polubowne oraz przez sądy powszechne
3.2. Rozstrzyganie sporów przez sądy powszechne
Rolę sądów powszechnych w rozstrzyganiu sporów powstających w sektorze telekomunikacyjnym należy oceniać w świetle przepisów art. 20 dyrektywy 2002/21/WE oraz pkt 32 jej preambuły. Wynika z nich, że podstawową rolę w zakresie rozstrzygania sporów pomiędzy przedsiębiorcami telekomunika-cyjnymi odgrywają krajowe organy regulacyjne. Przewidziano w nich jednak także możliwość dochodzenia roszczeń w postępowaniu przed sądem powszech-nym. Do strony sporu powinna więc należeć decyzja odnośnie tego, czy chce dochodzić swoich racji w drodze postępowania przed organem regulacyjnym, czy przed sądem powszechnym470. Innymi słowy, prawo UE uzależnia od decy-zji przedsiębiorcy znajdującego się w sporze, czy jego rozstrzygnięcie nastąpi
469 J. Rajski, Zagadnienia poufności w arbitrażu handlowym, „Przegląd Prawa Handlo-wego” nr 6/2001, s. 1.
470 M. de Visser, Network-Based Governance in EC law: The Example of EC Compe-tition and EC Communications Law, Oxford – Portland 2009, s. 66; P. Nihoul, P. Rodford, EU…, , s. 635.
w drodze postępowania sądowego, czy administracyjnego. Jednocześnie jednak prawodawca wskazuje, że preferowanym przez niego sposobem rozstrzygania takich sporów jest postępowanie przed organem regulacyjnym. Przyjęcie takiego rozwiązania jest podyktowane koniecznością zapewniania każdemu przedsię-biorcy skutecznej ochrony sądowej, ale jednocześnie podkreślenia, że to jed-nak organ regulacyjny jest najbardziej predestynowany do rozstrzygania sporów powstających pomiędzy przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi. Co istotne, rozwiązanie to dotyczy wyłącznie sporów powstających pomiędzy przedsiębior-cami telekomunikacyjnymi. Spory pomiędzy dostawprzedsiębior-cami usług telekomunika-cyjnych i ich użytkownikami pozostawiono w kognicji sądów powszechnych.
W prawie polskim nie przewidziano rozstrzygania sporów pomiędzy przed-siębiorcami telekomunikacyjnymi alternatywnie w drodze postępowania przed sądem albo przed organem regulacyjnym. Część kompetencji w zakresie roz-strzygania sporów pomiędzy przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi przeka-zano Prezesowi UKE i tym samym czasowo wyłączono możliwość wniesie-nia pozwu do sądu powszechnego. Ze względu na czasowąnie dopuszczalność drogi sądowej przedsiębiorca chcący dochodzić roszczeń w postępowaniu przed sądem powszechnym musi najpierw wyczerpać drogę postępowania administra-cyjnego, toczącego się przed Prezesem UKE. Dopiero składając odwołanie od jego decyzji, uruchamia postępowanie sądowe toczące się przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów. To postępowanie jednak ze względu na swój spe-cyficzny charakter, który zbliża je do procedury odwoławczej, nie jest przedmio-tem rozważań zawartych w niniejszej monografii.
Podział sporów powstających w sektorze telekomunikacyjnym na takie, któ-rych rozstrzygnięcie należy do Prezesa UKE, i na podlegające kognicji sądów powszechnych został dokonany w przepisach pr.tel. przez wyraźne wyodręb-nienie kompetencji organu regulacyjnego w tym zakresie. Prawodawca okre-ślił, które spory podlegają rozstrzygnięciu w drodze postępowania administra-cyjnego, wszystkie pozostałe pozostawiając w zakresie właściwości sądów powszechnych. Analiza przepisów pr.tel. pozwala więc na wskazanie sporów należących do kompetencji Prezesa UKE, co jest zrozumiałym zabiegiem legi-slacyjnym ze względu na to, że rozstrzyganie sporów przez ten organ stanowi odstępstwo od reguły, że zadania w tym zakresie są realizowane przez sądow-nictwo powszechne. Wystarczające jest więc wskazanie, które spory zostały przekazane do rozstrzygania Prezesowi UKE, a odnośnie pozostałych sporów utrzymanie zasady, że należą one do właściwości sądów powszechnych. Nie wydaje się zasadne wyliczanie w przepisach pr.tel., które spory należą do kom-petencji Prezesa UKE, a które rozpoznają sądy powszechne. Wyjątek stanowią tu przepisy art. 28 ust. 7 pr.tel., gdzie ustawodawca wyraźnie wskazuje, że dla dochodzenia roszczeń majątkowych z tytułu niewykonania lub nienależytego
wykonania obowiązków wynikających z decyzji o dostępie telekomunikacyj-nym właściwa jest droga postępowania sądowego. Ustawodawca nie wskazuje tego wprost, ale nie ulega wątpliwości, że chodzi tutaj o postępowanie przed sądem cywilnym. Decyzja, o której tu mowa, stanowi źródło zobowiązań, zaś ocena należytego wykonania zobowiązania i określenie skutków jego niewyko-nania lub nienależytego wykoniewyko-nania stanowi domenę prawa cywilnego471.
W świetle przepisów pr.tel. do właściwości sądów powszechnych należą wszystkie spory powstające w sektorze telekomunikacyjnym, które nie wchodzą w zakres kompetencji Prezesa UKE, oraz te, których strony nie zdecydowały się na skorzystanie z alternatywnych metod ich rozwiązywania. Poza zakresem kompetencji organu regulacyjnego znajdują się np. spory powstające pomię-dzy przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi na tle wykonywania już zawartych umów472. Spory te nie zostały wprawdzie wyraźnie przekazane kognicji sądów powszechnych, ale do takiego wniosku prowadzi wykładnia przepisów pr.tel., dotyczących rozstrzygania sporów przez Prezesa UKE. Są one rozstrzygane na takich zasadach jak inne spory, wynikające ze stosunków umownych. Do wła-ściwości sądów powszechnych przekazano wszelkie spory powstające pomię-dzy dostawcami usług telekomunikacyjnych a ich użytkownikami. Również i te spory są rozstrzygane stosownie do zasad mających zastosowanie przy rozstrzy-ganiu sporów dotyczących stosunków zobowiązaniowych.
Analiza orzeczeń sądów zamieszczonych na Portalu Orzeczeń Sądów Powszechnych prowadzi do wniosku, że większość spraw z zakresu prawa tele-komunikacyjnego, w jakich orzekają te sądy, dotyczy sporów pomiędzy użyt-kownikami usług telekomunikacyjnych a ich dostawcami. Orzeczenia rozstrzy-gające spory pomiędzy przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi (z wyłączeniem orzeczeń wydanych wskutek złożenia odwołania od decyzji Prezesa UKE) są wydawane bardzo rzadkoi jeżeli już znajdują się we wspomnianej bazie, to doty-czą sporów powstałych w związku z korzystaniem z częstotliwości radiowych.
471 Wyrok TK z dnia 10 lipca 2000 r., SK 12/99, http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/
DocDetails.xsp?id=WDU20000550665 (24.11.2017).
472 II GSK 1598/12; VI SA/Wa 1393/06; II GSK 67/07; II GSK 1812/12.