1.2. Przykłady sporów powstających w sektorze telekomunikacyjnym
1.2.2. Spory pomiędzy przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi 1. Przedsiębiorca telekomunikacyjny – operator
1.2.2.2. Rodzaje sporów powstających pomiędzy przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi
Podobnie jak w przypadku omówionych już wcześniej sporów pomiędzy dostaw-cami a użytkownikami usług telekomunikacyjnych spory powstające pomiędzy przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi można podzielić na dwie grupy. Pierw-sza obejmuje spory dotyczące zawarcia umowy pomiędzy tymi podmiotami, a druga – jej wykonywania.
Przedsiębiorcy telekomunikacyjni zawierają różnego rodzaju umowy, obej-mujące świadczenia niezbędne dla wykonywanej przez nich działalności. Jedną z najważniejszych umów dla prowadzenia działalności telekomunikacyjnej jest umowa o dostępie telekomunikacyjnym. Dostęp telekomunikacyjny ozna-cza korzystanie z urządzeń telekomunikacyjnych, udogodnień towarzyszących lub usług świadczonych przez innego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego na określonych warunkach, w celu świadczenia usług telekomunikacyjnych (art. 2 pkt 6 pr.tel.). Dostęp telekomunikacyjny obejmuje świadczenia umożli-wiające korzystanie z infrastruktury danego operatora przez innego przedsię-biorcę telekomunikacyjnego. Warto przy tym podkreślić, że chodzi tu o wiele świadczeń o różnym charakterze, które nie ograniczają się wyłącznie do uzy-skania fizycznego dostępu do różnego rodzaju urządzeń telekomunikacyjnych.
W definicji dostępu telekomunikacyjnego wymieniono bowiem wszelkie świad-czenia, których celem jest zapewnienie danemu przedsiębiorcy telekomunika-cyjnemu możliwości korzystania z dostępu do urządzeń i usług innego przed-siębiorcy telekomunikacyjnego. W jej zakres wchodzą więc sieci, elementy sieciowe, udogodnienia towarzyszące, elementy infrastruktury, główne funkcje sieciowe oraz usługi. Ze względu na stopień skomplikowania definicji dostępu
127 Szerzej na ten temat E. Galewska, Obowiązek…, s. 75–76.
128 S. Piątek, Prawo…, s. 101.
telekomunikacyjnego ustawodawca zawarł w przepisach pr.tel. przykładowy katalog świadczeń dostępowych, wskazując, że dostęp telekomunikacyjny może polegać na dostępie do:
a) elementów sieci i udogodnień towarzyszących, b) budynków i infrastruktury telekomunikacyjnej, c) odpowiednich systemów oprogramowania,
d) translacji numerów lub systemów zapewniających analogiczne funkcje, e) sieci telekomunikacyjnych,
f) systemów dostępu warunkowego, g) usług sieci wirtualnych,
h) systemów informacyjnych lub baz danych (art. 2 pkt 6).
Szczególnym rodzajem dostępu telekomunikacyjnego realizowanego pomiędzy operatorami jest połączenie sieci. Sprowadza się ono do logicznego i fizycznego połączenia sieci telekomunikacyjnych, użytkowanych przez tego samego lub różnych przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Celem takiego połączenia ma być umożliwienie użytkownikom korzystającym z usług lub sieci jednego przedsiębiorcy telekomunikacyjnego komunikowania się z użyt-kownikami korzystającymi z usług lub sieci innego przedsiębiorcy telekomu-nikacyjnego albo dostępu do usług dostarczanych przez innego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego.
Umowy dostępowe zawierają warunki zapewniania dostępu telekomunika-cyjnego oraz związanej z tym współpracy przedsiębiorców (art. 31 ust. 1 pr.
tel.). Obowiązek zawierania umów dostępowych może mieć formę obowiązku podejmowania negocjacji w sprawie zawarcia umowy o połączeniu sieci teleko-munikacyjnych albo formę obowiązku uwzględniania uzasadnionych wniosków o zapewnienie dostępu telekomunikacyjnego129. Stosownie do art. 26a pr. tel. na operatorze publicznej sieci telekomunikacyjnej spoczywa obowiązek prowadze-nia negocjacji o zawarcie umowy o dostępie telekomunikacyjnym w zakresie połączenia sieci oraz w zakresie dostępu telekomunikacyjnego, którego obo-wiązek zapewnienia wynika z nałożonych na niego obowiązków regulacyjnych.
Należy przy tym podkreślić, że chociaż w przytoczonych przepisach pr.tel. jest mowa o obowiązku prowadzenia negocjacji, w istocie sprowadza się on do obo-wiązku zawarcia umowy dostępowej130.
Obowiązkiem kontraktowania są też objęte umowy w przedmiocie warunków zapewniania dostępu do nieruchomości oraz infrastruktury telekomunikacyjnej
129 Szerzej na ten temat E. Galewska, Obowiązek…, s. 127 i n.
130 Szerzej ibidem, s. 134.
(art. 139 ust. 2 pr.tel.). Dostęp, o którym tu mowa, może polegać w szczegól-ności na zakładaniu, eksploatacji, nadzorze i konserwacji urządzeń telekomu-nikacyjnych, jeżeli wykonanie wymienionych czynności bez uzyskania dostępu do nieruchomości i infrastruktury telekomunikacyjnej jest niemożliwe lub nie-celowe z punktu widzenia planowania przestrzennego, zdrowia publicznego, ochrony środowiska lub bezpieczeństwa i porządku publicznego (art. 139 ust 1 pkt 1 pr.tel.). Omawiany tu dostęp może też polegać na wykorzystywaniu ist-niejącego przyłącza telekomunikacyjnego lub istniejącej instalacji telekomuni-kacyjnej budynku, jeżeli powielenie takiej infrastruktury byłoby ekonomicznie nieopłacalne lub technicznie niemożliwe (art. 139 ust. 1 pkt 2 pr.tel.). W końcu dostęp ten może polegać na doprowadzeniu przyłącza telekomunikacyjnego lub wykonaniu w budynku instalacji telekomunikacyjnej budynku, o ile nie jest moż-liwe wykorzystanie istniejącego przyłącza telekomunikacyjnego lub istniejącej instalacji telekomunikacyjnej budynku lub do budynku nie jest doprowadzone takie przyłącze albo nie jest on wyposażony w taką instalację (art. 139 ust. 1 pkt 3 pr.tel.).
Obowiązek zawarcia umowy w przedmiocie dostępu do nieruchomości oraz infrastruktury telekomunikacyjnej spoczywa na przedsiębiorcy telekomunika-cyjnym, który jest posiadaczem określonych nieruchomości lub infrastruktury.
Przez nieruchomości należy przy tym rozumieć, stosownie do art. 46 § 1 k.c., zarówno grunty, jak i budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. Ustawodawca wskazuje tu jednak, że chodzi o dostęp do nieruchomości, w tym do budynku, co prowadzi do wniosku, że omawiany tu obowiązek obejmuje też takie budynki, które nie spełniają wymogów wspo-mnianych w art. 46 § 1 k.c. Z kolei infrastruktura telekomunikacyjna została zdefiniowana w art. 2 pkt 8 pr.tel. jako urządzenia telekomunikacyjne, oprócz telekomunikacyjnych urządzeń końcowych, oraz w szczególności linie, kanali-zacje kablowe, słupy, wieże, maszty, kable, przewody oraz osprzęt, wykorzysty-wane do zapewnienia telekomunikacji. Podmiotami uprawnionymi do żądania takiego dostępu są również przedsiębiorcy telekomunikacyjni.
Obowiązek zawarcia umowy przewidują też przepisy art. 67 pr.tel., który statuuje obowiązek dostawcy publicznie dostępnych usług telefonicznych, pole-gający na udostępnieniu danych przedsiębiorcom telekomunikacyjnym, pro-wadzącym spisy abonentów lub świadczącym usługę informacji o numerach telefonicznych, w tym usługę ogólnokrajowego spisu abonentów oraz usługę informacji o numerach obejmującej wszystkich abonentów publicznie dostęp-nych usług telefoniczdostęp-nych na terytorium Polski. Udostępnienie dadostęp-nych, o któ-rych tu mowa, wymaga zawarcia umowy, do której stosuje się art. 27–31 pr.tel.
Umowa ta powinna określać w szczególności formę udostępnienia danych.
Spory pomiędzy przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi mogą też powsta-wać na tle zawierania i wykonywania umów o udostępnieniu numeracji. Obo-wiązek zawarcia takiej umowy wynika z art. 128 ust. 1 pr.tel. Spoczywa on na każdym podmiocie, który uzyskał przydział numeracji w drodze decyzji Prezesa UKE. Takim podmiotem może być nie tylko przedsiębiorca telekomunikacyjny, ale również inny podmiot wymieniony w art. 126 ust. 1 pr.tel. Z wnioskiem o jej zawarcie mogą natomiast wystąpić podmioty współpracujące z jego siecią teleko-munikacyjną oraz podmioty dostarczające usługi telekomunikacyjne. Obowiązek zawarcia umowy o udostępnieniu numeracji nie istnieje w razie braku numeracji albo w razie gdy jej udostępnienie mogłoby utrudnić lub ograniczyć wykonywanie działalności przez podmiot, który uzyskał przydział (art. 128 ust. 3 pr.tel.).
Przedsiębiorcy telekomunikacyjni mogą też zawierać pomiędzy sobą umowy dotyczące użytkowania częstotliwości, co również może rodzić spory. W niniej-szej monografii mowa jest jednak wyłącznie o użytkowaniu cywilnym, które polega na wykonywaniu służby radiokomunikacyjnej dla zaspokojenia potrzeb społecznych, związanych z łącznością bezprzewodową, realizowanych w szcze-gólności przez publicznych i komercyjnych dostawców usług telekomunikacyj-nych oraz nadawców radiowych i telewizyjtelekomunikacyj-nych131. Zakres rozważań ograniczono tu też wyłącznie do przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Przed przejściem do dalszych rozważań należy wyjaśnić, że rezerwacja częstotliwości jest dokony-wana na rzecz określonego podmiotu na określony czas (art. 114 ust. 1 pr.tel.).
Rezerwacji takiej można dokonać na rzecz podmiotu spełniającego wymagania określone ustawą (art. 114 ust. 3 pr.tel.). Wspomniany podmiot nie musi posiadać statusu przedsiębiorcy telekomunikacyjnego. Z kolei przedsiębiorca telekomuni-kacyjny, chcąc prowadzić działalność telekomunikacyjną w zakresie wiążącym się z korzystaniem z częstotliwości, nie może tego czynić bez dysponowania częstotliwościami. Prawo do dysponowania częstotliwościami nabywa się zaś w drodze dokonania rezerwacji częstotliwości lub przeniesienia uprawnień do dysponowania nimi. Ustawodawca dopuszcza możliwość dokonania rezerwacji częstotliwości na rzecz kilku użytkowników (art. 114 ust. 6 pr.tel.). W takiej sytuacji wykorzystywanie przyznanych częstotliwości odbywa się na podstawie umowy pomiędzy użytkownikami, którym ją przyznano. Do rozwiązania kwe-stii spornych pomiędzy nimi mają natomiast zastosowanie przepisy pr.tel.
W przepisach art. 122 pr.tel. przewidziano możliwość dokonania zmiany pod-miotu dysponującego rezerwacją częstotliwości. Podstawą takiej zmiany jest czynność cywilnoprawna, ale dla jej skuteczności konieczne jest też spełnienie wymogów określonych w przepisach art. 122 pr.tel. i zatwierdzenie jej decyzją
131 M. Rogalski, K. Kawałek, Prawo…, s. 666.
administracyjną. Podmiot, który dysponuje rezerwacją częstotliwości, może objęte nią częstotliwości wydzierżawić lub przekazać do użytkowania na podstawie innego tytułu prawnego na rzecz innego podmiotu (art. 122(1) ust. 1 pr.tel.). Wspomniane podmioty mogą więc zawrzeć umowę dzierżawy, uregulowaną w art. 693 k.c.132, albo inną umowę, określającą co najmniej zakres częstotliwości przekazanych do użytkowania, obszar, na którym mogą być użytkowane, wynagrodzenie za udo-stępnienie częstotliwości, okres użytkowania, sposób rozliczenia opłat związanych z prawem do dysponowania częstotliwościami oraz sposób współdziałania przy wykonywaniu obowiązków dysponenta rezerwacji w stosunku do regulatora133.