Rozwiązania organizacyjne służące wdrożeniu w szkole programu „Cyfrowa szkoła”

Beneficjenci rządowego programu „Cyfrowa szkoła” musieli przed przystąpieniem do programu spełnić określone kryteria. Po zakwalifikowaniu do pilotażu, od szkół wymagano spełnienia także pewnych organizacyjnych i technicznych warunków, zanim program mógł zostać w pełni wdrożony.

Jednym z pierwszych wymogów po zakwalifikowaniu było przeprowadzenie przetargu na zakup urządzeń TIK. Najczęściej przetarg był realizowany przez organ prowadzący (68%). 30% przetargów było przeprowadzanych bezpośrednio przez szkoły zakwalifikowane do programu. W przypadku 6 szkół (czyli 2% wszystkich szkół) przetarg realizowała inna instytucja, były to głównie instytucje samorządowe (zespoły oświaty, Biura Edukacji).

98,4% 91,1% 85,2% 79,2% 79,1% 78,6% 78,0% 73,8% 72,6% 59,8% 58,7% 46,1% 40,3% 20,9% 11,2%

Szafka do przemieszczania komputerów Tablica interaktywna Ruter Punkt dostępowy Projektor krótkoogniskowy Głośniki Sieciowe urządzenie wielofunkcyjne Kontroler WLAN Wizualizer Ekran projekcyjny Projektor multimedialny System do zbierania i analizowania odpowiedzi Drukarka Skaner Urządzenie do przeprowadzania wideokonferencji

78

Przeciętna18 długość trwania przetargu wynosiła 37 dni. W dwóch szkołach cała procedura trwała aż 152 dni kalendarzowe.

Po podpisaniu umowy i dostarczeniu sprzętu do szkół kolejnym krokiem było wprowadzenie odpowiednich procedur wewnątrzszkolnych dotyczących jego wykorzystywania i przechowywania. Ponadto program „Cyfrowa szkoła” wymagał reorganizacji zakresu odpowiedzialności niektórych pracowników szkoły. Najczęściej to dyrektor wyznaczał osoby odpowiedzialne za wykorzystywanie zasobów technologicznych i edukacyjnych, dostarczonych w ramach programu.

Wykres 32. Czy Pani/Pana szkoła w okresie poprzedzającym wdrożenie programu „Cyfrowa szkoła” współpracowała/zatrudniała osobę, która koordynowała wykorzystanie TIK w szkole?

Źródło: badanie ankietowe CAWI wśród dyrektorów szkół (n=366).

Badanie pokazuje, że przed wdrożeniem programu jedynie w 17% badanych szkół była zatrudniona osoba, odpowiedzialna za koordynowanie wykorzystania TIK w szkole. Po wdrożeniu programu sytuacja ta uległa diametralnej zmianie.

Powodem tego był fakt, iż udział w programie wymagał powołania osoby na stanowisko szkolnego e-koordynatora. Zgodnie z założeniami programu, zadaniem e-koordynatora jest szkolenie i wspieranie nauczycieli klas IV–VI w nabywaniu i doskonaleniu umiejętności pracy z wykorzystaniem TIK. Ponadto e-koordynator powinien uczestniczyć w szkoleniach z zakresu stosowania TIK w nauczaniu, w tym szkoleniach prowadzonych z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość.

Jak wynika z badania, e-koordynatorzy wyznaczani przez dyrektorów nie byli osobami przypadkowymi. Prawie połowa z nich (49,2%) już od ponad roku i tak wspierała nauczycieli w ich codziennej pracy z wykorzystaniem TIK. Były to zatem często osoby, które jeszcze przed wdrożeniem programu „Cyfrowa szkoła” pełniły w swoich szkołach podobną rolę.

18

Za wartość przeciętną przyjmujemy tutaj medianę.

17%

83%

TAK

79

Wykres 33. Od jakiego czasu e-koordynator wspiera nauczycieli w ich codziennej pracy z wykorzystaniem TIK?

Źródło: badanie ankietowe CAWI wśród e-koordynatorów (n=376).

W zdecydowanej większości przypadków (85,4%) e-koordynator był pracownikiem szkoły zatrudnionym na pełny etat. Oznacza to, iż e-koordynator to osoba, która pracuje w pełnym wymiarze godzin w danej szkole, a zatem prawdopodobnie dobrze zna potrzeby zarówno uczniów, jak i nauczycieli.

Wykres 34. Forma zatrudnienia e-koordynatora.

Źródło: badanie ankietowe CAWI wśród e-koordynatorów (n=376).

Według danych zawartych w sprawozdaniach szkół, większość e-koordynatorów była nauczycielami informatyki. Najczęściej funkcję tę powierzano osobom, których głównym przedmiotem nauczania były zajęcia komputerowe (29,3%) lub matematyka (28,6%). Niemniej jednak wśród e-koordynatorów można znaleźć osoby nauczające prawie każdego z przedmiotów, w tym etyki, wychowania fizycznego czy religii.

4% 27% 20% 49% od 1 do 4 miesięcy od 5 do 7 miesięcy od 8 do 12 miesięcy ponad 1 rok 85,4% 11,7% 2,7% 0,3%

umowa o pracę na pełny etat

umowa o pracę na część etatu

Inna forma współpracy

80

Tabela 21. Przedmioty nauczane przez e-koordynatorów

przedmiot główny przedmiot główny lub dodatkowy* nazwa przedmiotu n % n % zajęcia komputerowe 117 29,3 233 58,4 matematyka 114 28,6 131 32,8 język polski 24 6,0 28 7,0 przyroda 20 5,0 28 7,0 historia i społeczeństwo 18 4,5 25 6,3 język obcy nowożytny 18 4,5 22 5,8

wychowanie fizyczne 18 4,5 23 5,8 zajęcia techniczne 9 2,3 52 13,0 edukacja przedszkolna 2 0,5 3 0,8 etyka 2 0,5 3 0,8 pedagog szkolny 2 0,5 3 0,8 plastyka 2 0,5 9 2,3 bibliotekarz 1 0,3 2 0,5 muzyka 1 0,3 7 1,8

język mniejszości narodowej lub

etnicznej ^{1 0,3 1 0,3}

wychowanie do życia w rodzinie 1 0,3 6 1,5 przysposobienie do pracy 0 - 1 0,3

religia 0 - 1 0,3

brak danych 54 13,5 54 13,5

razem 399 - 399 -

W niektórych szkołach powołano dwóch e-koordynatorów, dlatego odsetki nie sumują się do 100%. *W kolumnie zsumowano liczbę e-koordynatorów nauczających danych przedmiotów jako główne i dodatkowe.

Źródło: własna analiza danych ze sprawozdań szkół.

Aspekt sprzętowy udziału szkoły w programie „Cyfrowa szkoła” nie sprowadzał się jedynie do zakupu nowoczesnych urządzeń. Wymagał on także zapewnienia bieżącej obsługi i serwisowania tego sprzętu.

Jak wynika z badania, za bieżącą pomoc w obsłudze zakupionego sprzętu najczęściej odpowiadali19:

 nauczyciel informatyki 76%

 inny pracownik szkoły 25%

19

81

 zewnętrzna firma wynajęta przez szkołę 12%

 pracownik organu prowadzącego zatrudniony w kilku szkołach 11%

 zewnętrzna firma wynajęta przez organ prowadzący 4%

Zdecydowanie to nauczyciel informatyki w szkole bardzo często pełnił (często nieformalną) funkcję konsultanta w zakresie obsługi zakupionych urządzeń. W wielu szkołach e-koordynator był nauczycielem innego przedmiotu, a za pomoc techniczną odpowiadał informatyk, z racji swoich umiejętności.

W sprawach związanych z serwisowaniem zakupionego sprzętu, szkoły tak samo najchętniej korzystały z własnych zasobów ludzkich. Najczęściej osobą odpowiedzialną za naprawy sprzętu był nauczyciel informatyki (35,4%) lub zewnętrzna firma wynajęta przez szkołę (30,9%). Jedynie 11,4% e-koordynatorów wskazało, iż to firma dostarczająca sprzęt do szkoły była jednocześnie odpowiedzialna za jego serwisowanie (np. w ramach gwarancji).

Można odnieść wrażenie, iż szkoły uczestniczące w programie bardzo wiele działań związanych z wdrożeniem programu wykonywały własnymi siłami (np. częstsze korzystanie z pracy własnych nauczycieli i innych pracowników szkoły niż z usług firm zewnętrznych). Zapewne jest to związane z ograniczonymi zasobami finansowymi. W związku z tym wdrożenie programu wymagało zmiany zakresu obowiązków niektórych pracowników szkoły.

Wdrożenie programu „Cyfrowa szkoła” wymagało także od dyrekcji wprowadzenia pewnych nowych rozwiązań organizacyjnych. Wymóg przeprowadzania lekcji z wykorzystaniem TIK pociągał nierzadko za sobą konieczność dopasowania planu lekcji tak, aby zajęcia, na których wykorzystuje się TIK, odbywały się w salach do tego przystosowanych. Dyrektorzy podkreślali, iż często nie byli w stanie ułożyć planu lekcji tak, aby wszyscy chętni mogli korzystać z TIK (ograniczenia lokalowe). Z kolei umożliwienie wypożyczania przenośnych komputerów do domu uczniom klas IV wiązało się z określonymi procedurami. Szkoły same tworzyły regulaminy udostępniania sprzętu uczniom, a zatem opracowanie tych regulacji było integralną częścią procesu uruchomienia programu w szkołach.