Rynek pracy w Polsce – w stronę ożywienia czy segmentacji

Janusz Czapiński, Tomasz Panek

4.9. Rynek pracy

4.9.1 Rynek pracy w Polsce – w stronę ożywienia czy segmentacji

Poprawa sytuacji na rynku pracy w 2014 roku i na początku roku 2015 (Cichocki et al. 2015) wpłynęła także na wyniki badania Diagnoza Społeczna w 2015 roku. Sytuacja na rynku pracy była wyraźnie lepsza nie tylko w porów-naniu z obserwacjami sprzed dwóch lat. Liczba pracujących w gospodarce według danych BAEL była najwyższa w historii, a stopa bezrobocia zbliżyła się do historycznego minimum z 2008 roku.

Tendencje wskazywane przez statystyki BAEL były zgodne ze zmianami obserwowanymi w kolejnych falach badania Diagnoza Społeczna (Tabela 4.9.1). Stopa bezrobocia obliczana według metodologii Międzynarodowej Or-ganizacji Pracy była w 2015 roku najniższa w historii pomiarów w Diagnozie Społecznej (badanie nie było przepro-wadzone w 2008 roku, a w 2009 roku bezrobocie było już wyższe ze względu na wpływ na polską gospodarkę świa-towego kryzysu finansowego). Począwszy od 2007 roku wzrasta współczynnik aktywności zawodowej, podnosząc podaż pracy w gospodarce. Wskaźnik zatrudnienia natomiast po niewielkim spadku w 2013 roku osiągnął poziom najwyższy od rozpoczęcia badań w 2000 roku. Podstawowe wskaźniki rynku pracy świadczą więc o rzadko spotyka-nej w przeszłości koniunkturze. Co więcej, poprawa na rynku pracy była wyraźnie odczuwalna przez gospodarstwa domowe (Tabela 4.9.1). Gospodarstwa domowe bez bezrobotnych i z osobami pracującymi stanowiły największy w historii badań Diagnoza Społeczna odsetek wszystkich gospodarstw domowych (około 70 proc.). Najniższy w historii był też udział gospodarstw domowych w najgorzej sytuacji – bez osób pracujących, za to z osobami bezrobotnymi.

Zbliżony do najniższego poziomu z 2009 roku był też udział gospodarstw domowych z osobami pracującymi, ale także z bezrobotnymi. Dobra koniunktura na rynku pracy zachęcała do aktywności na rynku pracy gospodarstwa domowe utrzymujące się ze źródeł innych niż praca. Udział gospodarstw domowych bez osób pracujących i bezro-botnych obniżył się pomimo starzenia się polskiego społeczeństwa przejawiającego się zwiększaniem się proporcji osób w wieku emerytalnym.

Tabela 4.9.1. Podstawowe wskaźniki rynku pracy (w proc.) w badaniach Diagnozy Społecznej w latach 2000-2015

Wskaźniki rynku pracy 2000 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015

Stopa bezrobocia 17,6 18,6 13,4 10,6 8,8 9,7 11,2 7,7

Współczynnik aktywności zawodowej 61,3 56,8 56,8 56,3 56,3 58,3 58,4 58,9

Wskaźnik zatrudnienia 50,5 46,2 49,3 50,4 51,3 52,6 51,9 54,3

*Wskaźniki rynku pracy z Diagnozy Społecznej obliczone w sposób porównywalny z BAEL. Stopa bezrobocia obliczona dla grupy osób 15 i więcej lat na podstawie definicji Międzynarodowej Organizacji Pracy. Źródło: Diagnoza Społeczna, obliczenia własne

Diagnoza Społeczna 2015 131

© Rada Monitoringu Społecznego

4.9. Rynek pracy

Paweł Strzelecki, Katarzyna Saczuk, Izabela Grabowska, Irena E. Kotowska

Streszczenie

W latach 2013-2015 sytuacja na polskim rynku pracy wyraźnie się poprawiła. Stopa bezrobocia obniżyła się poniżej 8 proc. i wzrosła aktywność zawodowa, co zrównoważyło niekorzystny trend spadku ludności w wieku produkcyjnym.

Niemniej w dalszym ciągu utrzymywał się najwyższy w Unii Europejskiej odsetek pracujących na podstawie różnego typu umów czasowych. Zatrudnieni w ten sposób stanowili blisko 30% wszystkich pracujących w gospodarce. Seg-mentacja rynku pracy dotyczy trwałego podziału rynku pracy na część lepszą oraz gorszą, która obejmuje osoby pra-cujące stale na podstawie niestabilnych i niskopłatnych umów. Podział ten do 2011 roku występował w ograniczonym zakresie, bo pracujące w ten sposób osoby młode z czasem znajdowały lepszą pracę. W ostatnich 4 latach można zauważyć symptomy wzrostu segmentacji. Kolejne generacje absolwentów przeciętnie coraz dłużej czekają na zatrud-nienie na czas nieokreślony. Poprawa na rynku pracy w relatywnie większym stopniu zmniejszyła ryzyko utraty pracy przez osoby pracujące na podstawie umów wynikających z kodeksu pracy. Szanse przejścia z umowy na czas określony do umowy na czas nieokreślony zmniejszyły się w 2013 roku i na razie nie wzrosły wraz z poprawą na rynku pracy.

Choć mniej niż 1,5 proc. osób w wieku powyżej 30 lat pracuje stale na podstawie umów cywilnoprawnych, to około 14 proc. stanowią osoby, którym w ostatnich 8 latach zdarzały się epizody bezrobocia i pracy na podstawie umów cywilnoprawnych i krótkookresowych. Odsetek osób mających doświadczenie emigracji zarobkowej w ciągu dwóch lat poprzedzających badanie z 2015 roku był dość stabilny i niski. W latach 2013-2015 oscylował wokół 2 proc., przy czym systematycznie w każdej rundzie był ponad dwa razy wyższy wśród mężczyzn. Doświadczeniem migracyjnym charakteryzowały się najczęściej osoby z wykształceniem średnim i zasadniczym zawodowym a najrzadziej – osoby z wykształceniem podstawowym, z najmłodszych grup wieku oraz mieszkańcy mniejszych ośrodków. W czterech ostat-nich rundach odsetek osób deklarujących w momencie badania chęć emigracji zarobkowej w ciągu najbliższych 2 lat wahał się między 6 proc. a 8 proc.; w 2015 roku wyniósł 7 proc. Niezmiennie praca za granicą wydaje się najbardziej atrakcyjną alternatywą dla osób bezrobotnych

4.9.1 Rynek pracy w Polsce – w stronę ożywienia czy segmentacji

Tabela 4.9.1. Podstawowe wskaźniki rynku pracy (w proc.) w badaniach Diagnozy Społecznej w latach 2000-2015

Wskaźniki rynku pracy 2000 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015

Stopa bezrobocia 17,6 18,6 13,4 10,6 8,8 9,7 11,2 7,7

Współczynnik aktywności zawodowej 61,3 56,8 56,8 56,3 56,3 58,3 58,4 58,9

Wskaźnik zatrudnienia 50,5 46,2 49,3 50,4 51,3 52,6 51,9 54,3

Aby zacytować ten rozdział należy podać źródło: Strzelecki, P., Saczuk, K., Grabowska, I., Kotowska, I. E. (2015). Warunki życia gospodarstw domowych. Rynek pracy. Diagnoza Społeczna 2015, Warunki i Jakość Życia Polaków - Raport. Contemporary Economics, 9/4, 131-175. DOI:10.5709/ce.1897-9254.187

1,2 2 1 1

1 Instytut Statystyki i Demografii Szkoły Głównej Handlowej; ²Instytut Ekonomiczny Narodowego Banku Polskiego

Tabela 4.9.1. Udział osób z gospodarstw domowych sklasyfikowanych według aktywności zawodowej ich członków w latach 2003-2013*

Grupy gospodarstw domowych 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015

Bez osób bezrobotnych oraz pracujących 15,6 19,9 17,3 19,3 17,8 18,2 17,9 Z osobami bezrobotnymi, bez osób pracujących 6,9 5,4 3,3 3,2 2,9 3,6 2,4 Bez osób bezrobotnych, ale z osobami

pracują-cymi 57,7 60,4 67,7 68,1 67,3 65,3 69,8

Z osobami bezrobotnymi i z osobami

pracują-cymi 19,7 14,2 11,7 9,4 12,0 12,9 9,9

Ważną cechą polskiego rynku pracy jest duży udział umów czasowych (na czas określony oraz umów cywilno-prawnych), które nie gwarantują stabilności zatrudnienia. Taka organizacja rynku pracy z jednej strony obniża poten-cjalne koszty rotacji pracowników po stronie pracodawcy, z drugiej jednak strony może mieć szereg negatywnych konsekwencji. Mniejsze koszty rotacji pracowników pozwalają na łatwiejsze podejmowanie decyzji o tworzeniu miejsc pracy, co daje szanse zatrudnienia osobom, które w innym przypadku musiałby dłużej pozostawać w bezrobo-ciu. Z drugiej strony utrwala to jednak wzorce krótkookresowego zatrudniania pracowników bez inwestycji w ich szkolenie. Jest ono bowiem nieopłacalne, jeśli personel w dużej części postrzegany jest jako zatrudniony tymczasowo.

Dodatkowo niestabilność dochodów z pracy utrudnia ludziom planowanie w długim okresie (np.: zakładanie rodzin), utrudnia dostęp do kredytów zmniejszając konsumpcję gospodarstw domowych, wpływa na osłabienie możliwości ustawicznego kształcenia się. Kluczowa z punktu widzenia oceny potencjalnie negatywnych skutków niestabilnych kontraktów jest ocena, na ile dotyczą one tych samych osób, tworząc swego rodzaju pułapkę utrudniającą otrzymanie bardziej stabilnej pracy, a na ile można je postrzegać jako nieodzowny element pozwalający na zwiększenie szansy otrzymania bardziej stabilnego zatrudnienia. Ważnym zagadnieniem jest także dostrzeżenie, że praca w Polsce świad-czona jest na podstawie wielu różnych typów umów krótkookresowych bardzo różniących się od siebie pod względem ochrony praw osoby pracującej, ale także pod względem obciążenia kosztami pracy.

Diagnoza Społeczna jest unikalnym źródłem danych zawierającym: po pierwsze szczegółową informację na temat typu umowy, na podstawie której świadczona jest praca, po drugie informację o umowach, na podstawie której te same osoby pracowały w przeszłości. Jest to zatem cenne źródło pozwalające na analizę, na ile praca na podstawie niestabilnych umów jest zjawiskiem trwałym w życiu zawodowym osób. W dalszej części rozdziału przedstawione zostaną dane o zmianie struktury kontraktów oraz zmiany strukturalne na rynku pracy, które mogą wpływać na po-wszechność korzystania z umów krótkookresowych. Następnie przedstawione zostaną dostępne dane i metody analizy struktury typów umów o pracę i ich długofalowych konsekwencji. Kolejny punkt zawiera wyniki analizy statycznej i dynamicznej, a ostatni punkt - wnioski z analizy weryfikującej hipotezy badawcze.

4.9.1.1. Zmiana struktury kontraktów a strukturalne zmiany na rynku pracy

Polska wyróżnia się wśród krajów UE dużym udziałem umów na czas określony. Ponadto w dyskusjach dotyczących funkcjonowania polskiego rynku pracy coraz częściej powraca kwestia innych rodzajów organizacji świadczenia pracy takich jak umowy cywilnoprawne, czy samozatrudnienie. Tematem równie ważnym jest także praca w szarej strefie (bez formalnej umowy).

Wyniki Diagnozy Społecznej 2015 wskazują, że niezależnie od wysokiego udziału elastycznych form zatrudnienia umowy na czas nieokreślony są dominującą formą pracy w polskiej gospodarce (Tabela 4.9.2). Kontrakty na czas nieokreślony ma około 55 proc. wszystkich osób pracujących. Jeśli porównanie zawęzić do osób nie prowadzących własnej działalności gospodarczej ani swojego gospodarstwa rolnego, jest to około 70 proc. Odsetek osób posiadają-cych tego rodzaju stabilne umowy zależy od sytuacji na rynku pracy – w 2013 roku, kiedy sytuacja na rynku pracy była nieco gorsza był niższy. Dane te są zbliżone do obserwacji z BAEL. Drugim najpopularniejszym typem pracy są umowy na czas określony. Dane BAEL wskazują, że ich popularność znacznie wzrosła w latach 2000-2006. Dane z Diagnozy Społecznej 2015 wskazują, że w latach 2007-2015 udział tych umów w dalszym ciągu powoli wzrastał.

Trzecim najpopularniejszym typem świadczenia pracy w polskiej gospodarce jest praca w indywidulanym gospodar-stwie rolnym ( jako właściciel lub osoba pomagająca w jego prowadzeniu). Pracuje w ten sposób niecałe 10 proc.

wszystkich osób pracujących w gospodarce i odsetek ten nie zmieniał się istotnie w latach 2011-2015. W 2013 roku wobec niższego popytu na inną pracę udział ten przejściowo nieco wzrósł. Wśród niestandardowych form świadczenia pracy można wymienić samozatrudnienie i pracę na podstawie umów opartych na prawie cywilnym. Oba typy pracy do 2015 roku wyróżniały się korzyściami w postaci niższego obciążenia przychodów podatkami i składkami. Należy przy tym zauważyć, że umowy cywilnoprawne relatywnie rzadko stanowiły samodzielne, główne źródło dochodów osób. Udział respondentów deklarujących, że większość ich dochodów z pracy pochodzi z tego źródła nigdy nie prze-kroczył 3 proc. O wiele bardziej popularne było samozatrudnienie. Obejmowało ono 6-7 proc. pracujących w gospo-darce po odliczeniu osób posiadających własne gospodarstwa rolne oraz pracodawców, czyli osób zatrudniających

Diagnoza Społeczna 2015 133

© Rada Monitoringu Społecznego

innych pracowników. Równie niestabilna, co na podstawie umów cywilno-prawnych była praca świadczona na pod-stawie innych niż umowy na czas określony kontraktów krótkookresowych ( prace dorywcze, okres próbny itp.).

Około 2-3 proc. osób pracowało w gospodarce bez formalnej umowy o pracę, co można interpretować jako utrzymy-wanie się głownie z pracy w szarej strefie.

Dane z najnowszej Diagnozy Społecznej wskazują, że poprawa sytuacji na rynku pracy oraz zapowiadane zmniej-szenie korzyści z alternatywnych stosunków pracy wpłynęły na obniżenie się udziału osób, których głównym źródłem dochodów jest samozatrudnienie oraz umowy cywilnoprawne.

Tabela 4.9.2. Struktura osób pracujących w polskiej gospodarce według głównego typu kontraktu na podstawie któ-rego świadczone jest praca w roku badania.

2007 2009 2011 2013 2015

Umowa - czas nieokreślony 54,2 55,4 55,7 54,1 55,3

Umowa - czas określony 16,8 16,8 18,1 18,6 18,8

Samozatrudnienie - poza rolnictwem 6,7 6,7 6,7 6,7 6,2

Praca w indywidualnym gospodarstwie rolnym 7,8 8,4 9,4 9,9 9,6

Umowa cywilnoprawna 2,2 1,9 1,8 2,2 1,5

Praca bez formalnej umowy na piśmie 2,3 1,6 2,8 2,4 2,6

Inne umowy krótkookresowe 2,7 2,8 2,4 3,2 3,5

Własna firma zatrudniająca pracowników 3,2 2,8 3,1 3,0 2,5

Wyniki analiz opartych na danych z Diagnozy Społecznej 2015 wskazują, że zarówno natężenie poszukiwania pracy jak i zakres stosowania mniej stabilnych form pracy są skorelowane z wiekiem (wykres 4.9.1). Im młodsze osoby, tym częstsza praca na czas określony, a zarazem większy odsetek osób tak pracujących aktywnie poszukuje innej pracy. Dane z lat 2011-2015 wskazują ponadto, że profile udziałów osób pracujących na podstawie umów na czas nieokreślony w Polskiej gospodarce pozostają dość stabilne. Oznacza to, że choć niestabilne formy zatrudnienia są częste wśród młodszych generacji, to wraz z wiekiem powinny one przechodzić w formy świadczenia pracy oparte na stabilniejszych zasadach. W ciągu ostatnich czterech lat nie doszło przy tym do dużych zmian tych profili, co może wskazywać, że szanse na osiągnięcie przez kolejne generacje stabilniejszych form zatrudnienia nie zmieniają się bar-dzo gwałtownie. Zwłaszcza w przypadku mężczyzn udziały osób pracujących w oparciu umowy na czas określony zmieniają się jedynie nieznacznie. Wśród kobiet można było natomiast zaobserwować wzrost częstości umów na czas określony we wszystkich grupach wieku.

A Mężczyźni B Kobiety

Wykres 4.9.1. Udział umów na czas określony wśród osób pracujących według wieku – mężczyzn (panel A) i kobiet (panel B)

Zmiany rodzajów umów o prace warto skonfrontować z informacjami o sposobie poszukiwania pracy przez osoby bezrobotne. Poprawa na rynku pracy doprowadziła w 2015 roku do sytuacji, w której jedynie około 58 proc. osób zarejestrowanych w urzędach pracy (UP) faktycznie spełnia definicję bezrobotnego Międzynarodowej Organizacji Pracy. Wyraźnie wzrósł natomiast odsetek osób, które są zarejestrowane, ale nie poszukują pracy. Zjawisko to jest dość typowe dla okresów zwiększonego popytu na pracę, kiedy osoby bardziej zainteresowane znalezieniem pracy mają większe szanse ją znaleźć i opuszczają rejestr bezrobotnych. Pomimo dobrej sytuacji na rynku pracy wciąż około 11 proc. osób deklarowało, że jest zarejestrowana jako bezrobotna w UP i jednocześnie pracuje zarobkowo. W okresie

0 10 20 30 40 50 60

do 24 lat 25-34 lat 35-44 lat 45-59 lat 60-64 lat 65+ lat 2011 2013 2015

0 10 20 30 40 50 60

do 24 lat 25-34 lat 35-44 lat 45-59 lat 60-64 lat 65+ lat 2011

2013 2015

poprzedniego ożywienia gospodarczego udział ten wyraźnie się obniżał. Coraz więcej osób poszukiwało także pracy na własną rękę – bez rejestracji w UP. Tendencja ta nasila się zwykle wraz z poprawą sytuacji na rynku pracy.

Tabela 4.9.3. Bezrobocie a rejestracja w urzędach pracy w latach 2003-2013 (bezrobotni rejestrowani ogółem w danym roku = 100)

Grupy osób wyróżnione ze względu na definicję

bezro-botnego oraz rejestrację w biurze pracy 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015 Osoby zarejestrowane i spełniające definicję

bezrobot-nego BAEL* 69,9 56,6 60,6 62,0 61,9 63,1 58,4

Osoby zarejestrowane, ale nieposzukujące pracy 21,3 31,9 38,6 30,1 23,7 25,6 30,1 Osoby zarejestrowane, ale pracujące zarobkowo 8,8 11,5 0,8 7,9 14,4 11,3 11,5 Osoby niezarejestrowane, ale spełniające definicję

bezrobotnego BAEL* 17,0 24,6 27,6 29,1 21,7 20,2 24,7

*definicja bezrobotnego BAEL nie zależy od rejestracji i obejmuje osoby nieposiadające pracy, poszukujące pracy i mogące ją podjąć w kolejnym tygodniu badania. Źródło: Diagnoza Społeczna, obliczenia własne

Pracy poszukują nie tylko osoby bezrobotne, ale również osoby pracujące. Zadowolenie z różnych form wykony-wania pracy może być mierzone nasileniem poszukiwań innej pracy przez osoby pracujące w oparciu o dany rodzaju kontrakt. Przeciętnie pracy poszukiwało nieco poniżej 5,5 proc. wszystkich osób pracujących (wykres 4.9.2). Rzadziej niż przeciętnie poszukiwały pracy osoby pracujące w oparciu o umowy na czas nieokreślony, przy czym częstość poszukiwań w 2015 roku wzrosła, co można wiązać z poprawą sytuacji na rynku pracy, która pobudza do poszukiwań na rynku pracy. Około dwukrotnie częściej pracy poszukiwały osoby zatrudnione w oparciu o umowy na czas okre-ślony, natomiast samozatrudnieni poszukiwali innej pracy tylko nieco częściej niż osoby zatrudnione na stałych umo-wach. Zdecydowanie najgorzej ocenione były umowy krótkookresowe oraz praca bez formalnej umowy. Można jed-nak zauważyć, że w 2015 roku nasilenie poszukiwań innej pracy przez te osoby wyraźnie osłabło. Stabilność form zatrudnienia skorelowana jest także z wykształceniem (wykres 4.9.3). Relatywnie największy udział osób z wyższym wykształceniem występował wśród osób pracujących na podstawie umów o pracę na czas nieokreślony oraz osób samozatrudnionych. Większy odsetek osób z niższym wykształceniem wykonywał prace na podstawie umów na czas określony, jeszcze niższe umów krótkookresowych. Przeciętnie najniższe wykształcenie miały natomiast osoby pra-cujące bez formalnych umów i jako pomagający członkowie rodzin.

Podsumowując, udział różnych form świadczenia pracy w latach 2007-2015 nie zmieniał się wyraźnie, jeśli chodzi o dane zagregowane, choć można dostrzec wzrost udziału umów na czas określony w zatrudnieniu kobiet oraz nie-wielkie podniesienie się tego odsetka w przypadku mężczyzn do 24 lat. Poprawa sytuacji na rynku pracy doprowadziła do umiarkowanego wzrostu liczby kontraktów na czas nieokreślony kosztem udziału w liczbie pracujących osób sa-mozatrudnionych i pracujących w oparciu o umowy cywilnoprawne. Nie zmniejszyła się natomiast liczba umów na czas określony oraz umów krótkoterminowych i zatrudnienia nieformalnego. Lepsza sytuacja na rynku pracy zachę-ciła do poszukiwań lepiej płatnej pracy osoby, które już zatrudnione były na stabilnych kontraktach, ale paradoksalnie wpłynęła na zmniejszenie częstości poszukiwań innej pracy przez osoby zatrudnione na podstawie mniej stabilnych umów.

Wykres 4.9.2. Udział poszukujących pracy wśród pracujących według rodzajów umowy o pracę

40,5%

21,8%

8,1%

4,4%

5,8%

3,0%

5,3%

40,1%

15,9%

17,0%

4,7%

6,3%

2,6%

5,4%

22,0%

14,5%

9,0%

3,4%

6,0%

4,1%

5,3%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

Praca bez formalnej umowy Umowy krótkookresowe Pomagający członek rodziny Samozatrudnienie Umowa na czas określony Umowa na czas nieokreślony

Ogółem (osoby pracujące) 2015

2013 2011

Diagnoza Społeczna 2015 135

Wykres 4.9.3. Udział osób z różnym wykształceniem wśród osób pracujących na podstawie różnych rodzajów umowy o pracę

4.9.1.2 Metody analiz stopnia segmentacji polskiego rynku pracy

Dane o udziałach osób pracujących w gospodarce na podstawie poszczególnych rodzajów umów o pracę pozwalają na ocenę znaczenia poszczególnych typów zatrudnienia w skali całej gospodarki, ale trudno na ich podstawie przeko-nująco odpowiedzieć na pytanie, jaki jest stopień segmentacji rynku pracy w Polsce oraz zmian tego zjawiska w ostatnich latach. Odpowiedź na to pytanie wymaga wyjścia poza prosty opis zmian udziałów osób pracujących na podstawie różnych typów umów. Poniżej omówione są trzy metody wykorzystujące panelowe dane Diagnozy Spo-łecznej w celu odpowiedzi na bardziej szczegółowe pytania dotyczące możliwego rozprzestrzeniania się niestabilnych form zatrudnienia oraz następstw tego zjawiska.

Pierwszą z metod jest analiza dynamiczna polegająca na obliczeniu prawdopodobieństw zmiany stanu na podsta-wie informacji statusie na rynku pracy w każdym z okresów tych samych osób w zbiorze panelowym. W szczególno-ści obliczone zostały prawdopodobieństwa znalezienia stabilnej pracy w zależnoszczególno-ści od statusu na rynku pracy 2 lata wcześniej oraz prawdopodobieństwa utraty pracy i przejścia do bezrobocia w zależności od rodzaju kontraktu na podstawie którego świadczona jest praca. Celem tego podejścia jest ocena, w jakim stopniu praca na podstawie mniej stabilnych umów ogranicza możliwość zmiany pracy w ciągu dwóch lat.

Drugą z metod jest wykorzystanie podejścia kohortowego polegającego na obserwowaniu zmian dokonujących się wśród osób z tej samej generacji ( kohorty) w kolejnych badaniach. Podejście to umożliwia ocenę, na ile umowy, na podstawie których świadczona jest praca, zmieniają się pomiędzy kolejnymi generacjami.

Trzecią z metod jest analiza sekwencji stanów (Brzinsky-Fay, Kohler, and Luniak 2006) na rynku pracy wykorzy-stująca stosunkowo duży zbiór danych o tych samych osobach obserwowanych w latach 2009-2015. Celem tego

W dokumencie SOCIAL DIAGNOSIS 2015OBJECTIVE AND SUBJECTIVE QUALITY OF LIFE IN POLAND (Stron 133-146)