Niewydolność oddechowa uwarunkowana wcześniactwem Działania:
Odessanie dróg oddechowych po porodzie;
Umieszczenie noworodka w inkubatorze;
Monitorowanie parametrów stanu ogólnego i saturacji;
Kontrolowanie poziomu gazometrii;
Zastosowanie n – CPAP oraz tlenoterapii biernej w celu zapewnienia prawidłowego poziomu saturacji (>90%);
Wykonanie badania przedmiotowego i RTG klatki piersiowej.
Podejrzenie wrodzonej infekcji w związku z obciążonym wywiadem okołoporodowym (poród przedwczesny, niewydolność oddechowa)
Działania:
Wykonanie posiewu krwi w celu oznaczenia wzrostu bakterii tlenowych i komórek grzybów;
Regularne kontrolowanie poziomu białka C – reaktywnego (CRP);
Monitorowanie parametrów stanu ogólnego j.w.;
Włączenie szeroko – wachlarzowej antybiotykoterapii na zlecenie lekarza.
71 Ryzyko utrwalenia poporodowej hipoglikemii
Działania:
Kontrolowanie stężenia glukozy we krwi;
Zastosowanie farmakologicznej terapii obniżonego poziomu cukru na zlecenie lekarza.
Wystąpienie żółtaczki w związku z porodem przedwczesnym Działania:
Regularne pobieranie krwi w celu oznaczenia poziomu bilirubiny;
Włączenie fototerapii na zlecenie lekarza;
Obserwowanie noworodka pod kątem objawów ubocznych;
Dbanie o ochronę oczu podczas fototerapii.
Zarzucanie treści pokarmowej i utrzymujące się w związku z tym desaturacje Działania:
Włączenie leków przeciwrefluksowych zagęszczających treść pokarmową na zlecenie lekarza;
Regularne kontrolowanie saturacji;
Stosowanie przerw w karmieniu w celu zwalczania desaturacji;
Zlecenie badania ogólnego moczu i badania w kierunku infekcji w związku z utrzymującymi się spadkami saturacji.
Zaburzenia odżywiania z powodu niedojrzałości przewodu pokarmowego Działania:
Założenie zgłębnika do żołądka;
Prowadzenie łączonego żywienia parenteralnego i enteralnego na zlecenie lekarza;
Monitorowanie efektywności poszczególnych karmień;
Podjęcie próby przystawienia dziecka do piersi.
Obniżone napięcie mięśniowe uwarunkowane wcześniactwem Działania:
Zlecenie konsultacji fizjoterapeutycznej;
Prowadzenie stymulacji neurorozwojowej i terapii napięcia mięśniowego;
72
Zlecenie konsultacji neurologicznej;
Udzielenie rodzicom instruktażu w zakresie prawidłowej pielęgnacji dziecka.
Trudności w żywieniu parenteralnym oraz podaży leków dożylnych z powodu obrzęku miejsca wkłucia
Działania:
Prowadzenie wnikliwej oceny miejsca wkłucia;
Dokonywanie częstej zmiany miejsca wkłucia w celu minimalizowania ryzyka niepożądanych odczynów;
Przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki podczas zakładania i pielęgnacji kaniul.
Wnioski
1. Regularne przyjmowanie insuliny, samokontrola glikemii oraz kompleksowa opieka przedkoncepcyjna i perinatologiczna pozwalają obniżyć poziomy glukozy u ciężarnej do tego stopnia, aby zmniejszyć ryzyko konsekwencji cukrzycy u płodu i noworodka. Bardzo często możliwe jest urodzenie zdrowego potomstwa.
2. Zasadniczą rolę w pielęgnacji ciężarnej, terapii i przebiegu cukrzycy typu 1 w ciąży odgrywa położna, która jest także edukatorem oraz łącznikiem pomiędzy lekarzem a ciężarną.
3. Stopień powikłań noworodkowych zależny jest od stężenia hemoglobiny glikowanej w okresie prokreacji oraz od zaangażowania w jej kontrolę w poszczególnych trymestrach ciąży.
4. Diagnostyka wewnątrzmaciczna płodu stanowi znaczną pomoc w ustaleniu momentu oraz sposobu ukończenia ciąży.
5. Leczenie noworodka uzależnione jest od stopnia powikłań oraz stanu klinicznego w momencie porodu. Powinno być ono wdrożone jak najszybciej, aby zwiększyć szanse na prawidłowe funkcjonowanie noworodka w późniejszych etapach życia.
6. Karmienie piersią noworodka matki cukrzycowej zmniejsza u niego ryzyko nietolerancji glukozy w okresie poporodowym, co z kolei minimalizuje prawdopodobieństwo zaburzeń gospodarki węglowodanowej w późniejszym życiu.
Podsumowanie
Cukrzyca w ciąży jest częstą i zarazem groźną chorobą, która wymaga intensywnego nadzoru diabetologiczno-położniczego oraz zaangażowania w ciężarnej w samokontrolę
73
glikemii. Chwiejna cukrzyca, zwiększa ryzyko umieralności okołoporodowej noworodków oraz groźnych powikłań u matki, ale także u płodu. U noworodka matki cukrzycowej, na skutek matczynej hiperglikemii, może pojawić się makrosomia, kardiomiopatia przerostowa, hiperbilirubinemia, zespół zaburzeń oddychania, zespół małej lewej części okrężnicy, hipokalcemia, hipomagnezemia, wady wrodzone, zakażenia, zakrzepica żył nerkowych, niedotlenienie okołoporodowe, wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu, hipoglikemia oraz policytemia.
Odpowiednie przygotowanie do ciąży, prawidłowa diagnostyka prenatalna oraz wczesna terapia noworodka po porodzie zmniejszają znacząco ryzyko komplikacji. Podstawą jest wnikliwa i szczegółowa edukacja ciężarnej oraz ukazanie jej powagi problemu. Bardzo ważną rolę przypisuje się położnej. Przekazuje ona pacjentce najistotniejsze kwestie w sposób jasny i czytelny, rozpoznaje potrzeby oraz uczy samoopieki i samopielęgnacji w warunkach domowych.
Piśmiennictwo
1. Sieradzki J. (red) Cukrzyca Tom 2. Wydawnictwo Via Medica, Gdańsk 2016.
2. Bręborowicz GH. Ciąża wysokiego ryzyka. Wydanie III uaktualnione i rozszerzone, Wydawnictwo Ośrodek Wydawnictw Naukowych, Poznań 2010:1019-1051.
3. Cloherty JP, Eichenwald EC, Hansen AR, Stark AR. Neonatologia. Wydawnictwo MediPage, Warszawa 2015:13-26, 84-101.
4. Klupa T, Szewczyk A. Leczenie osobistą pompą insulinową – podręcznik dla pielęgniarek i położnych. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
5. Tatoń J, Czech A, Bernas M. Diabetologia kliniczna. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008.
6. Wender-Ożegowska E, Bomba-Opoń D, Brązert J, Celewicz Z, Czajkowski K, Karowicz-Bilińska A, Malinowska-Polubiec A, Męczekalski B, Zawiejska A.
Standardy Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego postępowania u kobiet z cukrzycą, Aktualizacja. Ginekol Pol. 2014;8(6):476-478.
7. Strojek K. (red.) Diabetologia. Praktyczny poradnik. Wydawnictwo Termedia, Poznań 2014.
8. Sieradzki J. (red.) Cukrzyca – kompendium. Wydawnictwo Via Medica, Gdańsk 2009.
74
9. Bręborowicz GH. Położnictwo i ginekologia Tom 1. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010:232-242.
10. Ornoy A, Reece EA, Pavlinkova G, Kappen C, Miller RK. Effect of maternal diabetes on the embryo, fetus and children: congenital anomalies, genetic and epigenetic changes and developmental outcomes. Birth Defects Research Part C Embryo Today Reviews 2015;105:53-72.
11. Desoye G, Nolan ChJ. The fetal glucose steal: an underappreciated phenomen in diabetic pregnancy. Diabetologia 2016;59(6):1089-1094.
12. Szczapa J. Podstawy neonatologii. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008:
323-332.
13. Cypryk K. Matczyna hiperglikemia w ciąży. Diabetologia po dyplomie 2015;12(1):28-30.
14. Gabbay-Benziv R, Reece EA, Wang F, Yang P. Birth defects in pregestational diabetes: Defect range, glycemic threshold and pathogenesis. World J Diabetes.
2015;6(3):481-488.
15. Gui J, Li A, Su X, Feng L. Assotiation between hyperglycemia in middle and late pregnancy and maternal – fetus outcomes: a retrospective study. BMC Pregnancy and Childbirth 2014; 14 (online). Access: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/
PMC3930106/ Downloaded: 27.10.2017.
16. Szejniuk W, Szymankiewicz M. Makrosomia i inne zaburzenia występujące u noworodka matki z cukrzycą. Perinatol Neonatol Ginekol. 2008;1(4):253-259.
17. Grącka B, Skotnicka-Klonowicz G. Dziecko matki cukrzycowej noworodkiem szczególnego ryzyka, wymagającym wzmożonej opieki pielęgniarskiej w okresie okołoporodowym (praca poglądowa). Probl Pielęg. 2013;21(1):108-116.
18. Bawlik D, Radziszewska R. Cukrzyca u matki i jej konsekwencje dla dziecka (praca przeglądowa). Endokrynol Pediatr. 2015;14(1):43-51.
19. Nadlar S, Jamll S, Hamld M. The prevalence of makrosomia in newborns and its association with maternal diabetes. J Med Sci. 2015;23(1):3-6.
20. Russell NE, Higgins MF, Kinsley BF, Foley ME, McAuliffe FM. Heart rate variability in neonates of type 1 diabetic pregnancy. Early Hum Dev. 2016;92:51-55.
21. Gadzinowski J, Szymankiewicz M, Gulczyńska E. Podstawy neonatologii. Oddział Wielkopolski Polskiego Towarzystwa Medycyny Perinatalnej, Poznań 2014:60-64, 111-115.
75
22. Mimouni FB, Mimouni G, Bental YA. Neonatal management of the infant of diabetic mother. Pediatrics & Therapeutics 2013; 4 (online). Access:
https://pdfs.semanticscholar.org/0183/f3bbc534640c1997d140a8750a3287a5f60d.pdf Downloaded: 20.10.2017.
23. Mohsin F, Khan S, Baki M, Zabeen B, Azad K, Polk J. Neonatal management of pregnancy complicated by diabetes mellitus. Med Assoc. 2016;66(9 Suppl 1):81-84.
24. Teramo K. Diabetic pregnancy and fetal consequences. NeoReviews 2014;15(3):83-90.
25. Wielandt HB, Schønemann-Rigel H, Holst ChB, Fenger-Grøn J. High risk of neonatal complications in children of mothers with gestational diabetes mellitus in their first pregnancy. Dan Med J. 2015;62(6):1-5.
26. Polin RA, Yobler MC. (red. nauk. Helwich E.) Neonatologia w praktyce.
Wydawnictwo MediPage, Warszawa 2015:50-66.
27. Kuklik-Rechbenger B, Joniec M. Hipoglikemia u noworodków – przyczyny i konsekwencje (praca przeglądowa). Endokrynol Pediatr. 2016;15(1):49-54.
28. Stanescu A, Stoicescu SM. Neonatal hypoglycemia screening in newborns from diabetic others – arguments and controversies. J Med Life. 2014;7(3):51-52.
29. Dudenhausen JW, Pschyrembel W. Położnictwo praktyczne i operacje położnicze.
Wydanie IV, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009:442-443.
30. Rozalska-Walaszek I, Lesiuk W, Afryka A, Lesiuk L. Opieka pielęgniarska nad wcześniakiem leczonym na oddziale intensywnej terapii noworodka. Probl Pielęg.
2012;20(3):409-415.
76