Problemy z wdrożeniem programu „Cyfrowa szkoła”

W badaniu próbowano poznać główne bariery związane z wdrażaniem programu „Cyfrowa szkoła”, jakie pojawiały się przed szkołami. Ponad połowa badanych dyrektorów (54,4%) przyznała, iż przy wdrażaniu programu napotkali na jakieś problemy.

Wykres 115 Czy przy wdrażaniu programu „Cyfrowa szkoła” napotkali Państwo jakieś

problemy?

Źródło: badanie ankietowe CAWI wśród dyrektorów szkół (n=366) 63% 28% 31% 42% 42% 29,5% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% niewystarczające wyposażenie w programy

komputerowe wykorzystywane do zajęć brak odpowiednich umiejętności

nauczycieli

problemy techniczne z zakupionym sprzętem e-kooordynatorzy dyrektorzy 54% 46% TAK NIE

172

Dyrektorzy szkół z największych miast (powyżej 100 tys. mieszkańców) częściej napotykali problemy przy wdrożeniu programu (62,5% z nich) niż dyrektorzy szkół położonych na terenach wiejskich (49,3% z nich).

Poniższa tabela ukazuje 6 najczęściej wymienianych problemów związanych bezpośrednio z wdrożeniem programu pilotażowego:

Tabela 33. Najczęstsze problemy napotkane w trakcie wdrażania programu liczba wskazań przez dyrektorów

A

sp

e

kt

t

e

ch

n

ic

zn

y

i o

rg

an

iz

ac

yj

n

y

problemy z przetargiem 57

problemy techniczne z zakupionym sprzętem 51

A

sp

e

kt

p

e

rs

o

n

al

n

y

nieznajomość obsługi sprzętu i programów komputerowych;

brak lub niewystarczające szkolenia dla nauczycieli

25 bariera psychiczna nauczycieli,

opory i niechęć przed używaniem TIK 25

Źródło: badanie ankietowe CAWI wśród dyrektorów szkół (n=366)

Trzy pierwsze i najsilniejsze ograniczenia dotyczą aspektu technicznego i organizacyjnego – są to głównie problemy ze sprzętem lub z przeprowadzeniem przetargu. Jak wynika z badania, dominującym problemem dostrzeganym przez dyrektorów było niewystarczające połączenie z Internetem (najczęściej było to zbyt wolne łącze lub zanikający sygnał sieci).

W drugiej kolejności dyrektorzy wymieniali aspekt personalny, jako czynnik utrudniający wdrożenie programu. W tej kategorii najczęściej pojawiały się głosy, iż w szkole brakuje osoby, która zajęłaby się administrowaniem siecią komputerową. Co czwarty dyrektor wskazał niedostateczne umiejętności nauczycieli oraz ich niechęć do stosowania TIK jako główne bariery napotkane przy wdrażaniu pilotażu.

Dyrektorzy chętnie opisywali w ankietach problemy, które musieli rozwiązać wdrażając program. Często były to sytuacje wieloaspektowe, powiązane pomiędzy różnymi dziedzinami. Swoje doświadczenia z wdrażania programu tak opisywał jeden z dyrektorów:

Problemów było wiele... dyrektorzy pozostali już na wstępie projektu obciążeni doborem właściwego sprzętu, a nie są specjalistami.. brakowało wsparcia specjalistów już na drodze przygotowania właściwej specyfikacji... problemem jest też obsługa techniczna sprzętu, w który zaopatrywały firmy,

173 które z kolei nie miały przygotowania w przeszkalaniu nauczycieli.. oczywiście sieć za bardzo obciążona przy uruchamianiu większej ilości sprzętu... programy operacyjne też się zawieszają, co utrudnia prace. Dostęp do portali edukacyjnych jest kosztowny, a szkoły nie dysponują środkami.

Dyrektorzy bardzo często wspominali o barierze finansowej, szczególnie w kontekście wynagrodzenia dla e-koordynatora programu. Również konsultowani w trakcie ewaluacji przedstawiciele Centrum Edukacji Obywatelskiej i sami e-koordynatorzy informowali, że pełnienie powierzonej im funkcji wymagało bardzo wiele czasu i wysiłku, przy braku adekwatnego wynagrodzenia (tłumaczonego przez nich ograniczeniami finansowymi, brakiem możliwości powołania odrębnego stanowiska itp.). Często zadaniem koordynacji obciążano nauczyciela informatyki, od którego oczekiwano ponadto administracji siecią i rozwiązywania bieżących problemów technicznych, co pogłębiało problem. Zgodnie z danymi ze sprawozdań szkół, przeciętny e-koordynator poświęcał na pracę w programie 20 godzin miesięcznie. Faktyczne obciążenie czasowe mogło być jednak większe, na co wskazują choćby anegdotyczne wypowiedzi o niejednokrotnym zwracaniu się innych nauczycieli do e-koordynatora o pomoc techniczną w trakcie prowadzenia przez niego zajęć lekcyjnych. Sytuacja, w której wymagane są znaczne nakłady pracy przy braku adekwatnego wynagrodzenia, niesie ze sobą negatywne konsekwencje. Wywiera demotywujący i frustrujący wpływ na e-koordynatorów, co może przełożyć się na mniej skuteczne wdrażanie programu. Ponadto ich przeciążenie pracą powoduje opóźnienia i niesprawności w realizacji programu w szkole, np. w prowadzeniu szkoleń i działaniu sieci współpracy. Warto w tym miejscu przytoczyć obserwację poczynioną przez przedstawicieli Centrum Edukacji Obywatelskiej, że realizacja programu przebiegała sprawniej w tych szkołach, w których powołano dwóch e-koordynatorów, a nie jednego.

Poniższy głos dyrektora jest tylko jednym z wielu:

Koordynatorzy są bardzo obciążeni pracą, nie mam dla nich dodatkowo płatnych godzin - pracują społecznie, dodatek motywacyjny zbyt niski, żeby naprawdę docenić zaangażowanie.

Kolejnym ważnym problemem związanym z kwestiami personalnymi był brak możliwości zatrudnienia administratora sieci, odpowiedzialnego za wsparcie techniczne. Jak pisał jeden z dyrektorów:

Największe problemy stanowił (...) brak administratora sieci. Organ prowadzący nie zapewnił nam takiej osoby, a możliwości finansowe szkoły nie pozwalają na zatrudnienie dodatkowej osoby.

Nierzadko dyrektorzy wyrażali obawę, iż po zakończeniu programu pilotażowego pozostaną z dużą ilością sprzętu komputerowego, którego nie będą w stanie utrzymać w stanie sprawności własnymi siłami, a na zatrudnienie dodatkowej osoby na stanowisko administratora technicznego szkoły zwykle nie mogą sobie finansowo pozwolić. Rodzi to obawy o trwałość osiągniętych efektów programu.

Jeśli chodzi o problemy organizacyjno-techniczne związane z wdrażaniem programu „Cyfrowa szkoła”, to według dyrektorów szkół był to przede wszystkim zbyt krótki czas realizacji. Wielokrotnie respondenci wspominali, iż musieli bardzo szybko zdecydować się na konkretny sprzęt i przeprowadzić przetarg, co sprzyjało czasami podejmowaniu pochopnych decyzji.

Błędem pilotażu było to, że czas na przygotowanie wniosku był bardzo krótki, przez co dyrektorzy nie mieli zbyt dużo czasu, aby zastanowić się nad wyborem sprzętu.

Wśród barier typowo technicznych, najczęściej pojawiała się słaba przepustowość łącza internetowego. W wielu szkołach dotychczasowa sieć nie spełniała wymogów koniecznych do korzystania z programu, co często wymuszało dokonanie modernizacji.

174

Ponadto, wielu dyrektorów wspominało o potrzebie renowacji sieci elektrycznej. Wspominano sytuacje, gdy jednoczesne podłączenie zbyt wielu urządzeń powodowało przeciążenia sieci lub gdy brakowało gniazdek elektrycznych w salach lekcyjnych, aby podłączyć komputery dla uczniów.