermarkety specjalistyczne – galeria stoisk (do 100 stoisk) – wydzielona część biurowa
Placówki usługowe jak wyżej oraz dodatkowo:
– hala sprzedaży detalicznej – tylko supermarkety spożywcze:
apteka, kwiaciarnia
Placówki usługowe:
– salon prasowy – agencja opłat – kantor
– kolektura gier liczbowych Obiekt budowlano–ogrodniczy
Obiekt meblowo–dekoracyjny Obiekt odzieżowy
występujące typy supermarket 400–2 499 m2 hipermarket powyżej 2 500 m2 zasięg: osiedlowy, ogólnomiejski
– hala sprzedaży poświęcona wy-branej kategorii produktów
Placówki usługowe:
– punkt kredytowy – punkt obsługi klienta
Obiekt Cash and Carry
powyżej 10 000 m2
zasięg: ogólnomiejski, regionalny
– hala sprzedaży hurtowej, przezna-czonej dla osób prowadzących działalność gospodarczą
Podmiejskie Centrum Usługowe powyżej 400 000 m2
zasięg: regionalny
– minimum 3 parki handlowe – minimum 2 centra handlowe dowolnej generacji
– minimum 2 hipermarkety specjali-styczne
– minimum 3 salony samochodowe
Obiekty usługowe:
– centrum konferencyjne – hotel
– obiekty handlu hurtowego – obiekt biurowy
– wypożyczalnia samochodów
* wymienione funkcje handlowe oraz towarzyszące tworzą zbiór działalności możliwych do wyboru dla każdego typu obiektu handlowego z wyłączeniem funkcji handlowej dla obiektów: budowlano–ogrodniczych, meblowo–
dekoracyjnych, odzieżowych, cash and carry, supermarketów, supermarketów dyskontowych.