Remont pałacu w Gorzanowie
Elementy murowe, kamienne i ce-glane z murów zabytkowego pałacu w Gorzanowie, które ze względu na zły stan techniczny zostały przezna-czone do rozbiórki, były składowane, oczyszczone oraz poddane badaniom sklerometrycznym, a następnie po-wtórnie zabudowane w miejscach, w których ich wytrzymałość gwaran-tuje odpowiednią nośność konstrukcji.
Tylko 15% materiału pochodzącego z rozbiórki murów została odrzucona ze względu na niskie parametry me-chaniczno-wytrzymałościowe, pozo-stały materiał został powtórnie zabu-dowany [9]. Ciekawym pomysłem był również odzysk dachówki ceramicz-nej na potrzeby wykonania posadzki w pałacu (fot. 1).
Ze względu na wysokie walory histo-ryczne stropów pałacu (renesan-sowe polichromowane belki i wsuw-ki stropowe) w trakcie remontu Tab. 1 Ι Zróżnicowanie cenowe przyjęcia odpadów do utylizacji (opracowanie własne)
Rys. 4 Ι Globalne koszty związane z konwencjonalną rozbiórką oraz dekonstrukcją obiektu mieszkalnego w wariantowym ujęciu odbiorców (opracowanie własne wg [10])
przeprowadzono odzysk ich elemen-tów. Belki stropowe przeznaczone do wymiany zdegradowane były zazwyczaj tylko w strefach przypodporowych oraz w strefach bezpośredniego od-działywania wody. Odpowiednio prze-prowadzona ocena stanu
techniczne-go pozwalała na określenie zdrowetechniczne-go przekroju i odzyskanie fragmentów belek o wysokich parametrach mecha-nicznych. Badane elementy w zależno-ści od stanu technicznego oraz geo-metrii klasyfikowane były do dalszego użytkowania (fot. 2) [9].
Bodźcem do odzysku materiału w ob-rębie remontu pałacu była chęć za-chowania jego autentyczności. Przy-jęta polityka odzysku elementów konstrukcyjnych okazała się również sposobem na kontynuowanie prac na-prawczych przy niskim budżecie inwe-stycyjnym – co dodatkowo umożliwiło rychłe zabezpieczenie obiektu przed negatywnym wpływem czynników ze-wnętrznych i jego postępującą degra-dacją.
Remont domu studenckiego Babilon O potencjale i skali możliwości uzy-skiwania oszczędności finansowych w gospodarce odpadami na budowie świadczy analiza kosztów przeprowa-dzona w obrębie kapitalnego remontu
16-piętrowego budynku – domu stu-denckiego o powierzchni użytkowej 12 104 m2 (rys. 5). Dla inwestycji przeanalizowano trzy warianty – ich założenia oraz wynikłe koszty gospo-darowania odpadami.
Remont dworca w Gliwicach
Szczególnym przykładem dobrych praktyk w zakresie recyklingu beto-nu rozbiórkowego jest inwestycja remontu dworca kolejowego w Gli-wicach. W wyniku rozbiórki peronów wykonanych z prefabrykatów beto-nowych, a także betonowych tuneli oraz kanałów kablowych powstało 6200 m3 gruzu betonowego, który nie został przekazany do utylizacji, lecz przetworzony w obrębie placu budowy (sprowadzonymi kruszar-kami) do postaci kruszywa, które częściowo wykorzystano w obrębie remontu oraz odsprzedano [13].
Sposób zagospodarowania gruzu w ujęciu ilościowym zaprezentowano w tab. 2.
Fot. 1 Ι Odzysk materiałów kamiennych i ceramicznych prowadzony w trakcie remontu zespołu pałacowego w Gorzanowie – down-cycling.
Po lewej posadzka wykonana z dachówek, po prawej etapy przygotowania dachówki do wbudowania w posadzkę [11]
Fot. 2 Ι Przykłady powtórnego wykorzysta-nia elementów drewwykorzysta-nianych w trak-cie remontu zespołu pałacowego w Gorzanowie [9]
Tab. 2 Ι Sposób zagospodarowania gruzu betonowego w obrębie remontu dworca w Gliwi-cach [13]
Podsumowanie
Obiekty budowlane są produktami wy-soce materiałochłonnymi, a okres ich użytkowania, tj. eksploatacji, trwa kilkadziesiąt (zabytkowych nawet kilkaset) lat. Utrzymanie ich w nie-pogorszonym stanie technicznym oraz w miarę możliwości moderniza-cja związana ze wzrostem wymagań technicznych, funkcjonalnych itd. wy-maga przeprowadzania remontów (od planowanych po remonty kapitalne, ocieplenia, przebudowy, nadbudowy).
Według zasad koncepcji zrównoważo-nego rozwoju i rachunku ekonomicz-nego materiały z rozbiórki i powsta-jące odpady należy zagospodarować – odzyskać (rys. 1). Stopień odzysku surowców i wyrobów budowlanych zależy od wielu czynników, począw-szy od oferty producenta, wyborów projektanta i inwestora, rozwiązań konstruktora i technologa oraz wyko-nawców robót budowlanych, a także przebiegu fazy użytkowania obiektu itd. Klasyczny łańcuch dostaw powi-nien zostać wzbogacony o zwrotne pętle logistyczne, co pozwoli na wy-korzystanie rozebranych elementów i odpadów. Przytoczone w artykule
przykłady wskazują na coraz większe zainteresowanie i czerpanie korzy-ści z dobrze przemyślanego odzysku – logistyki odzysku odpadów.
Literatura
1. Aktualizacja Krajowego Planu Gospo-darki Odpadami 2014, projekt z dnia 17 września 2015 r., Warszawa 2015.
2. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 1994 r. Nr 89, poz.
414 z późn. zm.).
3. Strategia modernizacji budynków: mapa drogowa 2050, Kraków 2014, www.
wfos.krakow.pl/wfosfiles/upload/mapa_
drogowa_2050.pdf oraz http://renowa-cja2050.pl/, 10.10.2016.
4. S. Agrawal, R.K. Singh, M. Qasim, A literature review and perspectives in reverse logistics, Resources, Conser-vation and Recycling vol. 97 (2015).
5. M.D. Abdulrahman, A. Gunasekaran, N. Subramanian, Critical barriers in im-plementing reverse logistics in the Chi-nese manufacturing sectors, „Interna-tional Jurnal of Production Economics”
vol. 147 (2014).
6. J. Czaja, A. Sobotka, Logistyka odzysku w cyklu życia obiektu budowlanego, „Lo-gistyka” nr 2/2015.
7. A. Sobotka, J. Czaja, Analysis of the factors stimulating and conditioning application of reverse logistics in con-struction, „Procedia Engineering” vol.
122 (2015).
8. Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o od-padach (Dz.U. z 2013 r. poz. 21 z późn.
zm.).
9. J. Jaskowska-Lemańska, J. Czaja, Nie-niszczące metody badań konstrukcji budowlanych jako narzędzie logistyki odzysku na przykładzie remontu pałacu w Gorzanowie, „Logistyka” nr 4/2014.
10. F. Pacheco-Torgal, Handbook of recyc-led Concrete and Demolition Waste, Woodhead Publishing 2013.
11. J. Czaja, J. Jaskowska-Lemańska, D. Wałach, Rola logistyki odzysku w rewaloryzacji obiektów zabytko-wych, „Logistyka” nr 4/2015.
12. A. Sobotka, J. Sagan, A. Sikora, Logi-styka odzysku w remontach obiektów budowlanych, „Materiały Budowlane”
nr 6/2016.
13. J. Czaja, M. Szczygielski, Ł. Stopa, M. Blajer, Zastosowanie logistyki od-zysku w rozwiązaniach inżynierskich,
„Logistyka” nr 4/2015.
Rys. 5 Ι Dom studencki Babilon i koszty utylizacji odpadów z jego remontu dla analizowanych modeli gospodarowania odpadami (opracowanie własne wg [12])