Publikacja aktów prawnych

Elementem organizacji procesu prawotwórczego jest publikowanie uch-walonych aktów prawnych. Prawidłowa publikacja prawa jest jednym z wy-mogów respektowania zasady państwa prawnego.

83 Na następujące aspekty wskazuje się w literaturze: „Trudności te należy widzieć w szczegó-łowych kompetencjach Prezydenta i Trybunału Konstytucyjnego. Artykuł 122 ust. 3 pozwala Prezydentowi RP wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności ustawy z konstytucją. Rozpatrzenie takiego wniosku przez Trybunał nie jest ograniczone cza-sowo. Zdarza się więc, że wydaje on swój wyrok po kilku latach od złożenia takiego wniosku. Przepis art. 122 ust. 4. stanowi, że jeżeli niezgodność z konstytucją dotyczy poszczególnych przepisów ustawy, a Trybunał Konstytucyjny nie orzeknie, że są one nierozerwalnie związane z całą ustawą, Prezydent Rzeczypospolitej, po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu, podpisuje ustawę z pominięciem przepisów uznanych za niezgodne z konstytucją albo zwraca ustawę Sejmowi w celu usunięcia niezgodności. Bez wątpliwości jest to przepis konstytucyjny wadli-wie. W. Orłowski, O potrzebie optymalizacji procesu ustawodawczego…, op. cit., s. 486–487.

Kwestię publikacji ustaw reguluje Konstytucja i  przepisy ustawowe. Art. 88 Konstytucji stanowi:

1. Warunkiem wejścia w  życie ustaw, rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie.

2. Zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych określa ustawa.

3. Umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie są ogłaszane w trybie wymaganym dla ustaw. Zasady ogłaszania innych umów międzynarodowych określa ustawa.

Ponadto zgodnie z  art. 122 Konstytucji, Prezydent Rzeczypospolitej w określonych terminach podpisuje ustawę i zarządza jej ogłoszenie w Dzien-niku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Szczegółowe przepisy, związane z  publikacją aktów prawnych, zawarte są w ustawie o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych⁸⁴. W przepisach ustawy przyjęto rozwiązania charakterystyczne dla procesu poprawnej legislacji. Do tych zaliczyć należy przyjęte w art. 3 ustalenie, że akty normatywne ogłasza się niezwłocznie. W art. 4 ust. 1 przy-jęto również, że akty normatywne, zawierające przepisy powszechnie obo-wiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych, wchodzą w życie po upły-wie czternastu dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny określi termin dłuższy. Możliwość odstępstwa od tak generalnie ustalonej

vacatio legis zawarte jest w ust. 2, który stanowi, że w uzasadnionych

przy-padkach akty normatywne, z zastrzeżeniem ust. 3, mogą wchodzić w życie w terminie krótszym niż czternaście dni. Jeżeli ważny interes państwa wyma-ga natychmiastowego wejścia w życie aktu normatywnego, a zasady demo-kratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie, dniem wej-ścia w życie może być dzień ogłoszenia tego aktu w dzienniku urzędowym. Ustawa wprowadziła również ustalenia dotyczące pojęcia dziennika urzędo-wego i ich rodzajów⁸⁵ oraz wyznaczyła zasady publikowania poszczególnych aktów prawnych w przypisanych kategoriach dzienników urzędowych⁸⁶.

84 Ustawa z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz.U. 2000 Nr 62, poz. 718 z poźn zm.).

85 Art. 8. Dziennikami urzędowymi w rozumieniu ustawy są: Dziennik Ustaw Rzeczypospo-litej Polskiej, Dziennik Urzędowy RzeczypospoRzeczypospo-litej Polskiej „Monitor Polski”, dzienniki urzę-dowe ministrów kierujących działami administracji rząurzę-dowej, dzienniki urzęurzę-dowe urzędów centralnych oraz wojewódzkie dzienniki urzędowe.

86 Art. 9.1. W  Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, zwanym dalej „Dziennikiem Ustaw”, ogłasza się:

1) Konstytucję; 2) ustawy;

Ustawa została znowelizowana w marcu 2011 r.⁸⁷ Zasadnicza zmiana pole-gała na przyjęciu w art. 2a ust. 1 rozwiązania, że akty normatywne i inne akty prawne podlegające ogłoszeniu ogłasza się w formie dokumentu elektronicz-nego, w rozumieniu ustawy o informatyzacji działalności podmiotów reali-zujących zadania publiczne⁸⁸. W ust. 2 tegoż artykułu przyjęto, że dzienniki urzędowe wydaje się w postaci elektronicznej, chyba że ustawa stanowi ina-czej, a w ust. 3, że dla każdego dziennika urzędowego wydawanego w postaci elektronicznej organ wydający prowadzi odrębną stronę internetową.

Na podstawie art. 28c znowelizowanej ustawy⁸⁹ o ogłaszaniu aktów nor-matywnych wydane zostało, przez Prezesa Rady Ministrów, rozporządzenie w  sprawie wymagań technicznych dla dokumentów elektronicznych za-wierających akty normatywne i inne akty prawne, dzienników urzędowych wydawanych w  postaci elektronicznej oraz środków komunikacji elektro-nicznej i informatycznych nośników danych. Rozporządzenie, które weszło w życie 1 stycznia 2012 r., precyzuje wymagania techniczne, jakim podlegają dokumenty elektroniczne zawierające akty normatywne i inne akty prawne kierowane do ogłoszenia. Ponadto określa wymagania, jakie musi spełniać elektroniczna forma dzienników urzędowych oraz warunki, jakie powinny spełniać środki komunikacji elektronicznej i informatyczne nośniki danych używane do udostępniania dzienników urzędowych, zbiorów aktów prawa miejscowego ustanowionych przez powiat i zbiorów przepisów gminnych albo zawartych w  nich aktów normatywnych i  innych aktów prawnych. W § 7.1. tegoż rozporządzenia wprowadzono pojęcie strony głównej dzien-nika urzędowego. Strona ta zawiera informacje związane wyłącznie z aktami podlegającymi ogłoszeniu. Zgodnie z przyjętymi rozwiązaniami akty praw-ne są umieszczapraw-ne na stronie interpraw-netowej. Rządowe Centrum Legislacji umieszcza na stronie internetowej www.dziennikiurzedowe.gov.pl odnośni-ki do stron głównych dzienników urzędowych⁹⁰.

87 Ustawą z dnia 4 marca 2011 r. o zmianie ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i nie-których innych aktów prawnych oraz niei nie-których innych ustaw. Dz. U. z 2011 r. Nr 197, poz. 1172.

88 Ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. Nr 64, poz. 565, z późn. zm.).

89 Art. 28c. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wymagania technicz-ne:

1) dokumentów elektronicznych zawierających akty normatywne i inne akty prawne kierowa-ne do ogłoszenia w dziennikach urzędowych,

2) dzienników urzędowych wydawanych w postaci elektronicznej.

90 W  opiniach na temat przyjętych rozwiązań, formułowano wątpliwości: „Racjonalnym rozwiązaniem byłoby wykorzystanie stron Biuletynu Informacji Publicznej, które zawierają informacje publiczne zorganizowane w postaci baz danych. Tym bardziej, że strony

podmi-W  nowelizacji ustawy wprowadzono rozwiązanie, obowiązujące od 1 stycznia 2016 roku, które jest ważne z punktu widzenia funkcjonowania prawa. Dotyczy ono publikowania tekstów jednolitych. Dotychczas ogłasza-nie tekstu jednolitego było uzależnione od znacznej liczby zmian w ustawie. Obecnie, zgodnie z art. 16, przyjęto precyzyjne ustalenie dotyczące ogłosze-nia tekstu jednolitego przez Marszałka Sejmu. Marszałek Sejmu ogłasza tekst jednolity ustawy nie rzadziej niż raz na 12 miesięcy, jeżeli była ona noweli-zowana⁹¹.

Podmiotem odpowiedzialnym za publikację ustaw, zgodnie z  art. 21 ust. 1, jest Prezes Rady Ministrów. Prezes Rady Ministrów wydaje:

1) Dziennik Ustaw i Monitor Polski przy pomocy Rządowego Centrum Legislacji, przy czym Rządowe Centrum Legislacji może zlecić wyspecja-lizowanym podmiotom niektóre czynności związane z  wydawaniem tych dzienników w sposób, o którym mowa w art. 2a ust. 2. Organizacja prac RCL w zakresie publikacji aktów prawnych jest ważnym punktem w kontek-ście decyzyjnym. Opóźnienia w publikacji aktu prawnego mogą wywoływać znaczące skutki⁹². Jeśli na regulacje prawne, dotyczące organizacji tworzenia

otowe BIP prowadzone są w formie odrębnych stron www, a nie każdy podmiot realizujący zadania publiczne posiada swoją własną stronę internetową. Publikacja aktów normaty-wnych powinna więc być oparta na zasadach określonych w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i  Administracji z  dnia 18 stycznia 2007 r. w  sprawie Biuletynu Informacji Publicznej. Tymczasem § 7 ust. 3 rozporządzenia w sprawie elektronicznych aktów normaty-wnych zobowiązuje jedynie do umieszczenia na podmiotowej stronie BIP odnośnika do st-rony głównej dziennika urzędowego, a Rządowe Centrum Legislacji umieszcza na stronie www.dziennikiurzedowe.gov.pl odnośniki do stron głównych dzienników urzędowych”. M. Matuszewska-Mroń, J. Góral-Kaczmarek, Elektronizacja aktów normatywnych, https://www. biznes.gov.pl/-/elektronizacja-aktow-normatywnych.

91 Art. 16. [1. Jeżeli liczba zmian w  ustawie jest znaczna lub gdy ustawa była wielokrotnie uprzednio nowelizowana i  posługiwanie się tekstem ustawy może być istotnie utrudnione, Marszałek Sejmu ogłasza tekst jednolity ustawy. Ustawa może określić termin ogłoszenia tekstu jednolitego.]

<1. Marszałek Sejmu ogłasza tekst jednolity ustawy nie rzadziej niż raz na 12 miesięcy, jeżeli była ona nowelizowana. Ustawa może określić termin ogłoszenia tekstu jednolitego.> [2. Organy administracji rządowej współdziałają z Marszałkiem Sejmu przy opracowywaniu tekstów jednolitych ustaw.]

<2. Rządowe Centrum Legislacji oraz organy administracji rządowej współdziałają z Marszałkiem Sejmu przy opracowywaniu tekstów jednolitych ustaw.>

92 W wydanym komunikacie RCL zapowiada wdrożenie pakietu działań „mających na celu sprawniejszą identyfikację aktów, których termin ogłoszenia ma istotne znaczenie z punktu widzenia funkcjonowania regulacji”. Centrum informuje, że do szefa Kancelarii Sejmu zo-stanie skierowany wniosek o przekazywanie do RCL kopii tekstów ustaw uchwalonych przez parlament i przekazywanych do prezydenta do podpisu. Według RCL pozwoli to na wcze-śniejsze rozpoczęcie pracy nad przygotowaniem aktu do publikacji, a tym samym skróci się okres między datą podpisania ustawy przez prezydenta a datą jej ogłoszenia. W komunikacie

prawa, spojrzymy od strony organu stosującego prawo, to decyzje interpre-tacyjne obowiązującego prawa w skrajnych przypadkach mogą być podsta-wą „polityzacji” procesu legislacyjnego. Kwestia publikacji aktów normatyw-nych może być przedmiotem takiej manipulacji.