Problemy społeczne i nowe formy ryzyka w społeczeństwie europejskim

Bezrobocie w Unii Europejskiej jest jednym z najbardziej istotnych i poważnych problemów społeczno-ekonomicznych. Różnice pomiędzy uprzemysłowionymi, bogatszymi państwami a regionami najbiedniejszymi będą stanowić również ogromną barierę w procesach integracyjnych. Ponadto kraje Unii Europejskiej są zagrożone migracją ludności poszukującej godziwych warunków życia.

W celu uniknięcia wysokiej stopy bezrobocia w państwach unijnych stworzono Europejski Fundusz Społeczny, którego zadaniem jest ułatwienie zatrudnienia i zwiększanie kwalifikacji zawodowych pracowników. Początkowo zakres działań Europejskiego Funduszu Społecznego obejmował swoją pomocą pracowników przechodzących na emeryturę w wyniku zmian strukturalnych. Jednak od 1983 roku, kiedy to bezrobocie w państwach Unii osiągnęło – pomiędzy 1970 a 1986 rokiem – rekordowy poziom 16 milionów osób, a więc 12% ludności w wieku produkcyjnym, zakres działania Europejskiego Funduszu Społecznego oraz jego środki finansowe zostały rozszerzone o przedsięwzięcia związane z przeprowadzaniem szkoleń i zatrudnianiu osób poniżej 25 roku życia. Podstawowy kapitał pochodzący z funduszy strukturalnych, mający umożliwić realizację planów związanych z prowadzeniem polityki strukturalnej, przeznaczał otrzymane środki na projekty zwalczające długotrwałe bezrobocie, podnoszenie kwalifikacji zawodowych, szczególnie osób młodych, wyrównywanie szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy oraz ułatwianie pracownikom przystosowanie się do zmian w środowisku pracy zachodzących w wyniku postępu technologicznego czy informatyzacji.

Od szczytu Rady Europejskiej w 1997r. w Luksemburgu państwa członkowskie oraz Komisja Europejska zaczęły realizować kompleksową strategię w dziedzinie zatrudnienia. Strategia ta odnosi się do długoterminowego bezrobocia strukturalnego wynikającego z niewłaściwego wykształcenia ludności w stosunku do zapotrzebowania na rynku pracy oraz bezrobocia wśród młodzieży. Postępujący rozwój technologii informatycznych i telekomunikacyjnych przyczynił się do zwołania nadzwyczajnego szczytu Unii Europejskiej w Lizbonie, w marcu 2000 roku, gdzie omówiono kwestie związane z potrzebą przeprowadzenia dalszych reform i sytuację

na rynku pracy w państwach Unii Europejskiej. Przyjęty przez Radę Europejską plan strategiczny – obejmujący nadchodzącą dekadę – zmierza w oparciu o zachodzące zmiany technologiczne do usprawnienia tempa wzrostu o co najmniej 3% rocznie oraz zwiększenia konkurencyjności gospodarki europejskiej na rynku światowym przy równoczesnym usprawnieniu współpracy regionalnej państw Wspólnoty. Rada Europejska uznała, iż w ciągu najbliższych dziesięciu lat możliwe jest zwiększenie średniej stopy zatrudnienia w państwach Unii z 61% do 70%, natomiast wśród kobiet z 51% do ponad 60%. Poprzez odpowiedni system edukacji oraz prowadzeniu polityki sprzyjającej powstawaniu nowych przedsiębiorstw oraz utworzenie europejskiej strefy badań i nauki, gospodarka Unii Europejskiej będzie w stanie zapewnić sobie silną i stabilną pozycję w świecie i uzyskać poprawę sytuacji w dziedzinie zatrudnienia.

Zaangażowano się także w działania mające na celu współpracę prywatnych przedsiębiorstw z instytucjami rządowymi poprzez tworzenie nowych miejsc pracy dzięki upustom i ułatwieniom podatkowym, zmianom w zakresie technologii, ograniczaniu biurokracji oraz ustanowieniu przez Europejski Bank Inwestycyjny dogodnych warunków kredytowych na rozwój firm. Kolejnym krokiem mającym zwalczyć wysoką stopę bezrobocia jest poprawa jakości edukacji zawodowej dostosowanie zakresu nauczania do zmieniających się potrzeb rynku pracy, a także przekwalifikowanie pracowników oraz rozwój szkoleń ułatwiających aktywizację zawodową.

Według najnowszych badań Eurostatu³⁵⁷ bezrobocie w dwudziestu siedmiu państwach członkowskich Unii Europejskiej spadło do 7% w maju 2007 w porównaniu z 8% z maja 2006. Najniższy wskaźnik bezrobocia odnotowano w Holandii (3.2%), Danii (3.3%), Irlandii (4.1%). Największy na Słowacji (10.8%) i w Polsce (10.5%).

Wskaźnik bezrobocia wśród mężczyzn spadł z poziomu 6,8% do 5,9% między majem 2006r. i 2007r. Z kolei wskaźnik bezrobocia wśród kobiet obniżył się z poziomu 9,3%

z maja 2006r. do 8.4% w maju 2007r. Badania Eurostatu wskazują również na spadek bezrobocia wśród osób poniżej 25 roku życia z poziomu 16,6% w maju 2006r.

do 15,3% w maju 2007r.Poniższe tabele przedstawiają te wskaźniki.

357 Euro-Indicators 93/2007, Luksemburg, 3.07.2007, Eurostat [w:] www.epp.eurostat.ec.europa.eu

Źródło:Euro-Indicators 93/2007, Luksemburg, 3.07.2007, Eurostat [w:] www.epp.eurostat.ec.europa.eu

Źródło:Euro-Indicators 93/2007, Luksemburg, 3.07.2007, Eurostat [w:]

www.epp.eurostat.ec.europa.eu.

Źródło:Euro-Indicators 93/2007, Luksemburg, 3.07.2007, Eurostat [w:]

www.epp.eurostat.ec.europa.eu

W państwach członkowskich Unii Europejskiej wzrosło w ostatnich latach poczucie zagrożenia międzynarodowym terroryzmem. Po zamachach terrorystów islamskich z 11 września, niebezpieczeństwo ataku terrorystycznego w krajach Wspólnoty było ogromne. Śmiercionośne techniki oraz metody działania grup terrorystycznych, świadczyły o coraz lepiej zorganizowanym terroryzmie, wykorzystującym doskonałe zaplecze i znaczne środki finansowe. Zagrożenie bioterroryzmem i zamachami chemicznymi zwiększyło strach wśród społeczeństw europejskich. Zaledwie dziesięć dni po zamachu na Stany Zjednoczonych Rada Europejska zwołała nadzwyczajne zgromadzenie, na którym przyjęto plan działania w zakresie zwalczania terroryzmu. „Po zamachach na Nowy Jork i Pentagon problem zagrożenia terroryzmem stał się niezwykle aktualny również w Polsce. Bezpośrednio po ataku, we wrześniu 2001 roku, połowa respondentów (51%) obawiała się, że Polska także może stać się celem ataków terrorystycznych. Przeciwnego zdania było niemal dwie piąte respondentów (37%). Przez kolejne miesiące poczucie zagrożenia terroryzmem utrzymywało się mniej więcej na podobnym poziomie. W czerwcu 2002 roku zamachów obawiało się 45% badanych, ale niemal tyle samo osób nie odczuwało takiego zagrożenia”³⁵⁸.

Zamachy terrorystyczne z 11 marca 2004 roku w Madrycie oraz z 7 lipca 2005 roku w Londynie stanowiły kolejny impuls do natychmiastowych reakcji Unii Europejskiej w zakresie zwalczania terroryzmu. Dla zwiększenia bezpieczeństwa Europy podjęte zostały liczne inicjatywy, służące usprawnieniu funkcjonowania instytucji zwalczających terroryzm. W grudniu 2005 roku odbyło się zebranie Rady Unii Europejskiej, podczas którego przyjęto znaczący dokument zatytułowany „Strategia UE w zakresie zwalczania terroryzmu”, mający ułatwić współpracę państw unijnych w walce z terroryzmem. Strategia walki z terroryzmem, obejmowała cztery obszary działań określone jako: zapobieganie, ochrona, ściganie i reagowanie³⁵⁹. Pierwszym celem strategii było zapobieganie i powstrzymywanie osób przed wstępowaniem w szeregi organizacji terrorystycznych i podejmowanie działalności o takim charakterze

358 A. Grudniewicz, Poczucie zagrożenia terroryzmem, [w:] K. Zagórski, M. Skrzeszewski, Opinia publiczna w okresie integracji, Warszawa 2005, s. 83.

359 Unia Europejska i walka z terroryzmem, Biuro Prasowe Rady Unii Europejskiej, Bruksela, 14.05.2007r.

oraz przeciwdziałanie czynnikom sprzyjającym rozprzestrzenianiu się terroryzmu.

Drugim cel strategii dotyczył ochrony obywateli i ważnych obiektów przed terroryzmem oraz zmniejszenia podatności na ataki, m.in. poprzez poprawę bezpieczeństwa granic, transportu i infrastruktury strategicznej. Trzecim celem europejskiej strategii w dziedzinie walki z terroryzmem było ściganie terrorystów w ramach granic Unii Europejskiej jak i w wymiarze globalnym, w celu rozbicia ich organizacji, odcinanie ich od źródeł finansowania i wyeliminowanie materiałów wykorzystywanych w zamachach oraz stawienie terrorystów przed sądem. Czwartym celem unijnej strategii stanowiło przygotowanie do reagowania w sytuacjach kryzysowych, pomoc ofiarom ataku oraz zwiększenie zdolności do działania w sytuacji po zamachu. Dalsza walka z terroryzmem wymaga mobilizacji, skutecznej koordynacji działań na szczeblu każdego z państw członkowskich oraz współpracy i wymiany informacji pomiędzy państwami Wspólnoty. Mimo takich instrumentów jak europejski nakaz aresztowania czy monitorowanie służb bezpieczeństwa lotniczego terroryzm pozostaje problemem na poziomie lokalnym jak i międzynarodowym.

Wśród państw członkowskich Unii Europejskiej poczucie zagrożenia terroryzmem nadal utrzymuje się na wysokim poziomie.