Przyczyny polskiej migracji do Wielkiej Brytanii

Bank Światowy dla wyjaśnienia przyczyn migracji posługuje się omawianą wcześniej teorią push-and-pull stworzoną przez E. Lee. Na tej podstawie można wyróżnić czynniki wypychające z kraju wyjazdu („push factors”) oraz czynniki przyciągające do kraju migracji („puli factors”).562

Biorąc pod uwagę sytuację Polski do czynników wypychających z kraju można zaliczyć:

■ Bezrobocie

■ Niskie zarobki

■ Niski PKB

■ Niedopasowanie systemu edukacyjnego do potrzeb rynku pracy

■ Presja demograficzna

■ Nieciekawa sytuacja polityczna w Polsce.

Do czynników przyciągających polskich migrantów do Wielkiej Brytanii należą:

■ Wyższe zarobki

■ Mniejsze bezrobocie

■ Poprawa jakości życia

■ Możliwość rozwoju zarodowego

■ Rozwój osobisty

■ Łączenie rodzin.

W Polsce, w okresie wchodzenia do Unii Europejskiej na rynki pracy zaczęły wchodzić roczniki wyżu demograficznego z pierwszej połowy lat 80-tych (kiedy to rodziło się w kraju średniorocznie ok. 700 tyś. dzieci). Polski rynek

561 D. O sipow icz, Rola sieci i kapitału społecznego w migracjach zarobkowych. Przykład Moniek, seria:

Prace Migracyjne, nr 46, Warszawa, listopad 2002, s. 11-12.

562 Migration and Remittances. Eastern Europę and the Former Soviet Union, eds. A. Mansoor, B.

Quillin, The World Bank, 2006, s. 9.

pracy nie był w stanie wchłonąć tak wysokiej liczby pracowników.563 Bezrobocie w 2004 roku wynosiło w Polsce 18,3% i było najwyższe wśród krajów UE8. W Wielkiej Brytanii wynosiło ono tylko 4,6% i było jednym z najniższych w Unii Europejskiej. Jeżeli chodzi o bezrobocie w grupie wiekowej do 24 roku życia to wynosiło ono w Polsce 37,9%.564 Brak pracy oraz niskie zarobki były głównymi czynnikami wypychającym z kraju.

Wielka Brytania oprócz pracy i wyższych zarobków oferowała przyjazne społeczno-kulturowe otoczenie oraz możliwość robienia kariery zawodowej.

Dlatego osoby młode i lepiej wykształcone częściej wybierały Wielką Brytanię, a nie na przykład Niemcy, gdzie udawali się starsi i gorzej wykształceni Polacy.565 Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że Wielka Brytania jako jeden z pierwszych krajów otworzyła swój rynek pracy dla Polaków.

Z danych IPS (International Passenger Survey) wynika, ze głównym powodem migracji z krajów UE8 była praca. W 2004 roku 77,5% migrantów wskazało ją jako główny powód przybycia do Wielkiej Brytanii. W roku 2005 liczba ta wzrosła aż do 89,7%, by potem spaść do 63,9% w 2008 roku, podnosząc się znowu w 2009 i 2010 roku powyżej 70%. (Tab.28.) Niewielu migrantów jako powód wskazało łączenie z bliskimi lub podjęcie nauki.

Tab.28. Główny powód migracji z krajów UE8 do Wielkiej Brytanii wg IPS, lata 2004-2010 (%)

Głów ny powód migracji 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

K onkretna praca 67,3 64,7 49,3 57,2 46,6 50 40

Znalezienie pracy 10,2 25 27,1 22,3 17,3 24,1 32

Towarzyszenie/dołączenie 6,1 2,9 3,7 4,8 10,6 8,6 5,3

Studia 4,0 5,8 6,1 9,7 9,3 8,6 14,6

Inne 8,1 - ^6,1 1,9 2,6 1,7 4

N ieokreślone 4.0 1,4 7,4 3,8 13,3 6,8 4

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ONS.

Dane te znajdują odzwierciedlenie w badaniach OBM. Wynika z nich, że w przypadku migracji do Wielkiej Brytanii i Irlandii najważniejszym motywem były względy ekonomiczne, 63% migrantów wskazało, że opuścili kraj w celu

563 K. Iglicka, Kontrasty migracyjne Polski. Wymiar transatlantycki, W arszawa 2008, s. 65.

564 S. Drinkwater, J. Eade, M. Garapich, Poles Apart?EU Enlargement and the Labour Market Outcomes o f Immigrants in the UK, IZA Discussion Paper N o. 2410, October 2006, s. 2.

565 Do pracy na Zachód, ale ju ż nie do Niemiec, w: „Biuletyn M igracyjny”, nr 23, sierpień 2009, s. 2.

znalezienia dobrze płatnej pracy. Drugi pod względem liczby wskazań powód to zamiar nauki i pogłębiania znajomości języka (46%), na trzecim miejscu znalazła się sytuacja polityczno-ekonomiczna w Polsce. Na chęć rozwoju zawodowego wskazało tylko 17%, możliwość poznania innych kultur 11% , a zamiar podjęcia nauki 9%.

Na tej podstawie autorzy badań podzielili migrantów na trzy grupy:

■ Migrantów, którzy są rozczarowani sytuacją panującą w Polsce i wyjechali w celu znalezienia dobrze płatnej pracy oraz lepszych perspektyw na przyszłość. Ich profil odpowiada ogólnemu profilowi polskich migrantów. Najczęściej podawane przez nich powody migracji to: możliwość znalezienia dobrze płatnej pracy, sytuacja polityczno- ekonomiczna w Polsce. Należało do tej grupy 49% badanych. (Tab.24.)

■ Migrantów, dla których migracja jest szansą na zdobycie nowych doświadczeń życiowych i zawodowych. Są to zwłaszcza ludzie młodzi do 24 roku życia lub osoby z wyższym wykształceniem. Jako przyczyny wyjazdu wskazują najczęściej: ciekawość świata, chęć polepszenia języka, nauka, chęć nowych doświadczeń. Zaliczono do tej grupy 27%

badanych.

■ Migrantów dla których wyjazd był koniecznością życiową ze względu na sytuację rodzinną lub brak zatrudnienia w kraju. Do tej grupy należały albo osoby bardzo młode wyjeżdżające z rodzicami lub po 35 roku życia.

Najczęściej podawane przez nich powody wyjazdu to: podjęcie decyzji o wyjeździe przez rodziców lub partnera, brak możliwości znalezienia zatrudnienia w Polsce. Zaliczono do tej grupy 24% migrantów (Tab.29.).566

566 M. M ilew ski, J. Ruszczak-Żbikowska, Motywacje do wyjazdu, praca, więzi społeczne, plany na przyszłość polskich migrantów przebywających w Wielkiej Brytanii i Irlandii, czerw iec 2008, s. 10-12.

Tab. 29. Przyczyny wyjazdu do Wielkiej Brytanii i Irlandii a główny czynnik

Zamiar nauki, pogłębienia znajomości języka 13 51 65

Możliwość poznania odmiennej kultury 7 6 24

Szansa na bezproblemowe znalezienie pracy 73 30 13 Możliwość znalezienia dobrze płatnej pracy 47 87 36

Chęć rozwoju zawodowego 17 13 22

Zamiar podjęcia nauki, studiów 12 7 10

Sytuacja osobista, rodzinna 45 11 8

Sytuacja polityczno-ekonomiczna w Polsce 22 69 18

Inny powód 7 3 4

polskich migrantów przebywających w Wielkiej Brytanii i Irlandii, czerwiec 2008, s. 11.

Podobne wnioski wynikają z badań przeprowadzonych przez Uniwersytet w Surrey, zgodnie z nimi głównym powodem migracji Polaków do Wielkiej Brytanii był czynnik ekonomiczny związany z pracą (58,4%), z kolei 41,4%

respondentów wskazało na więcej opcji, łatwiejsze życie w UK, 31,3% na osobisty i zawodowy rozwój. Mniejsze znaczenie miała ucieczka od politycznej i ekonomicznej sytuacji w Polsce (17,8%) oraz lepsza przyszłość dla dzieci (13,9%). Należy zaznaczyć, że tylko 55% osób poniżej 24 roku życia wybrała powód ekonomiczny, a 83% osób powyżej 46 roku życia.567

Na uwagę zasługują również badanie przeprowadzone przez Stowarzyszenie Polskich Psychologów w Londynie (Polish Psychologists’ Club- PPC), którymi objęto osoby z wyższym (74%) i średnim wykształceniem (26%).

Wynika z nich, że najwięcej osób przyjechało do Wielkiej Brytanii w celu nauki języka angielskiego (62,9%) oraz w celu zarobkowym (54,6%). Istotnym motywem do migracji była też chęć zmiany w swoim życiu (47%) oraz brak perspektyw w Polsce (41%) jak i chęć poznania nowych kultur (39%).568

567 Polish Migrants Survey Results,Commissioned by the BBC Newsnight, CRONRM , Centre for Research on Nationalism, Ethnicity and Multiculturalism, University o f Surrey, 2006, s. 8,

<w w w.surrey.ac.uk/cronem /files/CRONEM _BBC Polish_survey% 20_results.pdf, dostęp 11.01.2013>.

568 Nowa emigracja, je j potrzeby i oczekiwania na przykładzie Wielkiej Brytanii, praca zbiorowa A.

Major, W. Tuczyński, B. W asiewski, referat 2007, <www.poIishpsychologists.org/dzialbadan/czytelnia, dostęp 1 1 .0 1 .2 0 13>.

Podsumowując, większość polskich migrantów przyjeżdża do Wielkiej Brytanii z powodów ekonomicznych. Jednakże przytoczone badania pokazują, że motywy migracji są złożone i zależą od wielu czynników, na przykład takich jak wiek czy poziom wykształcenia. Ludzie młodzi i lepiej wykształceni często kierują się chęcią poszerzenia horyzontów, przeżycia przygody, poznania nowych kultur, nauki języka czy pracy w bardziej stymulującym do rozwoju otoczeniu.