ROZDZIAŁ III. DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ W MIEŚCIE
3.4. Problemy dzieci i młodzieży w mieście Biała Podlaska
3.4.6. Problemy związane z cyberprzemocą i uzależnieniem od internetu w mieście Biała
Nadmierne korzystanie z Internetu staje się dziś niezwykle poważnym problemem społecznym. Na ryzyko uzależnienia szczególnie narażone są dzieci i młodzież, dla których Internet jest nieodłącznym elementem ich codziennej aktywności, życia społecznego oraz rozrywki. Badania pokazują, że problem staje się coraz poważniejszy i wymaga szybkiej reakcji rodziców, opiekunów i pedagogów. W Polsce 23% badanych nastolatków (w wieku 11–16 lat) stwierdziło u siebie przynajmniej jeden z badanych symptomów nadużywania Internetu. Najczęściej występujący symptom to surfowanie po Internecie nawet wtedy, kiedy to specjalnie nie jest interesujące (38%) oraz zaniedbywanie rodziny, znajomych i nauki szkolnej (35%)14.
Poczynając od 2013 roku coraz więcej czasu spędzają w Internecie – w 2018 roku było to przeciętnie ponad cztery godziny na dobę. Do najpopularniejszych aktywności w sieci należy kontaktowanie się ze znajomymi, co deklaruje trzy czwarte badanych, a trzy piąte twierdzi, że w zasadzie cały czas są online, na bieżąco otrzymując wiadomości i reagując na nie. Trzy czwarte słucha muzyki, ponad połowa głównie ogląda seriale, połowa spędza czas na portalach społecznościowych (z których najpopularniejszy jest Facebook – 98% badanych deklaruje, że ma konto na Facebooku), jedna trzecia badanych szuka tam informacji potrzebnych do nauki.
W tym „życiu w sieci” na pewno pomagają smartfony – posiadane przez niemal wszystkich badanych uczniów – które łączą w sobie funkcje telefonu komórkowego i komputera. O tym, jak bardzo „wrósł” on w życie młodych ludzi, świadczy choćby fakt, że ponad połowa uczniów nie uważa za niewłaściwe używania smartfonów do przeglądania Internetu, portali społecznościowych lub aplikacji podczas lekcji.15
14 L. Kirwil L., Polskie dzieci w Internecie. Zagrożenia i bezpieczeństwo – część 2. Częściowy raport z badań EU Kids Online II, SWPS, Warszawa 2011.
15 Mirosława Grabowska, Magdalena Gwiazda, na podstawie danych Centrum Badania Opinii Społecznej oraz Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Młodzież 2018, Warszawa 2019
Większa cześć uczniów spędza przed komputerem do 1 godzin (SP 4-6: 42%; SP 7-8:
35%; PONADSP: 36%) lub 2-3 godzin (SP 4-6: 31%; SP 7-8: 35%; PONADSP: 34%). Od 12-13% pytanych dzieci na co dzień nie korzysta z komputerów, ponieważ ich nie posiada, nie czuje takiej potrzeby lub korzysta głównie ze smartfona.
Zapytaliśmy uczniów, w jaki sposób najczęściej wykorzystują komputer, kiedy spędzają przy nim czas. Wysoki odsetek uczniów zaznaczyło grę w gry (SP 4-6 - 46%; SP 7-8 - 43%; PONADSP - 29% oraz naukę (SP 4-6 - 12%; SP 7-8 - 13%; PONADSP - 21%).
Popularnymi formami rozrywki okazują się portale społecznościowe (SP 4-6 - 7%; SP 7-8 - 11%; PONADSP – 13%) oraz strony zawierające obrazki i filmy (SP 4-6 - 14%; SP 7-8 - 8%;
PONADSP – 10%).
13%
42%
31%
7%
6%
13%
35%
35%
8%
8%
12%
36%
34%
11%
7%
Nie korzystam z komputera Do 1 godziny 2 – 3 godziny 4 – 5 godzin Więcej niż 5 godzin
Częstotliwość korzystania z komputera (poza aktywnościami związanymi ze szkołą)
PONADSP SP 7-8 SP 4-6
109
Łącznie 82% uczniów klas 4-6, 70% uczniów klas 7-8 oraz 63% uczniów PONADSP deklaruje, że brak dostępu do Internetu nie miałby dla nich znaczenia lub też wpływ ten byłby niewielki. Część uczniów przyznaje, że z trudnością wytrzymałaby brak dostępu do Internetu (SP 4-6 – 12%; SP 7-8 – 21%; PONADSP – 26%). Jednocześnie relatywnie niewielka grupa uczniów stwierdziła, że korzystanie z komputera jest dla nich na tyle istotne, że brak takiej możliwości odczuliby negatywnie (SP 4-6 – 6%; SP 7-8 – 10%; PONADSP – 11%).
Należy tutaj zaznaczyć, że dzieci i młodzież, tak samo jak dorośli, nie zawsze potrafią dokonać adekwatnej samooceny swoich negatywnych przyzwyczajeń czy nawyków, dlatego należy mieć na uwadze, że ten odsetek w rzeczywistości może być jeszcze wyższy.
9%
Strony internetowe z obrazkami i filmikami
Forum lub czat
Nauka
Zakupy
Inne
Na co poświęcasz najwięcej czasu korzystając z komputera?
SP 4-6 SP 7-8 PONADSP
Internet jako nieocenione narzędzie komunikacji, edukacji oraz rozrywki jest atrakcyjnym medium. Należy jednak pamiętać, że korzystanie z Internetu może wiązać się z występowaniem licznych zagrożeń: przestępstw Internetowych, cyberbullyingu, stalkingu, sekstingu, szantażu, podszywania się, hatingu. W badaniu postanowiliśmy sprawdzić doświadczenia związane z cyberprzemocą. W grupie młodszych uczniów zauważalna część deklaruje styczność z omawianymi zagrożeniami – procent tych z nich, którzy przyznali, że doświadczyli przejawów cyberprzemocy waha się od 6 do 23% dla klas 4-6 i 11-37%
w klasach 7-8. Nieco inaczej wyniki kształtują się wśród starszych uczniów od 13 do 41%
uczniów doznało przemocy w Internecie. Wyniki badań wskazują, że uczniom w Białej Podlaskiej nie są obce wymienione poniżej doświadczenia.
23% uczniów klas 4-6, 35% uczniów klas 7-8 oraz 35% uczniów PONADSP doświadczyło w przestrzeni Internetowej zjawiska hatingu, nazywanego potocznie przez uczniów „hejtowaniem”. Polega ono na otrzymywaniu obraźliwych komentarzy atakujących
37%
45%
12%
6%
26%
44%
21%
10%
19%
44%
26%
11%
Normalnie, nie zrobiłoby mi to różnicy Raczej normalnie, trochę by mi go brakowało Niezbyt dobrze, trudno byłoby to wytrzymać Bardzo źle, taka sytuacja byłaby dla mnie
tragedią
Jakbyś się czuł/a, gdybyś przez cały tydzień nie byłoby dostępu do internetu?
PONADSP SP 7-8 SP 4-6
111
bezpośrednio osobę. Komentarze takie są widoczne publicznie w serwisach społecznościowych i często występują w formie zmasowanej – jeden negatywny komentarz powoduję falę kolejnych. Dla dorastającej młodzieży doświadczenie hatingu może być niezwykle traumatyczne. Okres dojrzewania jest czasem, gdy środowisko rówieśnicze stanowi najmocniejszy punkt odniesienia. Odrzucenie, a wręcz nienawiść ze strony innych młodych osób może stanowić zagrożenie dla poczucia własnej wartości i rozwijającej się tożsamości.
Uczniowie również często otrzymywali wiadomości z przezwiskami i obelgami (SP 4-6 – 18%; SP 7-8 – 34%; PONADSP – 35%) oraz ich prywatne wiadomości zostały udostępnione innej osobie (SP 4-6 - 14%; SP 7-8 - 37%; PONADSP – 41%).
Wskazuje to na konieczność edukacji z zakresu bezpiecznego korzystania z Internetu:
wspierania świadomości prawnej, umiejętności ochrony przed niebezpiecznymi sytuacjami, wiedzy dotyczącej ochrony własnych danych i wizerunku.
23%
8%
18%
6%
11%
7%
14%
8%
8%
8%
4%
5%
4%
4%
69%
85%
74%
90%
84%
89%
82%
Otrzymywanie złośliwych komentarzy, tzw. hejtów
Umieszczanie filmików lub obrazków, które ośmieszały mnie lub inne osoby ze szkoły
Otrzymywanie wiadomości z przezwiskami, obelgami
Otrzymywanie wiadomości z groźbami lub szantażem
Włamanie na konto np. na portalu społecznościowym
Podszywanie się pode mnie lub inne osoby ze szkoły
Udostępnienie mojej prywatnej wiadomości innej osobie
Styczność z cyberprzemocą - SP 4-6
Tak, mnie to spotkało Tak, spotkało to inne osoby ze szkoły Nie, nigdy się z czymś takim nie spotkałem
113
35%
15%
34%
15%
25%
11%
37%
20%
23%
17%
8%
10%
15%
9%
45%
61%
49%
78%
64%
74%
55%
Otrzymywanie złośliwych komentarzy, tzw. hejtów
Umieszczanie filmików lub obrazków, które ośmieszały mnie lub inne osoby ze szkoły
Otrzymywanie wiadomości z przezwiskami, obelgami
Otrzymywanie wiadomości z groźbami lub szantażem
Włamanie na konto np. na portalu społecznościowym
Podszywanie się pode mnie lub inne osoby ze szkoły
Udostępnienie mojej prywatnej wiadomości innej osobie
Styczność z cyberprzemocą - SP 7-8
Tak, mnie to spotkało Tak, spotkało to inne osoby ze szkoły Nie, nigdy się z czymś takim nie spotkałem
35%
15%
35%
19%
21%
13%
41%
28%
34%
20%
14%
25%
20%
14%
37%
51%
45%
68%
54%
67%
44%
Otrzymywanie złośliwych komentarzy, tzw. hejtów
Umieszczanie filmików lub obrazków, które ośmieszały mnie lub inne osoby ze szkoły
Otrzymywanie wiadomości z przezwiskami, obelgami
Otrzymywanie wiadomości z groźbami lub szantażem
Włamanie na konto np. na portalu społecznościowym
Podszywanie się pode mnie lub inne osoby ze szkoły
Udostępnienie mojej prywatnej wiadomości innej osobie
Styczność z cyberprzemocą - PONADSP
Tak, mnie to spotkało Tak, spotkało to inne osoby ze szkoły Nie, nigdy się z czymś takim nie spotkałem
3.4.7. Problemy związane z hazardem występującym wśród dzieci i młodzieży szkolnej