oświetlenie i nasłonecznienie pomieszczeń. Zależnie od rodzaju i przeznaczenia budynku od dachów oczekuje się również spełnienia wymagań z zakresu bezpieczeństwa pożarowego.
mgr inż. Paweł Roszkowski dr inż. Paweł Sulik Instytut Techniki Budowlanej Zakład Badań Ogniowych
padkach się dopuszcza, żeby ele-menty konstrukcji dachu były słabo rozprzestrzeniające ogień, np. kon-strukcja dachu i jego przekrycie w bu-dynku niskim, PM, o maksymalnym ob-ciążeniu ogniowym 1000 MJ/m2.
§ 216 ust. 6 – definiuje stopień pal-ności klap dymowych, które często wykonywane są z elementów przezier-nych – dopuszcza się stosowanie klap dymowych z materiałów łatwo zapal-nych w dachach i stropodachach.
§ 218 ust. 1. Przekrycie dachu bu-dynku niższego, usytuowanego bliżej niż 8 m lub przyległego do ściany z otworami budynku wyższego, z wy-jątkami, w pasie o szerokości 8 m od tej ściany powinno być nierozprze-strzeniające ognia oraz w pasie tym:
Tablica
Klasa odporności pożarowej
budynku
Klasa odporności ogniowej elementów budynku 1) główna
konstrukcja nośna konstrukcja
dachu przekrycie dachu 2)
A R 240 R 30 RE 30
B R 120 R 30 RE 30
C R60 R 15 RE 15
D, E R 30, (-) (-) (-)
1) Klasa odporności ogniowej dotyczy elementów wraz z uszczelnieniami złączy i dylatacjami.
2) Wymagania nie dotyczą naświetli dachowych, świetlików, lukarn i okien połaciowych (z wyjąt-kami), jeśli otwory w połaci dachowej nie zajmują więcej niż 20% jej powierzchni; nie dotyczą także budynku, w którym nad najwyższą kondygnacją znajduje się strop albo inna przegroda spełniająca kryteria określone dla stropów.
– konstrukcja dachu powinna mieć klasę odporno-ści ogniowej co najmniej R 30,
– przekrycie dachu powinno mieć klasę odporności ogniowej co najmniej RE 30.
§ 235 ust. 4. W budynku, z wyjątkiem zabudowy jednorodzinnej, w dachu którego znajdują się świe-tliki lub klapy dymowe, ściany oddzielenia przeciw-pożarowego usytuowane od nich w odległości po-ziomej mniejszej niż 5 m, należy wyprowadzić ponad górną ich krawędź na wysokość co najmniej 0,3 m, przy czym wymaganie to nie dotyczy świetlików nie-otwieranych o klasie odporności ogniowej co naj-mniej E 30.
§ 257 ust. 2. Drabiny ewakuacyjne należy umieszczać w miejscach łat wo dostępnych. Sy-tuowanie drabin naprzeciw świetlików i okien jest zabronione.
Warto również zwrócić uwagę na następujące pa-ragrafy: § 219 ust. 1, § 219 ust. 2, § 235 ust. 3,
§ 271 ust. 2, § 271 ust. 8, § 274 ust. 3, § 286 ust. 4, § 287 pkt 3, o których pisano m.in. w [10].
Definicje oraz interpretacja najistotniejszych zagadnień stosowanych w polskich przepisach z zakresu bezpieczeństwa pożarowego świetli-ków i dachów
Przedstawione niżej definicje, takie jak: odporność ogniowa, klasy odporności ogniowej, wyroby nie-rozprzestrzeniające ognia, określenia dotyczące palności, sformułowano na podstawie norm: PN--EN 13501-2 [2], PNPN--EN 1991-1-2 [3], PNPN--EN ISO 13943 [4], PN-EN 13501-1 [6] oraz instruk-cji ITB [5] i rozporządzenia [1]. Zagadnienia, takie jak: główna konstrukcja nośna, konstrukcja dachu, przekrycie dachu czy pokrycie dachu, nie są zde-finiowane w przepisach [1]1. Nomenklatura budzi wiele wątpliwości, a co za tym idzie wiele spornych interpretacji tych zagadnień, w związku z tym zo-stały one dalej opisane.
Odporność ogniowa – definiuje się ją jako zdolność konstrukcji, części konstrukcji lub elementu bu-dynku do spełnienia określonych wymagań w wa-runkach jednego lub więcej poziomów odziaływania termicznego. Miarą odporności ogniowej jest wy-rażony w minutach czas od momentu rozpoczęcia oddziaływania termicznego do chwili osiągnięcia da-nych kryteriów skuteczności działania.
Najbardziej istotne kryteria odporności ogniowej dachów:
■ nośność ogniowa (R) – zdolność do wytrzyma-nia oddziaływawytrzyma-nia ogwytrzyma-nia przy określonych oddzia-ływaniach mechanicznych na jedną lub więcej powierzchni przez określony czas bez utraty właściwości nośnych – w przypadku dachów z przeszkleniami tę funkcję pełnią zarówno kro-kwie i płatwie połaci dachowej, jak również ele-menty przeszklone, które przenoszą np. obciąże-nie od śobciąże-niegu;
■ szczelność ogniowa (E) – zdolność do zapobie-gania przechodzenia płomieni i gorących gazów.
Kryteria drugorzędne w przypadku odporności ogniowej dachów:
■ izolacyjność ogniowa (I) – zdolność elementu od-dzielającego do ograniczenia przechodzenia cie-pła;
■ promieniowanie (W) zdolność do ograniczenia znaczącego wypromieniowania ciepła na sąsiadu-jące materiały.
1 Powyższe zagadnienia są interpretacją autorów, opartą na wiedzy i doświadczeniu zdobytych w ITB.
REKLAMA
Odporność ogniową dachów, podobnie jak innych elementów konstrukcyj-nych, określa się poprzez klasy odpor-ności ogniowej zdefiniowane w normie [2]. Przykładowe klasy odporności ogniowej dachów to: RE 15, REI 30, REW 60, REI 15, RE 30/REI 15 itp.
Należy zaznaczyć, że wymagane w rozporządzeniu [1] klasy odporno-ści ogniowej określa się przy oddzia-ływaniu termicznym od spodniej stro-ny dachu – wg standardowej krzywej temperatura–czas (pożar rozwinięty).
Wyroby nierozprzestrzeniające ognia to takie, które się palą tylko w obrębie działania źródła ognia, nie obserwuje się spalania po zakończeniu badania i nie występują odpady stałe ani płonące krople podczas badania.
W przypadku elementów dachowych są to elementy spełniające kryte-rium klasy BROOF (t1), którą określa się według normy [7], lub klasy BROOF – klasa określona bez potrzeby badań (klasa w przypadku określonej grupy produktów).
Określenia dotyczące palności (nie-palne, nieza(nie-palne, trudno za(nie-palne, łat wo zapalne itd.) – odpowiednie kla-sy reakcji na ogień zgodnie z [6] po-dano w tablicy 1 w załączniku nr 3 do rozporządzenia [1].
Główna konstrukcja nośna – ele-ment konstrukcyjny budynku o istot-nym znaczeniu konstrukcyjo istot-nym dla obiektu; awaria elementów głównej konstrukcji niesie ze sobą poważne konsekwencje dla innych elementów konstrukcyjnych, często tzw. kata-strofę postępującą.
Konstrukcja dachu – najczęściej element prętowy typu: belka, dźwi-gar, rygiel, płatew, krokiew lub prze-strzenna konstrukcja, np. kratowni-ca dachowa, na której bezpośrednio spoczywa dach (przekrycie dachu).
Niekiedy konstrukcja dachu jest rów-nież elementem głównej konstrukcji nośnej, np. w przypadku gdy istnieje Rys. Ι Dach z przeszkleniami (opracowanie własne na podstawie rozwiązań jednego z
produ-centów)
Fot. 1 Ι Dach z przeszkleniem przed badaniem (archiwum ITB)
Fot. 2 Ι Dach z przeszkleniem podczas badania odporności ogniowej (archiwum ITB)
sztywne połączenie między słupami a elementem dachowym. W takim przypadku konstrukcja dachu powin-na spełniać wymagania określone w głównej konstrukcji nośnej.
Gdy rozpatrujemy dach przeszklony, w myśl wymagań § 216 ust. 1 rozpo-rządzenia [1], definicja konstrukcji da-chu nie jest już taka prosta. Elementy bezpośrednio podpierające element przeszklenia mogą być traktowane jako konstrukcja dachu lub elementy składowe przekrycia dachu. Wszyst-ko zależy od tego, czy element prę-towy jest integralną częścią systemu przeszklenia czy też nie.
Elementy konstrukcji dachu nie są przedmiotem ocenianym w klasyfika-cjach w zakresie odporności ogniowej dachów (przekryć dachowych), a co
najwyżej określa się im wymagania, jakie powinny spełniać.
Przekrycie dachu (dach) – nośny, poziomy lub nachylony, oddzielający element budynku. Przekrycie dachu jest kombinacją różnych warstw, ta-kich jak: elementy konstrukcyjne, np.
blacha trapezowa, deskowanie, belki nośne, paroizolacja, izolacja cieplna (termoizolacja), izolacja przeciwwod-na (hydroizolacja/pokrycie dachu), inne elementy, np. włóknina szklana.
W przypadku dachów przeszklonych przez pojęcie to można rozumieć zarówno wypełnienia (panel szkla-ny), jak i belki (krokwie, płatwie), które bezpośrednio współpracują z przeszkleniem i są zdefiniowane w klasyfikacji w zakresie odporności ogniowej dachu. Przykładem takiej
interpretacji pojęcia są dachy prze-szklone z krokwiami i płatwiami wy-konanymi z aluminium, które poka-zano na rysunku.
Pokrycie dachu – wierzchnia (ze-wnętrzna) warstwa dachu (ściślej przekrycia dachu). Termin trudny do interpretacji w przypadku dachów z przeszkleniami, w których prze-szklenie jest zarówno elementem nośnym (przenosi obciążenie np. od śniegu), jak również izolacyjnym i hy-droizolacyjnym.