Głównym celem Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka jest rozwój polskiej gospodarki przy wykorzystaniu innowacyjnych przedsiębiorstw. W trzech z jedenastu osi priorytetowych składających się na cel główny programu znalazło się 499 projektów dotyczących e-kompetencji. Były to następujące osie:
58 • Oś priorytetowa 2. „Infrastruktura sfery B+R”,
• Oś priorytetowa 8. „Społeczeństwo informacyjne – zwiększanie innowacyjności gospodarki”33.
Oś priorytetowa 2. „Infrastruktura sfery B+R”
Podstawowym celem drugiej osi priorytetowej było wsparcie inwestycji w aparaturę naukowo-badawczą i w budynki ośrodków o wysokim potencjale badawczym.
W ramach tej osi priorytetowej, której celem jest zapewnienie środowisku naukowemu w Polsce stałego i bezpiecznego dostępu do zaawansowanej infrastruktury informatycznej i łączności z międzynarodowymi naukowymi sieciami teleinformatycznymi oraz umożliwienie prowadzenia nowoczesnych badań z zastosowaniem technologii społeczeństwa informacyjnego, zrealizowano trzy projekty związane z e-kompetencjami – wszystkie wchodziły w skład działania 2.3 „Inwestycje związane z rozwojem infrastruktury informatycznej nauki”. Podjęte przedsięwzięcia obejmowały szkolenia wdrażające do użytkowania zaawansowanych systemów naukowych. Beneficjentami, zgodnie z celem podziałania, były jednostki naukowe i uczelnie. Koszty wszystkich trzech projektów, ze względu na stopień zaawansowania wdrażanych e-kompetencji oraz konieczność zakupu odpowiedniego sprzętu i oprogramowania, były wysokie, wynosiły bowiem jednostkowo około 90 milionów złotych.
Oś priorytetowa 8. „Społeczeństwo informacyjne – zwiększanie innowacyjności gospodarki”
Celem ósmej osi priorytetowej jest przede wszystkim wspieranie działań w zakresie tworzenia usług elektronicznych i zapewnienie elektronicznej komunikacji między przedsiębiorstwami, a także przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu – temu ostatniemu celowi poświęcono 495 projektów poszerzających e-kompetencje. Wszystkie wnioski poddane dogłębnej analizie na potrzeby niniejszego raportu należały do zakresu działania 8.3 „Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu – eInclusion”, którego celem jest zapewnienie dostępu do Internetu osobom zagrożonym wykluczeniem cyfrowym ze względu na trudną sytuację materialną lub niepełnosprawność. Projekty realizowane w ramach tego działania polegały głównie na dostarczeniu sprzętu elektronicznego do gospodarstw domowych, szkół i bibliotek z terenów zagrożonych wykluczeniem cyfrowym. Element szkoleniowy związany z tymi projektami obejmował jedynie przekazanie podstawowej wiedzy na temat używania komputera osobom, które miały korzystać z dostarczanego sprzętu.
Mediana kosztów projektów w ósmej osi priorytetowej wynosiła niespełna 1 milion złotych, pierwszy i trzeci kwartyl sięgnęły zaś, odpowiednio, niespełna 600 tysięcy złotych i 1,6 miliona złotych (środkowe 80% projektów mieściło się w przedziale od 380 tysięcy do 2,9 miliona złotych).
Wykres 19. Rozkład kosztów projektów na jedną osobę w projektach realizowanych w ramach ósmej osi priorytetowej Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wniosków o dofinansowanie.
Objaśnienie: Zielony pasek przedstawia drugi, niebieski pasek – trzeci kwartyl rozkładu, pomarańczowa linia obejmuje przedział między dziesiątym a dziewięćdziesiątym percentylem rozkładu kosztu szkoleń dotyczących e-kompetencji na jedną osobę dla danej osi priorytetowej.
33 W ramach pierwszej osi priorytetowej zrealizowano tylko jeden projekt, który dotyczył wdrożenia e-administracji w jednym z miast wojewódzkich. Jego przyporządkowanie do tej osi priorytetowej może budzić kontrowersje, dlatego został on wyłączony z przeprowadzanej analizy.
59 Wykres 20. Struktura beneficjentów projektów dotyczących e-kompetencji w ósmej osi priorytetowej Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka – według liczby projektów (lewy panel) i według wartości projektów (prawy panel)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie bazy Krajowego Systemu Informacyjnego SIMIK.
Grupę beneficjentów zdecydowanej większości projektów realizowanych w ramach ósmej osi priorytetowej tworzyły wspólnoty samorządowe i administracja. Wiąże się to ze specyfiką tej osi, choć może dziwić bardzo ograniczony udział organizacji społecznych. Pod względem wartości zrealizowanych projektów przewaga jednostek samorządu terytorialnego jest jeszcze większa, prowadziły one bowiem projekty za ponad 98% wartości ogólnej wszystkich przedsięwzięć.
W 85 projektach przeszkolono 20 151 osób (średnio około 237 osób na szkolenie), ale mediana liczby osób na szkolenie wyniosła 84 – tak duża różnica między medianą i średnią jest spowodowana realizacją kilku projektów o znacznie odstającej liczbie osób. Są to projekty obejmujące całe województwa.
Mediana kosztu na osobę wynosi 500 złotych, pierwszy i trzeci kwartyl sięgają zaś, odpowiednio, nieco ponad 300 złotych i 630 złotych. Dziesiąty percentyl to niespełna 200 złotych, z kolei dziewięćdziesiąty – prawie 850 złotych. Są to wartości zdecydowanie niższe niż w grupie wszystkich projektów, bez względu na program operacyjny. Wiąże się to z nieskomplikowaną tematyką szkoleń i krótkim ich czasem trwania (dla 59% szkoleń, w których można było określić średni czas trwania szkoleń, wyniósł on niespełna 24 godziny).
Wykres 21. Rozkład kosztów szkoleń na jedną osobę w 85 projektach realizowanych w ramach ósmej osi priorytetowej Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka
Źródło: Opracowanie własne na podstawie wniosków o dofinansowanie.
Objaśnienie: Zielony pasek przedstawia drugi, niebieski pasek – trzeci kwartyl rozkładu, pomarańczowa linia obejmuje przedział między dziesiątym a dziewięćdziesiątym percentylem rozkładu kosztu szkoleń dotyczących e-kompetencji na jedną osobę dla danej osi priorytetowej.
Nie istnieje konkretna tendencja, która wskazywałaby, czy projekty dla większej liczby osób różnią się kosztowo od projektów dla mniejszej liczby osób. Można jednak zauważyć, że dwa zdecydowanie największe projekty (dla ponad 3 tysięcy uczestników) były relatywnie bardziej kosztochłonne od pozostałych przedsięwzięć. Dwa projekty miały bardzo niski koszt szkolenia na jedną osobę: „Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu w Gminie Sępólno Krajeńskie” – 30 złotych (niski koszt wynika z tego, że szkolenie obejmuje jedynie pięć godzin lekcyjnych) i „Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu w Gminie Mysłakowice” – 33 złote, również dwa projekty charakteryzowały się bardzo wysokimi kosztami na jedną osobę: „Niwelowanie barier wykluczenia cyfrowego w
60 mieście Puck poprzez udzielenie wsparcia jej mieszkańcom” – 1130 złotych (powodem odstającej wartości jest duża liczba godzin szkolenia – 140) i „Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu w mieście Chojna” – 1092 złote (powodem wysokiego kosztu może być udział w szkoleniu osób niepełnosprawnych, dla których trzeba odpowiednio wyposażyć salę szkoleniową).
Sposób monitorowania rezultatów szkoleń w 33% projektów polegał na przeprowadzeniu ankiety badającej zadowolenie uczestników z poziomu prowadzonych zajęć (w 5% projektów porównano wyniki ankiet przed szkoleniem i po szkoleniu), w 13% przedsięwzięć – na wizytacji zajęć. Co ważne, prawie we wszystkich projektach (97%) monitorowano trwałość kompetencji wprowadzonych przez realizowane przedsięwzięcie.
Zdecydowanie najwięcej wniosków zrealizowano w województwach mazowieckim i małopolskim, najwyższą łączną wartość miały zaś projekty z województw mazowieckiego i lubelskiego. Zwracają także uwagę województwa opolskie i lubuskie, gdzie przeprowadzono mniej niż dziesięć projektów i wydano po około 7 milionów złotych.
Mapa 5. Rozkład przestrzenny projektów dotyczących e-kompetencji realizowanych w ramach ósmej osi priorytetowej Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka – według liczby projektów (lewy panel) i według wartości projektów (prawy panel)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie bazy Krajowego Systemu Informacyjnego SIMIK.